дэд хөтөлбөр”-ийн төслийг хэлэлцлээ. Хуралдаанд асуудлыг нийслэлийн Засаг даргын Хот байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын асуудал хариуцсан орлогч С.Очирбат танилцууллаа.

Монгол Улсын Их Хурлын 2013 оны 23 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Улаанбаатар хотыг 2020 он хүртэл хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний тодотгол, 2030 оны хүртэлх хөгжлийн чиг хандлагын баримт бичиг”, Монгол Улсын Их Хурлын 2010 оны 36 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Шинэ бүтээн байгуулалт дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөр”, Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагчийн 2013-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн “Иргэдийг орон сууцны зээлд хамруулж орон сууцжуулах нөхцөлийг бүрдүүлэх “Орон сууцны дэд хөтөлбөр”-ийг боловсруулж хэрэгжүүлнэ” гэх заалтыг хэрэгжүүлэх зорилгоор уг хөтөлбөрийг боловсруулжээ.

Хөтөлбөр нь нийслэлд хүн ам, нийгэм, эдийн засгийн хэт төвлөрөлт, хотжилттой холбогдон үүсч буй хот байгуулалтын сөрөг үр дагавруудыг багасгах, нийслэлийн гэр хорооллын орчныг сайжруулах, гэр хорооллын газрыг шинэчлэн зохион байгуулах, дахин төлөвлөн барилгажуулах, нийслэлийн хэмжээнд төлөвлөлтгүй тэлж буй гэр хорооллыг шинэчлэн барилгажуулах замаар иргэдийг эрүүл, аюулгүй орчин, стандартын шаардлага хангасан орон сууцанд амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэх зорилготой юм.

Өдрөөс өдөрт нэмэгдэж буй орон сууцны хэрэгцээг үндсэн 5 чиглэлээр оронсууцжуулахаар дэд хөтөлбөрийг боловсруулсан. Үүнд:

Гэр хорооллыг дахин төлөвлөж барилгажуулах замаар иргэдийг орон сууцаар хангах

Гэр хороолол нь Улаанбаатар хотын нийт газар нутгийн 54,9 хувийг хамран, төлөвлөлтгүйгээр тэлж иргэдийн цэвэр, эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах үндсэн эрхийг зөрчиж байгаа нь гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн төслийг эхлүүлэх үндэслэл болсон. Энэ төслийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах “Нийслэлийн Гэр хорооллын хөгжлийн газар”-ыг байгуулсан бөгөөд нийт Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрийн 4618,05 га талбайг дахин төлөвлөлтөд хамруулахаар ерөнхий төлөвлөгөөнд тусгасан. Өнөөдрийн байдлаар 21 байршилд иргэдийн санаачилга, оролцоон дээр тулгуурлаж тохиролцох, зөвшилцөх зарчмаар төслийн ажил эхлээд байна. 2018 он гэхэд 21 байршилд 1,337.5 га талбайд, 78.0 мянган айлын орон сууцыг ашиглалтад оруулж, иргэд инженерийн дэд бүтцэд холбогдсон орон сууц, эрүүл аюулгүй орчинд амтдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхээр төлөвлөсөн.
Төлөвлөгөөний дагуу 2014 онд 4,559, 2015 онд 14,643, 2016 онд 17,398, 2017 онд 18,325, 2018 онд 23,042 айлын орон сууцыг ашиглалтад оруулна.

2.Иргэдийн оролцоотойгоор газар шинэчлэн зохион байгуулж, газар ашиглалтыг сайжруулах, газрын үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх, нийгмийн болон инженерийн дэд бүтэцтэй амины орон сууц голлосон хороолол болгон хөгжүүлэх, иргэдийн амьдрах орчинг сайжруулах

Гэр хорооллын нутаг дэвсгэрийн 4,157.6 га буюу 89,5 хувийг гэр, хашааны газар эзэлж, нийгмийн үйлчилгээний зориулалтын барилга байгууламжийн газар 256,3 га буюу 5,5 хувийг эзэлж байна. Үүнийг орон сууцны хороололтой харьцуулбал 4 дахин бага бөгөөд дэд бүтцийн барилга байгууламжийн газар 4,8 га талбайг эзэлж байна. Гэр хороололд амьдардаг ихэнх иргэд нь тухайн хашааныхаа газрын өмчлөгч, эзэмшигч нь байдаг. Сонгинохайрхан, Баянгол, Чингэлтэй дүүргийн гэр хорооллын 133,65 га нутаг дэвсгэрт хийсэн судалгаагаар 84,48 га газар буюу 63,2 хувь нь өмчлөл, эзэмшлийн сул талбай байна.

