Дэлхий даяар янз бүрийн байгууллага, утга зохиол шүүмжлэгчид хамгийн шилдэг романуудыг өөрсдийн шүүлтүүрээр шүүж, жагсаалт гаргаж иржээ. Энэ удаа та бүхэнд Уэслиан Их Сургуулийн профессор, доктор Даниэл.С.Бертийн эрэмбэлэн жагсаасан хамгийн агуу 100 романы нэрсийг толилуулж байна.

Энэ эрэмбэ бусдаас онцлог юм. Берт энэ эрэмбийг гаргасан ном бичихдээ “ер нь роман гэж юу вэ” гэдэг асуултад давхар хариулжээ. Өнөө үе хүртэл баримталж ирсэн ихэнх хэвшмэл үзэл баримлалуудын үндэс нь нэрт утга зохиол шүүмжлэгч Иан Уоттын алдарт бүтээл “Романы мандалт” (1957)-д суурилсан ажээ. Иан Уотт роман бол 18-р зууны Англид романтик хүүрнэл зохиолоос ялгаран бие дааж гарч ирсэн жанр гэж үзсэн юм.

Хайр сэтгэл, баатарлаг үйлс гэх мэт сэдвээр уран яруу өгүүлэх романтик хүүрнэл зохиолууд хувь хүмүүсийн туршлагын тухай хэт ерөнхий, идеал үйл явдлуудыг харуулдаг. Харин 18-р зууны роман бичигч Клара Рийсийн харснаар “Роман нь өөрийн бичигдсэн үеийн бодит амьдрал, хэв маягуудын зураглал юм. Харин романтик зохиол нь хэзээ ч тохиож байгаагүй, тохиох ч боломжгүй зүйлсийг эрхэмсэг, ихэмсэг хэлээр харуулдаг”.

Гэвч Берт утга зохиолд романыг реализм буюу энгийн амьдралыг яг тэр хэвээр илэрхийлэх явдлаар энэ мэт хязгаарлах нь хэтэрхий явцуу, буруу хандлага үзэж байна. Түүний үзэж буйгаар роман нь романтик зохиол, реализм хоорондын болон шүлгэн, уран төсөөлөлт ба бодит илэрхийлэлүүд хоорондын зохист синтез ажээ. Уншигч энэ синтезээс л жинхэнэ амтыг мэдэрнэ. Гэхдээ түүний зохист синтезээр авч үзвэл Свифтийн “Гуливерийн аялал”, Карролын “Алиса гайхамшгийн оронд”, Толкейний “Бөгжний эзэн” гэх мэт хэт уран зөгнөлт зохиолууд роман биш ажээ.

Даниэл.С.Берт өөрийн бичсэн “100 роман: Бүх цаг үеийн хамгийн агуу романуудын эрэмбэ” (2004) номд дараах романыг оруулжээ.

Эрэмбэ	Романы нэр	Бичсэн он	Зохиолч
1	Дон Кихот	1605, 1630	Мигель Сервантес
2	Дайн ба энх	1869	Лев Толстой
3	Улисс	1922	Жэймс Жойс
4	Алдагдсан цаг хугацааны эрэлд	1913-27	Марсел Пруст
5	Кармазовын ах дүүс	1880	Феодор Достоевский
6	Моби Дик	1851	Херман Мелвилли
7	Мадам Бовари	1857	Густав Флоберт
8	Миддлмарч	1871-72	Жорж Элиот
9	Шидэт уул	1924	Томас Манн
10	Гэнжийн дууль	11-р зуун	Мурасаки Шикибү
11	Эмма	1816	Жэйн Остин
12	Хүйтэн байшин	1852-53	Чарьз Дикенс
13	Анна Каренина	1877	Лев Толстой
14	Хекльберри Финний аялал	1884	Марк Твен
15	Том Жонес	1749	Хенри Филдинг
16	Их хүлээлт	1860-61	Чарьз Дикенс
17	Абсалом, Абсалом!	1936	Уильям Фолкнер
18	Элчин сайдууд	1903	Хенри Жеймс
19	Зуун жилийн ганцаардал	1967	Габриел Гарсиа Маркез
20	Агуу Гэцби	1925	Фрэнсис Скотт Фицжеральд
21	Гэрэлт цамхагруу	1927	Виржиниа Вулф
22	Гэм, зэм	1866	Феодор Достоевский
23	Чимээ ба уур хилэн	1929	Уильям Фолкнер
24	Нэрэлхүү дуудлага худалдаа	1847-48	Уильям Мейкпис Теккерей
25	Үл үзэгдэгч хүн	1952	Ральф Элисон
26	Финнегийн хойлог	1939	Жэймс Жойс
27	Шинж чанаргүй эр	1930-43	Роберт Мусил
28	Татах хүчний солонго	1973	Томас Пинчон
29	Нэгэн бүсгүйн хөрөг	1881	Хенри Жеймс
30	Дурласан бүсгүй	1920	Д.Х.Лауренс
31	Улааныхан ба харынхан	1830	Стендаль
32	Тристрам Шенди	1760-67	Лаурэнс Стэрнз
33	Амьгүй албат	1842	Николай Гоголь
34	Урберуиллийн Тесс	1891	Томас Харди
35	Будденброкийнхон	1901	Томас Манн
36	Эцэг Горио	1835	Онор'Де Бальзак
37	Зураачийн залуу насны хөрөг	1916	Жэймс Жойс
38	Салхит өндөрлөг	1847	Эмили Бронте
39	Тугалган бөмбөр	1959	Гүнтер Грасс
40	Моллой, Малонийн үхэл: Нэрлэх боломжгүй	1951-53	Самуэль Бэккет
41	Бардам зан ба мухар сүсэг	1813	Жэнь Аустон
42	Час улаан захидал	1850	Натаниел Хавфорне
43	Эцэг, хүүхдүүд	1862	Иван Тургенев
44	Ностромо	1904	Жозеф Конрэд
45	Хайрлагдсан хүн	1987	Тони Моррисон
46	Америкийн эмгэнэл	1925	Теодарь Драйзер
47	Лолита	1955	Владимор Набаков
48	Алтан тэмдэглэлийн дэвтэр	1962	Дорис Лессинг
49	Кларисса	1747-48	Самуэль Ричардсон
50	Улаан асрын зүүд	1791	Цао Шиүкин
51	Шүүх ажиллагаа	1925	Франц Кафка
52	Жэйн эйр	1847	Шарлотте Бронте
53	Эр зоригийн улаан сүлд	1895	Стефань Крэйн
54	Уур хилэнгийн усан үзэм	1939	Жон Стэйнбек
55	Петербург	1916/1922	Андрей Белый
56	Юмс бутран салах нь	1958	Чинуа Ачебе
57	Клевесийн гүнж	1678	Мадам Де Лафаяатте
58	Үл таних хүн	1942	Алберт Камью
59	Миний Антониа	1918	Уилла Катер
60	Хууран мэхлэгчид	1926	Андрей Гайд
61	Цайлган сэтгэлийн эрин	1920	Эдит Уартон
62	Сайн цэрэг	1915	Форд Мадокс Форд
63	Сэхээрэлт	1899	Кэйт Шопен
64	Энэтхэг хүрэх зам	1924	Е.М.Форстер
65	Герцог	1964	Сол Беллоу
66	Үр хөврөл	1855	Эмилия Золя
67	Call It Sleep	1934	Хэнри Рот
68	АНУ гурамсан роман	1930-38	Жон Дос Пассос
69	Өлсгөлөн	1890	Кнут Хамсун
70	Берлин Александрплатц	1929	Альфред Доблин
71	Давсны хотууд	1984-89	Абд ал-Рахман Муниф
72	Артемио Крузын үхэл	1962	Карл Фуэнтос
73	Зэр зэвсэг минь баяртай	1929	Энрест Хэмингуэй
74	Брайдшидэд дахин зочилохуй	1945	Эвилин Во
75	Барсегийн эцсийн хуанли	1866-67	Энтони Троллоп
76	Пиквикийн баримтууд	1836-67	Чарльз Дикенс
77	Робинон Крузо	1719	Даниэль Дефо
78	Залуу Вертерийн сэтгэлийн шаналгаа	1774	Иоханн Вольфганг Гёте
79	Кандид	1759	Вольтер
80	Уугуул нутгийн хүү	1940	Ричард Райт
81	Галт уулын дор	1947	Малколм Лаури
82	Обломов	1859	Иван Гончаров
83	Тэдний нүд бурханыг харж байсан юм	1937	Зора Нейл Хурстон
84	Вейверли	1814	Сир Уолтер Скотт
85	Цасан орон	1937, 1948	Ясунара Кавабата
86	1984	1949	Жорж Орвелл
87	Сүй тависан нь	1827, 1840	Алессандро Манзони
88	Сүүлчийн Могикан	1826	Жэймс Фэнимор Күүпер
89	Том авгын овоохой	1852	Харрит Бичер Стөүв
90	Шоовдор хүмүүс	1862	Виктор Хьюго
91	Зам дээр	1957	Жэк Керуак
92	Франкштейн	1818	Мэри Шэллей
93	Ирвэс	1958	Жузеппе Томази ди Лампедуза
94	Хөх тарианы талбайн дундуур	1951	Ж.Д.Сэлинжер
95	Цагаан хувцаст эмэгтэй	1860	Уилки Коллинз
96	Эрэлхэг цэрэг Швейк	1921-23	Ярослав Хасек
97	Дракула	1897	Брэм Стокер
98	Шадар гурван цэрэг	1844	Александр Дюма
99	Баскервилийн анч нохой	1902	Артур Канон Дойл
100	Салхинд туугдагсад	1936	Маргарет Митчелл