бүл"-үүдийн нэг Ц.Уртнасан гуайнх үр хүүхэд, хүргэний хамт урлагт хүчин зүтгэж буй авьяаслаг гэр бүл юм. Өрхийн тэргүүн Ц.Уртнасан гэргий З.Хандсүрэнгийн хамт 1956 оноос эхлэн Монголын Төмөр Замд 35 жил зүтгэсэн байдаг. Тэрээр энэ хугацаандаа Ардын хувьсгалын 50,60,70,80 жилийн медаль, V, VI, VII таван жилийн гавшгайч, тэргүүний замчин МАХН-ын ахмад зүтгэлтэн мөн намын хүндэт тэмдэг, Дүүргийн хүндэт иргэн, Ахмадын хорооны хүндэт тэмдгээр, хан, З.Хандсүрэн нь Алдарт эхийн I, II зэргийн одон, Тэргүүний замчин, Залуучуудын алдар медаль, V.VI .VII таван жилийн гавшгайч, Ардын хувьсгалын 60,70 жилийн ойн медалиар тус тус шагнагдаж байжээ.

Эднийх хоёр хүү, гурван охинтой. Тэд 1986 онд зохион байгуулагдсан Ард Түмний Урлагийн Их наадамд тэргүүний уран сайханч гэр бүл болж, улсад гуравдугаар байр эзэлж хүрэл медаль хүртэж байсан. Мөн 2005 оны Нийслэлийн авьяаслаг гэр бүл юм. Ингээд Ц.Уртнасан гуайтай хийсэн энгүүн яриаг уншигч танаа хүргэе.

Хүнд дандаа сайн сайхныг санаж болж л өгвөл тус болохыг залуугаасаа эрхэмлэж ирсэн хоёр буурал маань өөрсдөө сайхан амьдраад зогсохгүй үр хүүхдүүддээ ч энэхүү үлгэр жишзэч амьдралын ухаанаа тодхон харуулсаар явна. Уртнасан гуайн том охин МУГЖ У.Уранчимэг, хүргэн ҮДБЭЧ-ын захирал, Цоггэрэл, "Номинталст" хамтлагийн дуучин Хаянхярваа гээд эднийх үнэхээр сайхан гэр бүл. Үр ачаа тойруулан налайж суугаа хоёр буурлын ухаан цэлмэг, үг яриа цэгцтэй байсныг дурдахгүй өнгөрч болохгүй.

-Та хоёр өдий хүртл ээ ханилаад олон сайхан үр хүүхэд төрүүлж бүгдийг нь эрдэм боловсрол эзэмшүүлж улс орондоо хэрэгтэй хүн болгосон. Энэ бүхэнд гэр бүлийн суурь хүмүүжил, эцэг эхийн үнэт сургаал нөлөөлсөн байх?
-Би 19 настайдаа аравдугаар ангиа төгсөөд Төмөр замд илгээлтээр ирээд Төмөр замын техникумыг замын мэргэжлээр төгссөн. Хөгшин маань 18 настайдаа Ховд аймгийн Хөгжим бүжгийн театрт дагалдан жүжигчнээр ажиллаж байгаад мөн л илгээлтээр ирээд Төмөр замд холбоочин, тогоооч гээд янз бүрийн ажил хийсэн. Ингэж бид 36 жил Төмөр замтай ажил, амьдралаа холбож байгаад хоёул тэтгэвэртээ суусан. Би л гэхэд токарьчин, нарийн мэргэжлийн слесарь, машинист зэрэг ажлуудыг хийж явлаа.

