хэвлэлийнхэнд хандаж мэдээллээ.

Учир нь тэд “Гал үндэстэн” холбооны тэргүүн Ц.Мөнхбаяр нарт оноосон 21 жилийн ял шийтгэлийг эсэргүүцэж, ийнхүү эвлэлдэн нэгдэж байгаа ажээ.

Мөн энэ үеэр цаашид эх орон газар шорооныхоо төлөө тэмцсэн хүнийг ялладаг явдлыг таслан зогсооно гэлээ.

Өчигдөр 34 ТББ-ын төлөөлөл мэдээлэл хийсэн бол өнөөдөр Ц.Мөнхбаяр нарын гэр бүлийнхэн болон ТББ-ын гишүүд, дэмжигчид Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягт шаардлага хүргүүлэхээр зэхсэн аж. Энэ үеэр “Гал үндэстэн” холбооны дэд тэргүүн М.Баатархуягтай ярилцлаа.

-34 иргэний хөдөлгөөн эвлэлдэн нэгдэж байгаагаа өнөөдөр /өчигдөр/ дуулгалаа. Авлигачдыг яллаагүй хэрнээ эх орныхоо төлөө тэмцсэн таван залууд хатуу шийтгэл ногдууллаа гэж байна. Гэтэл та нарын үйлдлийг “террорист халдлага” гэж тодорхойлоод байгаа?
-Бид террористууд биш. Харин жинхэнэ террористууд чинь Төрийн ордонд хууль батлаад сууж байна. Өнөөдөр эх орон, газар шорооныхоо төлөө хийсэн тэмцлийн минь зорилго, утгыг гуйвуулан мушгиж, биднийг галт зэвсэг барьсан дээрэмчид мэтээр олон нийтэд ойлгуулахыг хүсч байна л даа, эрх баригчид. Харамсалтай нь бид дээрэмчин биш. Бид эрх баригчид, шийдвэр гаргагчид шиг эх орон, газар шороогоо худалдаж идээгүй.

Жинхэнэ мөлжигчид, эдийн засгийн алуурчид чинь уул уурхайн компани, хөрөнгө оруулагчид байхгүй юу. Тэд харин гартаа галт зэвсэг бариагүй ч далд хэлбэрээр эх орныг минь хувааж, идээд дуусгалаа. Бидний эхний болоод эцсийн зорилго бол өвөг дээдсээс өвлүүлсэн арвин баялагт эх орноо хэвээр нь авч үлдэх.

Цаашдаа ч энэ зорилго маань өөрчлөгдөхгүй. Өнөөдрийг хүртэл бид 21 аймгаар явсан гэж худлаа ярихгүй ч Монгол орны ихэнх нутгаар явж, өнөөх сайхан хөрөнгө оруулагчид чинь ямар болгож байгааг нүдээрээ харж, чихээрээ сонслоо. Монгол орны цэвэр усны ундарга болсон Онги голыг өгсч, уруудаж олон удаа явж, нутгийн ард түмэн, малчидтай уулзаж, ярилцсан.

Байдал үнэхээр бишдсэн учраас бид тэмцлээ эхлүүлсэн. Гэтэл эх орныхоо төлөө тэмцсэн таван залууд шүүхээс ямар ял шийтгэл ногдуулсныг бүгд мэдэж байгаа. Эх орныхоо төлөө тэмцвэл 21 жилийн хорих ялаар шийтгүүлээд, шоронгийн хаалга татдаг юм байна.

Харин төрийн мөнгөнөөс хулгайлж, хэдэн үеэрээ идэх хөрөнгийг хураасан эрхмүүд тэнсэн харгалзах ял аваад өнгөрдөг гэдгийг бид саяхан нүдээрээ харлаа. Шударга, үнэний төлөө явсан жирийн нэг иргэнд 21 жилийн ял, харин МИАТ-ийн эрхмүүдэд хэдэн жилийн ял оноосон билээ.

Та нар зүгээр эрүүл ухаанаар бодоод үз дээ. Шүүхийн шийдвэр үндэслэлтэй юу. Үнэхээр 21 жилийн ял авахаар хүн алж, хүрээ талчихсан хүн үү. “Гал үндэстэн”, “МИАТ” хоёрын өдүүлсэн гэмт хэрэг, улсад учруулсан хор хохирол тэгээд ногдуулсан ял шийтгэлийг нь бодоод үзээрэй.

