Ц.Оюунгэрэл: МАН-ын байр, зарим удирдлагынх нь гэрт нэгжлэг хийлгэх хүсэлт тавьсан

2013-06-06

Энэ жилийн тухайд манай улс монгол бичгийг соёлын өвлөө бүртгүүлэхээр хөөиөллөж байгаа. Бидний монгол бичгийг

соёлын өвд бүртгэх эсэхийг манайтай ямар ч хамааралгүй, хил залгаа бус таван улсын төлөөлөл шийдэх ёстой.

Салбарын сайд нар долоо хоног бүр сэтгүүлчидтэй уулзаж, цаг үеийн асуудлаар мэдээлэл хийж байгаа. Энэ удаа Соёл, спорт, аялал жуулчлалын сайд Ц.Оюунгэрэлийн "хонины ээлж" таарав. Тэрбээр шинэчлэлийн Засгийн газраас энэ салбарт баримталж буй бодлого, хэрэгжүүлж буй үйл ажиллагааны явц, үр дүнгийн талаар танилцуулсаны дараа сэтгүүлчидийн асуултад хариулсан юм.

-Аялал жуулчлалын улирал ирж буйтай холбоотойгоор энэ салбарт чиглэсэн ямар ажил хийж байна вэ?

-Энэ салбарт хоцрогдож байсан нэг зүйл нь дэд бүтэц. Үүнийг төр нь ч хувийн хэвшил нь ч огт мөрдөөгүй, хэвшүүлээгүй. Жишээлбэл, бид гадаадын жуулчидтай Тэрэлж рүү очлоо гэхэд тэнд хаана нь байгалийн үзэсгэлэнг ажиглах цэг байдаг юм. Дүнжингарав ууланд аяллаа гэхэд явган замын дагуух жимийг нь хэн засах, ариун цэврийн өрөөгхэн зохион байгуулах, сүүдрэвчийг нь хэн барих, төлөвлөх нь тодорхойгүй байсан. Тиймээс манай яамнаас шийдвэр гарган Аялал жуулчлалын үндэсний төв гэх улсын үйлдвэрийн газарт аялал жуулчлалын дэд бүтцийг барих, зохион байгуулах, төлөвлөх үүргийг өгч, Төрийн өмчийн хороонд хүсэлт гаргасан. Энэ хүсэлтийг Төрийн өмчийн хороо шийдэж өгсөн. Ийм шинэ бүтэц аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд багагүй түлхэц болно. Мөн аялал жуулчлалын цагалбар хийж байгаа. Үүнд аймаг бүрт аялал жуулчлалын үйл ажиллагаа явуулж байгаа улсын, хувийн аж ахуйн нэгжүүд тухайн жилд зохион байгуулах арга хэмжээнүүдээ цаг хугацаа, зохион байгуулагдах газар, зохион байгуулагчийг тодорхой заасан байх учиртай. Ингэснээр жуулчид манай улсад урт хугацаагаар ирж, үзэж харах зүйлээ тодорхой мэдэж байх боломжтой юм.

-Хууль эрхзүйн хувьд олон зүйлийг шинэчлэхээр ажиллаж байгаа гэсэн. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Боловсруулалтын шатандаа яваа олон хуулийн төсөл байгаа. Тухайлбал, Киноны тухай хууль, Музейн тухай хууль, Номын сангийн тухай хууль, Уламжлалт мэдлэгийн тухай хууль, Аялал жуулчлалын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга зэрэг. Мөн Биеийн тамир спортын тухай хуулийн төсөл боловсруулах шатандаа явж байна. Энэ хүрээнд үндэсний шигшээ багийг бүрдүүлж, тив дэлхийн тэмцээнд амжилттай оролцсон тамирчдад олгох мөнгөн урамшууллын журмыг шинэчлэх ажлыг эхэлсэн. Олимпийн наадмаас чансаа доогуур тэмцээнээс алтан медаль хүртсэн тамирчин олимпийн хүрэл медальнаас илүү урамшуулал авдаг байсан. Үүний ялгаа заагийг гаргаж өгсөн. Ер нь тамирчдын мөнгөн урамшуулал нэмэгдэж байгаа.

