Луйвар залилангийн хэргээр хоёр ч удаа Луусанд ороод гарсан Батцэцэг хэмээх хүүхний тухай энд өгүүлэх юм.

 Энэ хүүхний гишгэсэн мөр болгон нь бусдыг луйвардаж хохироосон бусармаг үйлдэлийг нь гэрчлэх бөгөөд түүн шиг хүмүүс олон байгаа учир сэрэмжлүүлэг болгож энэхүү нийтлэлийг бичиж байгаа болно. Хэн нэгнийг луйвардаж залилахгүй л бол сэтгэл нь гэгэлзэн, хуруу гар нь арваганан хөдлөөд болдоггүй энэ хүүхэн 2006 оны эхээр Солонгос улсад зорчих виз гаргаж өгнө хэмээн 10 гаруй иргэнээс 20 орчим сая төгрөг луйвардаж аваад эцэстээ газар дээрээ гардуулж гурван жилийн ял сонсон шоронд орсон ч огт засарсангүй. Харин ч бүр шоронгоос гармагцаа тэр даруй нэр, зүсээ хувирган хөдөө орон нутгийг зорьж одсон байна.

Тэрбээр зальдсан хүмүүсээсээ санаа зовж зугтах санаатай ийнхүү хөдөө орон нутгийг зорьсон гэх боловч үнэндээ хөдөөгийн гэнэн ард иргэдийг луйвардаж мөнгө төгрөг олохоор явсан болох нь тарьсан хэргийн нь байр байдлаас харагдаж байгаа юм. Батцэцэг гэх нэрээ Энхмаа болгосон зальт хүүхэн байгалийн үзэсгэлэн гоогоороо алдартай Архангай аймгийн хоёр гурван сумаар хэд хоног тэнээд Тэрхийн цагаан нуурын эрэг дээрхи жуулчны баазад долоо хоног амарсан байна. Ийнхүү амарч байхдаа тэнд зугаалж явсан баруун аймгийн алс бөглүү сумын сувилагч хүүхэнтэй танилцаж эгч дүү болсон агаад сувилагчийн сургуульд хагас дутуу сурснаараа гул барьж өөрийгөө хүний их эмч хэмээн жишим ч үгүй хэлжээ. Тэгтэл сувилагч хүүхэн "Манай сум хүний их эмчгүй олон жил хэцүүдэж байгаа. Тогтвор суурьшилтай ажиллах их эмч ирэх юм бол манай сумынхан ёстой юу хүссэн бүхнийг нь биелүүлж өгнө. Манай засаг дарга нэг хүүхнийг их эмчээр урьж авчраад цоо шинэ байшин барьж өгөхөөр ам өгч буудалд түр байрлуулаад сумын иргэдийн хурлаас хөрөнгө мөнгө гаргаж дунд гарын жийп машин хүртэл авч өгсөн боловч тэр хүүхэн нэг л өдөр бэлгийн машинаа унаад хот руу зугтаачихсан шүү" гэх зэргээр ярьсан аж.

Үүнийг сонсоод Энхмаа буюу Батцэцэгийн буруу зуршил амь орон сэргэх шиг л болж хэдэн хүнтэй ямархуу газар болох, засаг дарга нь гэж ямар хүн байдаг зэрэг сум орон нутгийн нь байр байдлыг битүүхэн асууж тандаад салсан байна. Энхмаа нэртэй тэгээд дээр нь хүний их эмч "мэргэжилтэй" болсон Батцэцэг сувилагч хүүхнийг нутаг руугаа буцсаны дараа Завхан аймгийн нутгаар хагас сар хэртэй зугаалж, зам зуураа алтны ченж болон жүжиглэж бяцхан залилан хийж 500 мянган төгрөг луйвардмагцаа даралтын аппарат, чагнуур, цагаан халат гэх мэтийг худалдаж аван их эмчийн мөрөөсөл болж байсан нөгөө сум руу тавиад очсон байна.

