Хүмүүс гэмт хэргийг илрүүлэхийн тулд үзсэрч, бөө, зөн билэгтнүүдийг аль эртнээс ашигласаар иржээ. Малаа алдсан малчин монголчууд нутаг нугынхаа юм үзэж хардаг гэх хүмүүсээс асууж сурагладагтай утга нэг юм. Оросын "Зөн билгийн тулаан" шоу нэвтрүүлэгт ч хохирогч хүмүүс одоо хэр тэдэнд хандсаар буйг бид мэднэ.

Сүснүүдтэй харьцахуй

Жишээ нь, Британид XIX зууны эцсээр Скотлонд-Ярдад хэд хэдэн үнэтэй тусламж үзүүлсэн үзмэрч Луи Гамон болон Жорж Валентайн нарын нэр нэлээд алдаршсан юм. Өерийгөе гүн Кайро гэж нэрлэдэг Луи Гамон ирээдүйг зөгнөн хэлж мөнгө олдог байж. Ингэхдээ өнгөрсөн болон одоогийн уйл явдлыг ч харж чадна гэж батлах. Түүний хэрхэн хардгийг хэлэхэд хэцүү ч тэр ажлаас халагдсан фабрикаа шатаачийг барихад тусалж, замаас гарах галт тэргэнд суухаас нэртэй өмгөөлөгчийг сэргийлж, нэгэнтээ бүр аймшигт аллагыг илрүүлэхэд ч туслаж явжээ. Эзнийх нь цогцос олдсон Бейкер-стрит дэх нэгэн байшинд ороод гүн Кайро:

-Алуурчин нь залуухан эр юм. Тэр баян агаад долоовор хуруундаа үсэгтэй бөгж, харин түдүүлдээ цэцэгхэн зүүж явдаг. Энэ бол алагдсан хүний ойрын хамаатан гэж эрс хэлж дээ.

Хэд хоногийн дараа алуурчныг барихад тэр нь үнэхээр л хуруундаа бөгж, харин түдүүлдээ цэцэг зүүж явдаг байшингийн эзний хүү байсан санж.

XIX эцсээр Англид спиритизм (сүнсийг чухал гэж үздэг сургаал) модонд оржээ. Жорж Валентайн спиритийн шоунууд дээр өөд болоочдын сүнснүүдтэй холбоо тогтооход тэдгээр нь заримдаа маш сонирхолтой зүйлсийг ярьдаг байв гэнэ.

Дэлхийн нэгдүгээр дайны үед Англид 13 хүнийг нөгөө ертөнцөд илгээсэн цуврал алуурчин Шон Слейд гэгч түйвээж явжээ. Тэр хохирогчдоо гэртээ элдвээр хуурч оруулангаа стрихнинээр хордуулсны дараа тэдний биеийг хүхрийн хүчилд уусгадаг байж. Цагдаагийнхан түүний мөрөөр орж, гэрт нь нэгжлэг хийхэд жижиг нүхтэй тороор таглаж, үхрийн хүчлээр дүүргэсэн ванныг нь л илрүүлжээ. Энэ торон хаалт нь хүчилд хийсэн цогцсыг хөвүүлэхгүй байх зориулалттай аж. Гэхдээ цагдаа нар цогцоснуудын үлдэгдлийг илрүүлж чадсангүй, харин зөвхөн интоорын хэмжээ бүхий гөлгөр талстууд бүхий хоёр бяцхан чулуу л олсон байна. Эдгээр чулуу нь ямар учиртай болохыг цагдаагийнхан ухаж мэдсэнгүй. Тэгтэл Валентайн тэдэнд туслахаар ирж, сүнснүүдтэй харьцсаны эцэст энэ нь Слейдын нууц амраг Розанна Кийтийн биед хэзээ нэгтээ оршиж байсан цөсний чулуунаас өөр юу ч биш гэж хэлж өгчээ. Энэхүү баримтын ачаар Розаннагийн үхэлд Шоны буруутайг тогтоож чадсан аж.

Йоркийн гэдэс дотор гаргагч

ХХ зуунд цагдаагийнхан зөн билэгтнүүдийн туслалцааг бүр ч илүүтэй авах болжээ. Жишээ нь, Британийн цагдаагийн газар 1975-1980 оны хооронд 13 эмэгтэйг хөнөөсөн Йоркийн гэдэс дотор гаргагч гэж нэрлэгддэг алуурчныг эрж хайхад хэд хэдэн үзмэрчийн туслалцааг хүссэн байна.

Алуурчны эсрэг зөн билигтнүүдийн таамаглалууд харьцангуй зөрчилдөөнтэй гарчээ. Тэдний таамаглалууд ихэнхдээ алдаатай юм уу үр ашиггүй байв. Харин гагц Нэлла Жонсын мэргэ л "байгаа" оносон бөгөө тэр гэмт хэрэгтнийг эрж хайх эхний шатанд түүнийг Питер гэдэг, "К" үсгээр эхэлсэн компанид ачааны машины жолоочоор ажилладаг, Брэдфордод №6 байшинд амьдардаг гэж мэдэгдсэн төдийгүй энэхүү байшингийнх нь зураглалыг ч гаргаж өгсөн аж. Уг байшин гудамжны дээр, төмөр хаалганы цаана оршдог бөгөөд орох хаалга руу нь шат хөтөлдөг гэж тэр хэлсэн байна. 1980 оны нэгдүгээр сард Йоркийн гэдэс дотор гаргагч баригджээ. Энэ нь Гарден-Лейн гудамжны (Брэдфордын) №6 байшинд амьдардаг, "Кларк Трэнспорт" компанид ачааны машины жолоочоор ажилладаг Питер Сатклифф гэгч байсан гээд бод доо.

"Хорт санааны бөөмийг хай"

Орост аль эртнээс гэмт хэргүүдийг илрүүлэхэд үзмэрч, зөн билигтнүүдийг ашигласаар иржээ. Гэвч сэргийлэхийнхэн тэдний мэргэ төлгийг ончтой ашиглаж чаддаггүйгээс тэр үү, зөн билигтнүүдийн гэмт хэргүүдийг илрүүлэхэд оруулсан хувь нэмэр харьцангуй цөөн аж. Тэгэхдээ зарим үед оросын үзмэрчид өөрсдийн мэргэ төлгөөр байг оносон тохиолдол бас бий.

Тухайлахад, 1978 онд үзмэрч Владимир Сафоновт Смоленскт ор сураггүй алга болсон 14 настай охиныг хайж олоход туслахыг хүсэхэд, цогцос нь Смоленскаас 40 км-т ойд байна гэж хэлжээ. Хэдэн сарын дараа чухам яг ийм зайд хөөрхийгийн хүчирхийлүүлж, хөхнүүд болон хүзүүг нь хэрчээд, мөс болтлоо хөлдсөн цогцсыг олсон аж. Харин үзмэрч Светлана Проскуроваг Солнцевогаас алга Йоркийн маньяк Питер Сатклифф баригдаад буй нь болсон эрэгтэйн шарилыг ойгоос олж болохыг газрын зураг дээр яг таг зааж өгснийх нь төлөө бүр Дотоод хэргийн Яамны талархлын жуухаар шагнасан юм. Үзмэрч бүсгүй огт алдаагүй хэлсэн байлаа.

"Зөн билгийн тулаан" нэвтрүүлэгт оролцогчдоос сэтгэл зүйч М.Виноградовын сонгож авсан зөн билигтний бүлэг 16 онц хүнд гэмт хэргийг илрүүлсэн тухай оросын хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд мэдээлсэн. Тухайлахад, злаустовын "Болон болон барнаулын маньякууд, түүнчлэн питерийн Доктор хочит педофилийг барихад тусалсан гэнэ. Гэхдээ аль ч талаас нь аваад үзэхүл зөн билигтнүүдийн гавьяаг арай дөвийлгөсөн бололтой.

Жишээ нь, злаустовын хэрэгт сэтгэл зүйч Виноградов өөрөө гэмт этгээдийн сэтгэхүйн хөргийг гаргаж өгснөөр мөрдлөгөд үнэхээр тус болжээ. Уг сэтгэхүйн хөрөгт дурдсанаар: "Энэ бол гэмт хэрэгтэн бөгөөд, юуны өмнө дээрмийн хэргээр сууж байсан. Маш хэрцгий-хар санааны бөөм. Гэмт хэргийн шинжээс харахад алуурчин өшөө авч явсан нь илт. Эс тийм бол тэр зүгээр л алчихаад, цогцсон дээр онцгой таашаал авахаар басамжлан тарчлаахгүй байсан. Энэ хүн урьд нь Златоустад амьдарч байсан ч дараа нь яваад зөвхөн алахын тулд л эргэж ирсэн. Сургуулиас холгүй, нэгээс хоёр км-ийн тойрогт амьдардаг. Бие бялдрын хувьд-хүчтэй, шөрмөслөг. Юуны өмнө элдэв ажил сонирхдог ч тогтсон ажлын байр байхгүй" гэжээ.

Иймэрхүү хөргийг питерийн телевизийн дэлгэцээр ""Долоо хоногийн үйл явдлууд" нэвтрүүлгийн шинжээч Дмитрий Кирюхин мөн "зурагласан" юм. Түүний таамаглалаар, маньяк дээд тал нь 30 настай, златоустынх. Тэр урьд нь дээрэм болон ноцтой гэмтлүүд учруулсны төлөө сууж байсан.Эхнэр, хүүхэдтэй. Төгсөөгүй боловсролтойгоос гадна тэр мужаан, будагчин юм уу замын эргүүл ч байж мэднэ гэжээ.

Хожим баригдсан златоустын маньяк Николай Мозгляков 23 настай, хүүхэд байхаасаа л хулгайн хэргээр хэдэн жил суусны дараа Москва ороод барилгын бригадад засал чимэглэлчнээр ажилласан. Дараа нь Златоустад эргэж ирээд сургуулийн ойролцоо амьдрахдаа хохирогчдоо ажиглан танддаг байж. Нэг эмэгтэйтэй хамтран амьдарч байсан бөгөөд гэр бүлээс гадуурхи охин нь гурван настай. Дээр өгүүлсөн сэтгэл зүйч болон шинжээчийн хөргүүд бараг таарч байгаа биз.

Гэхдээ бодит байдал дээр уг маньякыг барихад шинжээчид ч, зөн билигтнүүд ч биш, харин фотороботоор өөрийнхөө сурагчдын нэг агсныг мэдсэн сургуулийн ердийн багш эмэгтэй болон Мозгляковын савраас мултарч чадаад хожим түүнийг таньсан бяцхан охин Лара нар л тусалсан аж.

ОМОН-ы түрүүчийн харалтууд

Аль XX зууны сүүлчээр оросын сэргийлэхийнхэн гэмт хэргийг илрүүлэхэд үзмэрч, зөн билигтнүүдийг ашиглахыг онцгой сонирхож эхэлжээ. Оросын 45 бүс нутагт сэргийлэхийн ажилтнууд шуурхай шинжтэй мэдээллүүд хүлээн авах зорилгоор зөн билигтнүүдэд хандсан байна. Харин 16 гэмт хэргийг илрүүлэхэд тусалсан үзмэрч М хамгийн эерэг жишээнд зүй ёсоор тооцогджээ.

Энэ баримтыг сонирхсоны эцэст судласнаар, М нь ямар ч зөн билигтэн биш, харин
Екатеринбургт томилолтоор ирсэн пермийн ОМОН-ын түрүүч болох нь тогтоогдсон аж. Тэр шуурхайнхнаас байцаалтын үеэр тусгай харах өрөөнд байрлуулах зөвшөөрөл хүсчээ. Үүнийхээ дараа хулгайлагдсан байрнуудын нөхцөл байдал, гэмт хэрэгтнүүдийн хөдөлгөөний маршрутуудыг гарцаагүй үнэн зөв гаргаж өгсөөр байж. Харин ОХУ-ын ДХЯ-ны тусгай институт М-ийг орон байрны хулгайгаас илүү хүнд ноцтой хэргүүдийг илрүүлэхэд ашиглахаар татаж авчээ. Гэвч түрүүч залуугийн онцгой харалтын хүч тэнд хүрэлцээгүй гэдэг. Хууль сахиулах байгуулагуудад орон тооны үзмэрч, зөн билигтнүүд бий болох эсэхийг ирээдүй харуулах буй за. Харин одоохондоо үүнд итгэхэд хүнд юм.

Орчуулсан Н.БИЛИГ

ЭХ СУРВАЛЖ: АЛАГ ХОРВОО