Зарим нэг хүнтэй уулзан ярилцаж байх хийгээд ном бичиг сүлжээний захидлийг сонирхон уншиж суухад "Өвөр Монгол" гэдэг ухагдахуун янз янзаар ойлгогдож байгаа нь тодхон болохоор өчүүхэн би хэрээ үл хэмнэн энэ захидалийг зориглон

бичибэй. Мэдлэгийн хязгаарт тушигдан ташаа эрээчсэн зүйл байх аваас номын шулуун зангаар зааж дохьму.

Өвөр ба Ар гэдэг үгийн утгийг Монгол ахан дүүсдээ тайлах шаардлага алга. Гэвч Хятад хэлэнд Євөр Монголыг Нэй Мэнг Гу (内蒙古＝дотор монгол, дотоод Монгол), Ар Монголыг Вай Мэнг Гу(外蒙古＝гадар (гадна) Монгол, гадаад Монгол) гэж орчуулж ирсэн түүхтэй. Энэ орчуулга баахан асуудалтай ч юм шиг санагдана. Монголчуудын хэлдэг Євөр Монгол ба Ар Монгол болвоос говийн Өвөр, Ар, өөрөөр хэлвээс говийн өмнөх ба арын Монгол гэсэн л үг гэгчийг та андууд юун андах. Сонирхолтой нь Хятад орчуулгын нөлөөг хүртэж Япончууд Өвөр Монголыг Най Монгору, Ар Монголыг Гай Монгору гэж Хятад дуудалгаар уншиж ярих нь цөөн, харин Ычи Монгору, Сото Монгоро гэж Япон уншилгаар уншиж ярих нь олон. Дотор гэдэг утгатай (内) ханзийг Ычи гэж Япон аялгаар уншхаар "өөрийн, гэрийн" гэсэн санаа нь арай их тусдаг талтай. Гадна гэдэг (外) ханзийг Сото гэж Япон уншилгаар уншхаар "хари, гадаад" гэсэн санаа нь илүү болдог шиг санагдна.

Япончууд Євөр ба Ар Монголыг Ычи Монгору, Сото Монгоро гэж уншдаг нь Манж улс байгуулагдсан явдалтай холбоотой гэж үздэг хүмүүс ч бий. Жишээ нь, одоогийн Өвөр Монголийн зүүн хэсэг нь Манж улсын харъяанд орж, Бүгд найрамдах Монгол Ард Улс тусгаар тогтносон улс байсан болохоор Ычи Монгору, Сото Монгоро гэж Япон уншилгаар дууддаг болсон гэдэг. Харин тийм ишийг цааш нарийвчилах хэрэгтэй.

Сэдэвдээ ороход Өвөр Монгол, Ар Монгол гэдэг нэр томъёо 1635 оноос өмнө байсан гэж хэлэхэд хэцүү. Зүүн Монголчууд Манж чин улсын эрхшээлд орсон түүхтэй холбогдон гарсан нэр томъёо болов уу гэж таах юм. Тухайлвал Євөр 57 Ар 49 хушуу гэж хуваагдсан явдалтай холбоотой болов уу? Гэвч тэр veийн Євөр Монгол ба Євөрлөгч бол одоогийн Євөр Монгол гэдэгтэй ижил ухаагдахуун бус. Одоогийн Євөр Монгол гэдэг бол 1947 оны 5 сарын 1-ний өдөр Вангийн сүм буюу одоогийн Улаан хотод байгуулагдсан Євөр Монголын өөртөө засах орон гэдэг засаг захиргааны нэр томъёо юм. Єөрөөр хэлвэл угдаа Євөр Монгол биш байсан Монгол нутаг орон ч 1947 оноос хойш Євөр Монголын өөртөө засах оронд хамаарагдах болсон юм. Жишээлвэл, Хөлөн бойр 1947 оноос өмнө Євөр Монголд багтдаггүй байсан бөгөөд нутгийн Барга, Дагуур, Єөлд, Эвэнк нар одоо хэр нь Хянган давааны өмнө байгаа Хорчин Харчин зэргийн Монголчуудыг Євөр Монгол ухагдахууныг Ойрд, Буриад, Халх, Дөрвөд, Уринхай, Євөр Монгол гэж эн зэрэгцүүлэн бичих нь учир дутагдалтай болсон шиг санагдaна.