Ингээд шуудхан л нөгөө сувилагч хүүхний гэрт бууж, очсон даруйдаа сумын засаг дарга руу нь "Танай суманд хүний их эмч хийхээр ирлээ. Хүлээж авах юм уу яах юм бэ" гэсэн ихэрхүү үг хэлүүлжээ. Тэгтэл ч удалгүй сумын засаг дарга, сумын ня-бо, ИТХ-ын дарга, сумын хүн эмнэлгийг хариуцаж буй бага эмч залуу гээд баахан хүн алд цэнхэр хадаг намируулж мөнгөн аягатай сүү барих нь халаг бөөн сүр дуулиан болсон амьтад ороод ирсэн байна. Арга ч үгуй хүний их эмчтэй болох юмсан гэж өдрийн бодол шөнийн зүүд болж байсан юм чинь тэгэхээс өөр яахав. Луйварчин Батцэцэг ч залилангийн хэрэг хийж сурсан хүний шинжээр тэднийг инээд алдан угтаж, танилцаж мэнд усаа мэдэлцэн идээ будаа болоод сумын ард иргэдийн эрүүл мэндийг сахин хамгаалахад бэлэн гэдгээ хэлжээ. Түүнийг ингэж хэлсний дараа сумын удирдлагууд их эмчдээ зориулан бэлдсэн байшинг үзүүлсэн байна. Гэвч Батцэцэг буюу Энхмаа эмч "Ямар жижигхэн юм бэ? Ийм жижигхэн байшинд түлээ түлж галлахаар хүн тогтохын аргагүй юм болно биз дээ. Тэгээд ч би яваандаа ээж дүү хоёроо авчрах бодолтой байгаа" гэж шууд л голсон учраас сумын засаг дарга "Найман сар гэхэд цоо шинэ байшин барьж өгнө. Тэр болтол сумын зочид буудалд түр байрлаж байхгүй юу" хэмээн царай алдсан аж. Орох орон, оочих аягагүй явсан луйварчин эмэгтэй ийнхүү хөдөөний бөглүү сумын хамгийн үнэ хүндтэй хүн болж хувирах нь тэр.

Амьдрах байшин нь бэлэн болтол сумын зочид буудлын хамгийн тансаг өрөөг эзэгнэн суухаар болсон луйварчин хүүхэнд сумын засаг дарга чадах чинээгээрээ тал засан орны цагаан хэрэглэлээс эхлээд өнгөт зурагт, хөргөгч хүртэл бэлдэж өгсөн болохоос биш "Таны бичиг баримтыг үзье. Хүн эмчлэх эрхтэйг батлах бичиг сачиг байна уу? Анагаах ухааны их сургууль төгссөн диплом энэ тэр байна уу" гэж огт асуугаагүй нь Энхмаад ихэд сайхан санагдаж байсан нь лав. Ингээд гэв гэнэт хүний их эмч болж хувирсан Энхмаа маргааш нь зочид буудлын үйлчлэгч хүүхний чанаж авчирсан хонины дал дөрвөн өндрөөс хэд огтолж үмхчихээд сумын эмнэлэг рүү явж очсон байна. Эмч хийнэ гэж ирээд дайлуулж цайлуулсан хүн чинь очихгүй гээд ч яах билээ. Хамгийн гол нь мань луйварчин хүүхэн эмнэлэг дээр очмогцоо жинхэнэ зальдагчийн дүрдээ орж, зальдагч луйварчин л амсдаг кайф таашаалыг ханатал авч эхэлжээ. Жишээ нь уушгины сүрьеэ өвчтэй хүний цээжийг чагнаж үзээд "Таны уушиг харьцангуй гайгүй байна. Харин элэг чинь харин авах юмгүй болжээ. Аймаг руу очиж яаралтай нарийвчилсан шинжилгээ өгсөн нь дээр" гэх юм уу "Зүүн далан доогуур хатгаж өвдөөд байна" гэсэн хүнд "Ходоодны хорт хавдар байж магадгүй. Хот руу хурдан яв" гэх мэтээр амныхаа зоргоор авч өгсөн байна.

Энхмаа эмчийн гарын үсэгтэй бичгээр аймаг руу явж шинжилгээ өгөх гэсэн, хот руу явж эмнэлэгт хэвтэх гэсэн хүмүүс хонины мах, айраг архи, тогооны өрөм, бяслаг ааруул гээд хэрдээ таарсан юм барьж ирэх нь ч ихэссэн байна. Тэдгээрийг зарж мөнгө болгохын тулд Энхмаа сумын төвд дэлгүүр ажиллуулдаг нэг хүүхэнтэй сүрхий дотносон танилцаж аймаг руу аваачин заруулдаг болжээ. Ийнхүү эмч хийсэн нэртэй зочид буудалд тарвалзан хааяа дэл сул эрчүүдтэй салхинд гарах нэрээр хээр гарч хуял тачаалаа хангасан шигээ жаргаж цэнгэсээр наадам өнгөрөөсөн аж. Харин наадмын дараахан долоон сартай жирэмсэн анхны төрөгч хугацаанаасаа өмнө өвдөж ирэн нэлээд тэвдүүлжээ. Энхмаа буюу Батцэцэг хүний их эмчийн хувиар тэр хүүхэнд ямар нэг эмчилгээ хийх эсвэл хүүхдийг нь эх барьж авахаас өөр аргагүй болсон байна. Гэвч зальтай хүүхэн луйварчин зангаа гаргаж сумын бага эмч залууг дагуулан эх барих өрөөнд ороод "За чиний юу чаддагийг одоо л харъя. Энэ хүүхэнд ямар нэг арга хэмжээ ав. Хэрвээ ямар нэг асуудал гаргахгүй бол энэ хавар , анагаахын их сургуульд явуулна шүү" гэж хэлээд дэргэд нь цагаан даавуу барин зогсчээ. Их эмч нь ийм юм яриад зогсч байхад бага эмч залуу яах билээ. Хий дэмий л хөлсөө дуслуулан "Төрүүлсэн нь дээр байх аа" гэсээр хөөрхий анхны төрөгчийг гурван цаг чардайлгаж байгаад хүүхдийг нь эх барьж авмар болсон аж. Хүүхэн орилж чарлан дүлсээр хүүхдээ гаргаж байхад Энхмаа хамжаа дэм болох нь байтугай харахгүйг хичээн зугтааж "Сувилагч хааччихав аа?" гэж хашгираад эмнэлгийн гадаа гүйж явсан бөгөөд хүүхний эхэсийг түмпэнд хийн барьсан асрагч төрөх өрөөнөөс гарч байх үед хальт хараад золтой л муужраад уначихалгүй тэссэн байна. Аз болоход сумын их эмчийн ажилд үүнээс өөр нэг их хүндрэл гарсангүй. Тиймээс тэрбээр нийт тавин хоёр хоног их эмчийн ажлыг "нүүр бардам" хийж сэжиг бүхий байдлаар эвхэрч ирсэн хүмүүст "Мухар олгой" гэсэн онош тавин аймгийн төв рүү явуулж, хавагнаад шээс гардаггүй гэсэн хөгшчүүлд фуросемид эм бичиж өгөн хоолой нь өвдсөн хэдэн хүүхдэд сиптолет бичиж өгсөн шиг сууж байснаа "Өвчнөөр далимдуулан мөнгө олж болох юм байна" гэж сэтгэн луйврын зам руугаа шуударч хотод байдаг холын хамаатантайгаа холбоо тогтоон сүлжээний эм бэлдмэл захиж аваад хэд хэдэн хүнийг элэгний хорт хавдартай болгож сүрдүүлэн хавдрын өсөлт бууруулдаг нөгөө эм бэлдмэлээ өндөр' үнээр шахах зэргээр луйврын ажлаа чадмаг хийж' эхэлжээ.

Ингэж байтал ч найман сар дундаа орж сумын засаг даргын амласан байшин ч бэлэн болсон бөгөөд сумын иргэд ч "Манай эмч сайхан зантай мэдлэг чадвар сайтай" гэх зэргээр саймшран мөнгө төгрөг, мал хуй нийлүүлж байгаад "Тоёота марк-2" машин авч бэлэглэжээ. Харин үүний дараахан Энхмаа засаг даргын барьж өгсөн байшинг сумын банкинд  барьцаалан гурван сая төгрөг авсан бөгөөд сумын дэлгүүрийн худалдагч найз хүүхнээ панаалдан банкнаас дэлгүүрийн нь нэр дээр долоон сая төгрөг, бэлнээр гаргуулж аваад бушуухан шиг л Улаанбаатар  луу явахын мөрөөс болсон байна. Ингээд сумын хүнийг их эмч нэг л өглөө бэлгийн машинаа унаад хаачсан нь мэдэгдэхгүй алга болж хөдөөний ард иргэд нүцгэн бөгсөөрөө халуун пийшин дээр суусан аятай мад тавиулан хоцорчээ.

Энхмаа хотод ирмэгцээ нэрээ бас  л өөрчлөн Эгиймаа болгож тураах бүтээгдэхүүн хэмээн , баахан хуурамч бараа Хятадаас оруулж ирээд зарж байхад нь цагдаагийнхан баривчилсанаар хөдөө тарьсан хэрэг нь илэрч бөөн өр төлбөрийн асуудал босч ирсэн аж. Хөдөөгийн иргэдийг сум хотлоор нь зальдан амаар нь шороо үмхүүлсэн энэ хэрэг олон юм бодогдуулж байгаа юм. Луйварчин хүүхэн Батцэцэг шиг эмч нэрээр очиж элдэв эм тариа шахдаг, юу нь мэдэгдэхгүй аппаратаар тархийг нь эргүүлэгчид зөндөө байгаагаас гадна багш, хуульч, эдийн засагч нэрээр очиж хулхиддаг хүмүүс ч олон бий. Тэр бүү хэл зохиолч нэрээр айл хэсэн дайлуулж цайлуулж байгаад явсан хүмүүс ч их байдаг бөлгөө. Хотын захын луйварчин л хөдөөгийн ард иргэдийг хөнгөхөн луйвардаад байдаг нь манай улсад хараа хяналт сул, хүн рүү чиглэсэн үйл ажиллагаа огт явагддаггүйтэй холбоотой буй за. Түүнчлэн ямар нэг зальт этгээдийн золиос болсон хөдөө нутгийнхан тэр болгон араас нь нэхэл дагал болоод байдаггүй тэгсхийгээд орхидог учир иймэрхүү хэргийн тухай мэдээлэл бага гарч, өөр аймаг сумдын иргэд гэнэдэж өгөөш болоод байдаг болов уу.

ЭХ СУРВАЛЖ: НОЦТОЙ МЭДЭЭ /№36 /526//