Тэд үүгээрээ иргэний хөдөлгөөнүүдийн, энэ чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг ТББ-уудын зоригийг мохоож, та нар тэмцвэл ийм ял авна шүү гэдгийг харуулах гэж оролдлоо. Тэгвэл уучлаарай гэж хэлмээр байна. Шүүхээс хэдэн жилийн ял оноосон байсан ч иргэний хөдөлгөөнүүдийн зоригийг мохоож чадахгүй. Үнэн хэзээд ялна. Харин ч энэ удаагийн шүүхийн шийдвэр бидний зоригийг бадраалаа.

-Иргэний хөдөлгөөнүүд өнөөдөр нэлээд заналхийлсэн, олон нийтийг турхирсан шинжтэй мэдэгдэл хийж байна. Тухайлбал, хэрвээ шүүхийн шийдвэрийг хэвээр нь үлдээвэл бид өөр зүйл хийж чадна шүү, улам олуулаа болсон шүү гэх мэтчилэн. Яг ямар замаар тэмцэх гээд байна вэ. Арай дахиад галт зэвсэг гаргах юм биш биз дээ?
-Өнөөдөр эрх мэдэл, эд баялгийн төлөө шунасан бузар булай хүмүүс юу ч хийхээс буцахгүй байна. Энэ байдал цаашаа даамжирвал улс орныхоо төлөө дуугарах хүнгүй болох нь. Байгаль орчин, монголынхоо төлөө явна гэдэг эр цэрэгтэй адил хүлээсэн үүргээ биелүүлж байгаа хэрэг.

Бид эх орныхоо хүү нь болж төрсний хувьд үүргээ л биелүүлсэн. Эх орноо хамгаалсан эр цэрэг удахгүй ял аваад явчих байдалд хүрчихээд байна. Мэдээж үүний эсрэг бүх даяараа тэмцэнэ. Үнэн заавал ялдаг учир бид тэмцсээр байх болно. Яг хэдийд тэгнэ, ингэнэ гэж хэлж чадахгүй. Ямартай ч бүх хөдөлгөөн, иргэд нэгдэж өргөжсөөр байна. Та ч бидэнтэй нэгдэж, тэмцэх ёстой.

-Эх орон, байгаль дэлхийгээ хамгаалах үзэл санаа нь зөв байсан ч илэрхийлэх арга нь буруу байсан юм биш үү. Өөр арга зам байгаагүй юм уу?
-Монголд ялангуяа орон нутагт харийнхан буюу хөрөнгө оруулагч нэртэй колончлогчдоос зэвсэг бариад ч хамаагүй эх нутгаа хамгаалах ёстой. Сүүлд л гэхэд Дорноговь аймгийн Улаанбадрах суманд ураны өрөмдлөг хийхийг зэвсэг барьж эсэргүүцээд хоёр ч удаа зогсоосон шүү дээ.

Өнөөдөр “Гал үндэстэн” холбоо Монгол Улсыг колончлолд оруулж байгаа энэ асуудлыг зогсоохгүй бол зэвсэг барьж тэмцэхэд бэлэн шүү гэдгээ илэрхийлж мэдэгдлийн журмаар зэвсэг барьж очсон. Түүнээс биш хүний амь хохирооё, гэм буруугүй ард түмнийг эмх замбараагүй байдалд хүргэе гэж бодоогүй.

Ер нь хүнийг амьдрах аргагүй болгохгүйн тулд төр засаг ард түмнийхээ төлөө эрүүл аюулгүй орчинг бүрдүүлэх ёстой. Гэтэл ийм байдалд хүргэчихээд тухайн хүмүүст ял тулгана гэдэг буруу юм. Бид байгаль дэлхийгээ хамгаалахын тулд юу чадах тэр бүхнээ хийнэ гэдгээ ямагт илэрхийлж байсан.

Гэхдээ хийхдээ хэн нэгэн хүнийг алж, гэмтээх байдлаар хийхгүй. Хэрэв хэн нэгэн хохирох ёстой бол гэмт үйлдлийн үүр уурхайг тарьсан тэр хүнийг л хохироох ёстой гэж бид үздэг. Харин Төрийн ордны гадна болсон үйл явдлыг бид өнөөдрийг хүртэл хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байгаа. Яагаад тэр олон бөмбөг, галт зэвсгүүд гараад ирэв. Хаанаас гарч ирсэн гэх мэт маш эргэлзээтэй байгаа.

Тагнуулын байгууллага энэ үйлдэл болохыг мэдэж байсан гээд байгаа нь ч сонин. Тэгвэл буу зэвсэг хэрэглэх гэж байгааг Тагнуулын ерөнхий газар мэдэж байсан юм бол таслан зогсоох ёстой байсан.

Гэтэл яагаад таслан зогсоосонгүй вэ. Тусгай хүчнийхэн гурван алхамын зайтай үйлдлийг гурван секундын дотор аюулгүй болгох үүрэгтэй. Гэтэл яагаад тухайн хүнийг дарж унагаагаад, 3-4 хүнээр даруулчихсан байхад буун дуу гарсан бэ гэдэг хачирхалтай.

-Тэгэхээр та нарын зүгээс энэ хэрэгт хардлагын байр сууринаас хандаж байгаа гэж ойлгож болох уу?
-Бидний хардаж байгаагаар энд гүжирдлэг явсан. Өөрөөр хэлбэл, нийгэм, ард олонд гэмт үйлдэл хийсэн байдлаар харуулаад цаад талд нь эдгээрийг шоронд хийж, бушуухан дарж авах гэсэн сэдлээр хандсан.

Тухайлбал, 67 сая төгрөг орон нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг уул уурхайн компаниудаас шантаажилж авсан талаар хэвлэл мэдээллээр цацсан.

Гэтэл өнөөдөр тухайн иргэн сайн дураараа мөнгө өгчихөөд тийм зүйл ярьсан нь дарамт шахалтаас болсонтой холбоотой. Энэ нь ташаа мэдээлэл байсныг мөрдөн байцаалтын явцад тогтоосон шүү дээ.

-Хэрэг болсны дараахан ОБЕГ-аас хүртэл хэрэв тухайн үед гар гранат дэлбэрвэл ийм олон хүн хохирол амсах байсан гэх тоо баримтыг өгсөн. Тэр ч бүү хэл ийм хэмжээний хор хохирол учрах байсан гэдгийг баримттайгаар мэдээлсэн шүү дээ. Тэгвэл үүнийг та нар гүжирдлэг гэж үзэж байгаа хэрэг үү?
-Тухайн үед ОБЕГ-аас тэгж мэдээлсэн боловч шүүх хурлын шинжилгээний хариу их сонин гарсан. Тодруулбал, “Шангрилла”-гийн урд байсан гранат өндөр хүчдэлийн тог байтугай, асар их хэмжээний галд хийсэн ч тухайн бөмбөг нь утаа гаргахаас өөр аюултай байдал үзүүлэхгүй гэж гарсан. Тэгэхээр тухайн тэсрэх бөмбөг нь утаа гаргахаас өөр хор хөнөөлгүй л зүйл байсан юм шүү дээ. Зүгээр л сануулах гэж оролдсон юм.

-Давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах асуудал юу болж байна?
-Одоогийн байдлаар шүүхийн тогтоол гараагүй байна. Шүүхийн тогтоол гарсанаас 14 хоногийн дараа дунд шатанд гомдол гаргана.

-Ц.Мөнхбаяр нарыг ялласны дараа Ашигт малтмалын хуульд өөрчлөлт орсон гэлээ. Энэ талаар тодруулаач?
-Ашигт малтмалын тухай хуульд 3-4 зүйл, заалтад өөрчлөлт орсон. Зөвхөн наанаа гэм буруугүй юм шиг ярьчихаад цаанаа маш том сөрөг үр дагавартай зүйл хийчихээд сууж байна. Хэрвээ зүйл заалт оруулах гэж байгаа бол ийм зүйл хийх гэж байна гээд ард иргэдээс асуух хэрэгтэй.

Тодруулбал, Ц.Мөнхбаяр нарт 21.6 жилийн ял өгсөний маргааш Ашигт малтмалын хуульд Монголын үндэсний эрх ашигт ноцтойгоор нөлөөлөх заалт оруулсан. Энэ хүнийг хэлмэгдүүлснээр цаана нь иймэрхүү луйвар явж байна. Бид өнөөдөр Монгол Улсын Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягт шаардлага хүргүүлнэ.

Учир нь ардчилсан гэх тодотголтой Монгол Улс эх орныхоо төлөө тэмцсэн хүмүүсийг Ерөнхийлөгчийг эзгүй хойгуур яллалаа. Яагаад Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгчийг эзгүй хойгуур шүүх хурал болж өнгөрөв. Энэ асуудал ч бидний анхаарлыг татаж байна.

Х.Өнөржаргал