Том том урвалтууд, улс төрийн гүтгэлгүүд, Бат-Үүлийн уруудалт
Том том урвалтууд, улс төрийн гүтгэлгүүд, Бат-Үүлийн уруудалт
2014-07-02 Сүүлийн үед Ардчилсан хувьсгалын асуудлыг зориуд хөндөж монголчуудын анхаарлыг энэхүү хувьсгал руу хандуулах
оролдлого нэн хүчтэй хийгдэж байгаа. Ардчилсан намын дээд удирдлага монжооч зах зээлийн хувьсгалыг 1991 оноос биш, чухамдаа 2000 оноос улс төрийн таван намын цуглуулган дээр суурилан өндийж зах зээлийн хувьсгалыг сүүлийн 14 жил нэн идэвхитэй явуулж чадлаа. Гэтэл уул нам монжооч зах зээлийн хувьсгал гэж огт ярихгүй атлаа цаг үргэлж Ардчилсан хувьсгал гэж зориуд панаалдаж Ардчилсан хувьсгалын төгс ялалт гэсэн томъёоллыг Ерөнхий сайд асан Д.Бямбасүрэнгээр тунхаглуулж, Ардчилсан хувьсгалын 25 жилийн лут ойг тэмдэглэх бэлтгэлийг хангаж эхлээд байна. Бид Ардчилсан хувьсгалын асуудлаар, монжооч зах зээлийн хувьсгалын сэдвээр, бас шударга ёсны хувьсгалын хөтөлбөрөөр том бодлогын чиглэлүүдийг онолын үндэслэлтэйгээр "Хөх толбо" сонины дугааруудад нилээд өгүүллүүдийг хэвлүүлж амжсан гэдгийг хэлэх нь зүйтэй болов уу. Ардчилсан хувьсгал ч, Шударга ёсны хувьсгал ч монжооч зах зээлийн хувьсгалаас мөн чанар агуулгаараа, зарчмынхаа чиглэлүүдээр асар их ялгаатай гэдгийг зон олондоо толилуулаад байгаа. Эдгээр асуудлын хүрээнд бид Ардчилсан хувьсгалтай холбогдуулж, бас улс төрийн өлсөлт, улс төрийн хуйвалдаантай уялдуулж "Хөх толбо" сонины энэ оны 15 дугаарт "Ардчилсан хувьсгалыг зогсоолгож, монжооч зах зээлийн хувьсгалыг төгс ялуулсан нь Бямбасүрэн, Бат-Үүл хоёрын "гавъяа" болох нь" гэсэн томоохон сэдвийг нийтлүүлээд байна. Энэхүү нийтлэлд хамгийн гол нь улс төрийн нэгэн хуйвалдааныг илчилж Ардчилсан хувьсгалын эсрэг улс төрийн өлсөлтийг зориуд өдөөн чиглүүлж уул өлсөлтөөр бамбайлж төрийн далд эргэлт 1990 оны 3-р сард хэрэгжсэнийг монгол түмэндээ сонордуулсан билээ. Бас Ерөнхий сайд асан Бямбасүрэнгийн тунхаглаад байгаа Ардчилсан хувьсгалын төгс ялалт гэдэг томъёоллыг бид таван чиглэлээр шүүмжилсэнийг дурьдах нь зүйтэй болов уу. Дээрхи асуудлуудтай шүтэлцүүлж бид хэд хэдэн сэдвүүдийг хөндөх шаардлагатай болов. Юуны өмнө өөрчлөн байгуулалтыг, МоАХ-г хэн санаачилсан бэ гэсэн нэгэн том сэдэв огт хөндөгдөхгүй явсаар 20 гаруй жил болчихоод байна. Миний бие 1989 оны эцсээр МоАХ-ны зөвлөхөөр ажиллаж эхэлсэн. Тэгэхэд миний бие дээрхи сэдвийг хэд хэдэн удаа ерөнхий зохицуулах зөвлөлийн гол гол гишүүдээс асууж байсан ч хэн нь ч олигтой хариулт өгөөгүй ээ. Би ямарч л байсан Монголын Ардчилсан Холбоо гэсэн энэхүү чухал улс төрийн нэр томъёоллыг цаг үеийн шаардлагатай уялдуулж зөв өгч чаджээ гэсэн дүгнэлтийг хийв. Хожим нь миний олж авсан чухал мэдээлэл дотор МАХН, НАХ яам хоёр, Зөвлөлтийн КГБ-тэй хамтарч МоАХ-г байгуулсан гэсэн мэдээлэл олдсон. Бас МоАХ-г НАХ яам болон КГБ хоёр гардан зохион байгуулахдаа уул байгууллагад зөвхөн залуучуудыг өргөн хүрээгээр оролцуулахаас гадна НАХ яам торгуулийн болон золиосны нөхдүүдийг, өөрсдийн мэдээлэгчид болон туршуулуудыг шургуулж амжжээ. МоАХ-г зохион байгуулах мөн бас 1989 оны 12-р сарын 10-ны анхны цуглааныг бэлтгэж хангахад НАХ яамнаас гадна Зөвлөлтийн хоёр хурандаа (Смирнов, Богданов) онцгой үүрэг гүйцэтгэсэн. Дараагийн нэг чухал мэдээлэл бол өөрчлөн байгуулалтыг хэний шийдвэрээр өрнүүлэх болсоныг олж тогтоох явдал байв. Зөвлөлтийн дээд удирдлага Монгол улсад өөрчлөн байгуулалтыг яаралтай хэрэгжүүлэх явдал онцгой ач холбогдолтой болсоныг ухаарч 1989 оны 7-р сарын 22-нд өөрчлөн байгуулалтыг Монгол улсад нэн даруй явуулах нууц шийдвэрийг гаргалаа. Ийм шийдвэрийг гаргахдаа Зөвлөлтийн дээд удирдлага хоёр зүйлийг зориуд онцолж авч үзжээ. Нэг нь юу вэ гэвэл Монголын том удирдагчид нэн хулчгар бөгөөд улс төрийн том асуудлыг шийдэх чадвараар нэн дорой гэсэн үнэлэлтийг өгсөн. Дээрхи нууц тогтоолд тусгагдсан хоёр дахь чухал зүйл нь МАХН-ын төв хорооны улс төрийн товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулах шаардлагатай гэдгийг тусгайлан дурьдсантай шууд уялддаг. Улс төрийн товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулах асуудлыг Зөвлөлтийн хоёр хурандаад оноосон ажээ. Үүнтэй холбогдож бас нэг асуудал хөндөгдөх учиртай. Монгол улсад яаралтай хийх өөрчлөн байгуулалтыг санхүүжүүлэх асуудал давхар шийдэгдсэнийг бид хэлэх ёстой. Бидний олж авах ёстой бас нэг мэдээлэл юу байсан бэ гэвэл МАХН-ын төв хорооны Улс төрийн товчоо өөрчлөн байгуулалтыг хэрэгжүүлэх явцад МоАХ чухам ямар зорилго чиглэлтэйгээр ажиллах шаардлагатайг тодруулах явдал байсан. Уул асуудлаар улс төрийн товчоо нууц шийдвэр гаргасныг бид нэн хожуу 2007 онд л олж мэдэв. Энэхүү нууц шийдвэр "Хөх толбо" сонины 2007 оны 7 дугаарт нийтлэгдлээ. Энэхүү шийдвэрийг толилуулбал:"МоАХ болон Ардчилсан социалист хөдөлгөөнд өөрсдийн хүмүүсийг оруулж уг хөдөлгөөнийг дотроос нь задлах чигийг барих ёстой" гэж заажээ. Ингэж МоАХ-нд НАХ яам олон туршуулуудаа орууллаа. МоАХ-ны алтан хараацайнуудын олонхи нь НАХ яамны мэдээлэгчид, туршуулууд байсан гэдгийг миний бие 1990 оны 2-р сарын 10-нд өөрийнхөө дотны найзаас олж сонсов. Ийм айхавтар туршуулуудын тэргүүн эгнээнд Э.Бат-Үүлийн нэр явж байсныг ч би мэддэг болсон. Бид Ховдод 1989 оны 12-р сарын 7-нд болсон Ардчилсан хөдөлгөөний анхны цуглааныг онцолж авч үздэг бөгөөд энэхүү цуглааныгзохион байгуулах ажлыг голлож удирдсан хүн бол улс төрийн товчооны гишүүн Намсрай байсан юм. Ховдын цуглаан хоёр зүйлээр манай улс төрийн түүхэнд үлдэж буйг бид хэлэх ёстой. Ховдын Ардчилсан хөдөлгөөний анхны цуглааныг зохион байгуулахад Зөвлөлтийн талаас оролцоогүй гэдгийг дурьдах нь зүйтэй болов уу. Хоёр дахь онцлогдох шинж нь юу вэ гэвэл Ховдын цуглаанаар улс төрийн товчоог огцруулж, сайд нарын зөвлөлийг тараах гэсэн улс төрийн хоёр лут шаардага дэвшигдсэнтэй уялддагийг бид олон удаа сонордуулсан. Өөрчлөн байгуулалтын гол асуудал явсаар байгаад хамгийн эцсийн шатанд онц байдлыг тогтоолгохгүйгээр улс төрийн товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулах асуудал руу хальж орсон гэлтэй. Бид Ардчилсан хувьсгалыг төрийн далд эргэлтээс заагладгийг "Хөх толбо" сонины энэ оны 15 дугаарт бичиж тэмдэглэснийг дахин толилуулбал: "Улс төрийн өлсөлтөөр халхавчилж Моломжамц-Содномын бүлэглэл БОЗ-ын бүлэглэлтэй хавсарч Улс төрийн товчоог л огцруулах, Сайд нарынхаа зөвлөлийг авч үлдэх гэсэн явцуухан санаархлаа хэрэгжүүлсэн аж. Энэ бол ёстой жинхэнэ "төрийн далд эргэлт" байсан. Үүнийг хэзээ ч Ардчилсан хувьсгал гэж хэлдэггүй" юм гэжээ. Бид улс төрийн өлсөлтийг ч, 1990 оны 4-р сарын 27-ны халз мөргөлдөөнийг ч, мөн 1990 оны 5-р сарын 6-ны өдөр Улсын бага хурлыг зөвшөөрч улс төрийн намууд гарын үсэг зурсан тэрхүү уулзалтыг ч улс төрийн хуйвалдаан байсан гэж бид дүгнэдэг. Дээрхи улс төрийн том хэрэг явдлууд бол Ардчилсан хувьсгалын үргэлжлэл биш бөгөөд харин Ардчилсан хувьсгалын эсрэг чиглэсэн хорлонт хуйвалдаанууд байсан ажээ. 1990 оны 3-р сарын улс төрийн өлсөлтийг хэн зохион байгуулсан бэ гэдэг асуудал нээлттэй хэвээр үлдээд байгаа. Улс төрийн өлсөлтийг МоАХ-ны зөвлөхийн хувьд миний бие санаачлаагүй гэдгийг "Хөх толбо" сонингуудад хэд хэдэн удаа дурьдсан. Тэр тусмаа улс төрийн өлсөлтийг зохион байгуулах