-Танайх бас өнөр өтгөн ам бүл. Хоёулаа ажиллаад түүнийхээ хажуугаар тэрсхэн олон хүүхдүүдээ хүний зэрэгт хүргэсэн нь та хоёрын бас нэгэн бахархал?
-Бид хоёр найман хүүхэд төрүүлээд нэг охин, хоёр хүү маань бурхан болсон. Одоо таван хүүхдээс маань нэг хүүхэд Америкт ажиллаж байгаа. Охин "МУГЖ У.Уранчимэг Соёл Урлагийн Их Сургуулийн Кино драмын ангийг төгссөн. Үүнийхээ дараахан "Бүсгүй завилгаа" киноны гол дүрд тоглосон. УДЭТ-т ажиллаж байгаад одоо "Хувьсал" продакшны захирлаар ажиллаж байна. 30 гаруй жүжгийн гол дүрд тоглож, 15 дуутай СD гаргасан. Охин У.Уранцэцэг СУИС-ийн дуу дуулаачийн ангид суралцаад Итали хотын Мелан хотод урилгаар олон улсын дуурийн дуучнаар 12 жил сурч докторантаар төгсөөд тэндээ амьдарч байгаа. Харин Монголдоо Найдалмаа багш дээр сурч байсан. Дэлхийн томоохон театруудад шилдэг 12 хүний бүрэлдэхүүнтэй Европ, Ази тив, Америкийн орнуудаар урилгаар явж тоглодог. Бага охин У.Уранзаяа "Улаанбаатар" дээд Сургууль, Гадаад харилцааны дээд сургуулийг төгсссөн. "Номинталст" хамтлагийн дуучин Хаянхярваатай ханилаад хоёр хүүхэдтэй болсон. Хүргэн Цоггэрэл ҮДБЭЧ-ын захирлаар ажиллаж байгаа. Хаянхярваа бизнес хийж байгаа. Нэг хүү маань суудлын вагон депогийн засварчин, гагнуурчин гэсэн мэргэжлээр төгссөн. Хүүхдүүд бүгд тусдаа гараад сайхан амьдарцгааж байна даа.

-Байсхийгээд л хүүхдүүд тань эргэж тойрдог биз?
-Тэгэлгүй яахав. Эргэж тойрч эмнэлэгт сувилалд үзүүлэхэд хүүхдүүд л хамгийн түрүүнд ирэх юм байна шүү дээ. Тэгээд л утсаар байнга биесүүдийг маань асуудаг.

-Аавын сургаал алт гэдэг. Хүүхдүүддээ юу гэж захидаг вэ?
-Хүүхдүүдээ үндсэн мэргэжил эзэмшсэн л бол түүндээ эзэн бол, улсдаа нэр хүндтэй ажлыг эхлүүлсэн л бол түүнийхээ эцсийг нь үзэх хэрэгтэй гэж хэлдэг. Одоо Уранчимэг маань гэхэд л МУГЖ, дунд охин маань докторант, Америкт байгаа охин маань жижигхэн компани байгуулаад мэргэжлийнхээ үр дүнг түрүүчээсээ үзэж байна. Бүгд л анх олж авсан мэргэжлээрээ сайхан амьдарч явна шүү дээ.

-Ач, зээ нар хэд болоод байна вэ?
-Найман ач, зээтэй. Бурхан болсон том хүүгийн маань хоёр хүүхэд хоёулаа дээд сургууль төгссөн. Охин нь гэхэд л Америкт дөрвөн жил, Японд зургаан жил суралцсан.

-Хүүхдүүдээс тань зарим нь аав, ээжийнхээ занг дууриасан байх даа?
-Ээж нэг л зангаараа байдаг. Харин аав хувис хувис хийдэг гэдэг. Бас өчүүхэн зүйлд баярлаж өчүүхэн зүйлд гомддог гэдэг. Тэр занг нь л бид нар дууриасан юм байна гэж шоглож ярьдаг юм. Хоёулаа ажилтай байсан болохоор хүүхдүүд маань том нь багыгаа өсгөсөн. Охидынхоо үсийг би өөрөө самнаж өгдөг байсан. Өглөө угаагаад гарсан шал орой ажлаас ирэхэд яг л хэвээрээ байдаг байсан. Хүүхдүүдээ ийм л дэгтэй өсгөсөн деө. Баргийн хүний хийсэн зүйл миний сэтгэлд нийцдэггүй. Тийм учраас хүүхдүүд маань зан ааш, харилцаа гээд миний бүхий л шинж чанарыг хуулаад авчихсан юм уу гэж боддог. Энэ үүднээс аав, ээжийнхээ занг хүүхдүүд нь мэддэг, хүүхдүүдийнхээ занг бид хоёр мэддэг бол зохицоод явж болдог юм байна. Ер нь би хүүхдүүдээ болохгүй бүтэхгүй зүйлд битгий орооцолд, болох бүтэх зөв сайхан зүйлийг нь дзмжиж хүнд тусалж бай гэж байнга захидаг. Манай том охин Уранчимэг бид хоёрын санаа их нийлдэг юм. Үе үе ядарсан хүмүүст чихэр, жимс тараадаг. Үүнийг хүмүүс яаж хүлээж авах нь хамаагүй, бидэндээ л буян гэж боддог.

