2013-10-23Хууль зүйн сайд Х.Тэмжүүжин өчигдөр сэтгүүлчидтэй зангиагүй уулзлаа. Тэрбээр энэ удаад салбартаа хийгдэж буй
шинэчлэл болон ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс мөрдөж эхлэх Цагдаагийн албаны тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын талаар тодорхой мэдээлэл өгсөн юм.
Түүнчлэн өдгөөгийн цагдаа бүрэлдэхүүний толгой данхайсныг тодотгоод яг зам дээр зогсч, хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангахаас илүү нэг албан газар суучихаад мөрдөс, албан тушаалаараа “ажиллаж” байгаа олон хүн байгааг шүүмжилсэн.
Өөрөөр хэлбэл, ээн салбарт цол, мөрдөстэй хүн олон байгаагийн зэрэгцээ ажил хийхээсээ илүү албаны эрх ямба эдэлдэг нь олширсныг цэгцлэх цаг болсныг сануулсан. Энэ дагуу цагдаагийн албаны бүтцийг өөрчлөхөөр болсноо ч хэлсэн юм.
Ингэхдээ мөрдөстэй дуучид, спортынхныг цөөлж, тэдэнд зориулсан цалин хангамжийг цуцлах нь зөв гэж үзэн, зохион байгуулалтын ажил эхлүүлснээ ч хэлсэн юм. Нөгөөтэйгүүр цагдаагийн албаны нэр хүнд нийгэмд унасан байгааг дурдаад энэ албыг иргэнийг хамгаалсан хууль сахиулах байгууллага болгохоо ч амласан.
Түүнчлэн цагдаа олон нийтийн эрх ашгийг хамгаалахаасаа илүү цолоо ахиулах, нэр нүүр олж авах хүсэлд автсан нь цагдаа бүрэлдэхүүний нэр хүндийг тэр чигт нь унагах үндэслэл болсныг ч хэлсэн.
Нэг ёсондоо цагдаа хүний туйлын хүсэл бол нийгмийн хэв журмыг хамгаалах, нийтийн аюулгүй байдлыг хангах байтал албан тушаал, цол мөрдөсний төлөөнөө өргөсөн тангарагаа умартсан нь өдгөө нэр хүндээ унагах шалтаг болжээ хэмээн дүгнэж буйгаа ч нуугаагүй.
Жишээлбэл, нийслэлийн нэг хороонд ямар нэг асуудал гарахад иргэдийн эрх ашиг, амгалан тайван байдлыг сахиулах үүрэгтэй цагдаа хүрэлцдэггүй. Өөрөөр хэлбэл, засаг захиргааны хамгийн доод нэгж болох хороонд ажилладаг, ажиллах сонирхолтой цагдаа гэж байхаа больсон.
Учир нь доод албан тушаал гэдэг эрх мэдэл, эд хөрөнгө, дээгүүр амьдралаас холуур байдаг учраас тэд дөлдөг. Гэтэл үнэндээ хамгийн их хэрэг зөрчил гарч, хүний эрх ашиг хөндөгдөж байдаг газар нь хороо, дүүрэг л байдаг. Тэнд хүн амь, хүчин, гэр бүлийн хүчирхийлэл аль л муу муухай хэрэг зөрчил бүхэн гарч байдаг.
Үүнийг сахин хамгаалдаг, урьдчилан сэргийлдэг мөрдөстөн цөөрсөн байна. Тангарөг өргөсөн бүхэн өөр зүйлд, дээшээ харан зүтгэж байна хэмээн хатуухан шүүмжилсэн. Нөгөө талаас хууль сахиулах байгууллагаас жил бүрийн гэмт хэргийн гаралтын талаар судалгаа хийж, мэдээлдэг.
Гэтэл тэд өөрсдийнхөө илрүүлсэн, шалгаж буй хэргүүдийг тоолон, судалгааны дүн хэмээн нийтэд тайлагнадаг нь ташаа ойлголт гэдгийг хэлсэн. Нэг үгээр хэлбэл, цагдаагийн байгууллагад бүртгүүлсэн, хаа нэгтээ гарсан хэрэг бүрийг нэгбүрчлэн тооцож үзэж гэмээнэ улс орны хэмжээн дэх гэмт хэргийн гаралтын бодит дүн тэр болно гэдгийг сайд онцолсон.
Тиймээс тэрбээр алба авснаасаа эхлэн дээрх шаардлагыг салбарынхандаа даалгасан бөгөөд түүнээс хойш гэмт хэргийн гаралт огцом өссөн дүн мэдээ ч гарч байгааг хэлсэн. Нөгөө талаар олон нийтийн цагдааг сайн ажиллуулснаар ахуйн хүрээнд үйлдэгдэж буй гэмт хэргийн гаралт буурах боломж бүрдэхээс гадна айл гэр бүрэн амгалан тайван амьдрах боломжтой болгох хэмээн тооцжээ.
Энэ мэт шинэчлэлийг гаднын улс оронд 10-15 жилийн хугацаанд хийж хэрэгжүүлж, нутагшуулдаг байна. Харин манай улсын тухайд дээр дурдсанчлан олон жил хүлээх хугацаа байхгүй бөгөөд таван жилийн дотор цагдаагийн албанд шаардлагатай шинэчлэлийг хийх шаардлагатай байгаа, хийх ч болно хэмээсэн.
Ямартаа ч Хууль зүйн салбарын сайд шинэчлэн мөрдөж эхлэх хуульд оруулсан тухайлсан өөрчлөлтүүд үр дүнгээ өгч, энэ салбарт ахиц гарна гэдэгт итгэж буйгаа хэлж байв. Ингээд тэрбээр сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хариуллаа.
-Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлгийн асуудал юу болсон бэ?
-Төрийн тусгай албан хаагчдын эмнэлэг цэргийн анги байсан. Гэтэл цэргийн анги дотор жагсаал, цуглаан хийх зэрэг нь хуулиар хориотой. Энэ бол цэргийн гэмт хэрэг. Гэтэл манай төрийн тусгай албан хаагчдын эмнэлгийн эмч нар хувьчилж авах төлөвлөгөө гаргаад сууж байсан. Тэгсэн хэрнээ үндсэн үүргээ гүйцэтгэж чадахгүй.
Тиймээс бид цэргийн ангийг Батлан хамгаалах эмнэлэгтэй нэгтгэсэн. Одоо бол Батлан хамгаалах хууль сахиулах албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлэг буюу Батлан хамгаалахын дугаар бүхий цэргийн анги тэнд үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа. Бүх цэргээс сахилга бат яаж мөрдөгддөг тэр зарчмаараа явж байгаа.
-УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаярын холбогдсон хэргийн талаар мэдээлэл өгөөч. Өөрөө бол хүн хутгалаагүй. Цагдаагийн байгууллага ташаа мэдээлэл цацаж байна гээд байгаа шүү дээ?
-Үнэн худлыг шүүх эцэслэн тогтооно. Гэхдээ хутгалуулсан гэх иргэн цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргаж, мэдүүлгээ өгсөн. Тиймээс наана нь Н.Номтойбаяр хутгалсан, үгүй гэдэг асуудлыг ярих нь утгагүй юм. Ямартаа ч хэн нь эхэлж маргаан үүсгэснийг нарийн шалгаж тогтооно.
Мунзуй Г.Нямдорж гэх иргэн өмнө нь ял шийтгэл эдэлж байсан. Энэ хүнтэй холбоотой маргаан бий. Ер нь УИХ-ын гишүүн байх эсэх нь хамаагүй хэрэг үйлдсэн бол хариуцлагаа хүлээнэ.
-Энэ хэрэгт холботой Г.Нямдорж гэдэг хүн өмнө нь ял эдэлж байсан. Гэтэл саяхан Налайх дүүрэгт буун дуу гарч, хүний амь нас эрсэдлээ. Энэ хэргийг мөн л эрүүгийн ертөнцөд танигдсан хүний хүүхдүүдтэй холбоотой гэх мэдээлэл бий?
-Энэ хэргийн ард гэмт хэргийн ертөнцөд өөрийгөө атаман гэж үздэг байсан хүмүүсийн хүүхдүүд холбогдсон гэх асуудал яригдаж байгаа. Тиймээс өмнө нь олон удаа гэмт хэрэгт холбогдсон, олон жил хоригдоод суллагдсан этгээдүүд хуулийн байгууллагын хараа хяналтад байгаа эсэхийг асууж лавласан.
Өөрөөр хэлбэл, өмнө нь удаа дараа гэмт хэрэг үйлдэж байсан хүмүүс хаана юу хийж явааг асуухад ийм хүмүүс бүгд хуулийн байгууллагын хяналтад байгаа гэсэн хариу өгсөн.
Налайхад гарсан хэрэгт гэмт хэргийн ертөнцөд зартай гурван хүн хуулийн байгууллагаар шалгагдаж байгаа юм билээ. Тиймээс рецедив гэмт хэрэгтнүүд хуулиас гадуур явах боломж байхгүй. Хэрэг хийсэн л бол хариуцлагаа хүлээнэ.
-УИХ-ын гишүүн Ё.Отгонбаярын хэрэг юу болж байна вэ. Энэ хүнийг шалгаж байгаа юу?
-УИХ-ын гишүүн Ё.Отгонбаярт холбогдох хэргийг шалгаж байгаа. УМБГ-ын дарга Г.Батсүхийн мэдээлснээр бусдаас авлига нэхсэн асуудал, түүний эхнэрийн данстай холбоотой асуудал шалгагдаж байгаа гэсэн. Гэхдээ данстай холбоотой асуудал дээр давхар бичилтүүд байгааг үгүйсгэхгүй.
-ТӨХ-ны дарга асан Д.Сугарын хэрэг дахиад түдгэлзчихлээ. Гэтэл сүүлийн үед сөхөгдөж байгаа томоохон хэрэг бүрт энэ хүний нэр холбогдож байна. Цэц гишүүнээ хаацаалаад шалгуулахгүй байна гэж ойлгож болох уу?
-Цэцийн өмнөөс ярих эрх надад байхгүй. Тэдний дотроо шийдэх асуудал. Гэхдээ хууль сахиулах байгууллагын хэвийн үйл ажиллагаа алдагдаж байгааг хэлж чадна. Үндсэн хууль, Цэцийн тухай хуульд цэцийн гишүүнийг цэцийн шийдвэргүйгээр шалгаж болохгүй гээд заачихсан.
Тэгэхээр цэцийн есөн гишүүн хуралдаад, шалгаж болно гэж шийдвэр гаргавал шалгах эрх үүснэ. Хоёр ч удаа хандсан боловч хүлээж аваагүй. Хэрэв Ш.Батхүүтэй холбоотой хэрэгт гарын үсэг хуурамчаар зурсан эсэх нь тодорхой болвол Д.Сугарын цэцийн гишүүний эрхийг түдгэлзүүлэх асуудлыг дахин тавих боломжтой.
-“Жаст”группийн захирал Ш.Батхүүгийн хэрэг юу болж байна вэ. Нийт хэчнээн төгрөгийн хохирол учруулсан нь тогтоогдсон уу?
-Монгол Улс 140 гаруй сая ам.долларын өрөнд орчихоод тухайн банк нь Засгийн газраас нэхээд байгаа. Тиймээс шалгалтыг нэлээн нарийн явуулж байна. Ш.Батхүү “Би хуурамчаар гарын үсэг үйлдсэн” гэдгээ хүлээсэн.
Хуурамчаар үйлдсэн гэчихээр “Эрдэнэт”-ийн Ж.Ганзориг нарын олон хүн хэрэгтэн биш болоод хувирчихаж байгаа юм. Гэхдээ одоогоор тухайн гарын үсэг хуурамч уу гэдгийг эцэслэн тогтоогоогүй байна.
-Г.Буяндоржийг яг ямар хэргээр саатуулж байгаа юм бэ. Энэ хүнийг зайлшгүй хорих шалтгаан байна уу?
-Хэд хэдэн хэргээр саатуулан шалгаж байна. Хэргийг шалгах явцад Г.Буяндорж өөрөө ч бусдад залилуулсан байж болох нөхцөл байдал үүссэн. Харин хуулийн байгууллагаас дуудсан цагт ирээгүй, оргон зайлсан гэдэг үндэслэлээр цагдан хорьсон.
-Саяхан цагдаагийн тусгай албаныхан нэгийгээ зодсон хэрэг гарлаа. Харин та зодуулсан цагдааг буруутгасан өнгө аястай байсан?
-Манай тусгай бүлэгтэй холбоотой ийм мэдээлэл гарсан. Тухайн үед би энэ хэрэгт шалгалт явуулсан. Болсон үйл явдал бол хэвлэлээр явж байгаа шиг биш. Цагдаагийн тусгай бүлэгт олон жил ажилласан нэг хүн байсан. 2005 онд нэг шалтгаанаар халагдсан байж байгаад энэ оны хавар буцаж ажилдаа орсон юм билээ.
Ямар шугамаар ажилд орсныг нь тодруулахад танил талаараа орсон байсан. Тэр хүн би энэ цагдаагийн байгууллагад удаан байсан. Би бол "ах" гэдэг байдлаар асуудалд хандаад өөрийнхөө шууд удирдлагын дээд талын дарга жижүүрийн пост дээр байх ёстой байтал алга болсон байна гэх шаардлагыг тавихад надад шаардлага тавьлаа гэдгээр даргынхаа нүд рүү цохисон байгаа юм.
Яг тэгж цохиж байхад нь дэд дарга нь хараад цэрэг даргаа цохилоо гээд өнөөх хүнийг шууд цохиод авсан. Улмаар тусгай албаны хүмүүс зураг хөргөө олон нийтэд харуулах ёсгүй байдаг. Тиймээс цохиулсан дарга нь энэ дүрмээ бариад зургаа харуулж чадахгүй байгаа. Харин шүүх шинжилгээгээр гэмлийн зэргээ тогтоолгочихсон явж байгаа.
Харин хэргийг эхлүүлсэн хүн бол тэртээ тэргүй би ахиж энэ байгууллагад ажиллахгүй гэж бодсоны үндсэн дээр зургаа олон нийтэд цацсан байсан. Бид дотоод хяналтаараа асуудлыг шалгаж байна. Мөн миний зүгээс энэ алдаа гаргасан хүмүүсээ зайлуул гэж хэлсэн байгаа.
Хэвлэлээр зураг хөргөө цацсан нөхөр бол энэ албанаас зайлах нь тодорхой. Үнэхээр зодуулж нүдүүлсэн гомдолтой бол хууль шүүхээрээ яваад шалгуулах байх. Гэхдээ захирагдах ёстой албан тушаалтныхаа эсрэг гар хөдөлгөсөн гэдгээр өөрөө эрүүгийн хэрэгт татагдчихад байгаа.
-Эрүүгийн цагдаа гэмт хэрэг хийсэн хэрэг юу болов. Шалгалтын ажиллагаа дууссан уу?
-Тэр бол цэвэр гэмт хэрэг. Тухайн хүний хувьд гурван үе дамжсан цагдаагийн гэр бүлээс гаралтай алба хаагч юм билээ. Энэ бол манай сургалтын технологи, дотоод хяналт болохгүй байгааг харуулсан үйл явдал. Цагдаагийн алба хаагч иргэнд халдсан бол ямар ч өршөөл байхгүй.
Харин дотроо нэг нэгийгээ зодсон тохиолдолд нухацтай авч үзэх хэрэгтэй. Шууд удирлагад нь байдаг хүндээ шаардлага тавихаар орой нь согтуу ирээд “Хурандаад заадаг хэн бэ” гээд зодсон жишээ бий. Ийм байж болохгүй.
-Эрүүдэн шүүх сандалтай холбоотойгоор ЦЕГ-ын дэд даргад хариуцлага тооцож ажлаас нь чөлөөлсөн. Яагаад заавал дэд даргатай нь хариуцлагын асуудал ярьсан юм бэ?
-Эрүүдэн шүүх сандлыг оруулж ирсэн хүн Д.Сандаг-Очир генерал. Гэтэл тэр хүн ажлаа өгөөд явчихсан. Мөн ажлын байрны тодорхойлолт, чиг үүргээрээ мөрдөн байцаалтад ийм сандал хэрэглэх эсэхийг шийдэх эрх мэдэл нь тэргүүн дэд даргад нь байдаг.
Өөрөөр хэлбэл, надтай зурсан гэрээнд зааснаар, ажлын байрны тодорхойлолт дээрээ чиглэл нь ийм байгаа. Би өөрөө тэр хүнийг томилдог. Үүргээ биелүүлээгүй учраас хариуцлага тооцоод ажлаас нь чөлөөлсөн. Энэ сандлыг бүгдийг буцаан татсан. Одоогоор улсын мөнгөөр авсан юм чинь хэрхэн яаж, мөнгөө гаргаж авч болох вэ гэдгийг судалж байна.
-Хятадад хар тамхины хэрэгт холбогдсон Хууль зүйн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга асан Х.Баясгалангийн хүүг ялтан шилжүүлэх гэрээгээр нааш нь авахаар болсон гэдэг үнэн үү?
-Х.Баясгалангийн хүү гэдгээрээ биш болов уу. Хятадад гэмт хэрэг үйлдээд ял эдэлж байгаа иргэдээ эх оронд нь авчрах талаар яригдаж байгаа асуудал бий. Гэхдээ хамгийн гол нь тухайн ял эдэлж буй иргэд өөрсдөө хүсэлт гаргадаг. Хэний хүүхэд байх нь хамаарахгүйгээр хүсэлт гаргасан л бол боломжтой хэмжээнд ажиллах үүрэгтэй.
М.Өнөржаргал
Эх сурвалж: Үнэн.мн
.png "Томруулж харах")