ажлыг миний бие гардан хэрэгжүүлж байгаагүй. Улс төрийн өлсөлтийг өөр хүмүүсүүд, тухайлбал МАХН-ын дээд удирдлага КГБ-ийн нууц даалгавраар НАХ яамтай хамтарч зохион байгуулсан бөгөөд МоАХ-нд шургалсан туршуулууд 1990 оны 3-р сарын 7-нд улс төрийн өлсгөлөнг зарлаж байгаагаа тунхагласан ажээ. Нэгэнт улс төрийн өлсөлт өөр шугамаар зохион байгуулагдсан явдал миний анхаарлыг зүй ёсоор татаж л таараа. Улс төрийн өлсөлт болсон өдрүүдэд намайг хамгаалалтанд авч "гэрээсээ битгий гараарай, хаашаа ч явж болохгүй шүү, амь насанд чинь аюултай юм болно шүү" гэж зохицуулах зөвлөлийн хэд хэдэн гишүүн аминчлан хэлж байсныг би санаж байна. Тийм учраас гуравдугаар сарын долоон, найман, есны өдрүүдэд би гэрээсээ хаашаа ч гараагүй. Тэр тусмаа Сүхбаатарын талбайд болж байгаа улс төрийн өлсөлтөн дээр ч би огт очоогүй. Би үүнийг яагаад ярьж байна вэ гэвэл улс төрийн өлсөлт болсноос хойш 24 жилийн дараа, өөрөөр хэлбэл энэ оны тавдугаар сарын эхээр Ерөнхий сайд асан Бямбасүрэн, Ерөнхий сайд асан Содном хоёрын даалгавраар Бат-Үүл манай бараг бүх телевизүүдээр миний эсрэг улс төрийн томоохон гүтгэлэгийг Монгол түмэнд мөн ч их идэвхийлэн тараасныг хүмүүс мэдэж байгаа. Энэхүү гүтгэлгэндээ намайг улс төрийн өлсөлтийн үеэр Сүхбаатарын талбай дээр очиж тусгай майханд ч гэнэ үү, асарт ч гэнэ үү ширээ засуулж хувьсгалын штаб ажиллуулж Бат-Үүлд байнга чухал чухал заавар зөвөлгөөнийг өгч байсан мэтээр гүтгэснийг би дурьдахаас ч өөр аргаггүй болоод байгаа. Ялангуяа, Сүхбаатарын талбайд танкууд орж ирэх үед эмэгтэйчүүд, хүүхдүүдийг танкаар дайруулж цус урсгуулах тийм мундаг зөвөлгөөнийг чухамдаа намайг, доктор П.Нэргүйг өгсөн мэтээр Бат-Үүл телевизрүүдээр худлаа панаалдаж ярьсаныг телевизүүд идэвхийлэн тарааж байсан гэдгийг би зориуд хэлэх ёстой. Танкуудыг Сүхбаатарын талбайд оруулах ажлыг, өөрөөр хэлбэл улс орон даяар онц байдал тогтоох тэр асуудлыг би шийдээгүй юм шүү. Онц байдал тогтоох асуудал бол Ардчилсан хувьсгалаас үл хамаарч нам төрийн дээд байгууллагуудын шийддэг асуудал гэдгийг хэнбугай ч мэднэ. Бат-Үүл тэр үед ийм асуудлыг ярих нь байтугай улс төрийн өлсөлт, төрийн далд эргэлт, улс төрийн товчоог огцруулах асуудал онц байдал тогтоох шаардага зэргээр ойлголт маш муутай байсныг бид хэлэх ёстой. Улс төрийн өлсөлтөөр Бат-Үүлд ганцхан л жижиг даалгаврыг биелүүлэх үүрэг ноогдсон. Тэр тухай улс төрийн өлсөлтийн хамгийн сүүлчийн цаг мөчид Бат-Үүл телевизээр ганц үг л хэлэх учиртай. Тухайлбал, улс төрийн өлсөлтөөр бид Улс төрийн товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулж ялалт авчирлаа гэсэн ийм л утгатай үгийг Бямбасүрэнгийн даалгавраар хэлэх ёстой байсан. Энэ үг нь Ардчилсан хувьсгалын эсрэг хийсэн том гэмт хэрэг гэж бид дүгнэж Ардчилсан хувьсгалаар тавьсан дөрвөн том шаардлагыг улс төрийн товчооны огцруулалтаар халж өөрчлөөд, улмаар Ардчилсан хувьсгалд, цаашлаад Монгол улсын тусгаар тогтнолд том цохилт өгсөн гэдгийг байнга сонордуулж хэлсээр байгаа. Харин танкаар хэнийг дайрах вэ гэдэг асуудал улс төрийн өлсөлтийн үеэр яригдсаныг бид хожим олж сонссоноо түмэн олондоо толилуулах нь зүйтэй болов уу. Улс төрийн өлсөлт бол TOM халхавч бөгөөд түүний цаана Улс төрийн товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулах асуудал улс төрийн далд сөргөлдөөнийг бий болгосон. МАХН-ын доторхи улс төрийн бүлэглэлүүдийн тэмцэл энэ үеэр ширүүсэж дээд оргилдоо хүрсэн байв. Дэслэгч генерал Жамсранжавын бүлэглэл онц байдлыг тогтоож НАХ яамыг байлдааны өндөржүүлсэн бэлэн байдалд оруулж 3000 гаруй цэргийг, 90 танкыг бэлэн болгосон байв. Сүхбаатарын талбайд өрнөсөн улс төрийн өлсөлтөнд оролцогчдыг танкаар дайруулж устгах асуудал гарч ирсэнийг "Хувийн мөрдөгч" сонины 2010 оны 8 дугаарт дурдаж бичсэнийг дурдвал: "Орон нутгийн бүх удирдлага хэт даврагчдыг хашрааж өг, дар гэж байна. Зохиолч Дорж, Дашбалбар хоёр даварсан юмнуудыг танкаар индүүдье гэж Дэжид дарга руу ярьсан" гэсэн чухал мэдээлэл нийтлэгдсэн байв. Ийнхүү улс төрийн бодит түүхийг Бат-Үүл гуйвуулж улс төрийн өлсөлт зарлагсдыг танкаар индүүдье гэж Дорж, Дашбалбар хоёрын хэлсэн үгийг санаатайгаар гуйвуулж хүүхэд, эмэгтэйчүүдийг танкаар дайруулж цус урсгая хэмээсэн үг болгон өөрчилж, ийм үгийг доктор П.Нэргүй хэлсэн болгож телевизүүдээр зориуд худал ярьж, ийм үг хэлсэнд Бат-Үүл их л эгдүүцэж байгаагаа телевиз үзэгчдийн өмнө жүжиглэж харуулж чадсан шүү. Миний бие улс төрийн том хэмжээний гүтгэлгэнд гурав дахь удаагаа өртөөд байгаа. Хамгийн эхний улс төрийн гүтгэлгээр миний бие хорь гаруй жилийн турш хятадын тагнуул гэдэг нэр хочтой гэлдэрсээр яваад, 1983 онд Улсын прокуророор энэ асуудал шалгагдаж эцэст нь намайг хятадын тагнуул хэзээ ч байгаагүй гэдэг нь батлагдсан гэлтэй. Улс төрийн ийм гүтгэлгийг дээд цэгт нь хүргэж улайран зүтгэж явсан хүн бол Ерөнхий сайд асан Содном, Ерөнхий сайд асан Жасрай хоёр байсан юм. Улс төрийн хоёр дахь гүтгэлгийг бас л Содном, Жасрай хоёр төв хорооны зарим хариуцлагатай ажилтнуудтай хамтарч дэгдээсэн гэдгийг би хэлэх учиртай. Тэд намайг намын бодлогод харш этгээд гэж зарлаж бараг би арваад жил ийм улс төрийн хоч гуншинтай явсан нэгэн түүх миний амьдралд тохиолдсон. Харин энэ хоч гуншин 1990 онд Ардчилсан хувьсгалын онол-үзэл-бодлогыг миний бие МоАХ-ны анхдугаар их хурлаар батлуулсанаар дахин яригдахаа больсон юм. Ингээд 24 жилийн дараа улс төрийн гурав дахь гүтгэлэг дахин миний эсрэг амилж байгаа бололтой. Ийм гүтгэлгийн цаана айхтар том хуйвалдаан болсоныг би гадарладаг. Миний бие улс төрийн гурван том гүтгэлгэнд өртсөнөөс гадна хоёр удаа НАХ яамны лут туршуулын далдуур хэрэглэдэг "хүүхэн-зэвсэг" гэсэн айхавтар хорлонт үйлдэлд орж явснаа хэлэх нь зүйтэй гэж үзлээ. Ийм "хүүхэн-зэвсэг"-ийг Ерөнхий сайд асан Жасрай хоёр удаа хэрэглэж байсныг би огт ярихгүй явсаар өнөөг хүргэчихээд байна. Хэрэв ийм нууцлаг аргыг, өөрөө хэлбэл НАХ яамны том туршуулын хэрэглэдэг далд аргыг би илчилж чалчсан бол аль хэдий нь ертөнцийн тоосыг хөдөлгөх хувь заяанаасаа салж, газрын хөрсөнд булагдах байсан. Жасрай "хүүхэн-зэвсэг"-ийг над дээр 1959-1960 онд, дараа нь 1980 онд хэрэглэсэн ажээ. Үүнээс гадна миний бие байнгын хараа хяналтанд явж ирсэнийг би "Хөх толбо" сониноор зон олондоо толилуулах нь зүйтэй гэж үзлээ. "Хувийн мөрдөгч" сонины 2012 оны 7 дугаарт "Монголын Ардчилсан хувьсгалын маш нууц түүх" гэсэн цуврал нийтлэгджээ. Энэхүү нийтлэлд "Доктор Нэргүй, Даваадорж гээд маш өндөр боловсролтой, өргөн мэдлэгэтэй, их нөлөөтэй хүмүүс УТК-т ажилладаг байсан хүмүүсээ шургуулсан байсан билээ. Тэд маань МҮДН хэмээн шинэ нам байгуулахад их тус болсон. Ер нь бид анхнаасаа ардчиллын залуусыг хэд хэдэн улс төрийн бүлэглэл болгохоор зориуд сайн хувааж өгсөн маань одоо ч хэвээрээ, зөрөлдөөн нь улам л бат үндэстэй болоо юу даа" гэжээ. Оюутан байх үеэс л миний бие хараа хяналтанд өртөж, Улсын төлөвлөгөөний комисст ажиллах бүхий л хугацаандаа түүнээс хойшхи бүх хугацаанд байнгын тандалт хяналтанд явсаар судалгааныхаа ажлыг, амьдрал тэмцэлээ дуусгахаар болчихоод байна. Миний бие марксизм-ленинизмийн диалектик арга зүйн нууцыг олох гэж улайран зүтгэх явцад тодорхой үр дүн гарч байсан нь зарим хүмүүсийн хорсол атаархлыг хүргэдгийг би ямар нэг хэмжээгээр мэддэг л байсан. Ялангуяа аспирантурт гурван жил суралцахгүйгээр дэд эрдэмийн зэрэг хамгаалж, дөрвөн жил докторантурт суралцахгүйгээр докторын зэрэг хамгаалсан явдал том албан тушаалын хэнээтнүүдийн дургүйг хүргэсэн нь мэдээж. Марксизм-ленинизмийн арга зүйг жинхэнэ утгаар нь олж мэднэ гэдэг нь үнэхээр асар их чармайлт мэрийлтийн үр дүн нь болж өгдөгийг би ухаарч мэдсэн. Энэ нь хожим нь Монгол улсаа далд колоничлолоос аврах том судалгааг хийж дуусгах боломж олгов. Уул судалгаагаа Ардчилсан хувьсгалын онол, үзэл, бодлого гэж нэрлэж түүнийг алтан соёмбон дээр анх удаа зангидаж чадсан. Марксизм-ленинизмийн арга зүй надад үнэхээр цаглашгүй тус хүргэснийг би хэний ч өмнө ам бардам хэлж явдаг. Монгол улсыг социалист улс биш, далд колони улс байсныг, ЗХУ-ыг хөгжингүй социалист гүрэн биш, далдын далд их колоничлогч гүрэн болсныг зөвхөн марксизм-ленинизмийн диалектик арга зүйгээр л илчилж болдгийг би биеэрээ амслаа. 