тендерийг нэрлэх болжээ. Баян хүн лаагаа иднэ үү, луувангаа иднэ үү хэнд хамаатай гэх хүн цөөн биш. Гэхдээ бас хэн нэг эрх мэдэлтэн, албан тушаалтны балгаар жирийн хүмүүс, тэр дундаа бяцхан хүүхдүүд хохирч үлдэх ёсгүйг энд сануулах гэсэн юм.

УИХ-ын гишүүн Ц.Сэдванчиг “Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд улс төрийн эрх мэдлээ урвуулан ашиглаж, тендер будлиантуулсан бол тав хүртэлх жилийн ял оноох тухай” санал хүргүүлж олны анхаарлыг татаад буй. Өнгөрсөн лхагва гаригийн өдөр тутмын сонинуудад өгсөн ярилцлагадаа тэрээр “Тендер тойрсон маргаан, будлианы тухай ярьдаггүй л болохоос бүх гишүүн мэдэж байгаа” гэж хэлсэн нь энэ бүхнийг баталж орхив.Үнэхээр тендер гэдэг үг луйвар, булхай гэж сонсогддог болсоор удаж байна.

Тэр дундаа боловсролын салбарт зарлаж буй тендер бусдад бэлэг болж очсон олон арван баримт бий. Тиймээс бид тендерийн ард ямар булхай өрнөдөг болохыг баримттай нь сонины хуудаснаа дэлгэж, цувралаар хүргэх болно. Энэ удаад алдрай бяцхан үрсийн маань эрдэм сурах гол “зэвсэг” сурах бичгийн тендерийн ард ямар будлиан болж өнгөрснийг дэлгэж байна.

Зохиомол хомсдол үүсгэж борлуулалтаа дэмжих арга
2009 оны дөрөвдүгээр сарын 27-ны өдрийн Засгийн газрын 28 дугаар тогтоолоор ерөнхий боловсролын сургуулийн бага ангийн сурагчдыг сурах бичгээр үнэгүй хангах болсон нь олон эцэг эхчүүдийг баярлуулсан.

-Гэвч 2009-2010 оны хичээлийн шинэ жил эхлэхээс тавхан хоногийн өмнө БСШУ-ны сайд Ё.Отгонбаяр энэ тоггоолыг үгүйсгэж сурах бичиг худалдан борлуулах эрхийг хэвлэлийн компаниудад өгөх тушаалд гарын үсгээ зуржээ. Энэ нь Зохиогчийн эрхийн тухай хуулийн 23.1 дэх заалт, Засгийн газрын 2009 оны 28 дугаар тэмдэглэл, БСШУ-ны сайдын 2009 оны 131 дүгээр тушаалыг үндэслэсэн “Зохиогчийн эрх түр шилжүүлэх тухай” 345 дугаар тушаал байв. 2009-2010 оны хичээлийн жилд зохиогдсон зарим сурах бичгийн хэвлэх, худалдах эрхийг “Мөнхийн үсэг”, “Битпресс”, “Соёмбо принт”, “Содпресс” компаниуд нэг хичээлийн жилийн хугацаатай түр шилжүүлснийг хавсралтаар баталгаажуулсан байна.

Энэ өдрийн 345 дугаар тушаалын хавсралтад заасны дагуу Ерөнхий боловсролын газрындарга Д.Эрдэнэчимэг дээрх компаниудтай гэрээ байгуулжээ. Жил бүрийн наймдугаар сарын 25-наас есдүгээр сарын 25-ны хооронд сургуулийн сурагчдын бүх сурах бичиг зарагдлаг оргил үе байдгийг хэн хүнгүй мэднэ. Тиймээс эрх авсан компаниуд гэрээ байгуулаад л сурах бичиг хэвлэх ажилдаа ханцуй шамлан орж. Хамгийн сонирхолтой нь бүтэн жилийн хугацаанд хэдэн сурах бичиг хэвлэж, ямар шугамаар, яаж худалдаалах тухай гэрээнд нэг ч үг, үсэг байхгүй учраас тэд хүссэн торгоороо хэвлэсэн байж таарна.

Нэгэнт үнэгүй олгож байгаа сурах бичгийг яаж худалдах билээ гэж уншигч гайхаж магад. Тэгвэл зах зээлд эрэлт үүсгэхийн тулд сургуулиудыг сурах бичгээр хангах үйл явцыг санаатайгаар удаашруулж, зарим газарт илүүдэл, заримд нь хомсдол үүсгэн номоо оргил үед нь худалдаалж амжжээ. Энэ бол зөвхөн компаниуд мэдээд хийх ажил биш гэдэг нь хэнд ч ойлгомжтой юм.

Тушаалаа хүчингүй болгох үндэслэлээ олсонгүй
Тухайн үед энэ тушаалаа хаацайлж “Зарим хүүхэд сурах бичгээ гээдэг, зарим нь хоёр сурах бичиг хэрэглэдэг учир худалдаалах гэрээ хийсэн” гэж хүүхдийн нүд хуурч байгаа юм шиг хариулт өгч байсан. Гэтэл иргэдээс ” Үнэгүй тараах ёстой номыг худалдаж байна” гэсэн хэл ам гарсны дараа БСШУ-ны сайд Ё.Отгон-баяр 2009 оны есдүгээр сарын 29-ний өдөр 402 тоот тушаал гаргаж дээрх тушаалаа цуцалжээ. Тушаалын хэрэгжилтийг хянах ёстой Ерөнхий боловсролын газрын дарга Д.Эрдэнэчимэг “Хэвлэлийн компаниуд дасгал ажлын ном болон сурагчдын гарын авлагыг хэвлэж нэгдүгээр ангийн сурагчдад худалдан борлуулж байгаа нь нотлогдож байгаа” гэж ярьсан нь өдгөө ч цахим хуудсуудад байна.

Асуудал үүгээр дууссангүй. Худалдан борлуулах гэрээг хүчингүй болгосон тушаалаа Засгийн газрын 2009 оны 29 дүгээр хуралдааны тэмдэглэлийг үндэслэсэн гэсэн байдаг. Гэтэл Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газраас тодруулахад Засгийн газрын 29 дүгээр тэмдэглэлд “Ойн арга хэмжээ тэмдэглэж өнгөрүүлэх тухай дурдсан болохыг хэлээд өгнө. Тэгэхээр “Зохиогчийн эрх түр шилжүүлэх тухай” 345 дугаар тушаалыг ийм үндэслэлээр хүчингүй болсон гэж хэлэхэд хэцүү.

Мөн хүчингүй болгосон гэсэн 402 тоот тушаалаа цаасан дээр гаргасан ч худалдан борлуулах эрх өгсөн компаниуддаа энэ талаар мэдэгдээгүй ажээ. Тиймээс нэгэнт л жилийн эрх авсан болохоор хэвлэсэн сурах бичгүүдээ одоо ч худалдсаар байна. Эрх, өгсөн 345 болон цуцалсан 402 тоот тушаалыг яамныхан хэнд ч үзүүлэхгүй байхаа мэднэ. Учир нь БСШУЯ-ны Ерөнхий боловсролын газарт очиж, сэтгүүлчийн үнэмлэхээ үзүүлэн энэ хоёр тушаалыг үзэхийг хүсэхэд боломжгүй гэсэн хариу өгсөн юм.

Бага ангийн сурагчдын 60 хувь нь сурах бичигтэй хичээллэв
Өөрсдийн бизнесийн эрх ашиг, олох мөнгөө бодож суугаа хүмүүст хүүхдиин боловсрол, ирээдүй огт хамаагүй байдаг бололтой. Сурагчдад сурах бичиг нь цаг хугацаандаа ирнэ гэж үгүй. Есдүгээр сар битгий хэл арав, арва-ннэг, арванхоёрдугаар сард очих нь энүүхэнд. Тиймээс сурах бичгийн хангалтын асуудлаар Монгол улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй 755 ерөнхий боловсролын сургуулийн 705 сургуульд нь өнгөрсөн жилийн хоёрдугаар сарын 15-наас сарын хугацаатай Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас шалгалт явуулсан байна.

Шалгалтаар улсын хэмжээнд бага ангид 944538 сурах бичиг шаардлагатайгаас 568870 сурах бичиг ашиглагдаж 60,2 хувьтай байсан бол дунд ангид 44,7 хувь, ахлах ангид 50,4 хувийн хангалттай байсан зөрчил илэрчээ. 2009-2010 оны хичээлийн жилд сумын сургуулиудад 1 -26 төрлийн сурах бичиг, Увс, Сэлэнгэ аймагт шинээр хэвлэсэн бүх төрлийнсурах бичиг, нийслэлийн хэмжээнд 64 сургуульд давхардсан тоогоор 364 төрлийн сурах бичиг сурагчдын гарт хүрэлгүй хичээлийн жил эхэлжээ.

Мөн Налайх дүүрэгт сурах бичгийн хангалт дөнгөж 10 хувьтай, Орхон аймагт хоёрдугаар улирлын амралт эхлэх гэж байхад түгээлт хийгдсэн, Орхон,Сэлэнгэ, Баян-Өлгий аймгуудад тавдугаар ангиас долоод орж байгаа шилжилтийн анги сурах бичиггүй хичээл эхэлсэн байжээ. Бодитбайдал ийм байхад яамны холбогдох хүмүүс болон эрхэм сайд Ё.Отгонбаяр “Улсын хэмжээнд бүх сурагчид сурах бичгээр 100 хувь хангагдсан” гэж хэвлэлээр яриад сууж байх юм.

Шалгалтаар илэрсэн зөрчил, дутагдал нь сурах бичиг шинээр буюу дахин хэвлэх бүртгэл мэдээллийн тогтолцоо бүрдээгүй, боловсролын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага хуулиар хүлээсэн эрх үүргээ хангалтгүй хэрэгжүүлж ирсэн. Сүүлийн таван жилд сурах бичгийн асуудлаар БСШУЯ-наас долоон удаагийн шийдвэр гаргасан боловч эрх зүйн оновчтой зохицуулалт болж чадаагүи, сурах бичгийн нэгдсэн, тогтвортой бодлого алдагдсантай холбоотой гэсэн дүгнэлтийг Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын улсын байцаагчид гаргажээ.

Зөвхөн сурах бичгийн тараалт, түгээлтийн асуудлыг хөндөхөд байдал ийм байна. Хэвлэлийн зарим нэг компаниуд тендертэй холбоотой олон асуудлаар гомдол тарган Боловсролын яам руу удаа дараа шалгалт оруулсан ч үр дүнд хүрэлгүй, асуудлыг хав дараад өнгөрдөг байна. Энэ мэт улайм цайм тендер будлиантуулж, шударга бус ажиллаж буй яамныхныг стандартын дагуу ажиллаж байгаа эсэхийг шалгадаг, буруу зөрүүг нь тогтоож дийлдэг газар Монголд байхгүй болж. Ирээдүи хойч болсон үр хүүхдийнхээ эрдэм ном сурах боломжийг багасгаж, түрийвчээ түнтийлгэж буй эрх мэдэлтнүүдийг бид харсаар, мэдсээр, өөгшүүлсээр суухуу.

Х.Монголхатан
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ”

Үнэгүй номыг үнэтэй болтол хор найруулахад та оролцсон уу, Ё.Отгонбаяр сайд аа?
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (1)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Их хурлын гишүүн даваасүрэн хадам аавынхаа зохиосон сурах бичгийг тэндэрт ялуулах гэж лобби хийсэн ш дээ, инээдтэй байгаа биз, яаманд санхүү хариуцсан дарга хийж байхдаа ичмээрээ одоо их хуралд сууж байдаг ийм л тэндэр явдаг даа

2011-04-22 | 14:44:03 | 159.93.101.144 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео