мэддэг, үй зайгүй найзууд байв. Өглөө болгон байрны хажууханд байдаг супермаркетыг сахин зогсохоос өөр хийсэн юмгүй өдөр хоногийг өнгөрөөж явдаг 'тэр дөрвийг ойр хавийнхан нь анддаггүй агаад бүр сүүлд нь "эвтэй дервөн амьтан" гээд хочилчихож. Уг нь тэд ингэтлээ алийгаа алдаж, архинд толгойгоо мэдүүлэхээргүй боломжийн айлын хүүхдүүд явсан юм билээ л дээ. Золбаярын эцэг нь барилгын инженер, Алтанхуягийн эцэг эх хоёул багш, Баатарын ээж нь манай олны танил жүжигчин, Ганхуягийн аав нь дээхэн үеийн Намын төв хороонд дээгүүр алба хашиж явсан улаан коммунист. Сайхан аав ээж, ах эгч, дүүтэй айлаа яагаад архичид болчихсон нь их сонин. Сургуульд сурч байхдаа дөрвүүл бүлэглэн хүүхэд зодож, дээрэмдэж хэрэг төвөг тарин эцэг эхийнхээ чихийг хангинуулан бүр шүүх цагдаадаа хүрч, хэдий тийм явдал боловч "үхтэл үр харам" гэгчээр эцэг эх нь гаргаад авчихдаг байсан тул тэд үүнд их өөгшин даварч бүр сүүлдээ шоронгийн хаалга татахад хүрэв.

Хожим ял эдэлж гарч ирээд аав ээжийгээ зовоож явсан гэм буруугаа ухааран ажил төрөл хийж хүн шиг амьдаръя гэж бодсон ч "шоронгийн хадаас"-уудыг ажилд авах газар олдсонгүй. Цагийн сайханд аав ээжийг нь ажил төрөлтэй явахад гутлынх нь улыг долоочих шахам явсан хүмүүс хүртэл энэ удаа нүүр буруулж байлаа. Ингээд л аргаа барсан хэдэн найз гутарч гуньсан сэтгэлээ засахын тулд уудаг байсан бол сүүлдээ хорвоогийн өдөр хоногийг өнгөрөөх гэж уудаг болов.

Ийнхүү явахад таньдаг найз нөхөд, бүр ах дүү, хамаатан садан нь ч зайгаа барьж, өсгөж торниулж, өөгшүүлж эрхлүүлж байсан ээж аав нь хорвоогийн жамаар хадан гэртээ цувран одоцгоож дөрвөн найз яг л үнсэнд хаягдсан шалз шиг ороо бусгаа цагийн салхинд олиггүй нийгмийн золиос болж хоцорчээ.

Үнэндээ тэр дөрвөөс өөр бие биенээ гэх хүн байсангүй. Олдсон юмаа хувааж идээд, сэтгэлээ онгойтол ярьж, уйлж дуулж, жаргал зовлонгоо хуваалцан эгээ л нэг гэрийн хүүхдүүд мэт явсан тэднийг Золбаяр найз нь өвчний улмаас орхин одов. Сэргэлэн цовоо, хэнтэй ч үг хэлээ ололцчихдог найзыгаа эмнэлэгт хэвтэж байхад нь эргээд очиход халтайсан царайтай хачин муухай архичид гээд асрагч, сувилагч нар ам хамраа даран алцаганаж гүйлдээд дотогш нь оруулаагүй билээ. Харин тэд хамт хэвтэж байсан хүнээр нь дамжуулан хэл ам авалцсан бөгөөд найз нь "Та гуравтаа маш их баярлалаа. Бурханы оронд одлоо ч гэсэн та гурвыгаа би орхихгүй ээ" гэсэн зурвас илгээсэн нь хөөрхий муу найзууддаа сэтгэлийн үгээ дэлгэх сүүлчийн боломж нь тэр байж.

Золоо найзыгаа алдаж золгүй явдалд учирсан тэр гурав шарил дээр нь эмнэлэгт хэвтэж байхдаа ирүүлсэн зурвасыг цэцгийн хамт тавиад Ганданд очиж хүрд эргүүлэн чадах чинээгээрээ л буян үйлдэв. Гурвуулахнаа болж хоцорсон тэд гаднаа ихэд хөгжилтэй дүр үзүүлэвч дотор сэтгэлдээ "Одоо хэн маань биднийгээ орхиод явчих бол доо" гэсэн гунигт бодол тээн зүрх нь шимшрэн айдаст автан, үүнийгээ хэдэн хундага архины хүчээр л түр зуур мартагнадаг аж. Архи ууцгааж байхдаа тусад нь нэг аяганд архи хийж тавиад үүнийгээ "найзын маань хувь" хэмээн нэрлэдэг байж. Талийгаачийн 49 хоног өндөрлөж ах дүү нар нь цугларан идээ будаа болцгоосон ч хүний урманд тэр гурвыг аяга цай уу гэж урьсангүй. Сайн ах дүүгээ алдсанаас илүүтэйгээр сайн найзаа алдаж гуньсан тэд тогтсон ёсоороо, болзсон цагтаа дэлгүүрийн үүдэнд уулзан хармаа хотоо гөвж сэгсрэн байж ганц шил архины мөнгө босгоод муу нэртэй, муухай үнэртэй найркагаа аван байшингийн буланд зогсоцгоожээ. Тавин төгрөгний үнэтэй нэг удаагийн аягаар дамжуулан нэг нэг татаж орхиод байтал Алтанхуяг,

- Муу Золоо минь амьд мэнд байсан бол бидэнтэйгээ ярьж хөөрөөд инээж хөхрөлдөөд л зогсож байх байсан даа гээд нулимсаа арчихад Ганхуяг,

-Харин тиймээ, бид гурвыгаа дээр тэнгэрээс харж яваа байх даа. Бид нар ингэж арчаагүй байдалд ороогүйсэн бол найз маань амьд байх байсан ч юм билүү гээд нусаа татан аяархан мэгшлээ. Тэр гурав ийн уйтгар гунигт автан нус нулимстайгаа холилдон зогсох зуур дэргэд нь хэн нэгэн ирж зогсохыг анзаараатхаж. Өмнөө зогсож байгаа өнөө хүнийг хараад мань гурав мэл гайхаж цэл хөхрөв. Сандарсан тэд сая сэхээ авч,

Ганхуяг: - Золоо юу даа?

Алтанхуяг: - Хүүе энэ чинь?

Баатар: - Чи чинь юу... яасан биз дээ? хэмээн дор бүртээ гайхаж хачирхан асуув. Байнга өмсөж явдаг байсан юүдэнтэй саарал ноосон цамц, энд тэндээ халцарчихсан хөх жинсэн өмд, нүүр ам, нүд чих, гараа байн байн хооронд нь үрдэг гээд энэ бүгд тэр хэвээрээ байх аж. Харин царай нь л шохой түрхчихсэн юм шиг цав цагаан болчихсон байх бөгөөд хоёр нүд нь огт хөдөлгөөнгүй тэр гурвыг цоо ширтэв.

- Алив наад архинаасаа хийгээд өгөөч! Түүнийг ингэж хэлэхэд нь сандарч тэвдсэн тэд сая сэхээ авч "Алив чи аягал", "Үгүй чи аягал" хэмээн аяга, архи хоёроо бие бие рүүгээ түлхэж байхыг хараад

- Алив нааш нь өгчих, надаас айх хэрэггүй дээ найзууд минь гээд Ганхуягийн гараас архийг шүүрэн авахад гарыг нь мөс шиг хүйтэн юм хайраад авав. Шилтэй архийг аяганд хийж бариад,

- Би амьд байхдаа та гурвыг үхсэн хойноо ч хаяхгүй гэж хэлдэг байсан байх аа. Хэлсэн үгэндээ хүрч байгаа биз дээ гэснээ аягатай архиа Алтанхуягт өгөөд,

- За сайхан ууцгаанаа. Найзууд минь хөгжилтэй бай л даа, надтай уулзсандаа баярлахгүй байна уу гэхэд тэр гурав,

- Баярлалгүй яах вэ?

- Гоё байнаа.

- Уунаа, дуулнаа гэцгээв. Тэр ярьж байна аа.

- Би тэр диваажин гээд байдаг юманд чинь очиж үзлээ. Даанч тэнд намайг тоох хүн олдохгүй ганцаардаад хэцүү юм. Харин тэр там гэдэгт чинь очвол хань бараа болох хүн олдох болов уу. Би та гурвыгаа дээрээс чинь байнга л харж явдаг юм шүү дээ. Пөөнийчихөөд миний муу гурван найз ямар өрөвдмөөр харагддаг гээч. Болдогсон бол та гуравтайгаа цуг л баймаар байна, даанч боломжгүй юм даа гэхэд нь архиндаа согтоод айж эмээхээ умартаж орхисон өнөө гурав,

- Ишш тэгэлгүй яах вэ?

- Чамайгаа ямар их санадаг гээч гээд найзыгаа үнсэхээр тал талаас нь барьж авахаар завдтал тэдний гарт юу ч таарсангүй, хий дэмий л гараа сарвалзуулж байснаа гуйвж дайван унаад өгөв. Хэдэн хормын дараа увж цуван босоод ирцгээснээ,

- Сая чинь юу болоод өнгөрөв өө?

- Яах аргагүй талийгаач яриад зогсож байсан даа?

- Бид гурав хий юм үзэв үү?

- Харин ээ, арай чи бид гурав архины цагаан солио тусаж байгаа юм биш биз дээ?

- Ер нь маргааш яг эндээ эв эрүүл ирээд үнэн худлыг нь үзвэл яасан юм бэ?

- Тэгье, болж байна. Тэр гурав ингэж шийдээд гэр гэртээ орцгоов. Маргааш өглөө нь өнөө газраа очоод зогсчихов. Хүлээлээ, ирдэггүй. Үд өнгөртөл зогссон тэр гурав сүүлдээ тэсвэр тэвчээр нь барагдан дэлгүүрээс найрка аваад задалж байтал яг л өчигдрийн явдал давтагдав гэнэ. Эцэст нь тэр гурав "хөөрхий муу найз минь бидэнтэйгээ хамт байж, ганц хоёр шил юм уухсан гэж бодож явдаг юм байлгүй дээ" гэж бодон тайвшраад айж эмээхээ ч болин өглөө болонгуут "найз"-тайгаа уулзахаар яаран сандран ирдэг болсон байна.

Харин тэдний дэргэдүүр хойш урагш өнгөрч яваа хүмүүс, дөрвүүлээ архидаж байгааг мэддэггүй билээ. Мань гурав ч гэсэн архидаж байгаад тасарч унаад сэргэхдээ хамт байсан найзыгаа хаашаа явсныг ч мэддэггүй, хэр их согтсон болохыг ч ер санадаггүй юмсанж.

Ц.Нэмэх

ЭХ СУРВАЛЖ: АЛАГ ХОРВОО

Bottom of Form