-Айл гэр амгалан тайван тогтвортой аж төрөхийн тулд ямар байх ёстой гэж та боддог вэ?
-Гэр бүл ямар ч стрессгүй байвал амар тайван амьдрана. Харин стресстэй байвал уурлана, бачимдана, даралт ихэснэ, барьсан тавьснаа мэдэхгүй самуурах гэх мэт байдал бусдыг ажиглаад байхад гардаг юм билээ. Харин бид хоёрт тийм зүйл байдаггүй, аль болох тайван амьдрахыг хүсдэг. Сайхан боломжийн амьдарч байгаа.

-Хэдэн төгрөгийн тэтгэвэр авдаг вэ?
-Бид 1991 онд тэтгэвэрт гарсан. Маш бага тэтгэвэр авдаг. Би хүнд хортой нөхцлөөр тэтгэврээ тогтоолгосон. Төр засаг маань хэлмэгдүүлсэн гэж боддог. Гэтэл одоо гарч байгаа хүн 6,32,36 сарын урьдчилгаа мөнгө гээд хэдэн саяар нь авч байна шүү дээ. Төр засаг ард түмэндээ ялгавартай хандсан шиг санадаг. Хэлмэгдэж гарсан 700 гаруй хүн байдгаас одоо нас бараад 500,600 шахам л үлдээ байлгүй дээ. Тиймээс хууль дүрэм гаргаад түүнийг дунджаар нь бодоод өгчихвөл хичнээн хүн баярлах билээ. Гэтэл одоо хаалттай л байгаа. Ард түмэн нь баян чинээлэг байж улс орон хөгждөг. Тийм учраас ядарсан ард түмнээ харж үзэх цаг болсон байна. Хэрэв харж үзэхгүй байсаар байгаад 2016 он хүрчих юм бол Монголын ард түмэн хэцүүднэ гэж захын хүн хэлж байна. Одоогийн төр засаг муу ажиллаж байгаа. Үүнийг ард түмнийхээ төлөө санаа зовсон иргэн хүний хувьд хэлж байгаа юм. Төрийн түшээд захын хорооллоор хөлөөрөө очоод хоёр, гурван айлд ороод нэг үзээсэй. Энэ тал дээр томоохон арга хэмжээ авахгүй бол ард түмний амьдрал маш хүнд байна.

-Урлагийн хүргэнүүд тань та хоёрыг тоглолт үзүүлж баярлуулдаг байх даа?
-Би драмын жүжиг, концерт үзэх их дуртай. "Хувьсал" продакшны "Зэрлэг цэцэгсийн хүлэмж" киног үзсэн. Хүргэн Цоггэрэл маань аав аа, ээж ээ найзуудтайгаа тоглолт үзээч гэхэд нь бид хоёр дуртай үздэг. Би баяан хөгжим тоглодог. Хөгшин маань урт ,богинын ардын дуу сайхан дуулна. Италид байгаа охиныг маань Дорноговь аймагт явж байхад нь тав, зургаан удаа дахиулдаг байсан. Манайх МҮЭСО, Ажилчны соёлын ордон, Төмөр замын соёлын ордон зэрэг олон газраар урлагийн их наадамд шалгарсан гэр бүлүүд гээд концерт тоглодог байлаа.

-Миний мэдэхийн Уранчимэг гавьяат маш хөдөлмөрч санагддаг?
-Том охин маань маш шулуун шударга, нэг юмыг бариад авсан бол цаана нь гарна уу гэхээс наана нь сөгдөж сөхөрнө гэж байхгүй. Цагаан сараар гэхэд л ганцаараа ирээд зөндөө салат хийж өгөөд явах жишээтэй. Өөр хэнээр ч туслуулдаггүй. Ер нь манай хүүхдүүд их сэргэлэн ажилсаг, үнэнийг хэлэхэд дутагдал гээд байх юмгүй. Хүргэчүүл гэхэд л архи ууж, тамхи татдаггүй, хүнтэй л эвтэй явах юмсан гэж боддог. Манай хүргэн найруулагч Цоггэрэл ааваа ямар хоол байна вэ гээд сайхан лавшаа ирж идчихээд л яваад өгдөг. Зарим хүмүүс манай хүүхдүүдийг хараад яасан их зантай юм гэж боддог байх. Гэтэл харахад тийм боловч цаанаа сэтгэл нь цагаан цайлган.

