2013-06-04Америкийн Монголчуудын хөлбөмбөгийн аварга шалгаруулах 8 дахь удаагийн тэмцээн Нэгдсэн Улсын нийслэл Вашингтон Ди
Си хотноо гурван өдөр үргэлжлэн явагдлаа. АНУ-д ажиллаж, сурч, амьдарч буй Монголчууд маань спортын олон төрлөөр аваргаа шалгаруулдаг болоод нилээд олон жилийг үдэж буй. Сагсан бөмбөг, хөлбөмбөг, волейбол, ширээний теннис , за тэгээд боулинг, гольфоор ч хүчээ үздэг болсон. Гэхдээ энэ дотроо хөлбөмбөгийн тэмцээн нь зохион байгуулалт, цар хүрээ, нэр хүндээрээ бусдаасаа онцгой. Анх 2006 онд Колорадо мужийн Дэнверээс үүх, түүхээ бичиж эхэлсэн хөлбөмбөгийн тэмцээн Чикаго, Вашингтон Ди Си, Дэнвер, Сан Франциско, Чикаго, Лас Вегас хотоор өртөөлөн аялсаар энэ жил Вашингтон Ди Си-д эргэн ирлээ.
Анхны тэмцээнд ердөө дөрвөн баг оролцож байсан бол жилээс жилд өргөжин тэлсээр , бүүр насны хоёр ангиллаар явагддаг болж, энэ жил 13 баг оролцлоо. Нэгдсэн зохион байгуулалтад орж , Америкийн Монголчуудын Хөлбөмбөгийн Холбоо гэсэн албан ёсны байгууллагыг үүсгэн байгуулсан хөлбөмбөгийнхөн зөвхөн хоорондоо аваргаа тодруулаад байлгүй тэмцээний нэр хүнд, цар хүрээгээ өргөжүүлж, Монгол туургатан ахан дүүсдээболомж олгосноор халимаг, буриадын багууд оролцдог боллоо.
“Вашингтон Д.С-2013” тэмцээний хэсгийн болон шөвгийн наймын тоглолтууд гурван талбайд зэрэг явагдсан. Ер нь тэмцээн сайхан болоход тамирчдын тоглох талбай, шүүгчид маш их нөлөөтэй. Өнгөрсөн хугацаанд энэ тал дээр асуудал гаргаагүй зохион байгуулсан хот бол Сан Франциско байсан бол энэ жил Вашингтон Ди Си бас “ онц” үнэлгээ авлаа. Хагас шигшээ , шигшээ тоглолтууд сургуулийн цэнгэлдэхэд нэг талбайд болсон нь үзэгч, хөгжөөн дэмжигчдийн тав тухад ихэд нийцсэн.
Тэмцээн насанд хүрэгчид, болон 35-аас дээш гэсэн насны хоёр ангиллаар болсон. “Ахмадын” тэмцээн өнгөрсөн жил Лас Вегасаас эхлэн зохиогдох болсон юм. Энэ жил 4 баг оролцож, тойргоор тоглоод, шилдэг хоёр баг аваргын төлөө гэсэн журмыг баримтлав. Эн тэнцүү хүчтэй энэ дөрвөн баг бол өнгөрсөн жилийн аварга Сан Францискогийн “Хүлэг”, мөнгөн медальт Дэнверийн “Алтан бөмбөг”, хот, хотын төлөөллөөс бүрдсэн “Мон Юнайтед”, талбайн эзэн Вашингтон Ди СИ-ийн “Монгол Морьд” . Хэсгийн тоглолтод “Хүлэг” баг “Мон Юнайтед”-ийг 3:1 –ээр, “Алтан бөмбөг”-ийг 2:0-ээр хожин, “Монгол морьдтой” 1:1-ээр тэнцээд аваргын төлөө өрсөлдөх эрхээ авсан бол тэдэнтэй “Алтан бөмбөгтэй” 0:0-оор тэнцэж, “Мон Юнайтед”-ийг 2:0-оор хожсон “Монгол Морьд” шалгарч үлдэв. Харин хүрэл медалийн хувь заяаг шийдэх тоглолтод “Мон Юнайтед” тун сайн тоглож, “Алтан бөмбөгийг” 3:1-ээр буулган авснаар ноднингийн хүрлээ ихэрлүүллээ. Өнгөрсөн жил “ахмадын” мөнгө авсан “Алтан бөмбөг” багийнхан энэ жил гол анхаарлаа ахмадын тэмцээнд хандуулж, ганц фронтод “байлдахаар” ирсэн ч медальд хүрсэнгүй буцаж буйг бодоход тэмцээн ямар өрсөлдөөнтэй, багууд хэр хүчтэй, бэлтгэлтэй байсан нь мэдэгдэнэ.
Ингээд уг нь бол 35-аас дээш насныхны, “ахмадын” гээд амарчлаад нэршчихсэн ангилалд алтан медаль, аваргын цомын төлөө Сан Францискогийн “Хүлэг”-Вашингтон Ди Си хотын “Монгол Морьд” багууд өрсөлдөхөөр ногоон талбөйдөө гарлаа. Энд нэг зүйл хэлэхэд манайхан арай л эрт “ахмадын” ангилал гаргаад байна уу гэж бодогдсон. Италийн домогт хаалгач Дино Зофф 40 настайдаа дэлхийн аваргын “Алтан цом”-ыг толгой дээрээ өргөж, Камеруны алдарт довтлогч Роже Милла дэлхийн аваргад гоолдож явсан гээд олон жишээ бий. Олон улсын жишигт ийм ангиллын тэмцээнийг “Мaster’s” гэж нэрлэдэг. Нээрээ л манай тэмцээнд ч 35-аас дээш насанд олон жил шороотой талбайд бөмбөг хөөж , идэр залуу насаа хөлбөмбөгт зориулсан мастерууд, зэрэгтэй тамирчид, спортын өөр төрлөөр алдар цуугаа дуурсгасан , тив, дэлхий , олимпод оролцож явсан мастерууд олон байна лээ.
Финал гэдэг бол цаанаа л нэг өөр тоглолт болдог доо. Зөвхөн энэ тоглолт л аварга, алтан медалийг шийддэг учир. Урьд нь хожсон, хожигдсон, сайн, муу тоглосон огт падгүй. Энэ тоглолтод л хожих ёстой учир нэг тийм гоё уур амьсгал, мэдрэмж, сүр хүч ноёлож байдаг билээ, шигшээ тоглолтод. Өмнөх өдөр нь энэ хоёр баг 1-1-ээр хайнцсан. Одоо яах бол.
“Монгол морьд” өөрийн талбайд , үзэгчдийнхээ уухай доор тоглож байгаа давуу талтай бол “Хүлэгүүд” аваргын буйртай, бэлтгэл сайтай баг. Тэгэхээр боломж бол аль алинд нь байгаа. Үнэхээр ч тоглолт эн тэнцүү өрсөлдөөнтэй болов. “Монгол морьд” тоглолт эхлээд удалгүй эсрэг багийн хамгаалагч, хаалгачийн алдааг ашиглан гоол оруулж , тэргүүлж эхэллээ. “Хүлэг” тоогоо тэнцүүлэхээр идэвхтэй довтолж тоглосон ч “Монгол морьд”-ын хамгаалалтыг сэтэлж чадалгүй эхний үе дуусав. Шийдвэрлэх үед “Хүлэг” хэд хэдэн сэлгээ хийсэн ч тоглолтын дүн хэвээрээ. Цаг дуусах дөхсөөр. “Хүлэг”-үүдийн ээлжит довтолгооны үеэр “Монгол морьд”-ын хамгаалагч бөмбөгт буруу хүрээд өөрийн хаалганд гоол оруулчихав. Ингээд удалгүй тоглолтын цаг дуусч, бүх зүйл тоглолтын дараахь “пенальти” буюу 11 м-ийн торгуулийн цохилтоор шийдэгдэх боллоо.Хөлбөмбөгийн “пенальти” гэдэг бол ур чадвараас гадна, сэтгэл зүйн ёорил байдаг. Бас аз , од.
Эхлээд багуудаас тав таван тоглогч цохино. Энд хожил шийдэгдэхгүй бол ээлжлээд алдатлаа цохидог дүрэмтэй. “Хүлэг”-ийн эхний хоёр тоглогч хоюулаа цохилтоо алдлаа. За “Монгол морьд”-ийнхон, үзэгч хөгжөөн дэмжигчид ч “энэ наадам манайх боллоо” гэж бодсон болов уу, Харин Сангийнхан “өнгөрлөө” л гэж түгшиж байсан байж магадгүй. Гэвч...гэвч ... бөмбөг бөөрөнхий гэдэг дээ. “Монгол морьд”-ийн нэг цохилтыг “Хүлэг”-ийн хаалгач Ганбаатар хааснаар “хонгилын” үзүүрт гэрэл асах нь тэр. Гэхдээ болоогүй ээ. Шийдвэрлэх 5 дахь цохилтыг “Монгол Морьд” багийн спортын мастер Амараа гүйцэтгэнэ. Хийвэл хожино. Амараа нэг л итгэл муутай тун сулхан,хаалгаа ч онолгүй өшиглөлөө. Зүгээр дээ. “Пенальти” алдаагүй хөлбөмбөгийн од нэг ч байхгүй байх. Алдарт Марадона. Платини, Зикогоос эхлээд өнөө үеийн шилдгүүд болох Месси, Хоналду ч алдаж л байсан шүү дээ Амараа минь.
За ингээд ахмад алдатлаа цохих боллоо. Энэ удаа “Хүлэг”-ийнхэн тун ч тайван, оновчтой цохиж, “Монгол Морьд” юу юугүй авах дөхсөн аваргын цом, алтан медаль бодогдсон уу хаалганы гадуур нэг тоглогч нь цохисноор Сан Франциско –ийн “Хүлэг” баг хоёр дахь жилээ дараалан аваргаллаа.
Насанд хүрэгчдийн ангилалд нийт 9 баг оролцож, “ хэсэгт хуваагдан тоглолоо.
“А” хэсэгт талбайн эзэн Вашингтон “Ди Си”-ийн “Монгол морьд”, “Мон Юнайтед” , Нью Жерсигийн монголчуудын “Жигүүр” багууд тоглож , талбайн эзэд “Мон Юнайтед”-ийг 2:1, “Жигүүр”-ийг 5:1-ээр хожиж хэсгээсээ нэгээр, “Мон Юнайтед”-ийнхан “Жигүүр”-ийг 4:1-ээр хожин хоёрллр гарав.
“В” хэсэгт сүүлийн хоёр жил дараалан түрүүлсэн Чикаго хотын “Б.О.С” баг Халимагийн “Жангар”-ыг 2:0, Буриадын “Хара морин” багийг 10:0-ээр хожин хэсгээ төвөггүй тэргүүлсэн. Харин Буриад, Халимагийн багуудын тоглолтод “Хара морин” бүрэлдэхүүн дутуу байснаас “Жангарт” техникийн хожил өглөө. Хэдийгээр хэсгээсээ шалгарч чадаагүй ч Нью Йорк хотын Буриадын “Хара морин” багийнхан манай тэмцээнд холоос хүрэлцэн ирж оролцож, өнгө, чимэг нэмж, манай тэмцээнийг “олон улсын” болгосонд гүн талархал илэрхийлье. Ирэх жилийн тэмцээнд улам зохион бйгуулалттай, бэлтгэл сайтай оролцоорой, буриад зон олны “Хар морь” багийнхаан.
“С” хэсэгт өнгөрсөн жилийн хүрэл медальт Сиэтлийн “Хоукс” баг Монголоос манай тэмцээнд хоёр дахь удаагаа зорин ирж оролцож буй “УБ За” багийг 2:0-ээр, “Сан Франциско Рэйдерс” багийг 1:0-ээр хожин хэсгээ тэргүүллээ. УГ тэмцээний 2010 оны аварга, 2011 оны мөнгөн медальт “Сан Франциско”ийнхон 2010 оны мөнгөн медальт “УБ За”- багийг 3:1-ээр хожив.
Тэмцээний хоёр дахь өдөр шөвгийн наймд шалгарсан багууд хасагдах журмаар тоглосон. Хэсгээс 1,2 –оор шалгарсан багуудаас гадна сайн үзүүлэлттэй “Жигүүр”, “УБ За” багуудад бас плей-оффт өрсөлдөх эрх өгөв.
Хэн хожсон нь цааш медалийн төлөө хүч, үзэх, хожигдсон нь “гэртээ” харих болохоор гал гарсан тоглолтууд болох нь дамжиггүй байв.
“Монгол Морьд” –“УБ За” 5:0
Талбайн эзэн баг холоос ирсэн зочдоо төвөггүйхэн хожоод нутаг буцаалаа.
“Б.О.С” –“Жигүүр” 2:0
Хэсэгтээ хоёр тоглолтод нилээд олон тоогоор хожигдсон “Жигүүр” багийнхан энэ удаа хошой аваргуудтай тун сайн тоглосон.
“Сиэтл Хоукс”- “Мон Юнайтед” 1:2
Хэсгийн тоглолтод Сан Францискогийн хүчтэй багийг хожсон Сиэтлийн баг “Мон Юнайтед”-ийн цэл залуу багийг барсангүй ээ.
“Жангар”- “Сан Франциско Рэйдерс” 1:2
Сан Францискогийн баг тоглолтын салхийг хагалсан ч тоглолтын сүүлд гаргасан алдаанаасаа болж тэмцээнийг эрт орхих болов.
Хагас шигшээ тоглолт
“Монгол Морьд”-“Чикаго Б.О.С” 1: 3
Тун онцлог тоглолт. Энэ хоёр баг аль аль нь өмнө нь хоёр хоёр түрүүлсэн баг. “Монгол морьд” 2007, 2008 онд дараалан түрүүлсэн бол Чикаго сүүлийн хоёр жил дараалан түрүүлээд байгаа “даян аварга” багууд юм. Өөр нэг “даян аварга” нь 2006, 2009 онд нутагтаа болсон тэмцээнд түрүүлсэн Дэнверийн “Алтан бөмбөг”. Энэ гурван багийн аль нэг нь гурав дахиа түрүүлбэл “дархан аварга” болж анхны аваргын цомыг үүрд хадгалах учиртай юм. “Алтан бөмбөг” энэ жил насанд хүрэгчдийн тэмцээнд баггүй ирсэн болохоор “Монгол Морьд “, “Чикаго” хоёрт боломж байлаа.
Өөрийн талбайд, хөгжөөн дэмжигчдийнхөө өмнө “Монгол морьд” ялалт байгуулахыг тун их хичээсэн. Сүүлийн хоёр тэмцээнд дараалан түрүүлсэн “Чикаго”-той тэд эн тэнцүүхэн тоглов. Бүүр тоглолтыг хошуучилж явсан ч хоёрдугаар үед “сууж” хариу гоол алдсан Гэхдээ тэнцүү байдлаа хадгалаад “пенальти”-аар азаа үзэхийг хүсэлгүй довтолж байж, сөрөг довтолгоо хийлгэн тоглолтын төгсгөлд хоёр ч гоол алдан аваргын цомыг үүрд авах мөрөөдлөө хойшлуулахаас өөр аргагүй болов.
“Жангар”- “Мон Юнайтед” 2:0
“Мон Юнайтед”-ийн дан “хүүхдүүдээс” бүрдсэн баг тун сайн тоглосоор хагас шигшээд хүрсэн. Тэдний тоглолт, дамжуулалт, багийн тоглолт тун сайн байсан. Харин “Жангар”-ын хашир битүү хамгаалалт, сөрөг довтолгоо гэсэн тактик сонгосон нь үр дүнтэй болсон. Дээр нь биерхүү давуу талаа ашиглаад агаарын тоглолт сайн хийлээ.
Хүрэл медалийн төлөө тоглолт
“Монгол Морьд”- “Мон Юнайтед” 0:0
Цаг дуусахын өмнөхөн “Мон Юнайтед”-ийн 15 настай довтлогч Билэгтхүү маш гоё боломжийг алдаж, хаалганы хөндлөвч оносноор хүрэл медалийн хувь заяа бас л “пенальти”-аар шийдэгдэх болов. “Мрн Юнайтед”-ийн хүүхдүүд сэтгэл хөдлөлөө барьж дийлэлгүй хэт яарч цохисноос хоёр ч цохилтоо алдан, хүрэл медалиа хүзүүнээсээ “Монгол Морьд” –д шилжүүллээ.
Шижигнэсэн цэл үалуухан тоглогчидтой “Мон Юнайтед”-д хүрэл медаль бүү хэл ирээдүй байгаа нь харагдсан.
ФИНАЛ
“Чикаго Б.О.С” - “ Жангар” 0:0
Өнгөрсөн жил Лас Вегаст шигшээ тоглолтод хүч үзсэн хоёр баг энэ жил дахиад л аваргын төлөө тоглолоо. Хэн хэнийхээ тоглолтын арга барил, тактик, хувилбарыг тун сайн мэдэх тул өө гаргалгүй тэнцүү тоглолоо. Өнгөрсөн жил энэ хоёр баг бие биендээ гоол хийж чадалгүй тэнцээд торгуулийн цохилтоор Чикаго аварга болж байсан бол энэ жил ч түүх давтагдлаа. Америкийн Монголчуудын хөлбөмгийн түүх дахин нэг хуудсаар зузаарав. Дархан аваргатай болж, “Чикаго Б.О.С” баг гурван жил дараалан түрүүлсэн хосгүй амжилт гаргалаа.
Тэмцээний гала үдэшлэг хоол, ундтай, дуу, хууртай сайхан болсон. Үдэшлэгийн үеэр тэмцээний шилдгүүдийг тодруулдаг уламжлалтай. Уламжлал ёсоор Д.Цэрэндорж эрхлэгчтэй “Замдаан” сэтгүүлийн газраас олгодог “Өсөх ирээдүйтэй шилдэг залуу тоглогчийн” шагналыг “Мон Юнайтед” багийн 15 настай Б.Билэгтхүү хүртлээ. Тэр тэмцээний түршид багийнхаа үндсэн бүрэлдэхүүнд тоглож, хоёр гоол оруулж, нэг гоолны дамжуулалт өгсөн билээ. Шилдэг хаалгачаар “Жангар” багийн А. Мошкин, хамгаалагчаар “Монгол морьд”-ын Б.Бямбаа, шилдэг довтлогчоор 10 гоол оруулсан “Чикаго Б.О.С”-ийн Б.Улсболд нар тодорлоо. Үүний дараа шилдгийн шилдэг тоглогчид олгодог “Таван цагариг-Америкт” сэтгүүлийн шагнал хэн очих бол гэж хүн болгон чих тавин хүлээлээ. Энэ жилийн шилдгийн шилдгээр “Чикаго Б.О.С” багийн хаалгач Ю.Төрмөнх тодров. Арга ч үгүй биз. Сүүлийн гурван жил Чикаго аварга болохдоо сүүлийн хоёрт нь дандаа “пенальти”-аар аварга болж байгаа. Энд хэн чухал үүрэгтэйг хэлүүлэлтгүй мэдэх биз хөлбөмбөг сонирхогчид.
Мөн энэ үеэр Америкийн Монголчуудын Хөлбөмбөгийн Холбооны Ерөнхийлөгчийн нэрэмжит шагналыг хөлбөмбөгийн спортын мастер, “Монгол морьд” багийн тоглогч Амарсайханд олголоо. “Хөлбөмбөгийн төлөө чи шатахгүй юм бол, хөлбөмбөгийн төлөө бид шатахгүй юм бол өөр тэгээд хэн шатах юм бэ” гэсэн уярам үгтэй болор дурсгалын црмыг гардахдаа тэрбээр нулимс дуслуулж харагдсан.
“Вашингтон Ди Си -2013” баяртай, ирэх жил Нью Жерсид уулзацгаая!
Ц.Энхтүвшин . “Таван цагариг” сонины АНУ дахь тусгай сурвалжлагч. Сан Франциско- Вашингтон Ди Си.