Тухайлвал, энэ Євөр Монгол чинь ямар ястан юм бэ? Євөр Монголд аж төртөг Ойрд, Буриад, Халх, Дөрвөд, Урианхай, Хорчин, Харчин, Уухан, Баарин, Цахар, Yжимчин, Авга, Авханар, Урд, Түмэд, Юншэбү, Горлос, Монголжин, Жарууд, Хэрээд гэх мэтийн олон ястад Євөр Монгол гэдэг ястан болсон юм уу? гэх мэтийн эргэлзээ төрдөг. Євөр Монголд байдаг олон ястад өөр өөрийн онцлогтой соёлоо нэлээд хадгалсаар байгаа юм.

Ёс заншил, өмсч зүүх нь ч өөр хоорондоо мэдэгдэм ялгагдах онцлогтой. Монгол хэлний хувид Євөр Монгол аялга гэж хаанаас ч эрээд олохгҮй. Голцуу өөр өөрийн нутгийн аялгаараа яридаг. Цахар аялгыг албан ёсоор Євөр Монголын баримжаа аялга болгосон болов ч одоохондоо төгөөмжи (нийдэм хэрэглэгдэж) чадаагүй байсаар. Yvнд янз бүрийн бодит шалтгaан байдаг боловч нэг гол шалтгaан нь Монгол үсэгд биш, Монгол үсгийг хэн уншхаасаа л шалтгаална биз. Тийм ч болoхоор Євөр Монголын олон ястад Монгол үсгээ өөр өөрийнхөө нутгийн аялгаараа уншиж өөрийн аялгаа өнөөдөр болтол хадагалах чухал тулуураа болгосон байх. Бас эл ястад ямар нэгэн нутаг оронд бөөмрөн сууж өөр өөрийн нийгэмээ байгуулж батлаж ирсэн явдалтай ч шууд холбоотой байх.

Євөр Монгол гэдэг засаг захиргааны нэр томъёог ястан гэдэг ухаагдхуунтай хутгах буюу ижил утгаар бичих нь зохисгүй мөртөөн ойлгомж муутай болно. Тэгэж бичсэн зүйлийг зад иргэд (өөр үндэстэн) уншаад буруу төөрөгдөл төрж болoх талтай гэдэг боловч Євөр Монголын эл ястадын өвөрмөц соёл, ёс заншилийг сайтар харгалзан үзэхгүйгээр Євөр Монгол гэдэг ганц цогцонд хамруулан судалсан эрдэм шнжилгээний бүтээл нэлээд хэдэн хэлэнд харагдаад байна.

Өвөр Монгол гэдэг ухагдахуун
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (6)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Яс минь нэг Цус минь нэг Яах ч арга байхагүй Бид ******** толботнууд Монгол улс Дахин эвлэж дахин их засаг хуулийн дор нэгдэхийг хүсэн ерөөж ******** тэнгэртээ Монгол туургатны нэгдлийг даатгая Админ минь үгэнд минь шүүлтүүр битгий хийгээрэй

2013-07-28 | 20:46:35 | 202.179.10.38 |

Зочин
омонд монгол гэж нэрэлж занших хэрэгтэй байнаа??гобийн омонох монгол,гобийн арийн монгол гэж нэрэлдэг байсан. суулд л манжууд обормонгол, армонгол гэж нэрэлсэн дээ..

2013-07-28 | 20:17:14 | 87.66.150.126 |

Зочин
ЗӨВ ШҮҮ

2013-07-28 | 19:32:13 | 103.23.51.1 |

Зочин
Хайр дурл********, Яаруу ажил хоёулаа Бачим учир гэж хэлэгддэг юм уу?

2013-07-28 | 18:00:26 | 203.91.117.4 |

Зочин
ийм б********ай бичиг усэг н бурэн гардаггүй тохиргоогоо янзлаачээ админаа

2013-07-28 | 14:55:18 | 49.0.170.63 |

Зочин
мах цусны минь тасархай ******** толбот ахан дүүс минь,та нарыгаа зүрхнээсээ өрөвдөн шан********ж байна.Урагшгүй төр,урвагч ноёдын ба********ар үе үед та нар минь х********х монгол биднийхээ тусгаар байд********,эрх чөлөөний золиос боллоо доо.

2013-07-28 | 14:52:50 | 49.0.170.63 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео