тохируулжээ. Эрүүл болохыг асар ихээр хүсдэгийг нь эс тооцвол тэр шуналгүй, энгийн гэхдээ хариуцлагатай, зөв амьдрахын үнэ цэнийг хангалттай мэдэрсэн нэгэн. Түүн рүү утас цохихдоо амьдралынхаа тухай ярих болов уу яах бол, эвгүй сэтгэгдэл төрүүлчих вий хэмээн цэнэж байсандаа дараа нь бантаж билээ. Хүний дархлал хомсдолын вирусын халдвартай, гей эртэй уулзаж хөөрөлдлөө. Тэрбээр овог нэр, ажил болон зургаа сонинд тавиулахыг хүсээгүй юм.

Амралтын өдрөөр тань төвөг удсанд уучлаарай. Халдвартай хүмүүс сайн амрах хэрэгтэй гэдэг шүү дээ.

-Зүгээр ээ. Өнөөдрийн хувьд би амрах бус, гадуур ажилтай байлаа. Ер нь ХДХВ-аар өвчилсөн хүн дархлаа султай болчихдог учраас аль болох сайн унтаж амрах хэрэгтэй л дээ. Энэ вирусаар өвчилсөн хүний цусан дахь С4 хэмээх цагаан эс цөөрч 200-гаас доош орвол ДОХ-ын шатанд шилждэг. Миний хувьд одоохондоо вирус тээгч л дээ. Яагаад өөрийн чинь саналыг хүлээж авсан бэ гэхээр халдвартай иргэдийг нүднийхээ булангаар хардаг нийгмийн уур амьсгалыг бага ч гэсэн зөөлрүүлэх гэж, биднийг бусдын адил зүгээр л өвдчихсөн хүн гэдэг үүднээс ойлгоосой гэж хүссэнийх. Өнөөдөр хүмүүс томуугийн цар тахлын сүүдэр дор ХДХВ ба ДОХ-ын асуудлыг үндсэндээ мартчихлаа. Томуугийн вирус хэсэг хугацааны дараа намжина, гэтэл ХДХВ ба ДОХ байсаар л байх болно. Үүнийг хэзээ ч мартаж болохгүй.

Нууц биш бол өнөөдөр та ямар ажил хөөцөлдөв. Ингээд дархлаа султай хүмүүсийг ангуучлаад байгаа гахайн ханиадаас хэрхэн сэргийлж байна вэ?

-Сүүлийн үед биднийг төдийгүй, бидэнтэй хамтран ажилладаг эмч нарыг түгшээж байгаа бол гахайн ханиад болоод байна. Томуугийн цар тахлаар бидэн шиг халдвар тээгч гурав, дөрвөн хүн өвчилсөн гэнэ. Миний хувьд дархлаа сайжруулдаг эм байнга уудаг болохоор харьцангуй гайгүй байх шиг байна. Монголд гей залуусийн эрхийг хамгаалах, тэдний дуу хоолойг нийгэмд хүргэх зорилготой хэд хэдэн байгууллага байдаг. Өнөөдөр бид уулзацгаалаа. Ижил хувь тавилантай болохоор зовлон жаргалаа байнга хуваалцдаг юм. Монголд одоогоор 600 орчин гей залуу байдаг. Хамгийн залуу нь 15 настай. Нийгэмд биднийг ойлгох сэтгэлзүйн бэлтгэл, нэг үгээр хэлэхэд зориг дутаж байхад дахиад хэд маань нийгмээсээ тусгаарлагдах бол гэдэг айдас төрдөг. Хүн хүйсээ сонгодоггүй шиг бэлгийн чиг хандлагаа өөрөө сонгох боломжгүй, төрөлхөөс заяагдмал гэдгийг нийгэм ойлгох хэрэгтэй юм шүү дээ.

Та бэлгийн чиг хандлагаа бусдаас өөр гэдгийг анх хэдийд мэдсэн бэ? Тухайн үед үүнийгээ мэдрэхэд хүнд байсан уу? Гей хүмүүс хосоо сонгодог гэсэн. Та хостой юу?

-Надад хос байхгүй ээ. Би ганцаараа амьдардаг. Харин манайхнаас гэр бүлийнхэн нь хүлээн зөвшөөрөөд, хамтран амьдарч байгаа хүмүүс бий. Гей залуус гэхээр нийгмийн хог шаар мэт үздэг хүмүүс байдаг. Гэтэл бидний дунд өндөр боловсролтой, олон хэлтэй, сайн сайхан ажил амьдралтай, хамгийн гол нь бусдыг ойлгодог зөөлөн сэтгэлтэй хүн олон. Мэдээж тааруухан амьдарч байгаа хүмүүс ч бий. Хамгийн гол нь тэднийг гэр бүлийнхэн нь ойлгодог байх учиртай юм. Яагаад ХДХВ ба ДОХ-оор өвчлөгсдийн 70 гаруй хувь нь гей хүмүүс байна вэ гэхээр тэд өөрсөддөө илүү анхаарал тавьдаг учраас л шинжилгээнд хамрагдсан байхгүй юу. Тэгснээрээ бид буруудах учиргүй. Түүнээс биш халдвартайгаа мэдэхгүй, үзүүлэхийг ч хүсдэггүй хэнэгггүй хүмүүс өчнөөн бий гэдэгт эргэлздэггүй. Миний хувьд гей гэдгээ нэлээд эрт мэдсэн. Тухайн үед гадаадад сурч байсан. Нэг их сэтгэл санаагаар унаад байснаа сандаггүй юм аа.

Та гэр бүлтэй байсан уу? Магадгүй нэг хэсэгтээ бэлгийн хоёр чиг хандлагаар аж төрсөн байх л даа. Хосоо олоогүй бол илүү эрсдэлтэй байх юм биш үү?

-Тийм гэж хэлж болно. Гэр бүлтэй, хүүтэй болоод нэг их удалгүй хоёр тийшээ болсон. Нэгэнт л болохгүй юм чинь хүний амьдралыг үрээд яах вэ гэж бодсон. Одоо хүртэл ганцаараа яваад байгаад эхнэр байсан хүн маань гайхаж, асуудаг л юм. Ямар нэгэн байдлаар аргалаад л өнгөрдөг. Би гэргийдээ, үрдээ энэ байдлаа мэдэгдэхийг хүсдэггүй. Хүн л болсон хойно хааяа таалагдсан хүнтэйгээ бэлгийн харьцаанд оролгүй яах вэ. Гэхдээ миний хувьд түүнээс илүү амар тайван аж төрөх л чухал байна. Хүчирхийлэл, халдлагад өртөх тохиолдол гардаг болохоор тиймэрхүү зүйлээс хол байхыг хүсдэг. Эрүүл мэндээ, орчин тойрон, гэр бүлээ, бусдыгаа хамгаална гэдэг их хариуцлага шүү. Хааяа дарс хүртэнэ, тэр үедээ алдаа гаргахгүйг хичээнэ. Эрсдэлтэй алхам хийхгүй гэж гарын зурсан хүмүүс шүү дээ, бид чинь.

Гарын үсэг зурдаг гэдгээ жаахан дэлгэрүүлэхгүй юу? Халдвартай гэдгээ анх хэрхэн мэдсэн бэ? Тухайн үед гэр бүлийнхэн тань яаж хүлээж авсан бэ?

-ХДХВ ба ДОХ-оор өвчилсөн гэдгийг шинжилгээгээр тогтоогдсон бол “Халдварыг цааш тараахгүй. Хэрэв тараасан байвал хуулийн хариуцлага хүлээнэ” гэсэн бичигт гарын үсэг зурдаг юм. Одоогоос гурван жилийн өмнө халдвар тээгч гэдгээ мэдсэн. Гей залуусын уулзалт дээр ирсэн чинь нэгэн эмч зөвлөсний дагуу сайн дурын шинжилгээнд хамрагдтал эерэг хариу гарсан. Үүнийг мэдээд, ажил хийх ямар ч хүсэлгүй болж, тураалд ороод, өнөө маргаашгүй үхчих юм шиг санагдаад, сэтгэлээр их унасан. Хэн ч байсан нэг хэсэг айж, түгшиж яваад сүүлдээ өөрийн эрхгүй энэ өвчний талаар судлаад эхэлдэг юм билээ. Сонин хэвлэлээс мэдээлэл авсны дараа ямар ч гэсэн энэ өвчинтэй тэмцэх хэрэгтэй гэж шийдсэн. Намайг өдий хүртэл өвчнөө хүндрүүлэлгүй өөдрөг явахад тусалсан эмч, зарим нэг олон нийтийн байгууллага, гэр бүлийнхэндээ баярладаг. Халдвартай гэдгээ би гэрийнхнээсээ жил гаруй хугацаанд нуусны эцэст хэлсэн. Тэд маань харин миний өвчнийг хүнд тусдаг л өвчний нэг гэж ойлгож хүлээн авсан. Хүүгээ ийм өвчнөөр өвчилсөн гэдгийг аав, ээж минь үзээгүй нь яамай даа гэж бодогддог юм. Би айлын том хүүхэд.

Ганцаараа байх хэцүү биш үү. Бүхнийг өөрөө хийнэ. Ядрах, зүдрэх үе гарна шүү дээ.

-Хэдийгээр дүү нар маань ойлгож, байнга санаа тавьдаг ч өөрт бол санаа зовох зүйл их байна. Одоо харин ч ганцаараа байж сураад байгаа шүү. Яах вэ, бүхнийг өөрөө хийдэг болохоор гэмтэж бэртэхгүй байхаас эхлээд анхаарах зүйл бий. Мах хөшиглөхдөө хүртэл гар хуруугаа эсгэчих вий гэж эмээнэ.

Манай улсад ХДХВ ба ДОХ-ын эмчилгээ үнэ төлбөргүй байдаг. Эмчилгээ үйлчилгээ нь хүрэлцээтэй байж чаддаг уу? Та нарт тулгамдаж байгаа хамгийн хэцүү асуудал юу байдаг вэ?

-Манай улсад одоохондоо ХДХВ ба ДОХ-оор өвчилсөн хүний тоо цөөн болохоор үнэ төлбөргүй эмчилгээ хийж болоод байгаа юм. Гадны зарим томоохон улсад бол эмчилгээ хийлгэх нь хувь хүмүүсийн асуудал гээд гаргуунд нь орхиж байгаа шүү дээ. Хэдийгээр биднийг төр засгаас харж үзэн, эмчилгээ хийдэг ч энэ нь хаанаа ч хүрэлцдэггүй. Гэхдээ үүнээс илүү биднийг зовоодог асуудал бол ямар нэг өвчин тусахад заавал шинжилгээ өгөх, нарийн мэргэжлийн эмч нарт хандах шаардлага гардаг. Харамсалтай нь ямар ч сайн эмч байлаа гэсэн халдвартай гэдгийг минь мэдээд харилцаагаа илт өөрчлөхөд хүргэдэг. Бидэнтэй ойр ажилладаг ганц эмнэлэг болох ХӨСӨТ-д нарийн мэргэжлийн эмч хомс. Энэ л хүнд хүнд байдаг. Энэ бүхнийг зохицуулах зорилгоор ХӨСҮТ-тэй хамтарч ажилладаг ганц нэг эмнэлэг бий. ХДХВ ба ДОХ-оос урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд биднийг хүн гэдэг талаас нь харж үзэх, эрх ашгийг минь бодолцох заалтууд байдаг юм аа.

Таны нэг өдөр хэрхэн өнгөрдөг вэ? Авдаг цалин чинь эмчилгээ, амьдралд хүрэлцдэг үү? Шидтэн ирээд, цорын ганц хүслийг чинь биелүүлье гэвэл юу хүсэх вэ?

-Миний нэг өдөр энгийн. Өглөө ажилдаа гардаг. Орой дүү нарынхаараа орж, цагаа бүртгүүлчихээд гэртээ ирнэ. Гэрээр нь дайраад гарахгүй бол тэд маань намайг өддчих вий, ядарчих вий гэж их санаа зовдог юм. Яах вэ ажил хийж байгаагийн хувьд олдог хэдэн төгрөгөөрөө өөрийгөө болгоод байдаг. Гэхдээ хааяа хүрэлцэхгүй үе ч гарна. Тийм үед дүү нар маань тусална. Амьд явахад бүх юм болно шүү дээ. Миний цорын ганц хүсэл бол эрүүл байж, хэдэн жилл амьд явахыг л хүсдэг. Сайхан ажилтай, хамт олонтой байж үзлээ, өөр хүсэх зүйлгүй. Бусад маань харин ямар ч хамаагүй ажилтай байхыг л хүсдэг юм.

miss.mn