-Санаанаас гардаггүй, амьдралынхаа сайхан дурсамжит мөчүүдээс хуваалцахгүй юу?
-Олон сайхан дурсамж байна даа. Түүнээс онцолбол анх хотод 1956 онд орж ирээд нэг жижигхэн өрөөнд цэрэг цагаан дээл дэвсч унтаад л өглөө нь босоод замынхаа ажилд гардаг байлаа шүү дээ. Удалгүй жилийн дараа хамгийн том хүүгээ төрүүлсэн. Тэгээд хүүтэйгээ гурвуулаа Дорноговь аймагт наадам үзэх гээд явж байхдаа сугалаа сугалаад хөөрхөн жинсэн костюм сугалж билээ. Түүнийгээ бэлэгшээгээд хадгалж байгаад хэдэн нас хүрэхээр таарах нь уу өмсгөнө гэж ярьж байсан минь ер санаанаас гардаггүй юм. Бас ажил дээрээ явж байгаад халтирч унаад төмөрний үзүүрт өвдгөө зүсчихээд байхад намайг нэг хөгшин үүрч точкийн байшинд минь авчирч өгч байсныг ер мартдаггүй.

-Залуу хүмүүс анхны хүүхдээ өсгөхдөө тэвдэж сандарч байв уу?
-Точкийн байшинд аймаг аймгаас ирсэн долоо, найман хүн байсан. Бид хоёрыг анх гэр бүл болоход манай Ховд аймгийн Булган сумын Догоруу гэж өвгөн их тусалдаг байлаа. Бас точкийн бригадын дарга Жамц гэдэг хүн тэр дор нь өрөө засаад тэндээс л бид гэр бүл болсон доо. Бас болоогүй ээ, цалингаараа нэг авдар том чихэр, нэг авдар алим авах гээд тэр үед Оросын хүнсээр хахаж цацаж байлаа шүү дээ. Ажиллаж байх хугацаандаа ядарна гэж байхгүй ажлын төлөө л гэсэн сэтгэлтэй байлаа. Бидний үед төр засгаас их харж үздэг байсан. Би Ардын намаар хүмүүжсэн, намайг өлгийдөж өсгөж бүүвэйлж хөдөлмөрч хичээнгүй болгосон гэж боддог. Надад Ардын намаас аваагүй шагнал ч гэж байхгүй. Хаврын тэнгэр шиг зан гаргаагүй нэг л намаар яваад өдий хүрсэн.

-Төр засгаас ахмадуудыг хэрхэн харж үзэж байна вэ?
-Харж үзэж байгаа юм алга. Юмны үнэ тэнгэрт хадаж байна. Манай байрны хөгшчүүл өнгөрсөн жил нэгдүгээр гурил авдаг байсан бол энэ жил хоёрдугаар гурил авдаг болсон. Үр хүүхэд муутай хөгшчүүл бол бүр хэцүү амьдарч байна.

-Танайх хэдийд халуун ам бүлээрээ цуглардаг вэ?
-Бид долдугаар сар гаргаад л майхнаа бариад ууланд гарчихдаг юм. Бас миний нэг ах Баруун хараад байгаа. 2000 гаруй малтай. Тэднийдээ очоод голынх нь захад гүү бариулаад л хэвтчихдэг. Уранчимэг маань энэ жил ургийн баяр хийнэ гэсэн уран бүтээлийн ажил ихтэй болохоор хойшлуулаад байна. Төр засаг ахмадуудаа харж үзэх хэрэгтэй.

-Таны хамгийн их дээдэлдэг зүйл юу вэ?
-Буддаг шүтдэг. Хамгийн түрүүнд цайны дээж, идсэн хоолныхоо дээжийг хангай дэлхийд өргөөд дараа нь бурхандаа тавьдаг. Энэ бол миний хамгийн дээд. Мөн болж л өгвөл муу юмнаас хол, сайн зүйлийн төлөө тэмүүлдэг. Би эцэг эхийгээ дууриагаад, миний үр хүүхдүүд надаас үлгэр дууриал аваад сайн явж байна, сайхан амьдарч байна. Болж бүтэж байна. Цаашид ч бүх зүйл болж бүтнэ гэж бодож явдаг. Гэтэл зарим хүмүүс гутранги сэтгэлтэй явдаг. Сэтгэл өөдрөг байвал энерги зөв тал руугаа үйлчилж байдаг жамтай. Хүнд муу зүйл хийхгүй, аль болох туслах юмсан, хөөрхий зайлуул гэсэн гэгээн бодлоор л алхаж явна даа.

Д.НЭРГҮЙ /НИЙСЛЭЛ ТАЙМС/