-Тив, дэлхийн хэмжээнд улсынхаа нэрииг дуургасан тамирчдад урамшуулал олгодог атлаа урлагийнхнаа орхигдуулаад байгаа юм биш үү. Урамшууллаа байг гэхэд тэдний хөделмөрийн үнэлэмж, нийгмийн асуудалд анхаарах хэрэгтэй юм билээ. Драм, дуурийн театрт ажиллагсдын талаас илүү хувь нь гэр хороололд амьдардаг?

-Тэр үнэн. Урлагийнхны үнэлэмж, нийгмийн асуудал хүнд байгааг би ойлгож байгаа. Тамирчдын урамшууллыг Ерөнхийлөгчийн зарлигийн дагуу олгодог. Харин урлагийнханд зориулсан тийм зүйл байдаггүй. Тэдний хөдөлмөрийн хөлс, орон байрын асуудлыг улсын төсөвт тусгуулахаас өөрөөр шийдэх ямар ч гарц байдаггүй. Манайх бусад яамнаас хамгийн бага төсөвтэй. Бага зардлаар их ажил хийх гэж яддаг хүмүүс шүү дээ.

-Биеийн тамир спортын болон зарим нэг театруудын барилга байгууламжид МХЕГ-аас акт гаргаад ашиглахыг хориглосон. Энэ асуудалд ямар шийдвэр гаргах гэж байгаа вэ?

-Барилга байшин бүхэн өөрсдийн үнэ цэнэтэй. Тэр дундаас урлаг, спортын барилга байгууламжид илүү хөрөнгө мөнгө шаардагддаг. Ялангуяа манай урлаг, спортын томоохон байгууламжуудын олонхи нь муудаж, хуучирсан. Эдэлгээ нь дууссан. Энэ жилийн төсөвт барилга байгууламжийн их засварт дөрвөн тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Тэр нь МХЕГ-аас актлах шийдвэр гаргасан барилгыг бүгдийг нь засч янзлахад хүрэлцэхгүй. Тэдгээр барилгын олонхийнх нь дээвэр муудаж дусаал гоожиж, түүнээс үүдэлтэйгээр хана туургад нь ан цав гарсан. Тиймээс эхний ээлжинд нэн шаардлагатай гэсэн газруудын дээврийн засварт шаардлагатай хөрөнгийг төсөвт тусгасан. Энэ жилийн тухайд Спортын төв ордны засварын ажлыг эхлүүлэхээр төлөвлөөд байна.

-Урлаг уран сайхны газруудын ихэнх өрөөг үйлчилгээний газрууд эзэлсэн байдаг. Тэдний зарим нь ч зайлшгүй байх ёстой байх. Гэтэл огт өөр төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуйн нэгжүүд ч байдаг. Үүнийг хаанаас зохицуулах ёстой юм бэ?

-Энэ бол өмнөх Засгийн газрын үед 5-10 жилээр хийсэн аж ахуйн нэгжүүд байдаг юм билээ. Тиймээс гэрээний дагуу үйл ажиллагаа явуулж буй аж ахуйн нэгжүүдийг хөөх эрхгүй. Харин яамны зүгээс гэрээ дууссан тохиолдолд дахин сунгахгүй байх үүргийг холбогдох байгууллагад нь өгчихсөн байгаа.

-БНХАУ монгол эмээлийг өөрийн нэрээр бүртгүүлэхээр ЮНЕСКО-д хандсан гэх мэдээлэл байна. Энэ талаар танай яам мэдэж байгаа юу?

-БНХАУ-аас ЮНЕСКО-д соёлын өвдөө бүртгүүлэхээр маш урт жагсаалт өгсөн гэсэн. Тэрхүү жагсаалтын дотор 20 гаруй нь Өвөр Монголын соёлын өв гэж бүртгүүлэхээр өгсөнд эмээл, монгол гэр, монгол наадам зэргийг ирээдүйд бүртгүүлэх соёлын өвийнхөө жагсаалтад оруулсан. Үүнийг монголчууд мэдэж, нэлээд эгдуүцэн манай яаманд мэдэгдсэн. Гэхдээ ЮНЕСКО журмандаа өөрчлөлт оруулан аливаа улс жилд нэг л соёлын өвөө бүртгүүлнэ гэсэн заалт оруулсан. Тэгэхээр тэдний гаргасан жагсаалт 100 жил үргэлжилнэ гэж ойлгож болно. Энэ жилийн тухайд манай улс монгол бичгийг соёлын өвдөө бүртгүүлэхээр хөөцөлдөж байгаа. Бидний монгол бичгийг соёлын өвд бүртгэх эсэхийг манайтай ямар ч хамааралгүй, хил залгаа бус таван улсын төлөөлөл шийдэх ёстой. Тэр нь ямар улсууд байхыг хэн ч мэддэггүй өндөр нууцлалтай байдаг.

-Манайд бүртгүүлэх зүйл олон байдаг. Ирэх жил бүртгүүлэх зүйлээ сонгосон уу?

-Шагайн харвааг бүртгүүлэхээр материалаа бүрдүүлж байгаа.

-Лениний музейн асуудал юу болж байгаа вэ?

-Музейн бүх үзмэр алга болсон хэрэг Монголын түүхэнд анх удаа гарсан. МАН-аас байрыг буцаан авах асуудлаар удаа дараа хүсэлт гаргаж, уулзаж байсан "байхгүй ч юм шиг, байгаа ч юм шиг аль эсвэл мэдэх хүн алга" гэсэн битүү тайлбар өгсөн. Сураг сонсоход тус намын зарим дарга нарын өрөөнд Лениний музейн үзмэр байна гэсэн. Манай яамны зүгээс холбогдох байгууллагад МАН-ын байр, Лениний музейн байр болон удирдлагуудынх нь гэрт нэгжлэг хийлгэх хүсэлт тавиад байгаа.

-Соёл, спортын салбар ашигтай ажиллаж чаддаг уу?

-Ашигтай ажиллах нь бүү хэл ашгаараа өөрийгөө хангаж чаддаг багйууллага нэг ч байхгүй. Тиймээс урлагийн байгууллага болгон өөрийн гэсэн брэнд номертой болъё гэсэн уриа дэвшүүлж байгаа. Энэ хүрээнд театр бүхэн өөрийн брэнд тоглолт, концерттой болох хэрэгтэй байна. Ингэвэл театр, музей зэрэг урлагийн байгууллагуудын орлого нэмэгдэх боломжтой. Мөн брэндийнхээ зураг, дүрсийг ашиглаж жижиг брэнд бүтээгдэхүүн гаргаж, түүтээрээ орлогожих боломж бүрдэнэ.

-Палеонтологийн ховор олдворуудыг цуглуулж музей байгуулна гэж ярьж байгаа ч түүнийг зөв зохистой авчрах тал дээр ямар арга хэмжээ авч байгаа юм бэ?

-Энэ тал дээр боловсон хүчний асуудал хүндрэлтэй байдаг. Олдворуудыг зөөж авчрах зэрэгт энэ төрлийн өндөр мэдлэгтэй мэргэжилтэн, судлаач хэрэгтэй байдаг. Цөөхөн байдаг эрдэмтэн, судлаачдаа ийм ажилд явуулчихаар тэдний судалгааны ажил орхигдчих гээд байдаг. Тэр хойгуур нь гадаадын судлаачид манай олдворууд дээр судалгаа хийж зэрэг дэв ахьдаг. Монголдоо байгаа эртний олдворуудаа гадныханд ашиглуулах нь харамсалтай байна.

ЭХ СУРВАЛЖ: