2008 оны 7 сард Гeрман улсад хийгдсэн санал асуулгаар герман иргэдийн 43% нь буддизмийг хамгийн энрэнгуй шашинаар сонгожээ. Мөн Далай багшийг нийт санал асуулгад оролцогсдийн 44% нь хамгийн үлгээр жишээч хүнээр сонгосон бол Ромын Пап Бенедикт XVI-p 42%-аар хoёрт орсон байна.

2009 онд Германд олны хундэтгэлийг хулээсэн хүнийг сонгох судалгаагаар Далай багш АНУ-гийн ерөнхийлөгч Барак Обаматай зуузай холбож тэргүүлэн 3-рт бичигдсэн Германы ерөнхий сайд, канцлер хатагтай Меркелийн өмнө нь бичигджээ .

Буддизм нь германд нэр төртэй, хүндэтгэн үздэг гүн ухаан, шашин бөгөөд энэ нь зөвхөн „боловсролтой“ нийгмийн давхрагын хүрээнд бус германы нийт иргэдийн дунд гэж болох юм. Та бидний мэдэх Нобелийн шагналт физикч, харьцангуйн онолыг нээгч германы эрдэмтэн Энштейн „Орчин үеийн шинжлэх ухаантай хамгийн ойр шашин бол Буддизм“ гэж хэлж байсан бол Германы нэрт улс төрч, ерөнхий сайд асан Хелмут Шмит 2008 онд телевизийн нэгэн ярилцлагадаа „Энэ олон шашинаас хамгийн сонирхолтой бөгөөд энрэнгүй нь буддизм юм. Дэлхийд болж байсан ихэнх дайн дажин хэрсүүдийн шашинтай орноос үүдэлтэй байдаг юм билээ, үүнд дэлхийн I, II-р дайнч хамаарна“ гэж ярьсан нь олны ярианы сэдэв болж байсан юм. Энэ бүхэн нь германчууд бидний нэгэн адиллаар бурханы сургаалиас үнэнг хайдаг, сэтгэлийн амгаланг ирдэгийн жишээнүүд болов уу. Үүний сацуу Монголд хэдэн жилдээ нэг айлчилдаг Далай багш маань суулийн арваад жил Герман улсад жил бүр нэг, зарим жилүүдэд 2 удаа уригдан айлчилж, ном тавиж байгаа нь барууны орнууд дахь буддизмыг сонирхох сонирхол ихэссэнтэй, нөгөө талаар Түвдийн улс төрийн байдал зэрэг олон шалтгаантай нь ажиглагдаж байдаг.

Буддизм нь Германд зүгээр нэг шинэ загвар, шинэ моод төдий гарч ирж байгаа үзэгдэл биш юм. Бүүр 150 жилийн өмнөөс герман соёлын нэгэн хэсэг болсон бөгөөд анх тэртээ XVIII - р зуунд герман гаралтай орос-германууд халимагт суурьшиснаас эхлэлтэй ажээ. Хамгийн анхны барууны буддаа судлаачийн нэг болох орос-герман эрдэмтэн Исаак Жакоб Шмидт (1779-1847) нь анх удаа герман хэл дээр бурханы номнуудийг орчуулж Санкт-Петербург хотод хэвлүүлж байжээ.

Олны танил герман хүмүүс дундаас анх гүн ухаанч Артур Шопенхауэр (1788 - 1860) өөрийгөө буддист гэж үздэг байсан бөгөөд тэрээр 1854 онд бичихдээ: „ буддизм нь баруунд тархахдаа христ шашин шиг нийгмийн доод хэсэгт бус нийгмийн дээд хэсэгт эхлэж түгэж байгаа нь онцлог байна. Тиймэс ямар нэг гажуудал багтай, жинхэнэ мөн чанараараа баруунд тархан дэлгэрэх магадлал өндөр юм“ гэж бичиж байсан нь сонирхолтой.

Германы нэрт гүн ухаанч Фридрих Ницше (1844-1900) болон алдарт хөжигмийн зохиолч Ричард Вагнер (1813-1873) нар мөн буддизмийг сонирхон судалж байсан нь тэдгээрийн бүтээлүүдэд тусгагдсан байдаг бөгөөд тэд жинихэнэ эх номнуудаас нь орчуулахийг ихэд чухалчилж байжээ. 1900 оноос усан онгоцоор аялаах боломж бурдсэн нь олон зуун барууны хүмүүс ази руу аялах боломжийг бий болгожээ. Балбад хийлч Антон Валтер Флорус Гүүт (1878-1957) гэлэн сахил хүртэж герман гаралтай анхны лам болж байжээ. Тээрэр германд анхны буддын сүм байгууллах гэж удаа дараа зутгэж байсан ч амжилтгүй байжээ. Эмч Др. Паул Далке (1865-1928) Шри-Ланкаад удаа дараа аялаж, улмаар Берлин хотноо 1920 онд анхны буддын шашинтнуудын цугалдаг газар „Буддист Хаус“-ийг байгуулж байжээ. Тухайн үеийн нийгмийн боловсролтой давхараг нь буддизмийг ихэд сонирхож байсан нь тухайн үеийн уран зохиолын бүтэлүүдэд тусгагджээ: хожим Нобел шагналтан болсон Хэрманн Хэссэ (1877-1962) „Сидхарта“ хэмээх зохиoлоор номын суврага босгож байсан нь үүний илрэл юм.

Харамсалтайн дэлхийн II-р дайн энэхүү буддизмийн хөгжилд сөргөөр нөлөөлж нэг хэсэг зогсонги байдалд оржээ.

Хожим 1955 онд „Deutsche Buddhistische Gesellschaft“ буюy

Германы буддистуудын нийгэмлэг үүсгэн байгуулагдаж, герман дахь буддистууд нэгдсэн нэг байгууллагыг байгуулжээ (1958 онд „Deutsche Buddhistische Union“ буюу Германы буддистуудын холбоо гэж нэрээ өөрчилжээ).

1959 оны 3 сард Хятадын цэрэг түвд руу түрэн довтолсоны улмаас Далай багш түвдээс дүрвэн гарсан нь баруунд олны анхааралыг татаж, уулмаар түвдийг сонирхох, буддизмийг сонирхох нь улам ихсэж байжээ. Нэртэй олон лам нарыг германы Их Сургуулиудад урьж лекци уншуулж, ном заалгаж уулмаар германд сүм хийд, бясалгалын төвүүдийг үүсгэн байгууллж эхэлжээ. Зөвхөн германууд өөрсдөө төдийгүй германд ажиллын гэрээгээр ирж байсан олон мянган Вьетнамчууд, дөрвөн цагаачилж ирсэн олон ази буддистууд энэхүү хөдөлгөөнд хувь нэмэр оруулжээ.

Өнөөдөр Германы буддистуудын холбоо нь дотроо 59 гишуун байгууллагтай бөгөөд 500 гаруй буддистуудын бясалгалын болон семинар, сургалтын төвүүд, төрийн бус байгууллагууд, судалгааны төслүүд болон сум хийдүүд үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Нийтдээ германд 350 000 орчим буддистууд байдаг гэсэн судалгаа байдаг бөгөөд, үүний 100 000 нь германчууд, үлдсэн нь ази гаралтай герман пасспорттой иргэд гэж үздэг байна.

Өнөөдөр ямарч номын дэлгүүрт бурханы номыг герман хэл дээр худалдан авах боломж бурдсэн бөгөөд тэр дундаа бясалгалын номууд элбэг харагддаг. Жил бүр Герман улсад Далай багш айлчилж, том хотудад ном айлдах нь хэвийн үзэгдэл болсон бөгөөд, номонд суух хүмүүсийн тоо жилээс жилд ихсэж байгаа нь бахархууштай байдаг.

Германд дахь буддизмийн хөгжилийг товч танилцуулахад ийм байна. Олон жил энэ улсад амьдарч байгаагийн хувьд барууныхан бурханы сургаалыг “ойлгож” эхэлжээ гэж хэлж болмоор. Гэхдээ бүгдийг европжуулж өөрийн мэт болгож байна. Ингэснээрээ буддизмийг гажуудуулах, буддизмийнх биш мэт ойлгох, угаасаа баруунд байсан мэт узэх нь тохиолдож байна. Хамгийн энгийн жишээ: бясалгал. Буддизмийн ихэнх бясалгал тантризмтай нягт холбоо уялдаатай байдаг. Тарнийн онол нь бурханы шашинд л байдаг, ер нь барууныхан тарнийг жинхэнэ утгаар нь мэдэхгүй гэж хэлж болно. Түүхэн хөгжилөөс нь ч авч узсэн шинжлэх ухаан болон хэрсүүдийн шашинд бясалгал гээч юм байгаагүй. Гэтэл өнөөдөр барууны хотуудын гудамжаар бясалгалын төвүүд шиг элбэг зуйл алга. Анагаах ухааны салбарт олон жил ажиллаж байгаагийн хувьд барууны сэтгэл судлалын анагаах ухаанд буддизмээс орж ирж байгаа зуйл маш олон байх болжээ. Ингэж орчин үеийн хэлбэрлүү оруулах, “шинжлэх ухаанжуулах” нь олонд тумэнд илүү амархан хүрч байгаа мэт боловч, цаад жинхэнэ мөн чанар нь алдагдах зэрэг сул талууд гарч ирж байна.

Айлаас ирхээр авдраа ух гэдэг монгол мэргэн уг бий. Барууныханы нууцхан шүтээд байгаа тэрхүү буддизмийг өвөг дээдэс маань бидэнд өвлүүлэн үлдээжээ. Хэрхэн хайрлан хамгаалж, цаашид буддизмийг хэрхэн дэлгэрүүлэх нь бидэнд ноогдож буй үүрэг билээ.