1991 оноос шатлан өрнөсөн эдийн засгийн нууц дайныг, баслиберал-монетари зах зээлийн бодлогын далд сүлжээг судлаж илрүүлэхэд мөнөөх ад үзэгддэг болсон марксизм-ленинизмийн арга зүй л тус хүргэсэн шүү дээ. Миний судалгаанд 2008 оноос огт өөр чиглэлээр зарчмын өөрчлөлт гарав. Энэ нь Их Тэмүүжин Чингис хааны онол, үзэл, бодлогын судалгаа байсан юм. Би өөрийнхөө амьдрал, судалгаа, тэмцэлийг хэзээ ч том албан тушаал хөөцөлдөхөд, алдар нэр авахын төлөө, хагартлаа баяжихын төлөө, дээд зэргийн зугаа цэнгэл, тансаглалын төлөө зориулж яваагүй гэдгийг цөөнгүй хүмүүс мэддэг. Би үүнийг ийнхүү ярьдагийн учир нь энэ тавдугаар сарын эхээр нийслэлийн захирагч Бат-Үүл Монголын телевизүүдээр яаж өөрийгөө магтаж дөвчигнөж байсантай холбож үзэх гэсэн билээ. Бат-Үүл өөрийгөө Ардчилсан хувьсгалын гол удирдагч байсан мэтээр ярьдаг боллоо. Хэрэв тэрбээр Ардчилсан хувьсгалын онол, бодлогыг боловсруулсан бол Бат-Үүл өөрийгөө Ардчилсан хувьсгалын гол лийдэр гэж хэлж болно. Тэрбээр Ардчилсан хувьсаглын онол, бодлогыг боловсруулах нь байтугай улс төрийн өлсөлтийн үеэр В.И.Лениний "Төр ба хувьсгал" гэсэн товхимолыг уншчихаад уул товхимолыг сүүлийн хорь гаруй жил элдвээр гоочилон муулж Ленин энэ зохиолдоо "хүмүүсийг алаад бай, хядаад бай" гэсэн утгаар ярьсаар л яваа шүү. Бат-Үүл хэзээ ч Ардчилсан хувьсгалын лийдэр болж чадахгүй, харин Ардчилсан хувьсгалын үйл хэргээс, ард түмний их тэмцэлээс тэрсэлдэж чадсан том урвагч гэдгээ л харууллаа. Бат-Үүл Бямбасүрэнгийн найдвартай "уяаны хав" болж хов зөөх, усан хутгуур хийх, хэрүүл зодоон дэгдээх тал дээр үлэмж гаршсан хүн болж хувираад байна. Бат-Үүл телевизүүдээр өөрийгөө том улс төрч, Монголын төлөө зүтгэгч, ард түмний төлөө бие сэтгэлээ зориулсан хүн хэмээн хичнээн ч сурталчилаад ямар ч үр дүнгүй болсоныг тэрбээр огт ойлгосонгүй, Харин телевизээр Бат-Үүл өөрийгөө сурталчлах гэж байгаад энэ хориод жилийн дотор яаж амжиж хөрөнгөжиж, баяжиж, олигархи болсныг л хүмүүс хамгийн түрүүнд олж харчихсан шүү. Түүнээс гадна Монгол улсынхаа бодит байдлыг онол, улс төрийн өндөр мэдлэг туршлагаараа цэгнэн дүгнэж явах ёстой хүний нэг бол Бат-Үүл өөрөө байх ёстой. Гэтэл телевизээр өөрийгөө дэндүү өчүүхэн амьтан болгож улс төрийн том бодлого руу орж чадалгүй өчүүхэн хов живээр хөөцөлдсөөр улс төрийн өлсөлт зарлагсдыг танкаар индүүдье гэсэн захиалгат, үгийг ор тас мартаж эмэгтэйчүүд хүүхдийг танкаар дайрж устгая гэж шинэрхүү нэр томъёог хэрэглэж түүнийгээ над мэтийн өвөгчүүл рүү. тохож ёстой жинхэнэ доожоогүй эр гэдгээ харуулчихаад байгаа. Бат-Үүл Ардчилсан хувьсгалын үеэр гуравхан сарын хугацаанд өөрийгөө аймхай, мартамхай гэдгээ нотолж харуулсан бол түүнээс хойш хорь гаруй жилийн дотор Бат-Үүлийн төрх байдалд сүрхий өөрчлөлт гарсаныг ч бид цухас дурдах нь зүйтэй болов уу. Тухайбал Бат-Үүл маань их шуналд хөтлөгдсөөр том баян эр болж хувирчээ. Хотын захирагч болмогц тэрбээр улс төрийн гүтгэлэг хийдэг мангар амьтан болчиxooд байна. Бат-Үүл өөрийгөө магтан өргөмжилсөөр яваад Монгол улсын төрийн тэргүүний суудал руу очих гэж зүтгэж байгааг бид харж байгаа шүү дээ. Гэтэл Бат-Үүл нийгмийн тэргүүлэх арван шинжлэх ухааны альнийг нь ч эзэмшээгүй яваад нь бид харамсдаг. Тэр нь над мэтийнхнийг том гүтгэлгэнд нэрвэгдүүлж нэр төрийг нь гутаах гэсэн оролдлого харуулсан. Бат-Үүл энэ хорь гаруй жилд өөрийгөө улс төрд, улс төрийн бодлогод мэргэшсэн өндөр зиндааны дарга лийдэр болсон гэж бодож явдаг юм шиг байна. Гэтэл тэрбээр өнөөг хүртэл Ардчилсан хувьсгал, Төрийн далд эргэлт хоёрыг ялгахгүй, улс төрийн товчоог огцруулах нь онц байдал тогтоох асуудалтай холбогддогыг ч мэдэхгүй гэлдэрсээр л байна. Тэрбээр социалист хувьсгал, Ардчилсан хувьсгал, монжооч зах зээлийн хувьсгал, шударга ёсны хувьсгал гэсэн ухагдахуунуудын талаар ямар ч ойлголтгүй болчихсоныг мэдээд над мэтийнхэн нь үнэхээр харамсаж байгаа. Нэгэнт үзэл бодлого нь төлөвшөөгүй, ном эрдмийн бүтээлүүдтэй ажиллаж сэтгэн бодох чадвараа хөгжүүлэх дадлага туршлагыг олж чадаагүйг харгалзаж, зөвхөн захиран тушаах, хуйвалдах, хорлонт үйлдэлд гаршсан Бат-Үүл мэтийн найдваргүй хүмүүсийг эртхэн шиг хотын даргын албан тушаалаас нь хөөж зайлуулах хэрэгтэй. Амин хувиа бодож өөрсдөө түнтийтлээ баяжчихаад улс орны язгуур эрх ашгийг умартаж ард олноо туйлдан ядууруулсан, бас эрдэс баялагийн ордыг, газар, нутаг усаа гаднынханд лиценз гэгч залилангийн бичгээр панзалсан Бат-Үүл мэтийн улс төрийн гэмт этгээдүүдийг яллаж шийтгэх цаг нэгэнт ирчихээд байна. Э.Бат-Үүл улс төрийнхөө чансаагаар улс төрч, үндэсний үзэлтэн М.Энхсайханаас, Шударга ёсны хувьсгалыг гардан удирдсан Энхбаяр, Удвал нараас дэндүү доогуур зэрэглэлд ордогийг бид дурдах нь зүйтэй болов уу. Бат-Үүл хэзээ ч Ардчилсан хувьсгалын том лийдэр болж байгаагүй, харин тэрбээр Ардчилсан хувьсгалаас хамгийн түрүүнд тэрсэлсэн урвагч болсон. М.Энхсайханы үзэл бодлого нь төлөвшиж байгаа нь чухамдаа үндэсний үзлийг тэргүүн зэрэгт тавьж чадсантай холбоотой. Бат-Үүлд Ардчилсан үзэл ч байхгүй, үндэсний үзэл гэвэл бүр ч байхгүй, амин хувиа хичээх үзэл гэвэл тэр нь өндөр төвшинд хүрч очсон боловч амбици ихтэй, бас архи сайн уудаг, үлэмжийн онгиргон зантай, өөрийгөө магтах дуртай ийм л нэг хүн Монголын улс төрийн өндөрлөгт оччихоод байна. Э.Бат-Үүл нь хэзээ ч Энхбаяр шиг тэвчээр хатуужилтай, шударга ёсны хувьсгалын онол номнолыг боловсруулах чадвартай болж чадсангүй. Би үүнийг яагаад онцолж яриад байна вэ гэвэл Бат-Үүлийн эцэг ардын зохиолч С.Эрдэнэ амьд ахуйдаа Н.Энхбаяр руу дайран доромжилж түүнийг дээд зэргийн шуналтай этгээд хэмээн зарлан тунхаглаж байсныг монголчууд матраагүй байгаа. Тэгтэл Бат-Үүл хагартлаа баяжиж дээд зэргийн шуналтан болчихоод өндөр албан тушаалд улайран тэмүүлдэг бас нэг шуналтай болчихоод байхад Энхбаярын эцэг Намбар гуай Бат-Үүлийн талаар, түүний шуналын талаар ганц ч үг дуугараагүйг бид мэдэж байгаа. Н.