Энэ ажлыг хэрэгжүүлэхээр “Нийслэлийн Гэр хорооллыг оронсууцжуулах төсөл” ОНӨҮГ-ыг байгуулсан юм. Тус газар нь 2013 онд иргэдийн 22,214 хүсэлтийг хүлээн авсан дүнгээс үзэхэд иргэдийн 72 хувь нь өөрийн өмчлөл, эзэмшлийн газар дээр амины орон сууц барин, инженерийн шугам сүлжээнд холбогдох хүсэлтэй байна. Нийслэлийн Засаг даргын 2013-2016 оны үйл ажиллагааны голлох зорилт буюу дэд бүтэц нь шийдэгдсэн амины тохилогч орон сууцтай болгох ажлыг иргэдийн санаачилга, оролцоотойгоор эхлүүлээд байна.

3.Түрээсийн орон сууцг хөгжүүлэх замаар нийгмийн зорилтот бүлгийн иргэдийг орон сууцаар хангах

Улаанбаатар хотод 2013 оны жилийн эхний байдлаар 40.0 мянган иргэн орон сууц түрээслэн амьдарч байна. Өнөөдрийн байдлаар тухайн орон сууцны байршил, зэрэглэлээс хамаарч 1 өрөө байрыг 300-500.000, 2 өрөө байрыг 500-750,000 төгрөгөөр түрээслэж байна.Игэдийн орон сууц худалдан авах чадвараас хамаараад орон сууц түрээслэгчдийн тоо өсөн нэмэгдэж байгаа боловч түрээсийн орон сууцны хүрэлцээ хомс, өндөр үнэтэй байна. Улаанбаатар хотын Ерөнхий төлөвлөгөөнд 2016 он хүртэл жил бүр 1000 айлын түрээсийн орон сууцыг, 2017-2020 онуудад жил бүр 2,000 айлын түрээсийн орон сууцыг төрөөс нийлүүлэхээр тусгагдсан.

Энэ зорилт, хэрэгцээг үндэслэн Ахмадын орон сууцны хөтөлбөрийг боловсруулан хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд “Ахмадын хотхон”-1 ОНӨААТҮГ-ыг байгуулан эхний ээлжинд 300 өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг зах зээлийн үнээс 3-4 дахин хямд буюу 75-150.000 төгрөгийн түрээсийн орон сууцанд хамруулаад байна.

2014 онд нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр 396 айлын түрээсийн орон сууцыг ашиглалтад оруулна. 2015 онд 1604, 2016 онд 2604, 2017 онд 4604, 2018 онд 6604 айлын түрээсийн орон сууц барьж ашиглалтад оруулна.

Дээрх 3 чиглэлийн арга хэмжээ нь төлөвлөгөөний дагуу тодорхой гүйцэтгэл, үр дүнтэйгээр хэрэгжиж байгаа бол нийслэлийн иргэдийг орон сууцжуулах дөрөв, тав дахь чиглэлийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхээр “Нийслэлийн орон сууцны дэд хөтөлбөр”-т тусгажээ.

4. Шинэ суурьшлийг бий болгох замаар иргэдийг орон сууцжуулах /Нийслэлийн Орон сууцны корпораци/

Энэ чиглэл нь өмнө нь болон одоо төрөөс хэрэгжүүлж буй орон сууцны хөтөлбөрөөс илүү уян хатан нөхцөлийг иргэдэд санал болгож байгаагаараа онцлог юм. Нийслэлийн орон сууцны корпорцаи /НОСК/ байгуулах бөгөөд орон сууцны урьдчилгаа 20-30 хувийг бэлнээр төлөх боломжгүй иргэдэд зориулсан үйлчилгээ юм. Тодорхой орлоготой /цалин/ иргэн өөрийн орлогоосоо 3-5 жилийн хугацаатай авах байрнаасаа хамаарч сар бүр тогтмол мөнгийг НОСК-т төвлөрүүлж урьдчилгаа мөнгөө бүрдүүлэн тухайн байрандаа орох боломжтой болно. Үргэлжлүүлэн мөнгөө өгсөнөөр тодорхой хугацааны дараа тухайн байраа өөрийн болгох нөхцөлөөр уг үйлчилгээг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байна.

Сингапур, Солонгос улсад энэ жишгээр иргэдийг орон сууцжуулсан бөгөөд урт хугацаанд хэрэгжүүлсэн байдаг. Учир нь тус улс иргэдээсээ газар их хэмжээний мөнгөөр худалдаж авахаас өөр боломж байхгүй байсан учраас санхүү, хугацааны хувьд хүндрэл гарсан байна. Харин Улаанбаатарын хувьд өөрийн өмчийн газар дээр шинэ суурьшлийн бүс тогтоож, орон сууцны хороолол босгох нь нэг давуу тал болж байгаа юм.

2018 онд нийт 80,0 мянган айлын орон сууц, сургууль, цэцэрлэг, дэд бүтэц, ногоон байгууламж бүхий эрүүл, аюулгүй орчинг цогцоор нь бүрдүүлнэ гэсэн төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Орон сууцны хорооллууд баригдаж нийлүүлэлт нэмэгдсэнээр үнийн хөөрөгдөлтэй байгаа орон сууцны зах зээлийн үнийг бууруулж, цаашид тогтвортой, бодит үнээр иргэдийг хангах боломж бүрдэнэ.

5.Хуучин баригдсан орон сууцны нөхцөлийг сайжруулах, шинээр барилгажуулах

Нийслэлд орон сууцны зориулалтаар баригдсан барилгуудын ашиглалт, үнэ цэнэ, өнгө үзэмж, чанарыг сайжруулах, иргэдийн амьдрах орчин, аюулгүй байдлыг хангах, хотын өнгө үзэмжийг нэмэгдүүлэх зайлшгүй хэрэгцээ, шаардлага үүсч байна. Засгийн газар болон нийслэлийн зүгээс жил бүрийн улсын болон орон нутгийн төсөвт хуучин орон сууцны барилгын чанарын судалгаа, шинжилгээ, засвар үйлчилгээ, үинэчлэлд зориулан тодорхой хөрөнгө гарган хэрэгжүүлсээр ирсэн.

Хөрөнгө оруулалтыг үр дүнтэй, нэгдсэн төлөвлөлттэй болгох, хуучин орон сууцны нөхцөлийг төр, иргэд, хувийн хэвшлийн оролцоотойгоор сайжруулж, орон суугчдын орон сууцны нөхцөлөө дээшлүүлэх санал санаачилгыг дамжих, санхүүжилтийн шинэ тогтолцоог бүрдүүлэх шаардлагатай байна.
Улаанбаатар хотын Ерөнхий төлөвлөгөөнд тусгасны дагуу 2016 он хүртэл 4600 айлын орон сууцыг дахин шинэчлэхээр төлөвлөсөн. Ингэхдээ хувийн хэвшлийнхэнтэй хамтран ажиллахаар судалж байгаа юм.

2014 онд 1178, 2015 онд 3422, 2016 онд 4600, 2017 онд 6100, 2018 онд 8600 айлын орон сууцыг шинэчлэн барьж ашиглалтад оруулна.

Эдгээр 5 чиглэлээр нийслэлийн иргэдийг орон сууцжуулахаар “Нийслэлийн орон сууны дэд хөтөлбөр”-ийг дээрх байдлаар төлөвлөн боловсруулжээ. Нийслэлийн удирдлагын зөвлөлийн гишүүд энэ хөтөлбөрийг дэмжиж, Нийслэлийн ИТХ-ын ээлжит хуралдаанд оруулахаар боллоо.