Энхбаяр ч, түүний эцэг Намбар ч үнэхээрийн ёс суртахуунтай, тэвчээр хатуужилтай, хэнийг ч хүндлэж чаддаг гэдгээ харуулчихаад байна. Энхбаярын бас нэг чухал шинж бол Бат-Үүл шиг хүнийг улайн цайм гүтгэж явдаггүй тийм ёсыг эрхэмлэдэг. Энхбаярын бас нэг зан бол тэрбээр улс төрд хэзээ ч хулчгар аймхай чанарыг харуулж байгаагүй. Энхбаяр хэзээ ч шударга ёсны хувьсгалаас урваагүй. Бат-Үүл бол тийм биш. Тэрбээр өөрийгөө хулчгар гэдгээ харуулаад зогсоогүй хэд хэдэн удаа Ардчилсан хувьсгалаас урваж байсан нь тогтоогдчихоод байна. Тийм ч учраас Бат-Үүл нь л өөрийн улс төрийн зиндаагаар Энхбаяраас хамаагүй хол хаягджээ гэдгийг бид хэлэх ёстой. Бид ер нь гол гол лийдэрүүдийнхээ улс төрийн зураг хөргийг гаргадаг. Хамгийн сүүлд бид Соёлын сайд Ц.Оюунгэрэлийн улс төрийн зураг хөргийг гаргаж үзсэн. Бид зориуд Бат-Үүлийг М.Энхсайхантай, Энхбаяртай, Удвал сайдтай харьцуулдаг нь эд бүгдээрээ л хувьсгалд оролцсон хүмүүс. Хувьсгалд оролцох явцад аливаа лийдэрийн жинхэнэ дүр төрх, чанар чансаа, араншин, авъяас чадвар тод томруунаар илэрдэг билээ. Бат-Үүл бол цаашдаа улс төрийн болон эдийн засгийн өндөрлөгт тэнцэх хүн биш гэдгийг, улмаар гологдож шаарлагдах хэмжээнд бууж очсоныг дурьдаж хэлбэл зохино. Шударга ёсны хувьсгалыг зохион байгуулахад Удвал сайдын хэд хэдэн төрх шинж илэрсэнийг бид дурьдах учиртай. Удвал сайд нэн шулуун шударга зантай, аливаа асуудалд зөв хандах эрдмийн мэдлэгээ олж авсан бөгөөд алдар нэр хөөцөлддөггүй, эд мөнгөний ямар ч шуналгүй гэдэг нь харагдсан. Ийм төрх шинж ялангуяа том хувьсгалд тэргүүлэх үүрэг гүйцэтгэдэг улс-төрчдөд заавал байх ёстой. Гэтэл Бат-Үүлд дээрхи төрх шинж огт байхгүй гэдэг нь нотлогдчихоод байна. Бат-Үүлийн улс төрийн зураг хөрөг үндсэндээ улстөрчийн зиндаанд ойртож очоогүй, харин аюултай, хорлонтой этгээдийн олон шинжийг тээж явдаг тийм хүн гэдэг нь ажиглагдсан. Ингээд бид Бат-Үүлийг том улстөрч гэж, лут зохион байгуулагч гэж, тэр тусмаа лут хувьсгалч гэх статусаас ангид гэдгийг тогтоолоо. Ерөнхий сайд Бямбасүрэн Бат-Үүлийн дээр дурдсан ёозгүй төрх шинжүүдийг мэдсээр байсан мөртлөө түүнийг зориуд дөвийлгөж Ерөнхий сайд асан Содномтой эн зэрэгцүүлж хоёуланг нь төрийн том зүтгэлтэн хамээн алдаршуулдаг болжээ. Ер нь Содном, Бямбасүрэн, Жасрай зэрэг Ардын намын лийдэрүүд Монгол улсыг түүхэн ямар замналаар явж буйг, улс орон маань хөгжиж байна уу, аль эсвэл хөгийнжиж байна уу гэдгийг огт ойлгохгүй явсаар эцсийн эцэст улс орноо сүйрэл, сүйтгэлийн шатлал руу унагаж ард түмний амьдралыг ёстой жинхэнэ тамтаг болгож, эрдэс баялагийг гадныхан эзэгнэдэг тийм төвшинд хүргэчихээд байгаа. Эдгээр лийдэр хэмээгч этгээдүүд улс орны язгуур эрх ашиг чухам юу байдгийг ч анзаарахгүй явсаар байна. Эдгээр лийдэрүүд өөрсдийгөө хамгийн лут эдийн засагчид, мундаг зохион байгуулагчид хэмээн өргөмжлүүлдэг ч гэсэн тэдний жинхэнэ паян 1980 оноос л илчилэгдэж эхэлсэн. Хэдийгээр өндөр албан тушаалд очсон ч гэсэн тэд санхүү-эдийн засгийн нууцлаг бүлэглэлийг байгуулж өндөр албан тушаалд хүрэх замаа олж чаджээ. Өөрсдөөс нь онолын талаар ч, бодлогын асуудлаар ч, төлөвлөлт, удирдахуй, зохион байгуулалтын асуудлаар ч илүү болчихсон тийм каадруудыг замаасаа зальжин аргаар зайлуулж нэр төрийг нь гутаах ажлыг чадамгай хийж чаддаг болчихсон байлаа. Гэтэл эдгээр нөхөд 1981 онд Монгол улс эдийн засгийн функционал хямралд орсоныг арван жилийн дараа гэхэд мэдээгүй гэлдэрч явсан юм. Улс төр эдийн засгийн том том асуудлуудыг шийдвэрлэх чадваргүй гэсэн мундаг тодорхойлолтыг Зөвлөлтийн дээд удирдлага манайхны гол гол лийдэрүүдэд 1980-аад онд өгсөн байлаа. Тухайлбал МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ж.Батмөнхийг хойрог, мэдрэмж муутай хүн гэж, сайд нарын зөвлөлийн дарга Д.Содномыг хоёр нүүртэй этгээд гэж, Улс төрийн товчооны гишүүн, намын хянан шалгах хорооны дарга хурандаа генерал Б.Дэжидийг түрэмгий атлаа доожоогүй амьтан гэж хочилж байсныг бид олж мэдсэн. Зөвлөлтийн дээд удирдлага өөрчлөн байгуулалтыг хариуцаж байсан Улс төрийн товчооны гишүүн Намсрайд эхэн үедээ итгэл үзүүлж байсан ч гэсэн хожим Намсрайд туслах шаардлагагүй гэдгээ мэдэгдэв. Тийм ч учраас Зөвлөлтийн дээд удирдлага өөрчлөн байгуулалтыг даруй түргэн хийлгэхийн тулд улс төрийн өлсөлтийг санаачилж, улс төрийн товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулах ёстой гэсэн зарчмын чиг шугамыг баримталсан байв. Манай 80-аад оны том лийдэрүүд улс төрийн товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулах асуудлыг өөрчлөн санаачилж тавьсан мэтээр ярьдаг нь худал зүйл байсан юм шүү. Горбачев Батмөнхөд том дарамт үзүүлж Улс төрийнхөө товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулахыг зөвшөөрүүлж чадсан. Энэ бол Ардчилсан хувьсгалтай ямар ч холбоогүй асуудал байв. Тэгэхээр Ардчилсан хувьсгал нь том судалгааны үндсэн дээр дэвшигдэж гарсан аугаа лут үйл явц байсан бол, өөрчлөн байгуулалт төрийн далд эргэлт, Улс төрийн товчооны огцруулалт, улс төрийн өлсөлт зэрэг нь Зөвлөлтийн дээд удирдлагаас өгсөн хатуу чиг шугам байсан гэдгийг бид онцолж хэлэх учиртай. Зөвлөлтийн дээд удирдлага МАХН-ын улс төрийн товчоог бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь огцруулахдаа онц байдлыг тогтоолгохгүй байх шаардлагыг хүчтэй тавьж өөрсдийн онц эрхтэй бие төлөөлөгчид (Смирнов, Богданов)-ыг томилон ирүүллээ. Тэд 1990 оны 3-р сарын улс төрийн өлсөлтийг бүрэн хяналтандаа байлгаж дуусгаад гуравдугаар сарын дундуур нутагтаа буцсан гэлтэй. Бид байдлыг ерөнхийд нь иймэрхүү дүр зургаар төсөөлж явдаг бөгөөд ер нь МАХН-ыг бүхэлд нь авч үлдэх тийм чиглэлийг Зөвлөлтийн дээд удирдлага хатуу баримталж байсан гэдгийг бид хэлэх учиртай. Тийм ч учраас бид 1990 оны Ардчилсан хувьсгалыг ч, 1989 оноос эхэлсэн өөрчлөн байгуулалтыг ч, 1991 оноос эхэлсэн монжооч зах зээлийн хувьсгалыг ч үнэн бодит дүр төрхөөр нь элдэв янзын гуйвуулалтгүйгээр бодит чин үнэнд нийцүүлж бичиж үлдээх ёстой. Монжооч зах зээлийн хувьсгал 25 жилийн нүүрийг үзэх гэж байхад өнөөгийн манай Ардчилсан намынхан юуг нь ч ойлгохгүй будилж, Ардчилсан хувьсгалын 25 жилийн ойг тэмдэглэнэ гэж одооноос бужигнаж эхэлж байна. Элдэв ой тэмдэглэж, уул овоо тахиж, жоохон олдсон хөрөнгө мөнгөө замбараагүй зарцуулдагаа больвол таарна. Халх голын 75 жилийн ой ч гэнэ үү, Ардчилсан хувьсгалын 25 жилийн ой ч гэх шиг, шинэ үндсэн хуулийн 25 жилийн ойг ч магадгүй тэмдэглэх гэж дөвчигнөдгөө боливол таарна. Өнөөдөр бидний сэтгэлийг хамгийн ихээр зовоож байгаа зүйл бол стратегийн ганцхан ордыг ашиглахад гурван сая монголчуудаа зуун жил тэжээх тийм боломж байсаар байтал бид яах гэж 3000 гаруй эрдэсийн ордуудыг гадныханд лицензээр панзалчихваа гэсэн асуудал монголчууд биднийг үнэхээрийн түгшээн самгардуулж байна. Эд мөнгөний шуналд, том даргын суудалд ямар олон хүн зүрх сэтгэлээ өгч, харийн шашинд тархи толгойгоо захируулдаг болчихвоо. Дахин их өөрчлөлтийг хийх шаардлага байнга гарах болно. Бид 90 oноoc хойш 24 жилийг ямар ч үр дүнгүй өнгөрөөж туйлын ядууралд, эд баялагийн цөлмөлтөд орчихоод байгааг Монгол улс маань түүхэн маш буруу гольдрилоор, хамгийн бурамгуй замналаар явчихлаа гэдгийг л цуцалтгүй сонордуулсаар байх болно. Энэ чиглэлээр бид онол улс төрийнхөө тэмцлийг өртөөлөн өрнүүлэх болно. Доктор П.Нэргүй
Эх сурвалж: “Хөх толбо” сонин
Том том урвалтууд, улс төрийн гүтгэлгүүд, Бат-Үүлийн уруудалт
Bolod.mn
Сэтгэгдэл (4)
Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу. Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно
Зочин хуухэн ********дүүлсэн т********аараа эрөтик зохиол бичиж угууч ах аа... 2014-07-03 | 02:28:37 | 84.129.141.56 |
Зочин захи********гаар олон юм ********аж байхаар арго давааням энэ тэртэй нийлээд прохакшн байгуул тэгвэл илүү мөнгө олхоор юм байна
2014-07-03 | 02:02:28 | 202.126.89.251 |
Зочин Нэг тийм айхтар хуучин дурсамжаараа амьдарсан, ил гарах дургүй, голгүй гомдсон азгүй хүнээс үнэртдэг бохир үнэр ханх********ж байна. Яасан их гомдол вэ. Эсвэл эд нар биенээ татаж дэмжиж амьдр********ыг авч ямах тангараг тавьсан улс байх аа. Дээшээ гарсан Бат үүл нь тэр тангаргаа биелүүлээгүй юм болуу гэж бодогдчихлоо. Яасан сонин юм, өөрсдийн хэдийнхээ төлөө л нийгмийг өөрчилсөн болж байна уу 2014-07-02 | 18:23:42 | 203.91.116.94 |
Зочин Ардчилсан хувьсг********ыг монгол хүн бүр дор бүрнээ битүүхэн дэмжиж их л зүйл хүлээсэндээ даанч тэр үед хэлж байсан тэмцэж байсан зорилгоо зөв тодорхойлж хүрэх замаа сонгох мэдлэг турш******** дутсанаас одоо хүртэл улс орон маань хөгжлийн биш горьдлогын замаар яваад байна. Үнэхээр тэр зорьсондоо хүрсэн бол тэмдэглэлгүй яахав.Хүрч чадаагүй зорилго хийж хүрч чадаагүй ажлыг тэмдэглэх нь өөрт нь том санагдах өрөөлд юу ч биш харагдахыг ойлгохгүй яваад байна аа гэсэн үг шүү дээ. Өнгөрсөн замаа харж зөв дүгнэлт хийж ********даа оноогоо зөвөөр хүлээж засаж чадах хүнийг монголчууд хүлээж байна. Ухаарах цаг болсон урагшлах замаа зөв сонгох хэрэгтэй байна хувьсг********чидаа. Хамт тэмцэж байсан хүмүүс чинь ямар хөрөнгөтэй болж юу хэлдэг болсныг ард түмэн хараад байна анд нөхөд нь харахгүй атаархаж долигноод байна гэж жирийн нэгэн иргэн надад бодогдож байна. 2014-07-02 | 14:10:26 | 202.21.118.98 |
ТҮК-ийн ажилчдын цалинг нэмснийг ХҮН эсэргүүцэв 19:51 Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар 2023 оны төгсгөлд нийтийн тээврийн жолооч нарын
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар 2023 оны төгсгөлд нийтийн тээврийн жолооч нарын
»»
Хятадын үйлдвэрлэлийн шинэ бүтээмж ба хуучин бэрхшээл 19:16 Сүүлийн жилүүдэд эдийн засгийн гүнзгий сорилттой тулгараад буй Хятадын эрх баригчид үйлдвэрлэлийн шинэ бүтээмжид
Сүүлийн жилүүдэд эдийн засгийн гүнзгий сорилттой тулгараад буй Хятадын эрх баригчид үйлдвэрлэлийн шинэ бүтээмжид
»»
Х.Нямбаатар ТҮК-ийнхний цалинг нэмж байгаа нь сэхээтнүүдийг доромжилсон үйлдэл гэв 18:44 Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар 2023 оны төгсгөлд нийтийн тээврийн жолооч нарын цалинг 1000 ам.доллар болгоно гэж мэдэгдсэн.
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч Х.Нямбаатар 2023 оны төгсгөлд нийтийн тээврийн жолооч нарын цалинг 1000 ам.доллар болгоно гэж мэдэгдсэн.
»»
Ногоон автобусны хэргийн шүүх хуралдааныг товложээ 15:00 Ногоон автобусны гэх хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийг дөрөвдүгээр сарын 24-ний 10.00 цагт Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд хийхээр товложээ.
Ногоон автобусны гэх хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийг дөрөвдүгээр сарын 24-ний 10.00 цагт Чингэлтэй дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхэд хийхээр товложээ.
»»
E-Mongolia, E-Business-ээр дамжуулан 6,717 аж ахуйн нэгж шинээр байгуулжээ 13:32 Монгол Улс цахим үндэстэн болох хөгжлийн зорилт тавьнаас хойш дөрөв дэх онтойгоо золгож байна. E-Mongolia амьдралын салшгүй нэг хэсэг болоод даруй гурван жил болчихож.
Монгол Улс цахим үндэстэн болох хөгжлийн зорилт тавьнаас хойш дөрөв дэх онтойгоо золгож байна. E-Mongolia амьдралын салшгүй нэг хэсэг болоод даруй гурван жил болчихож.
»»
ХХААХҮЯ: Худалдан авалтын мэргэжилтэнг ажилд урьж байна 13:29 Төслийн хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авах мэргэжилтэн шалгаруулж авна.
Төслийн хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авах мэргэжилтэн шалгаруулж авна.
»»
Хөрөнгийн үнэлгээний дүнг иргэдтэй зөвшилцөж эхэллээ 12:12 Сэлбэ дэд төвийн гэр хорооллыг орон сууцжуулах төсөл хэрэгжиж буй Сүхбаатар дүүргийн 14, Чингэлтэй дүүргийн 14, 18 дугаар хорооны иргэдээс нийгэм,
Сэлбэ дэд төвийн гэр хорооллыг орон сууцжуулах төсөл хэрэгжиж буй Сүхбаатар дүүргийн 14, Чингэлтэй дүүргийн 14, 18 дугаар хорооны иргэдээс нийгэм,
»»
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас зөвлөх үйлчилгээний тухай зарлал 11:34 Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
»»
“Сүү” хөтөлбөрийг ирэх сарын 1-нээс эхлүүлэхээр төлөвлөж байна 11:31 Нийслэл хот ЕБС-ийн хүүхдүүдийн хоол хүнсний хангамж, шим тэжээлд анхаарах ажилд холбогдох төсвүүдийг шийдвэрлэсэн.
Нийслэл хот ЕБС-ийн хүүхдүүдийн хоол хүнсний хангамж, шим тэжээлд анхаарах ажилд холбогдох төсвүүдийг шийдвэрлэсэн.
»»
Хуурамч богдод зориулсан гэгээнтний суудал, хувцас өмсгөлийг эд мөрийн баримтаар хураан авчээ 11:06 -Тэрбээр 2020 онд өөрийн нууц хүүг X Богдод өргөмжлөхөөр зэхэж, түүнд тусгайлан зориулж гэгээнтний суудал захиалан хийлгэж, хувцас өмсгөл, шашны эд зүйлсийг бэлтгэсэн байжээ-
-Тэрбээр 2020 онд өөрийн нууц хүүг X Богдод өргөмжлөхөөр зэхэж, түүнд тусгайлан зориулж гэгээнтний суудал захиалан хийлгэж, хувцас өмсгөл, шашны эд зүйлсийг бэлтгэсэн байжээ-
»»
Хууль, эрх зүйн зөвлөгөө үнэ төлбөргүй өгнө 11:02 НЗДТГ-аас Монголын Хуульчдын холбоотой хамтран сар бүрийн 3 дахь долоо хоногийн лхагва гарагт иргэдэд хууль, эрх зүйн зөвлөгөө үнэ төлбөргүй өгөх өдөрлөгийг тогтмол зохион байгуулдаг.
НЗДТГ-аас Монголын Хуульчдын холбоотой хамтран сар бүрийн 3 дахь долоо хоногийн лхагва гарагт иргэдэд хууль, эрх зүйн зөвлөгөө үнэ төлбөргүй өгөх өдөрлөгийг тогтмол зохион байгуулдаг.
»»
Иран өөрийгөө хамгаалах, хариу барих эрхтэй гэжээ 10:18 Дөрөвдүгээр сарын 15-нд БНХАУ-ын Гадаад Харилцааны сайд Ван И Ираны ГХЯ-ны сайд Хуссейн Амир Абдоллахиан нар утсаар ярьсан билээ.
Дөрөвдүгээр сарын 15-нд БНХАУ-ын Гадаад Харилцааны сайд Ван И Ираны ГХЯ-ны сайд Хуссейн Амир Абдоллахиан нар утсаар ярьсан билээ.
»»
ХХААХҮЯ: Зөвлөх үйлчилгээний ажлын зар 10:09 Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
»»
Нулимс асгаруулагч, амьсгал боогдуулагчийг жирийн иргэн биедээ авч явах хуулийн зохицуулалтгүй 08:17 Цагдаагийн байгууллагад Баянзүрх дүүргийн 10 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах "Ерөнхий боловсролын 147-р сургууль дотор нулимс асгаруулагч цацсан юм шиг байна,
Цагдаагийн байгууллагад Баянзүрх дүүргийн 10 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах "Ерөнхий боловсролын 147-р сургууль дотор нулимс асгаруулагч цацсан юм шиг байна,
»»
ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 13 хэм дулаан байна 08:14
Хугацаа хэтэрсэн, чанаргүй ангилалд орсон зээлээ 2024.06.02-ны өдөрт багтаан төлсөн тохиолдолд ЗЭЭЛИЙН МЭДЭЭЛЛИЙН САНД тусгахгүй 08:06 Монголбанкнаас дараах мэдэгдлийг гаргалаа.
Монголбанкнаас дараах мэдэгдлийг гаргалаа.
»»
Хотын стандарт, хяналтын газрын албан хаагчид хаврын их цэвэрлэгээнд оролцлоо 15:42 Жил бүр нийслэлийн хэмжээнд зохион байгуулдаг хаврын их цэвэрлэгээг 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 1-19-ний хооронд зохион байгуулж буй.
Жил бүр нийслэлийн хэмжээнд зохион байгуулдаг хаврын их цэвэрлэгээг 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 1-19-ний хооронд зохион байгуулж буй.
»»
Голомт банкны захирал, шарк Д.Бадрал улс төрд хүч үзэх үү? 15:11 Голомт банкны захирал, Шарк Д.Бадрал өнөөдөр өөрийн цахим хуудсаараа "Эх орныхоо хөгжил дэвшилд хувь нэмрээ оруулахаар дараагийн аяндаа мордож байна. Баярлалаа, Баяртай" гэж мэдэгдлээ.
Тодруулбал,
"БАЯРЛАЛАА, БАЯРТАЙ
Аавын найзууд ЖИЖИГ ДАНДАР гэж өхөөрддөг байх үеэс л ДАНДАРЫН БАДРАЛ хэмээн олны дунд дуудуулж явсан нэрний минь урд бас нэгэн овог дуурсагдах болсон.
Голомт банкны захирал, Шарк Д.Бадрал өнөөдөр өөрийн цахим хуудсаараа "Эх орныхоо хөгжил дэвшилд хувь нэмрээ оруулахаар дараагийн аяндаа мордож байна. Баярлалаа, Баяртай" гэж мэдэгдлээ.
Тодруулбал,
"БАЯРЛАЛАА, БАЯРТАЙ
Аавын найзууд ЖИЖИГ ДАНДАР гэж өхөөрддөг байх үеэс л ДАНДАРЫН БАДРАЛ хэмээн олны дунд дуудуулж явсан нэрний минь урд бас нэгэн овог дуурсагдах болсон.
»»
Дүнжингаравын уулзварт болсон дэлбэрэлтийн улмаас урьдчилсан байдлаар 1.8 тэрбум төгрөгийн хохирол учирчээ 15:07
Баянзүрх дүүргийн 26 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “Дүнжингарав” худалдааны төвийн замд энэ оны нэгдүгээр сард гарсан галын хэргийг Улсын Ерөнхий Прокурорын Газраас байгуулсан ажлын хэсэг шалгаж байгаа.
Баянзүрх дүүргийн 26 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах “Дүнжингарав” худалдааны төвийн замд энэ оны нэгдүгээр сард гарсан галын хэргийг Улсын Ерөнхий Прокурорын Газраас байгуулсан ажлын хэсэг шалгаж байгаа.
»»
Гаж нөлөө хэзээ илрэх нь тодорхойгүй гадны баталгаагүй амин дэм, бэлдмэлүүдийг цэгцлэх цаг болсон 14:48 Эмийн хэрэглээ манай улсад ямар ноцтой хэмжээнд хүрснийг эдгээр өдрүүдэд иргэд "Эмийн сонсгол"-оос ойлгож эхэлж байна. Тэгвэл бас нэгэн анхаарвал зохих асуудал бол төрөл бүрийн амин дэм буюу витаминууд юм.
Эмийн хэрэглээ манай улсад ямар ноцтой хэмжээнд хүрснийг эдгээр өдрүүдэд иргэд "Эмийн сонсгол"-оос ойлгож эхэлж байна. Тэгвэл бас нэгэн анхаарвал зохих асуудал бол төрөл бүрийн амин дэм буюу витаминууд юм.
»»
ХХААХҮЯ: Зөвлөх үйлчилгээний ажлын зар 14:33 Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
»»
Монгол хүн хог буртгаа хоймортоо залдаггүй 14:04 /Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд бичсэн ил захидал/
/Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд бичсэн ил захидал/
»»
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас зөвлөх үйлчилгээний тухай зарлал 13:54 Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
»»
Дундговь аймагт хэрэгжсэн "СҮҮ ХӨТӨЛБӨР" өргөжиж, цэцэрлэгүүдийг хамарч эхэллээ 13:43 Дундговь аймгийн Засаг дарга Ц.Мөнхбатын санаачилгаар 2023 оны есдүгээр сарын 01-нээс аймгийн бүх ЕБС-ийн бага ангийн сурагчдад "Сүү хөтөлбөр" хэрэгжүүлж эхэлсэн билээ.
Дундговь аймгийн Засаг дарга Ц.Мөнхбатын санаачилгаар 2023 оны есдүгээр сарын 01-нээс аймгийн бүх ЕБС-ийн бага ангийн сурагчдад "Сүү хөтөлбөр" хэрэгжүүлж эхэлсэн билээ.
»»
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Х.Болорчулуун Дорнод аймгийн Хэрлэн суманд ажиллаж байна. 13:35 Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Х.Болорчулуун Дорнод аймгийн Хэрлэн суманд ажиллаж байна.
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Х.Болорчулуун Дорнод аймгийн Хэрлэн суманд ажиллаж байна.
»»
Г.Гэрэл: МҮОНРТ олон нийтэд шинэчлэлийн бодлогоо танилцуулах цаг болсон 13:28 Үндэсний өдөр тутмын “Зууны мэдээ” сонин цаг үеийн хамгийн эрэлттэй, сонирхол татсан эрхмүүдийг “Трэнд зочин” буландаа онцолдог билээ. Ээлжит зочноор МҮОНРТ-ийн ерөнхий захирал Г.Гэрэлийг урьж, ярилцлаа.
Үндэсний өдөр тутмын “Зууны мэдээ” сонин цаг үеийн хамгийн эрэлттэй, сонирхол татсан эрхмүүдийг “Трэнд зочин” буландаа онцолдог билээ. Ээлжит зочноор МҮОНРТ-ийн ерөнхий захирал Г.Гэрэлийг урьж, ярилцлаа.
»»
ХХААХҮЯ: Худалдан авалтын мэргэжилтэнг ажилд урьж байна 13:26 Төслийн хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авах мэргэжилтэн шалгаруулж авна.
Төслийн хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авах мэргэжилтэн шалгаруулж авна.
»»
Монгол улс боловсролын индексээр 189 улсаас 103 дугаарт эрэмбэлэгдэж тэгш, чанартай боловсрол хүргэж чадахгүй байна хэмээн ХЭҮК-оос анхааруулав 13:25 Монгол Улсын Хүний эрхийн үндэсний комиссын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.11, 9 дүгээр зүйлийн 9.1, 17 дугаар зүйлийн 17.1 дэх хэсэгт заасны дагуу Комисс нь тухайн жилийн хүний эрх,
Монгол Улсын Хүний эрхийн үндэсний комиссын тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.11, 9 дүгээр зүйлийн 9.1, 17 дугаар зүйлийн 17.1 дэх хэсэгт заасны дагуу Комисс нь тухайн жилийн хүний эрх,
»»
Мөнгөө алдсан иргэдийг заналхийлж, мөнгө угаасан хэргээр Р.Базараа нарын 4 иргэнийг хорьсон 13:08 Өчигдөр Эрүүгийн цагдаагийн албанаас нэр бүхий иргэдийг саатуулсан хэргийн талаар Эрүүгийн цагдаагийн албаны Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх газрын дарга, цагдаагийн дэд хурандаа Б.Ганчулуун мэдээлэл өглөө.
Өчигдөр Эрүүгийн цагдаагийн албанаас нэр бүхий иргэдийг саатуулсан хэргийн талаар Эрүүгийн цагдаагийн албаны Эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх газрын дарга, цагдаагийн дэд хурандаа Б.Ганчулуун мэдээлэл өглөө.
»»
Т.Чимгээ: Эрүүдэн шүүгдсэн, үлдсэн насныхаа доромжлол, үр хүүхдийнхээ амь насны төлөөсийг Төрөөс нэхэмжилж байна 09:53 С.Зоригийг хөнөөсөн хэрэгт ял шийтгүүлж явсан Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарыг шүүхийн шийдвэрээр суллаад гурван жил, “цагаатгаад” нэг жил болж байна.
С.Зоригийг хөнөөсөн хэрэгт ял шийтгүүлж явсан Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарыг шүүхийн шийдвэрээр суллаад гурван жил, “цагаатгаад” нэг жил болж байна.
»»
“Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт хоёр дахь жилдээ Улаанбаатар хотноо болно 09:44 Монгол Улсын Их Хурал, Америкийн Нэгдсэн Улсын Стэнфордын Их сургууль, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын “Бан Ги Мүн” сан хамтран “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ
Монгол Улсын Их Хурал, Америкийн Нэгдсэн Улсын Стэнфордын Их сургууль, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын “Бан Ги Мүн” сан хамтран “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ
»»
Хөнгөлөлттэй эмийн жагсаалтад тураах үйлчилгээтэй эм оруулсан гэх маргаан үүсэв 21:39 УИХ-ын Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах үүрэг бүхий Түр хорооноос нотлох баримтыг шинжлэх судлах сонсголыг энэ сарын 15-17-ны өдөр зохион байгуулж байна.
УИХ-ын Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах үүрэг бүхий Түр хорооноос нотлох баримтыг шинжлэх судлах сонсголыг энэ сарын 15-17-ны өдөр зохион байгуулж байна.
»»
Орхон аймгийн Засаг даргын орлогч М.Түмэнжаргал туслах эмэгтэйдээ бэлгийн дарамт үзүүлсэн үү 21:16 Орхон аймгийн засаг даргын орлогчоор ажиллаж буй М.Түмэнжаргал нь өөрийн туслах эмэгтэйдээ ажлын байр нь дээр нь үйл хөдлөл болон үг яриагаараа бэлгийн дарамт үзүүлдэг талаарх гомдлыг МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэд гаргажээ.
Орхон аймгийн засаг даргын орлогчоор ажиллаж буй М.Түмэнжаргал нь өөрийн туслах эмэгтэйдээ ажлын байр нь дээр нь үйл хөдлөл болон үг яриагаараа бэлгийн дарамт үзүүлдэг талаарх гомдлыг МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэд гаргажээ.
»»
Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл өргөн барив 17:27
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн санаачлан боловсруулсан Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатар Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт өргөн барив.
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн санаачлан боловсруулсан Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга Я.Содбаатар Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарт өргөн барив.
»»
ДАРХАН: Галт тэрэгтэй мөргөлдсөн жолооч, хажууд нь сууж явсан эмэгтэй сэхээнд байна 16:29 Дархан-2 өртөөнөөс Шарын гол хүртэлх хэсэгт ноцтой осол гарчээ. Тодруулбал: "Дархан-2" өртөө-Шарын гол хоорондын
Дархан-2 өртөөнөөс Шарын гол хүртэлх хэсэгт ноцтой осол гарчээ. Тодруулбал: "Дархан-2" өртөө-Шарын гол хоорондын
»»
Ч.Хүрэлбаатар сайд 100 гаруй мянган иргэний саналыг шалгуулаад тусыг эс олсон нь 16:23 Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн төсөлд “Монгол Улсын газар нутгийг гадаадын хөрөнгө оруулагч иргэн, аж ахуйн нэгжид 100 жилээр ашиглах, эзэмшүүлэх” заалт орсныг иргэд эсэргүүцэж,
Хөрөнгө оруулалтын тухай хуулийн төсөлд “Монгол Улсын газар нутгийг гадаадын хөрөнгө оруулагч иргэн, аж ахуйн нэгжид 100 жилээр ашиглах, эзэмшүүлэх” заалт орсныг иргэд эсэргүүцэж,
»»
Хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг нь хангуулсан бол 4 алба хаагч амиа алдахгүй байх байлаа 15:03 Шадар сайд С.Амарсайхан, ОБЕГ-т шаардлага хүргүүлж байгаа талаараа НҮЭХ-ноос мэдээлэл хийлээ.
Шадар сайд С.Амарсайхан, ОБЕГ-т шаардлага хүргүүлж байгаа талаараа НҮЭХ-ноос мэдээлэл хийлээ.
»»
Жолооч Н.Ариунболд: Жолоочийн хариуцлагын даатгалаас 10 дахин өндөр үнээр тээврийн хэрэгслээ хамт даатгуул гэж тулгаж байна 14:59 Даатгалын компаниуд жолоочийн албан журмын даатгалыг хийхдээ тээврийн хэрэгслийн даатгалыг хамтатган хийхийг
Даатгалын компаниуд жолоочийн албан журмын даатгалыг хийхдээ тээврийн хэрэгслийн даатгалыг хамтатган хийхийг
»»
Эхнэрээ хэрцгийгээр зодож хөнөөсөн Казахстаны сайд асан К.Бишимбаев эхнэр, хүүхдүүдээ удаа дараа хүчирхийлж байсан гэв 14:47 Казахстаны Эдийн засгийн сайд асан Куандык Бишимбаев нь гэр бүлийн хүнээ хэрцгийгээр зодож
Казахстаны Эдийн засгийн сайд асан Куандык Бишимбаев нь гэр бүлийн хүнээ хэрцгийгээр зодож
»»
Амиа алдсан алба хаагчийн ар гэрт 80 м.кв орон сууц олгодог болно 14:45 Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн санаачлан боловсруулсан Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр,
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн санаачлан боловсруулсан Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр,
»»
НӨАТ-ын сугалааны азтанууд Лхагва гарагт тодорно 14:08 НӨАТ-ын урамшууллын сугалааны тохирол Лхагва гарагт буюу дөрөвдүгээр сарын 17-ны 13:00 цагт ибаримт аппликэйшн болон Боловсрол суваг телевизээр орон даяар шууд дамжуулна.
НӨАТ-ын урамшууллын сугалааны тохирол Лхагва гарагт буюу дөрөвдүгээр сарын 17-ны 13:00 цагт ибаримт аппликэйшн болон Боловсрол суваг телевизээр орон даяар шууд дамжуулна.
»»
Амиа алдсан алба хаагчийн ар гэрт 80 м.кв орон сууц олгодог болно 14:04 Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн санаачлан боловсруулсан Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн санаачлан боловсруулсан Цэргийн алба хаагчийн тэтгэвэр, тэтгэмжийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн
»»
Хятад-Европ чиглэлийн галт тэрэг нийт 4541 удаа зорчжээ 10:58 Хятадын Үндэсний төмөр замын группийн ХХК-ийн мэдээлснээр, энэ оны эхний улиралд Хятад-Европ чиглэлийн ачааны галт тэрэг нийт 4541 удаа аялж,
Хятадын Үндэсний төмөр замын группийн ХХК-ийн мэдээлснээр, энэ оны эхний улиралд Хятад-Европ чиглэлийн ачааны галт тэрэг нийт 4541 удаа аялж,
»»
ЦЕГ: Хүчирхийлэлд өртсөн гэх ламхай нарын хэргийг прокурорт шилжүүлэв 10:53 Өнгөрсөн зургаадугаар сард Гандантэгчэнлин хийдэд шавилан суралцаж байсан нэр бүхий ламхай нар бэлгийн
Өнгөрсөн зургаадугаар сард Гандантэгчэнлин хийдэд шавилан суралцаж байсан нэр бүхий ламхай нар бэлгийн
»»
Төв аймагт гарсан хээрийн түймрийг бүрэн унтраалаа 10:50 Төв аймгийн Баян-Өнжүүл сумын Цээл багийн "Улхын булан" гэдэг газар “Хээрийн түймэр” гарсан тухай мэдээллийг 2024.04.12-ны өдрийн 12:06 цагт хүлээн авч.
Төв аймгийн Баян-Өнжүүл сумын Цээл багийн "Улхын булан" гэдэг газар “Хээрийн түймэр” гарсан тухай мэдээллийг 2024.04.12-ны өдрийн 12:06 цагт хүлээн авч.
»»
НҮБ-ын тэргүүн хүлээцтэй байхыг уриаллаа 10:41 НЬЮ-ЙОРК, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 15 /Xinhua/. Сири дэх Ираны Консулын газар луу довтолсон явдалтай
НЬЮ-ЙОРК, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 15 /Xinhua/. Сири дэх Ираны Консулын газар луу довтолсон явдалтай
»»
3х3: Олимпийн аваргууд эрхээ авч, Азербайжан түүх бүтээв 09:11 Парисын олимпийн 3х3 сагсан бөмбөгийн эрх олгох эхний тэмцээн өнөөдөр/2024.04.14/ өндөрлөлөө. Хонг Конгт гурван өдөр үргэлжилсэн тэмцээний эцэст эрэгтэй ганц эрхийг олимпийн аварга Латви авч,
Парисын олимпийн 3х3 сагсан бөмбөгийн эрх олгох эхний тэмцээн өнөөдөр/2024.04.14/ өндөрлөлөө. Хонг Конгт гурван өдөр үргэлжилсэн тэмцээний эцэст эрэгтэй ганц эрхийг олимпийн аварга Латви авч,
»»
Парисын олимп үзэх харилцагчид батламжаа гардан авлаа 18:03 Спортын гайхамшгийг хүн төрөлхтөнд тунхаглан зарладаг 33 дахь удаагийн зуны Олимпын наадам Парис хотноо эхлэхэд 106 хоног үлдлээ. Энэхүү наадамд 32 спортын төрлөөр 1000 гаруй тамирчин хурд хүч, авьяас чадвараа дайчлан өрсөлдөнө. Монголын баг тамирчид ч эхнээсээ Олимпын эрхээ өвөртөлсөөр буй.
Спортын гайхамшгийг хүн төрөлхтөнд тунхаглан зарладаг 33 дахь удаагийн зуны Олимпын наадам Парис хотноо эхлэхэд 106 хоног үлдлээ. Энэхүү наадамд 32 спортын төрлөөр 1000 гаруй тамирчин хурд хүч, авьяас чадвараа дайчлан өрсөлдөнө. Монголын баг тамирчид ч эхнээсээ Олимпын эрхээ өвөртөлсөөр буй.
»»
Н.Тэмүүлэн: Сүхбаатар аймгийн Засаг дарга БЗД-т гурван өрөө байр хахуульд авсан байж болзошгүй нь тогтоогдсон 17:52 Авлигатай Тэмцэх Газар (АТГ)-аас Сүхбаатар аймгийн Засаг дарга, ИТХ-ын дарга нарыг саатуулан шалгаж байгаа асуудлаар мэдээлэл өгч байна.
Авлигатай Тэмцэх Газар (АТГ)-аас Сүхбаатар аймгийн Засаг дарга, ИТХ-ын дарга нарыг саатуулан шалгаж байгаа асуудлаар мэдээлэл өгч байна.
»»
Монгол Ардын Намын анхан шатны байгууллагуудын удирдах ажилтны улсын зөвлөгөөн эхэллээ 17:23 Монгол Ардын Намын анхан шатны байгууллагуудын удирдах ажилтны улсын зөвлөгөөн “Бүсчилсэн хөгжлийн реформ” нэртэйгээр өнөөдөр эхэллээ. Тус зөвлөгөөнд нийт 21 аймаг, нийслэлийн 9 дүүргийн намын анхан шатны байгууллагаас 3200 гаруй төлөөлөгч оролцож байна.
Монгол Ардын Намын анхан шатны байгууллагуудын удирдах ажилтны улсын зөвлөгөөн “Бүсчилсэн хөгжлийн реформ” нэртэйгээр өнөөдөр эхэллээ. Тус зөвлөгөөнд нийт 21 аймаг, нийслэлийн 9 дүүргийн намын анхан шатны байгууллагаас 3200 гаруй төлөөлөгч оролцож байна.
»»
АНЭУ-д сүүлийн 75 жилд болоогүй их үер буужээ 19:36 ДУБАЙ, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 17 /TASS/. Арабын Нэгдсэн Эмирт Улсад /АНЭУ/ сүүлийн 75 жилд бүртгэгдээгүй
ДУБАЙ, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 17 /TASS/. Арабын Нэгдсэн Эмирт Улсад /АНЭУ/ сүүлийн 75 жилд бүртгэгдээгүй
»»
Иран өөрийгөө хамгаалах, хариу барих эрхтэй гэжээ 10:18 Дөрөвдүгээр сарын 15-нд БНХАУ-ын Гадаад Харилцааны сайд Ван И Ираны ГХЯ-ны сайд Хуссейн Амир Абдоллахиан нар утсаар ярьсан билээ.
Дөрөвдүгээр сарын 15-нд БНХАУ-ын Гадаад Харилцааны сайд Ван И Ираны ГХЯ-ны сайд Хуссейн Амир Абдоллахиан нар утсаар ярьсан билээ.
»»
Ираны 9 пуужин Израилийн агаарын баазыг оножээ 15:00 Ираны зүгээс Израил руу цэргийн шууд дайралт хийсэн билээ. Таван цаг үргэлжилсэн дрон, пуужингуудын дайралтын
Ираны зүгээс Израил руу цэргийн шууд дайралт хийсэн билээ. Таван цаг үргэлжилсэн дрон, пуужингуудын дайралтын
»»
Франц улс Украинд цэрэг оруулах уу? (I) 10:59
Хятад-Европ чиглэлийн галт тэрэг нийт 4541 удаа зорчжээ 10:58 Хятадын Үндэсний төмөр замын группийн ХХК-ийн мэдээлснээр, энэ оны эхний улиралд Хятад-Европ чиглэлийн ачааны галт тэрэг нийт 4541 удаа аялж,
Хятадын Үндэсний төмөр замын группийн ХХК-ийн мэдээлснээр, энэ оны эхний улиралд Хятад-Европ чиглэлийн ачааны галт тэрэг нийт 4541 удаа аялж,
»»
НҮБ-ын тэргүүн хүлээцтэй байхыг уриаллаа 10:41 НЬЮ-ЙОРК, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 15 /Xinhua/. Сири дэх Ираны Консулын газар луу довтолсон явдалтай
НЬЮ-ЙОРК, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 15 /Xinhua/. Сири дэх Ираны Консулын газар луу довтолсон явдалтай
»»
Израил Ираны зүгээс ирэх дайралтад бэлтгэж байна 15:19 Израил улс Ираны зүгээс ойрын 24-48 цагт ирэх шууд дайралтад бэлтгэж байгаа талаар The Wall Street Journal сонин мэдээлжээ.
Израил улс Ираны зүгээс ойрын 24-48 цагт ирэх шууд дайралтад бэлтгэж байгаа талаар The Wall Street Journal сонин мэдээлжээ.
»»
"AI сэтгүүл зүйг нөхөж чадах ч сэтгүүлчдийг орлож чадахгүй" 09:05 News Decoder-ийн дэлхийн мэдээг орчуулан хүргэж байна. Сэтгүүл зүйг устгаж чадах эсэхийг AI программаас нарийн хариулт авч болох талаар News Decoder -ийн нэгэн сэтгүүлч сонирхжээ.
News Decoder-ийн дэлхийн мэдээг орчуулан хүргэж байна. Сэтгүүл зүйг устгаж чадах эсэхийг AI программаас нарийн хариулт авч болох талаар News Decoder -ийн нэгэн сэтгүүлч сонирхжээ.
»»
Их Британийн иргэдэд Орос хилийн хориг тавилаа 10:46 Оросын эсрэг авсан Их Британийн бодлогын хариу болгож, тус улсын 22 иргэнд хилийн хориг тавьсан гэж ОХУ-ын Гадаад харилцааны яамны веб сайтад өчигдөр /2024.04.10/ нийтэлсэн мэдэгдэлд дурджээ.
Оросын эсрэг авсан Их Британийн бодлогын хариу болгож, тус улсын 22 иргэнд хилийн хориг тавьсан гэж ОХУ-ын Гадаад харилцааны яамны веб сайтад өчигдөр /2024.04.10/ нийтэлсэн мэдэгдэлд дурджээ.
»»
АНУ, Япон батлан хамгаалахын салбарт БНХАУ-ын эсрэг хамтран ажиллана 10:26 Японы Ерөнхий сайд Фүмио Кишида АНУ-д айлчилж буй. Кишида айлчлалынхаа хүрээнд лхагва гарагт /2024.04.10/ АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жо Байдентай уулзсан юм.
Японы Ерөнхий сайд Фүмио Кишида АНУ-д айлчилж буй. Кишида айлчлалынхаа хүрээнд лхагва гарагт /2024.04.10/ АНУ-ын Ерөнхийлөгч Жо Байдентай уулзсан юм.
»»
Өмнөд Солонгосын сонгууль: Ардчилсан нам ялах төлөвтэй байна 08:32 Өмнөд Солонгост өнөөдөр болсон бүх нийтийн сонгуулиар гол сөрөг хүчин болох Ардчилсан нам /АН/ болон түүнтэй эвссэн намууд парламентад олонхын суудлыг авах
Өмнөд Солонгост өнөөдөр болсон бүх нийтийн сонгуулиар гол сөрөг хүчин болох Ардчилсан нам /АН/ болон түүнтэй эвссэн намууд парламентад олонхын суудлыг авах
»»
Бразилын эдийн засаг өөрчлөгдөх болсон гурван шалтгаан 08:30 НҮБ-аас тогтвортой хөгжлийг ахиулахад нийгмийн эдийн засгийн чухал үүргийг хүлээн зөвшөөрсөн анхны тогтоолыг баталсан.
НҮБ-аас тогтвортой хөгжлийг ахиулахад нийгмийн эдийн засгийн чухал үүргийг хүлээн зөвшөөрсөн анхны тогтоолыг баталсан.
»»
Эхнэрээ зодож хөнөөсөн Казахстаны сайд асан 20 хүртэлх жилийн хорих ял сонсож магадгүй 14:26 Өнгөрсөн жилийн арваннэгдүгээр сард Казахстанд сангийн сайд асан Куандык Бишимбаевыг эхнэр Салтанат Нукеновагаа зодож хөнөөсөн хэргээр цагдаа нар баривчилсан юм.
Өнгөрсөн жилийн арваннэгдүгээр сард Казахстанд сангийн сайд асан Куандык Бишимбаевыг эхнэр Салтанат Нукеновагаа зодож хөнөөсөн хэргээр цагдаа нар баривчилсан юм.
»»
АНУ-ын шүүх бусдын аминд хүрсэн сурагчийн эцэг эхэд 10-15 жилийн хорих ял оноолоо 13:42 2021 онд АНУ-ын Мичиган мужийн нэгэн ахлах сургуульд гал нээж, ангийнхаа дөрвөн хүүхдийн аминд хүрсэн хүүгийн эцэг эхэд шүүхээс 10-15 жилийн хорих ял оноожээ.
2021 онд АНУ-ын Мичиган мужийн нэгэн ахлах сургуульд гал нээж, ангийнхаа дөрвөн хүүхдийн аминд хүрсэн хүүгийн эцэг эхэд шүүхээс 10-15 жилийн хорих ял оноожээ.
»»
В.Зеленський: Киев сөрөг довтолгооны шинэ төлөвлөгөө боловсруулсан 13:27 Киев сөрөг довтолгооны шинэ төлөвлөгөө боловсруулсан гэж Украины Ерөнхийлөгч Володимир Зеленський Германы “Bild” сонинд ярилцлага өгөхдөө мэдэгджээ.
Киев сөрөг довтолгооны шинэ төлөвлөгөө боловсруулсан гэж Украины Ерөнхийлөгч Володимир Зеленський Германы “Bild” сонинд ярилцлага өгөхдөө мэдэгджээ.
»»
Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улс руу шууд нислэгтэй болох талаар санал солилцов 08:59 Зам, тээврийн хөгжлийн дэд сайд Л.Халтар өнөөдөрБүгд Найрамдах Энэтхэг Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайд Атул Малхари Готсурветай уулзлаа.
Зам, тээврийн хөгжлийн дэд сайд Л.Халтар өнөөдөрБүгд Найрамдах Энэтхэг Улсаас Монгол Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн Эрхт Элчин сайд Атул Малхари Готсурветай уулзлаа.
»»
Солонгосын парламентын сонгууль өнөөдөр эхэлнэ 08:47 Энэ жил дэлхийн 60 гаруй оронд бүх шатны сонгууль болох товтой байгаагийн нэг нь хилийн чанад дахь хамгийн олон монголчууд суурьшин амьдардаг БНСУ юм.
Энэ жил дэлхийн 60 гаруй оронд бүх шатны сонгууль болох товтой байгаагийн нэг нь хилийн чанад дахь хамгийн олон монголчууд суурьшин амьдардаг БНСУ юм.
»»
Шинэ Зеланд улс визний шаардлагаа чангатгав 08:15 Их хэмжээний цагаачдын урсгалыг тогтоон барихын тулд Шинэ Зеланд улс ажиллах визний шаардлагыг чангатгаж байгаагаа мэдэгдлээ. Нарийн мэргэшил
Их хэмжээний цагаачдын урсгалыг тогтоон барихын тулд Шинэ Зеланд улс ажиллах визний шаардлагыг чангатгаж байгаагаа мэдэгдлээ. Нарийн мэргэшил
»»
Гадаадын хөрөнгө оруулалттай 7160 компани байгуулагдсан гэжээ 08:23 2024 оны эхний хоёр сард Хятадад гадаадын хөрөнгө оруулалттай 7160 аж ахуйн нэгж шинээр байгуулагдаж, өнгөрсөн оны мөн үеэс 34.9 хувиар өссөн гэнэ.
2024 оны эхний хоёр сард Хятадад гадаадын хөрөнгө оруулалттай 7160 аж ахуйн нэгж шинээр байгуулагдаж, өнгөрсөн оны мөн үеэс 34.9 хувиар өссөн гэнэ.
»»
Мозамбикт завь живсний улмаас олон хүн амиа алджээ 14:06 Мозамбикийн хойд эргийн ойролцоо олон хүн суусан гатлага онгоц живсний улмаас 90 гаруй хүн амиа алдсан гэж орон нутгийн эрх баригчид ням гарагт мэдэгджээ.
Мозамбикийн хойд эргийн ойролцоо олон хүн суусан гатлага онгоц живсний улмаас 90 гаруй хүн амиа алдсан гэж орон нутгийн эрх баригчид ням гарагт мэдэгджээ.
»»
Ахмадуудад туслах робот хүүг зохион бүтээжээ 14:45 Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.
Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.
»»
Газар тариалан, гурилын үйлдвэрлэл жилд 3-4% ашигтай. Харин уул уурхайн үйлдвэрлэл 40-50% ашигтай 20:57
Дубай хотод “нисдэг хүмүүс”-ийн анхны уралдаан зохион байгуулагджээ 14:35 Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.
Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.
»»
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид их хэмжээний цас орсон байна 11:28 ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо.
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо.
»»
Хятад-Монголын олон улсын худалдааны хот 17:13
“Алтан холбоо” 1 – Хилийн Эрээн боомт 17:02 “Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.
“Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.
»»
Орос үндэстний цорын ганц шян 16:30 “Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
“Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
»»
Шинэ Барга зүүн хошууны Соёлын ордон 18:24 Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
»»
Мияа: Мөрөөдөл эхэлсэн газар 17:41 Гадаад хүмүүс Хятадад
Гацууртын Л.Чинбат гарал үүслийн бичиггүй 300 тооны адууг нь нутагтаа оруулахыг эсэргүүцсэн малчдыг машинаараа дайрав 11:38 Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг
Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг
»»
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая 17:58 Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768
»»
“Tesla” компанийн салбарыг Монголд байгуулахыг хүсэв 10:08 Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн
»»
С.Ганбаатар: Надад гуравхан сар ерөнхийлөгч, ерөнхий сайдынхаа суудлыг өгчих. Би яаж энэ улсыг босгох вэ? гэдгийг харуулъя 10:51 УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.
УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.
»»
Жолооч нар зогсоол дээр маргалдаж, санаатайгаар нэгнийхээ автомашиныг мөргөжээ 09:05 Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ
Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ
»»
Л.Аззаяа: Бэлэг гээд өгсөн цагаан торонд мөнгө байгааг мэдээгүй. Харанхуй, хүйтэн байсан учраас гэртээ очоод задалсан 17:44 Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна.
Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна.
»»
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан 10:55 Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан.
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан.
»»
Ч.Хүрэлбаатар: Х.Баттулга арьс, ширний экспортыг зогсоосон нь маш буруу бодлого байсан 18:20
Монголбанкны Эрдэнэсийн сангаас түүх, соёлын үнэт зүйлс алдагдаагүй 09:58 УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар
УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар
»»
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон цусаа хандивлалаа 18:40 Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.
»»
У.Равдан: Миний ээж хэзээ ч эх орноосоо урвах хүн биш! 16:56 Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.
Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.
»»