Сүүлт одны домог
2014-07-31 Хүн төрөлхтөн эрт дээр үеэс нар, сар, оддыг ажиглаж, тэдгээр нь цаг хугацаанаас хамааран тодорхой давтамжтайгаар өөр өөр дүр
төрхийг үзүүлдэг гэдгийг ойлгож мэджээ. Дундад зууны эрдэмтэд ч сансар огторгуйн үзэгдлүүд нэгэнт тогтсон горимын дагуу явагдаж, түүнд ямар ч өөрчлөлт гарахгүй гэдэгт итгэж байв. Гэвч салхи, бороо, байгалийн үзэгдэл мэт гэв гэнэт үзэгдэж, гэв гэнэт алга болох сүүлт од хүмүүсийн ойлголттой зөрчилдсөн, учир битүүлэг, нууцлаг зүйл байжээ.
Хүмүүс сүүлт одны нууцыг нээж, өөрсдийн амьдралд хэрхэн нөлөөлдөгийг мэдэхийг хичээсээр ирсэн юм. МЭӨ 2-р зууны үед хятадууд сүүлт оддыг ажиглаж 29 төрөл зүйлд ангилан хувааж байсан баримт түүхэнд үлдсэн байдаг. Гэхдээ ихэнх хүмүүс сүүлт одыг сүсэг бишрэлтэй холбон ойлгож, бурханы илгээмжид тооцож байв. Сүүлт од үзэгдэхэд хаадын үхэл, дайн байлдаан, халдварт өвчний дэгдэлт, байгалийн ноцтой гамшиг тохионо хэмээн таамаглах одон орон судлаачид ч байв.
Чингэс хаан тухайн үед үзэгдсэн томоохон сүүлт одыг ази болон европийг эрхшээлдээ оруулахыг илэрхийлсэн тэнгэрийн зарлиг хэмээн хүлээн авчээ. Английг булаан эзэлсэн 1-р Виллиамын хувьд 1066 онд үзэгдсэн сүүлт од амжилтын билэгдэл байв. Түүний баталгаа болгон тухайн үеийн түүх дурсгалын зүйлүүдэд сүүлт одыг олноор дүрслэн үлдээжээ. Сүүлт од урт удаан хугацааны туршид хүмүүсийн хувьд мухар сүсгээр тайлбарлагдаж, амьдрал үхлийг зөгнөдөг хэмээн ойлгогдсоор ирсэн юм.
Харин нэлээд сүүлд, 17-р зууны үеэс эрдэмтэд сүүлт одыг шинжлэх ухааны үүднээс судлах эхлэл тавигджээ. 1680 онд алдарт Исаак Ньютоны нүдэнд туссан нэгэн сүүлт одны гэрэл сансар огторгуйн талаархи хүн төрөлхтний ойлголтыг эрс өөрчилсөн юм. 11 сарын 19-ний өглөөний 4 цаг 30 минутад Кэмбрижийн их сургуулийн нэгэн оюутан сүүлт од үзэгдсэнийг гэрчилжээ. Мөн өдрийн үдээс хойш Нью-Ингландийн Бостонд адил сүүлт од ажиглагдсан тухай тэмдэглэл үлдсэн байна.
Энгийн нүдэнд харагдахуйц тод гэрэлтэй сүүлт од 1680 оны 10-аас 11 сарын хооронд үзэгдээд нарлуу чиглэн алга болов. Харин сарын дараа нарны эсрэг талаас дахин үзэгдэж 1681 оны 3-р сар хүртэл ажиглагджээ. Хэрэв эдгээр нь нэг сүүлт од байгаад нарыг тойрсон гэж үзвэл түүний траектор ямархуу хэлбэртэй байхыг Ньютон зураглан үлдээсэн байна. Түүний тооцоогоор сүүлт од 10-11 сарын хооронд дэлхийн тойрог зам болон нарны ойролцоо иржээ. Харин нарыг тойрох үед хэсэг хугацаанд үзэгдэхээ байгаад, дараа жилийн 3 сар хүртэл дахин үзэгдэнэ гэдгийг уг траектор зураг илтгэж байв.
Сүүлт од юуны учир нарыг тойрох хөдөлгөөн хийх болов. Нар болон сүүлт одны хооронд нүдэнд үл үзэгдэх ямар нэгэн хүч үйлчилж байгаа юм биш биз гэдгийг Ньютон анзаарчээ. Тэрээр уг нууцлаг хүчийг гравитацийн хүч хэмээн нэрлэв. Үнэн чанартаа Ньютоны толгой дээр алим унаснаас бус, түүний хийсэн сүүлт одны ажиглалт ертөнц дахины таталцлын хуулийг нээхэд хүргэсэн юм. Ньютон сүүлт одыг бусад гариг эрхэстэй адил нарыг тойрон эргэдэг гэж үзээд, тодорхой хугацааны дараа дэлхийн ойролцоо дахин эргэж ирнэ хэмээн таамаглав.
Траекторыг нь нарийвчлан тооцох замаар сүүлт од дахин үзэгдэх хугацааг тодорхойлж болно гэдгийг ойлгосон Ньютон өөрийн найз, одон оронч Эдмонд Халлейгийн хамт судлаж эхлэв. Гравитацийн хүчний томьёоллыг боловсруулж, сүүлт одны эргэлтийн давтамжийг тодорхойлж чадвал сүүлт одод нарыг тойрон эргэдэг хэмээх Ньютоны таамаглалыг батлах боломжтой. Нөгөө талаас сүүлт од байгалийн үзэгдэл бус сансар огторгуйн нэгэнт тогтсон зүй тогтлын дагуу үзэгддэг гэдгийг давхар нотлоно.
Халлей өмнөх цаг үед бүртгэгдсэн мэдээллүүдийг нэгтгэн, сүүлт оддын хэлбэр, үзэгдэх өнцөг болон нар хүртэлх зайг тооцоолж, адил төстэй шинж чанар байгаа эсэхийг судалсаны эцэст 3 сүүлт од түүний анхаарлыг татсан байна. Эхний 2 сүүлт од 1531, 1607 онд тус тус үзэгдсэн тухай тэмдэглэгдэн үлдсэн бол 3 дахь сүүлт одыг 1682 онд өөрийн нүдээр ажиглажээ. Тэдгээрийн үзэгдэх хугацаа 75 жилийн зайтай байв. Халлей эдгээр сүүлт оддыг нэг сүүлт од хэмээн зарлаж, дараагийн удаад 75 жилийн дараа 1758 оны эцэс, 1759 оны эхэн үеэр дахин үзэгдэнэ хэмээн таамагласан нь тухайн цаг үеийн эрдэмтэн хүний хувьд хэтэрхий эрс шийдэмгий дүгнэлт байв.
1758 оны 12 сарын 26-нд Германы эрдэмтэд уг сүүлт одыг ажиглаж, түүхэн таамаглал батлагдах үед Ньютон ч, Халлей ч аль хэдийн ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлсэн байсан юм. Мухар сүсгийг ялж, шинжлэх ухаанд оруулсан үнэт хувь нэмрийг нь үнэлсэн эрдэмтэд уг сүүлт одыг Халлейн сүүлт од хэмээн нэрлэжээ. Халлейн сүүлт од нэлээд нарийн тогтсон давтамжтайгаар ажиглагддаг болохыг түүхэн мэдээллүүдээс мэдэж болно. Хамгийн анхны ийм мэдээлэл МЭӨ 164 оны Вавилоны бичээст тэмдэглэгдэн үлджээ.
Чингэс хаан, 1-р Виллиам нарын үед үзэгдсэн сүүлт од бурхан, тэнгэрийн зарлиг бус тодорхой давтамжаар үзэгдэх Халлейн сүүлт од байсан юм. Уг сүүлт од хамгийн сүүлд 1986 онд дэлхийд ойртон ирэх үед хиймэл дагуулийн тусламжтайгаар түүний цөмийн зургийг авч дэлхий даяар шимтэн сонирхсон билээ. Халлейн сүүлт од дараагийн удаад 2061 онд ажиглагдах болно.
Ньютон, Халлей нараас хойш 300 жилийн дараа л сүүлт одны талаархи нарийвчилсан судалгаа хийгдэж, хүмүүсийн амьдралд үзүүлэх (үзүүлсэн) нөлөөлийг тодорхойлж эхэлж байна. Сүүлт одны цөм маш жижиг хэмжээтэй учир гэрлийг бараг ойлгодоггүй, иймд барагтаа л бол үзэгдэхгүй. Энэ байдал нь сүүлт оддыг илрүүлэхэд хүндрэл үүсгэж байв. Сүүлт одны траектороос харахад тэдгээр нь нарны аймгийн гаригуудаас ч илүү хол, алс сансараас ирдэг болохыг мэдэж болно. Гэхдээ яг хаанаас ирдэгийг тодорхойлох нь тийм ч амар хялбар ажил байгаагүй юм.
Одон орончид Далай ван гаригийн тойрог замын гадна талд сансарын жижиг хэмжээний биетүүдийг агуулах Кюперийн хэмээх бүс (Kuiper Belt) оршин байгаа гэж үзээд 1940-өөд оноос түүнийг эрж хайж эхэлжээ. Гэвч хэдэн арван жил үргэлжилсэн эрэл хайгуул амжилтгүй болж Дэлхий ван гаригаас өөр зүйл дуран авайд нь харагдсангүй. Ихэнх одон орончид мухардаж судалгаагаа зогсоож байсан боловч тэдний дунд бусдын жишгийг дагаагүй 2 эрдэмтэн байв.
Жэйн Лиу, Дэвид Жевит нар 1987 оноос Хавайн аралд байрлах дуран авайн тусламжтайгаар ажиглалтаа эхлүүлжээ. Тэд 5 жилийн дараа жижиг хэмжээний тэнгэрийн эрхэсийн хөдөлгөөнийг ажигласан нь Кюперийн бүст хамаарах хамгийн анх илэрсэн сансарын биетэд тооцогдож 1992QB1 хэмээн нэрлэгдэв. Түүнээс хойш Далай вангийн тойрог замын гадна талд байрлах 1000 орчим ийм биетийг илрүүлээд байна. Энэ нь уг бүст хамаарах биетүүдийн өчүүхэн хэсэг нь бөгөөд тэнд 3 тэрбум км-ээс өргөн орон зайд нийт 6 тэрбумаар тоологдох сансарын биет байгаа хэмээн эрдэмтэд таамаглаж байгаа юм.
Тэдгээр биетүүдийн зарим нь эргэлтийн явцад хоорондоо мөргөлдөн тойрог замаасаа гажиж, нарны аймгийн дотор орж ирэх бөгөөд богино давтамжит сүүлт од хэмээн нэрлэгдэнэ. Ийм сүүлт од 10-20 жил хүртэл харьцангуй богино хугацаанд нарыг тойрдог. 75 жилд нарыг тойрох алдарт Халлейн сүүлт од мөн энэ ангилалд хамаарана. Харин 200-аас хэдэн сая жилийн урт давтамжит сүүлт одод нь Кюперийн бүсээс ч алс хол байрлах Оортын үүлнээс ирдэг гэж үздэг.
Дэлхийгээс нар хүртэлх зайнаас 50000 дахин хол байрлах Оортын үүл нь нарны аймгийн хамгийн гадна талын бүс бөгөөд хэдэн миллиардаар тоологдох сансарын жижиг хэмжээний биетүүдийг агуулдаг. Нарны аймаг үүсэн бий болох үед сансарын биетүүдийн мөргөлдөөнөөс цацарсан жижиг хэсгүүд сансарт тархаж Оортын үүлийг үүсгэжээ. Иймд сүүлт одны судалгаа нарны аймгийн үүсэл хөгжлийг танин мэдэхэд чухал ач холбогдолтой юм.
Гэвч Оортын үүл хэт хол, мөн тэнд байх биетүүд хэт жижиг хэмжээтэй учир тэдгээрийг дэлхийгээс харж, судлахад хүндрэлтэй. Харин дэлхийд ойртон ирэх сүүлт од одон орончдын хувьд маш сайн судалгааны материал болдог. Саяхныг хүртэл манай нарны аймгийг сансарт харьцангуй тусгаараалагдсан зүйл гэж үздэг байв. Гэвч алс холын одод, галактикууд ч манай нарны аймагт нөлөөлдөг болох нь сүүлт одны судалгаанаас тодорхой болжээ. Энэ нь сүүлийн 20 жилийн хугацаанд хийгдсэн одон орны шилдэг нээлтүүдийн нэг юм. Гэрэл Оортын үүлнээс нар хүртэлх зайг 2 жилийн хугацаанд туулна. Харин Оортын үүлнээс нарны аймагт орж ирэх сансарын биетүүд энэ зайг туулахад хэдэн арваас хэдэн зуу, заримдаа хэдэн мянган жилийг зарцуулдаг. Сансарын биетүүд нарнаас ойролцоогоор 800 сая км хүртэлх зайд ойртоогүй үед бидэнд харагдахгүй. Харин Бархасвадийн тойрог замыг өнгөрөх үед халж, ууршин сүүл үүсгэх үед л бидэнд харагдах боломжтой болно. Хүн төрөлхтөн өнөөдрийг хүртэл сансарын хэд хэдэн станцыг сүүлт од руу илгээжээ. 2005 онд Темпел сүүлт од руу Дийп импакт станцыг илгээж, түүний нягт болон бат бөх чанарыг хэмжив. 1999 онд хөөргөсөн Стар даст станц Вайлд-2 сүүлт одны дундуур дайран гарч, цуглуулсан тоосонцорын дээжийг 2006 онд дэлхийд авч ирэв. Сүүлт одны тоосонцрын дээж нарны аймгийн үүсэл хөгжил, түүнд хамаарах биетүүд юунаас бүрдэж байгааг илтгэх маш чухал мэдээллүүдийг агуулж байв.
Сүүлт одны бүрэлдэхүүн хэсгүүд туйлын танил бодисуудаас бүрддэг. Иймд бид дэлхийн нөхцөлд ч сүүлт одыг дууриалган бүтээх боломжтой. Үүний тулд эхлээд үндсэн бүтэц болох ус, чулуулгийн хэлтэрхийнүүд шаардлагатай. Чулуулгийг шороогоор орлуулж болно. Сүүлт од эдгээрээс гадна органик бодисуудыг агуулдаг. Үүнийг орлож чадах зүйл бол шар буурцгийн сүмс юм. Дараагийн шаардагдах бодис - аммиакийг хуурай мөс (dry ice)-өөр орлуулна. Шаардлагатай бодисуудыг хольж барьцалдуулсаны дараа үүсэх, шороонд бохирдсон цасан бөмбөлөг мэт зүйл бол сүүлт одны цөм юм. Бодисууд болон хуурай мөсний хоорондох температурын зөрөө 100 хэмээс илүү учир тэр нь устай идэвхтэй харилцан үйлчлэлд орно. Орчны температурыг бага зэрэг нэмэгдүүлэх үед "гар хийцийн" сүүлт одноос сүүл үүсэхийг ажиглаж болно. Сансарын вакум орчинд сүүлт одны цөмд агуулагдах мөс хайлж, шингэн төлөвт шилжилгүйгээр шууд ууршиж сүүлт одны сүүлийг үүсгэдэг байна. Сүүлт одноос ууршсан мөс тоосонцорыг сансарт тархааж, гэрэлт бөмбөлөг үүсгэнэ. Ийм бөмбөлгийн хэмжээ 1 сая км-т хүрэх нь ч бий. Сүүлт од нь тоосонцорын сүүлнээс гадна нарны нөлөөгөөр цахилгаанжсан хийн буюу 2 дахь сүүлийг үүсгэдэг. Тоосонцорын сүүл сүүлт одны хөдөлгөөний эсрэг чиглэх бол хийн сүүл нарны салхи буюу нарнаас цацрах цахилгаанжсан бөөмсийн нөлөөгөөр нарны эсрэг зүгт чиглэнэ. Сүүлт одны сүүлний урт 500 сая км буюу нарнаас дэлхий хүртэлх зайнаас ч урт байх тохиолдол байдаг.
Гэхдээ харахад гоёмсог гэж хэлж болох хэлбэр нь түүний төгсгөл ойртож байгааг илэрхийлдэг. Сүүлт од бидэнд харагдаж байгаа гэдэг нь түүний нас цаашид хэдхэн мянган жил үлдсэн, хүнээр зүйрлэвэл амьдралынх нь сүүлийн хэдхэн секундтэй дүйцнэ. Нарыг тойрон эргэх тусам сүүлт одны цөм жижгэрсээр байх болно. Иймд ихэнх сүүлт од нарыг 1000-аас олон удаа тойрч амжихгүй. Халлей мэтийн сүүлт од 150 мянган жилийн дараа үзэгдэхээ болно. Сүүлт од нарыг тойрох үедээ хайлж, хэмжээ нь багассаар алга болох боловч зарим нь шууд нарыг мөргөж устана. Гэхдээ сүүлт одны үлдэгдлүүд бүрэн алга болохгүй бөгөөд жижиг хэсгүүдэд задарч дэлхийн агаар мандалд орж ирдэг байна. Судалгаагаар сүүлт одноос үлдсэн 100-1000 ширхэг чулуулаг нарны аймгийн дотор аялсаар байгаа үздэг. Хэмжээ нь 100 м-т хүрэх тохиолдол ч бий. Иймд эдгээр нь дэлхийн амьдралд аюул учруулах магадлалтай гэж үздэг. Сүүлт одны үйлдсэн аюулын ул мөрийг эрдэмтэд анх 20-иод жилийн өмнө Умард Ирландаас илрүүлжээ. Мянган жилийн өмнөх модны үлдэгдэл 750 жилийн хугацаан дахь цаг агаарын өөрчлөлтийн дүр төрхийг хадгалж байв. Зарим жилүүдэд модны өсөлт зогссон байгааг түүний жилийн цагираг харуулжээ. Тухайлбал 540 онд мод ихээхэн гэмтэж, өсөлтийн хэлбэр эрс өөрчлөгдсөн байна. Энэхүү олдвороос мөн онд Умард Ирландын нутагт байгалийн ямар нэгэн гамшиг болсон гэж дүгнэж болох боловч адил төрлийн олдвор Монгол, Сибир, хойд Швед, хойд, өмнөд америк тивээс ч бас илэрсэн байна.
Эдгээр нь 540 онд дэлхийг хамарсан гамшиг болсоны илэрхийлэл байв. Ийм хэмжээний гамшигуудаас тохиолдох магадлал хамгийн өндөртэй нь галт уулын дэлбэрэлт бөгөөд агаарт цацагдсан үнс нурам нарны гэрлийг хааж, агаарын хэмийг бууруулахад хүргэнэ. Тухайлбал 1991 онд Пинатубо галт уулын дэлбэрэлтээс үүссэн үнс нурам дэлхийн агаарын хэмийг 2 жилийн туршид 0.5 хэмээр бууруулсан гэж үздэг. Гэвч галт уулын дэлбэрэлт өөрийн гэсэн нотлогоог үлдээдэг. Хойд туйлд хийсэн өрөмдлөгөөр 540 онд хамаарах мөсний дээжээс галт уулын дэлбэрэлтээс үүсэх үнс нурмын ул мөр болох хүхрийн хүчил илэрсэнгүй. Иймд дэлхийн хэмжээний байгалийн гамшиг сансараас үүдэлтэй хэмээх дүгнэлтэд хүргэнэ. Дөнгөж 300 м диаметртэй сүүлт од, бага гаригийн үлдэгдэл дэлхийн гадаргад унахад цаг агаарт өөрчлөлт оруулах болно. Саяхны иймэрхүү жишээ нь 1908 оны 6 сарын 30-нд Сибирт унасан Тунгусын солир юм. 20 мянган км/ц худтай сансарын биет агаарт дэлбэрч олон жижиг хэсгүүд болон задарчээ. Дэлбэрэлтээс үүссэн тоос агаарт дэгдэж, түүнд ойсон гэрэл хаа холын Лондон хотод үзэгдсэн байна. Судалгаагаар 60 м диаметртэй харьцангуй жижиг хэмжээний биет байсан нь тогтоогдсон боловч Лондон хотын газар нутагтай тэнцэх хэмжээний газарт 60 сая мод налан унасан байв. 1994 онд эрдэмтэд нэгэн аварга дэлбэрэлтийн гэрч болжээ. Хэдийгээр дэлхийгээс 60 сая км-ийн зайд болсон боловч нарны аймгийн хэмжээстэй харьцуулахад энэ нь дэлхийн хажууханд болсон үйл явдал юм. 1993 онд илэрсэн Шумахер Леви-9 сүүлт од Бархасбадийн татах хүчний нөлөөгөөр 21 хэсэгт хуваагдан, уг гаригтай мөргөлдөх гэж байв. Хэдхэн км диаметртэй сүүлт одны үлдэгдлүүд аварга Бархасбадид хэрхэн нөлөөх нь эрдэмтэдийн сонирхолыг ихээхэн татаж байжээ.
Гэвч дэлбэрэлтийн цар хэмжээ аймшигтай байв. Сүүлт од Бархасвадийн агаар мандалд орсоны дараа гадаргаас дээших 3000 км өндөрт галан бөмбөлөг үүсгэсэн дэлбэрсэн байна. Энэ нь дэлхий дээр байгаа бүх цөмийн бөмбөгнөөс 600 дахин их энергийг агуулна. Бархасбадийн гадарга дээр дэлхийгээс ч том хэмжээний ул мөр үлдээсэн уг дэлбэрэлт түүхэн ажиглалтууд дундаас хамгийн том нь байсан юм. Хэрэв ийм хэмжээний дэлбэрэлт дэлхий дээр болвол төгсгөл жинхэнэ утгаараа ирэх болно. 65 сая жилийн өмнө дэлхий ч бас сансарын биетийн "довтолгоонд өртөж", үлэг гүрвэлүүд мөхөхөд хүрсэн билээ. Эрдэмтэд дэлхийд ойртон ирэх сүүлт оддын ажиглалтыг хийсээр байна. Жижиг гариг, солируудыг илрүүлэхэд амархан бөгөөд тойрог замыг нь хэдэн мянган жилээр урьдчилан тооцоолж болно. Иймд тойрог замыг нь өөрчлөх зэргээр дэлхийд учруулах аюулаас урьдчилан сэргийлэх боломж бий. Энэ боломжийг ойрын ирээдүйд бүрдүүлэхээр эрдэмтэд ч мэрийцгээж байна. Тэгвэл сүүлт одны хувьд ийм боломж хомс юм. Сүүлт одыг мөргөлдөлтөөс хэдхэн жилийн өмнө, бүр хэдхэн сарын өмнө ч илрүүлэх тохиолдолд бий. Энэ нь пуужин бүтээж хөөргөх мэтийн мөргөлдөлтөөс зайлсхийх арга хэмжээ авахад хангалттай бус хугацаа юм. 1997 онд Хэйл боп хэмээх гоёмсог сүүлт од ажиглагдсан. Гэвч уг сүүлт од хаанаас ирсэн нь ч мэдэгдэхгүй гэв гэнэт гарч иржээ. Судалгаагаар түүний эргэлтийн давтамжийг 3000 жил хэмээн тогтоосон байна. Дэлхийтэй мөргөлдөх томоохон хэмжээний сүүлт одыг эрт илрүүлэхэд бэрх боловч яаран айдаст автах хэрэггүй юм. Учир нь ямар нэгэн хотыг устгах хэмжээний сүүлт од дэлхийтэй мөргөлдөх магадлал 1000 жилд 1 байдаг. 65 сая жилийн өмнө үлэг гүрвэлийг сөнөөсөнтэй адил хэмжээний сүүлт од унах магадлал 100 сая жилд нэг удаа гэгддэг байна.
Магадгүй бид сүүлт одноос айх бус талархах хэрэгтэй байх. Учир нь дэлхий дээр амьдрал үүсэхэд сүүлт од нөлөөлсөн байх магадлалтай гэж үздэг. Дэлхий үүссэнийхээ дараахан хэт өндөр температуртай, амьдрал үүсэх нөхцөлгүй байв. Гэвч амьдрал үүсэх голлох нөхцөлүүдийн нэг ус хаанаас дэлхийд ирэв. Эрдэмтэд 3.8 тэрбум жилийн өмнө чулуун бөөгнөрөл байсан дэлхий сүүлт одтой мөргөлдсөн гэж үзжээ. Тухайн үед мөргөлдөөн болох магадлал одоогийнхоос 1000-10000 дахин их байв. Сүүлт одонд агуулах ус мөргөлдөлтийн үед ууршиж, дараа нь бороо болон дэлхийг бүрхсэн байна. сүүлт одны хэлтэхийнүүд одоо ч биднийг анзаараагүй байхад дэлхий дээр унасаар байдаг. Зөвхөн нэг хоногт унах ийм хэлтэрхийн хэмжээ 60 тоннд хүрдэг байна. Тэдгээр нь дэлхийн амьдралын эх сурвалж болсон органик бодисуудыг тээвэрлэн ирдэг. Сүүлт од дэлхийд амьдрал үүсгэсэн ачтан байж болох юм. Гэхдээ түүнд дэлхийн амьдралыг устгах хар хүч ч бас бий. Сүүлт од бурханы мутартай адил аварга хүчийг агуулж бидний амьдрал, үхлийг шийддэг хэмээх эртний хүмүүсийн итгэл үнэний хувьтай байжээ. Бас сүүлт од манай нарны аймагтай адил сансарын өөр нэгэн орон зайд амьдрал түгээж байж ч магадгүй юм. Дашрамд дурдахад дэлхийд ойртон ирж буй Айсон хэмээх сүүлт од энэ оны 12 сарын эхээр дэлхийн бөмбөрцгийн хойд хагасаас ажиглагдах боломжтой болно. Наранд 1 сая 800 мянган км, дэлхийд 50 сая км тус тус ойртож, их хэмжээний тоос, хий ялгаруулах учир шөнийн тэнгэрт тэргэл сар мэт гэрэлтэнэ хэмээн эрдэмтэд нотлож байна. Гэхдээ наранд ойртох зай хэт бага байгаа учир богино хугацаанд ууршиж алга болох магадлалтай юм байна.
Сүүлт одны домог
Bolod.mn
Сэтгэгдэл (0)
Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу. Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно
НҮБ-ын найм дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн Монголд хүрэлцэн ирээд байна 12:34 Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
»»
Хоёр дахь удаагийн “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт эхэллээ 11:58 Монгол Улсын Их Хурал, Америкийн Нэгдсэн Улсын Стэнфордын Их сургууль, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын “Бан Ги Мүн” сан хамтран зохион байгуулж буй “Алтай дамнасан
Монгол Улсын Их Хурал, Америкийн Нэгдсэн Улсын Стэнфордын Их сургууль, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын “Бан Ги Мүн” сан хамтран зохион байгуулж буй “Алтай дамнасан
»»
Монгол Улсад бэлэн гоймон үйлдвэрлэх зөвшөөрөлтэй 90 аж ахуйн нэгж 17 улсаас бэлэн гоймон импортолдог 11:51 Нийслэлийн прокурорын газраас Нийслэлийн эрүүл мэндийн газартай хамтран Сүхбаатар, Хан-Уул, Баянгол, Баянзүрх,
Нийслэлийн прокурорын газраас Нийслэлийн эрүүл мэндийн газартай хамтран Сүхбаатар, Хан-Уул, Баянгол, Баянзүрх,
»»
СЭРЭМЖЛҮҮЛЭГ: 12 настай хүү угаартаж нас барсан ба ээж нь ухаан ороогүй байна 11:37 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 21-ний өдрийн 10:25 цагт Сонгинохайрхан дүүргийн 41 дүгээр хороо буюу Баруун салаанд
2024 оны дөрөвдүгээр сарын 21-ний өдрийн 10:25 цагт Сонгинохайрхан дүүргийн 41 дүгээр хороо буюу Баруун салаанд
»»
Одон орончид Дэлхийн вангийн гадаргуу дээрх асар том "зүрхний" нууцыг тайлжээ 11:22 Швейцарийн одон орончид Берны их сургууль болон Үндэсний одон орон судлалын PlanetS төвийн эрдэмтдийн хамт
Швейцарийн одон орончид Берны их сургууль болон Үндэсний одон орон судлалын PlanetS төвийн эрдэмтдийн хамт
»»
АН-аас Х.Баттулгыг хөөхийг шаардаж, зарим нь иргэдийн 1072 хувьцааг хуурч авсандаа уучлалт гуй гэв 11:19 АН-ынхан хэд хэдэн фракц болж эвлэлдэн нэгдэж чаддаггүй. Тэгвэл өнөөдөр тус намын зарим гишүүд намаасаа гарч буйгаа илэрхийлэв.
АН-ынхан хэд хэдэн фракц болж эвлэлдэн нэгдэж чаддаггүй. Тэгвэл өнөөдөр тус намын зарим гишүүд намаасаа гарч буйгаа илэрхийлэв.
»»
Төв аймагт 11 настай хүү айлын морь хөлсөлж унахдаа чирэгдэж, амь насаа алджээ 11:02 Төв аймгийн Борнуур суманд өчигдөр /2024.04.25/ 11 настай хүү айлын морь гуйж, хөлсөлж унажээ. Улмаар мориноос унаж, чирэгдсэн байдалтай амь насаа алдсан байна.
Төв аймгийн Борнуур суманд өчигдөр /2024.04.25/ 11 настай хүү айлын морь гуйж, хөлсөлж унажээ. Улмаар мориноос унаж, чирэгдсэн байдалтай амь насаа алдсан байна.
»»
ХҮН намаас татгалзаж буй гишүүдийн цуваа үргэлжлэв 10:42 Сонгууль-2024 болоход хоёр сарын хугацаа үлдээд буй билээ. Тэгвэл улс төрчдийн дунд сонгуулийн халуухан тулаантай
Сонгууль-2024 болоход хоёр сарын хугацаа үлдээд буй билээ. Тэгвэл улс төрчдийн дунд сонгуулийн халуухан тулаантай
»»
ҮАГ-т бие даан нэр дэвшигч 77 иргэн мөрийн хөтөлбөрөө хянуулахаар ирүүллээ 10:09 Үндэсний аудитын газар энэ сарын 22, 23, 24-ний өдрүүдэд УИХ-ын сонгуульд оролцох бие даан нэр дэвшигч 77 иргэний мөрийн хөтөлбөрийг хүлээн авлаа.
Үндэсний аудитын газар энэ сарын 22, 23, 24-ний өдрүүдэд УИХ-ын сонгуульд оролцох бие даан нэр дэвшигч 77 иргэний мөрийн хөтөлбөрийг хүлээн авлаа.
»»
Хятадууд 2030 он гэхэд саран дээр хөл тавина гэжээ 10:09 Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
»»
“Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт эхэллээ 10:07 “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт Төрийн ордонд эхэллээ.
“Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” олон улсын чуулга уулзалт Төрийн ордонд эхэллээ.
»»
Сонсголонгийн гүүрний нэг талын зорчих хэсгийг хаана 09:49 Хан-Уул дүүргийн 8, 9-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Сонсголонгийн гүүрний зорчих хэсгийн зүүн талын /хойш/ чиглэлийн эгнээг хаахаар болжээ.
Хан-Уул дүүргийн 8, 9-р хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Сонсголонгийн гүүрний зорчих хэсгийн зүүн талын /хойш/ чиглэлийн эгнээг хаахаар болжээ.
»»
БНСУ-ын Кореа Их сургуультай ухаалаг хотуудын мэргэжлийн чадавхыг бэхжүүлэхээр хамтарна 09:43 Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
»»
МЕТА компанийн төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзав 09:41 Сонгуулийн ерөнхий хорооны дарга П.Дэлгэрнаран, нарийн бичгийн дарга Д.Даваа-Очир болон холбогдох албан тушаалтнууд МЕТА компанийн Төв Азийн орнууд, Монгол,
Сонгуулийн ерөнхий хорооны дарга П.Дэлгэрнаран, нарийн бичгийн дарга Д.Даваа-Очир болон холбогдох албан тушаалтнууд МЕТА компанийн Төв Азийн орнууд, Монгол,
»»
К.Токаев Их Британийн Гадаад хэргийн сайд Д.Камеронтой уулзжээ 09:40 Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
»»
Ч.Өнөржаргал: Нийгмийн даатгал, нэмэлт даатгал хоёр тусдаа ойлголт 09:16 СЭЗИС-ийн НББ-ийн тэнхимийн ахлах багш, татварын мэргэшсэн зөвлөх Ч.Өнөржаргалтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
СЭЗИС-ийн НББ-ийн тэнхимийн ахлах багш, татварын мэргэшсэн зөвлөх Ч.Өнөржаргалтай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
»»
“Жагсаалтын 48 мөнгө гаргахгүй, барьцаалагдахгүйгээр гишүүн болно” 08:27 УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны ээлжит хуралдаан боллоо. Хуралдаанаар Монгол Улсын шүүх эрх мэдлийн хөгжлийн бодлого батлах тухай, Авлигатай тэмцэх
УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны ээлжит хуралдаан боллоо. Хуралдаанаар Монгол Улсын шүүх эрх мэдлийн хөгжлийн бодлого батлах тухай, Авлигатай тэмцэх
»»
Эмийн үнийг хуулиар зохицуулна 18:36 Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл”, түүнтэй
Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл”, түүнтэй
»»
БНСУ-ын Кореа Их сургуультай ухаалаг хотуудын мэргэжлийн чадавхыг бэхжүүлэхээр хамтарч ажиллана 17:12 Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн
Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн
»»
Улаанбаатар хотын Бонд босгох төсөлд Европын Сэргээн Босголт Хөгжлийн Банктай хамтран ажиллана 17:09 Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар өнөөдөр Европын Сэргээн Босголт Хөгжлийн Банкны Төв Азийн бүс хариуцсан захирал Сузанна Харгитай
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар өнөөдөр Европын Сэргээн Босголт Хөгжлийн Банкны Төв Азийн бүс хариуцсан захирал Сузанна Харгитай
»»
Услалтын системийг шинэчлэн сайжруулах барилгын ажил Эрдэнэбүрэн дэд төслийн тендерийн урилга 16:59 Энэхүү тендер шалгаруулалтад зөвхөн дор дурдсан чадварын үндсэн шаардлагыг хангасан эрх бүхий тендерт оролцогч оролцоно.
Энэхүү тендер шалгаруулалтад зөвхөн дор дурдсан чадварын үндсэн шаардлагыг хангасан эрх бүхий тендерт оролцогч оролцоно.
»»
Хангай зочид буудлын эзэмшигчид татвараа нөхөж төлөх шаардлага тавилаа 16:46 Улаанбаатар хотын төвд байрлах Хангай зочид буудлын барилга анх 1982 онд баригдсан байдаг. Гэсэн хэдий ч эзэмшигч нь ашиглахгүй балгас хэлбэрээр 30 орчим жил болсон.
Улаанбаатар хотын төвд байрлах Хангай зочид буудлын барилга анх 1982 онд баригдсан байдаг. Гэсэн хэдий ч эзэмшигч нь ашиглахгүй балгас хэлбэрээр 30 орчим жил болсон.
»»
Тендерийн урилга 16:26 Дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах болон тендерийн баримт бичигтэй танилцах сонирхолтой эрх бүхий тендерт оролцогч нь дараах хаягаар хандана:
Дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах болон тендерийн баримт бичигтэй танилцах сонирхолтой эрх бүхий тендерт оролцогч нь дараах хаягаар хандана:
»»
Фото сурвалжилга: Нийтийн эзэмшлийн зам талбайд стандарт мөрдүүлэн, зөрчлийг арилгаж байна 16:23 2024 оныг “Тохижилт-бүтээн байгуулалтын жил” болгон зарласантай холбоотойгоор хотын гол магистрал зам дагуух нийтийн эзэмшлийн зам талбайд стандарт мөрдүүлэн, зөрчлийг арилгах ажлыг үе шаттайгаар хийж буй.
2024 оныг “Тохижилт-бүтээн байгуулалтын жил” болгон зарласантай холбоотойгоор хотын гол магистрал зам дагуух нийтийн эзэмшлийн зам талбайд стандарт мөрдүүлэн, зөрчлийг арилгах ажлыг үе шаттайгаар хийж буй.
»»
ХХААХҮЯ: Худалдан авалтын мэргэжилтэнг ажилд урьж байна 16:00 Төслийн хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авах мэргэжилтэн шалгаруулж авна.
Төслийн хүрээнд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас дараах чиг үүргийг хэрэгжүүлэх мэргэшсэн бараа, бүтээгдэхүүн худалдан авах мэргэжилтэн шалгаруулж авна.
»»
"Эрин эверест интернэшнл" сургуулийг төрийн өмчид авах асуудлаар уулзалт хийлээ 15:51 Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар өнөөдөр Баянгол дүүргийн 29 дүгээр хороонд байрлах "Эрин эверест интернэшнл" сургуулийн
Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар өнөөдөр Баянгол дүүргийн 29 дүгээр хороонд байрлах "Эрин эверест интернэшнл" сургуулийн
»»
Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас зөвлөх үйлчилгээний тухай зарлал 15:27 Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
Уг төслийн гол зорилго нь ногоочдын орлогыг нэмэгдүүлэх, газар тариалан эрхлэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх юм.
»»
"Замын-Үүд, Даланзадгад, Цогтцэций, Ханбогд сумыг хот, Цагаанхадыг тосгон болгоно" 15:09 Ерөнхий сайд энэ сарын 17-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар Хот, тосгоны эрхзүйн байдлын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах үүргийг ЗГХЭГ, Сангийн яам, ХЗДХЯ, Улаанбаатар хотын захирагчид өгсөн. Энэ үүргийн дагуу дээрх хуулийн төсөлд хэрхэн өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг Засгийн газрын өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцжээ.
Ерөнхий сайд энэ сарын 17-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар Хот, тосгоны эрхзүйн байдлын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах үүргийг ЗГХЭГ, Сангийн яам, ХЗДХЯ, Улаанбаатар хотын захирагчид өгсөн. Энэ үүргийн дагуу дээрх хуулийн төсөлд хэрхэн өөрчлөлт оруулах тухай асуудлыг Засгийн газрын өнөөдрийн хуралдаанаар хэлэлцжээ.
»»
Төв магистрал замуудыг бүхэлд нь хучна 15:01 Нийслэлийн удирдлага нийтийн эзэмшил газрыг зориулалт бусаар ашигласан, хашиж хаасан зөрчлийг үе шаттай арилжуулж байгаа билээ.
Нийслэлийн удирдлага нийтийн эзэмшил газрыг зориулалт бусаар ашигласан, хашиж хаасан зөрчлийг үе шаттай арилжуулж байгаа билээ.
»»
Дэлбэрэлтэд өртсөн БЗД-ын 207-р байрыг ашиглах боломжгүй гэсэн дүгнэлт гарчээ 14:56 Шадар сайд С.Амарсайхан Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцуулж байна.
Шадар сайд С.Амарсайхан Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцуулж байна.
»»
БНКУ-ын Парламентын дарга Н.Шакиев Чингис хаан Үндэсний музейд зочлов 14:45 Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарын урилгаар Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Жогорку Кенеш (парламент)-ийн дарга Нурланбек Шакиев энэ сарын
Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатарын урилгаар Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Жогорку Кенеш (парламент)-ийн дарга Нурланбек Шакиев энэ сарын
»»
ЗАСГИЙН ГАЗАР: Онцгой байдлын алба хаагчдын хувцас хэрэгслийг сайжруулахад 25 тэрбум төгрөг зарцуулна 14:43 Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцуулж байна.
Засгийн газрын хуралдааны шийдвэрийг танилцуулж байна.
»»
"Монгол, Тайландын иргэд харилцан визгүй 60 хоног зорчино 14:35 Тайландын Хаант Улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23-ны өдөр тус улсын Шадар сайд бөгөөд
Тайландын Хаант Улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23-ны өдөр тус улсын Шадар сайд бөгөөд
»»
Финлянд болон Эстонд их хэмжээний цас орж, байгалийн гамшигт үзэгдэл тохиолджээ 13:35 Финлянд болон Эстонд орон нутгийн цагаар дөрөвдүгээр сарын 23-нд сүүлийн зуун жил ороогүй их хэмжээний цас орж, байгалийн гамшигт үзэгдэл тохиолджээ.
Финлянд болон Эстонд орон нутгийн цагаар дөрөвдүгээр сарын 23-нд сүүлийн зуун жил ороогүй их хэмжээний цас орж, байгалийн гамшигт үзэгдэл тохиолджээ.
»»
Гэрийн тэжээвэр амьтны тухай хуулийн танилцуулга 13:31 Гэрийн тэжээвэр амьтны тухай хуульд дараах онцлог зохицуулалтыг тусгасан. Үүнд:
Гэрийн тэжээвэр амьтны тухай хуульд дараах онцлог зохицуулалтыг тусгасан. Үүнд:
»»
ХХААХҮЯ: Зөвлөх үйлчилгээний ажлын зар 13:26 Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
Зөвлөх үйлчилгээний нэр: Барилгын ажлын хяналтын баг
»»
Ачааны автомашин шатаж, 45 настай иргэн амиа алджээ 13:23 Өмнөговь аймаг, Цогтцэций сум, Сийрст багийн “Гашуун сухайт” чиглэлийн авто замын зорчих хэсэгт /аймгийн төвөөс зүүн урд зүгт 112 км-т, сумын төвөөс зүүн урд зүгт 12 км-т/
Өмнөговь аймаг, Цогтцэций сум, Сийрст багийн “Гашуун сухайт” чиглэлийн авто замын зорчих хэсэгт /аймгийн төвөөс зүүн урд зүгт 112 км-т, сумын төвөөс зүүн урд зүгт 12 км-т/
»»
Үхрийн мах 17,500-21,500 төгрөгийн үнэтэй байна 13:22 Хүчит шонхор, Дэнжийн 1000 захад борлуулагдаж буй махны үнийн мэдээллийг хүргэж байна.
Хүчит шонхор, Дэнжийн 1000 захад борлуулагдаж буй махны үнийн мэдээллийг хүргэж байна.
»»
Ногоон автобусны хэргийн шүүх хурлыг хойшлуулжээ 13:01 "Ногоон автобус" худалдан авах ажиллагаатай холбоотой А.Ганхуяг нарын 24 хүнд холбогдох хэргийн шүүх хурлын урьдчилсан хэлэлцүүлгийг өнөөдөр /2024.04.24/ товлосон ч өмгөөлөгчдийн хүсэлтээр хойшлуулжээ.
"Ногоон автобус" худалдан авах ажиллагаатай холбоотой А.Ганхуяг нарын 24 хүнд холбогдох хэргийн шүүх хурлын урьдчилсан хэлэлцүүлгийг өнөөдөр /2024.04.24/ товлосон ч өмгөөлөгчдийн хүсэлтээр хойшлуулжээ.
»»
Н.Батсуурь аварга бүх оддын барилдааны зохион байгуулагчдыг шагналаа өгөхийг шаардав 12:58 “Пэпси Алтан цом бүх оддын барилдаан” гуравдугаар сарын 16-ны өдөр болсон. Уг барилдааныг Монголын үндэсний бөхийг хөгжүүлэх зорилгоор Premier sport суваг,
“Пэпси Алтан цом бүх оддын барилдаан” гуравдугаар сарын 16-ны өдөр болсон. Уг барилдааныг Монголын үндэсний бөхийг хөгжүүлэх зорилгоор Premier sport суваг,
»»
Фүкүшима цахилгаан станцын далайд цутгаж буй усыг шинжилж эхэллээ 11:40 Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
»»
Автобус засаж байгаад домкратад дарагджээ 11:19 Автобусанд засвар хийж байсан 50 настай эрэгтэй домкратад дарагдаж, эмнэлэгт хүргэгджээ.
Автобусанд засвар хийж байсан 50 настай эрэгтэй домкратад дарагдаж, эмнэлэгт хүргэгджээ.
»»
Онцгой байдлын техник, тоног төхөөрөмж, хувцас хэрэглэлийн асуудлыг хэлэлцэж байна 11:11
Интерполоор эрэн сурвалжлагдаж байсан иргэнийг албадан авчирлаа 11:09 Олон Улсын Эрүүгийн цагдаагийн байгууллага Интерполын “Хөх булант” зар мэдээгээр эрэн сурвалжлагдаж байсан Монгол Улсын иргэн “Н”-г холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд
Олон Улсын Эрүүгийн цагдаагийн байгууллага Интерполын “Хөх булант” зар мэдээгээр эрэн сурвалжлагдаж байсан Монгол Улсын иргэн “Н”-г холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд
»»
ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт ялимгүй хур тунадас орно 08:17
14 нас хүрээгүй тохиолдолд скүүтер унаж, замын хөдөлгөөнд оролцохыг хориглодог 18:45 14 нас хүрээгүй тохиолдолд скүүтер болон унадаг дугуйтайгаар замын хөдөлгөөнд оролцохыг хориглодог байна.
14 нас хүрээгүй тохиолдолд скүүтер болон унадаг дугуйтайгаар замын хөдөлгөөнд оролцохыг хориглодог байна.
»»
Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын парламентын дарга Н.Шакиевыг угтан авлаа 17:47 Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г омбожавын Занданшатар Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Жогорку Кенеш (парламент)-ийн дарга Нурланбек Шакиевыг өнөөдөр ( 202 4 .0 4 .2 3 ) ж анжин Д.Сүхбаатарын талбайд угтан авснаар албан ёсны айлчлал эхэллээ.
Монгол Улсын Их Хурлын дарга Г омбожавын Занданшатар Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Жогорку Кенеш (парламент)-ийн дарга Нурланбек Шакиевыг өнөөдөр ( 202 4 .0 4 .2 3 ) ж анжин Д.Сүхбаатарын талбайд угтан авснаар албан ёсны айлчлал эхэллээ.
»»
Нийслэлийн ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдын Хөгжөөн дэмжигчдийн анхдугаар тэмцээн боллоо 17:27 Улаанбаатар хотын аварга шалгаруулах Хөгжөөн дэмжигчдийн анхдугаар тэмцээнийг ерөнхий боловсролын сургуулийн бага, дунд, ахлах ангийн сурагчдын дунд гурван насны ангиллаар,
Улаанбаатар хотын аварга шалгаруулах Хөгжөөн дэмжигчдийн анхдугаар тэмцээнийг ерөнхий боловсролын сургуулийн бага, дунд, ахлах ангийн сурагчдын дунд гурван насны ангиллаар,
»»
Услалтын системийг шинэчлэн сайжруулах барилгын ажил Эрдэнэбүрэн дэд төслийн тендерийн урилга 17:12 Энэхүү тендер шалгаруулалтад зөвхөн дор дурдсан чадварын үндсэн шаардлагыг хангасан эрх бүхий тендерт оролцогч оролцоно.
Энэхүү тендер шалгаруулалтад зөвхөн дор дурдсан чадварын үндсэн шаардлагыг хангасан эрх бүхий тендерт оролцогч оролцоно.
»»
Тендерийн урилга 16:08 Дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах болон тендерийн баримт бичигтэй танилцах сонирхолтой эрх бүхий тендерт оролцогч нь дараах хаягаар хандана:
Дэлгэрэнгүй мэдээлэл авах болон тендерийн баримт бичигтэй танилцах сонирхолтой эрх бүхий тендерт оролцогч нь дараах хаягаар хандана:
»»
НҮБ-ын найм дахь Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Бан Ги Мүн Монголд хүрэлцэн ирээд байна 12:34 Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
Дэлхийн 11 улс орны 300 гаруй зочид төлөөлөгч оролцож буй “Алтай дамнасан тогтвортой байдлын яриа хэлэлцээ” сэдэвт олон улсын чуулга уулзалт өнөөдөр Улаанбаатар хотноо эхэлсэн.
»»
Хятадууд 2030 он гэхэд саран дээр хөл тавина гэжээ 10:09 Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
Өчигдөр бую дөрөвдүгээр сарын 24-ний өглөөний 9 цагт Хятад Улсын Жючуаний хиймэл дагуул хөөргөх төвд болсон
»»
БНСУ-ын Кореа Их сургуультай ухаалаг хотуудын мэргэжлийн чадавхыг бэхжүүлэхээр хамтарна 09:43 Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
Нийслэлийн Засаг даргын Эдийн засаг, дэд бүтцийн асуудал хариуцсан нэгдүгээр орлогч П.Сайнзориг болон БНСУ-ын Кореа Их сургуулийн Хот судлалын тэнхимийн декан Др. Жусок О нар хамтран ажиллах санамж бичиг байгууллаа.
»»
К.Токаев Их Британийн Гадаад хэргийн сайд Д.Камеронтой уулзжээ 09:40 Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
Казахстаны Ерөнхийлөгч Касым-Жомарт Токаев тус улсад албан ёсны айлчлал хийж буй Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын Гадаад хэрэг,
»»
Фүкүшима цахилгаан станцын далайд цутгаж буй усыг шинжилж эхэллээ 11:40 Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
Олон улсын атомын энергийн агентлаг мягмар гарагаас эхлэн Фүкүшима цахилгаан станцын Номхон далайд гаргаж буй усны цацраг идэвхийн хэмжээг шинжилж эхэллээ.
»»
Сонгуулийг луйвардсан гэж Дональд Трампыг буруутгажээ 15:11 ВАШИНГТОН, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23 /AP/. Дональд Трамп порно жүжигчин Сторми Дэниэлст дуугүй
ВАШИНГТОН, 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 23 /AP/. Дональд Трамп порно жүжигчин Сторми Дэниэлст дуугүй
»»
Тайваньд нэг хоногт 200 гаруй удаа газар хөдөлжээ 13:44
БНХАУ-д болсон үерийн улмаас дөрвөн хүн энджээ 10:06 БНХАУ-ын хамгийн их хүн амтай мужуудын нэг болох Гуандунд хүчтэй аадар бороо орсны улмаас үер болж, дөрвөн хүн амь үрэгджээ. Одоогийн байдлаар тус мужийн 110 мянга гаруй хүнийг яаралтай нүүлгэн шилжүүлээд байна.
БНХАУ-ын хамгийн их хүн амтай мужуудын нэг болох Гуандунд хүчтэй аадар бороо орсны улмаас үер болж, дөрвөн хүн амь үрэгджээ. Одоогийн байдлаар тус мужийн 110 мянга гаруй хүнийг яаралтай нүүлгэн шилжүүлээд байна.
»»
“Tesla”-ийн борлуулалт буурч, цахилгаан автомашинаа 2,000 ам.доллароор хямдруулав 18:01 “Magnificent 7” гэгддэг хамгийн том технологийн долоон компаниас “Microsoft”, “Meta platforms”, “Alphabet”, болон “Tesla”
“Magnificent 7” гэгддэг хамгийн том технологийн долоон компаниас “Microsoft”, “Meta platforms”, “Alphabet”, болон “Tesla”
»»
Франц “хязгааргүй” эрчим хүч үйлдвэрлэх чадамжтай цөмийн реактор бүтээж эхэлжээ 17:30 Парис хотын Елисей ордонд 2006 онд болсон нартай ижил хязгааргүй эрчим хүч гаргаж авах цөмийн реакторын төсөл
Парис хотын Елисей ордонд 2006 онд болсон нартай ижил хязгааргүй эрчим хүч гаргаж авах цөмийн реакторын төсөл
»»
АНУ-ын онцгой байдлын алба гал руу аврагчдаа явуулах биш, дрон нисгэн унтрааж байна 12:26 Аль ч улсад онцгой байдлын алба хаагчдыг хамгийн эрсдэлтэй ажил эрхэлдэгт тооцдог. Хаана ямар гамшиг, аюулт үзэгдэл
Аль ч улсад онцгой байдлын алба хаагчдыг хамгийн эрсдэлтэй ажил эрхэлдэгт тооцдог. Хаана ямар гамшиг, аюулт үзэгдэл
»»
Газын зурваст амиа алдсан хүний тоо 34049 болжээ 11:55 Палестины яаралтай тусламжийнхан хамгийн сүүлд Хан-Юнис дэх эмнэлгийн цогцолборт болсон
Палестины яаралтай тусламжийнхан хамгийн сүүлд Хан-Юнис дэх эмнэлгийн цогцолборт болсон
»»
Казахстанд үерийн улмаас 634 цооногийн олборлолтыг түр зогсоожээ 14:07 Казахстаны хоёр бүс нутагт газрын тос олборлодог компаниуд үерийн гамшгийн улмаас 634 цооногийн ажиллагааг түр зогсоожээ. Тус улсын Эрчим хүчний яам мэдээлснээр,
Казахстаны хоёр бүс нутагт газрын тос олборлодог компаниуд үерийн гамшгийн улмаас 634 цооногийн ажиллагааг түр зогсоожээ. Тус улсын Эрчим хүчний яам мэдээлснээр,
»»
Японд газар хөдлөлтийн улмаас 9 хүн гэмтжээ 13:52 Япон Улсын баруун өмнөд хэсэгт хүчтэй газар хөдлөлт болж, есөн хүн хөнгөн гэмтэн, усны хоолойн шугам сүлжээ эвдэрч, хөрсний гулгалт үүссэн байна.
Япон Улсын баруун өмнөд хэсэгт хүчтэй газар хөдлөлт болж, есөн хүн хөнгөн гэмтэн, усны хоолойн шугам сүлжээ эвдэрч, хөрсний гулгалт үүссэн байна.
»»
Казахстан улсад гэр бүлийн хүчирхийллийн улмаас жилд 80 гаруй эмэгтэй амиа алддаг 10:46 Эхнэрээ найман цагийн турш зэрлэг балмадаар зодож хөнөөсөн Казахстан улсын Эдийн засгийн сайд асан Куандык Бишимбаевыг
Эхнэрээ найман цагийн турш зэрлэг балмадаар зодож хөнөөсөн Казахстан улсын Эдийн засгийн сайд асан Куандык Бишимбаевыг
»»
“Их-7” сайдууд Ойрхи Дорнодын асуудлаар хуралдаж байна 08:27 “Их-7” бүлгийн гадаад хэргийн сайд нар Иранаас Израиль руу хийсэн томоохон дайралтад ямар хариу өгөх талаар хэлэлцэж байна. Японы Гадаад хэргийн сайд Камикава Йоко "Их 7"-ын хурлын үеэр Иран,
“Их-7” бүлгийн гадаад хэргийн сайд нар Иранаас Израиль руу хийсэн томоохон дайралтад ямар хариу өгөх талаар хэлэлцэж байна. Японы Гадаад хэргийн сайд Камикава Йоко "Их 7"-ын хурлын үеэр Иран,
»»
Филиппинд цахимаар мөрийтэй тоглосон Хятад иргэн баривчлагджээ 16:16 Филиппинд суугаа Хятадын ЭСЯ хилийн чанадад Хятадын иргэн мөрийтэй тоглосон асуудлаар Филиппиний хууль сахиулах байгууллагатай холбоотой ажиллаж, Филиппиний үйл ажиллагааг дэмжинэ гэдгээ мэдэгдэв.
Филиппинд суугаа Хятадын ЭСЯ хилийн чанадад Хятадын иргэн мөрийтэй тоглосон асуудлаар Филиппиний хууль сахиулах байгууллагатай холбоотой ажиллаж, Филиппиний үйл ажиллагааг дэмжинэ гэдгээ мэдэгдэв.
»»
Д.Трамп Польшийн Ерөнхийлөгчтэй Нью-Йоркт уулзжээ 13:39 Бүгд найрамдах намаас /БНН/ АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвших нь тодорхой болоод байгаа Дональд Трамп Польшийн Ерөнхийлөгч Анжэ Дудатай лхагва гарагт Нью-Йорк хотод уулзжээ.
Бүгд найрамдах намаас /БНН/ АНУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвших нь тодорхой болоод байгаа Дональд Трамп Польшийн Ерөнхийлөгч Анжэ Дудатай лхагва гарагт Нью-Йорк хотод уулзжээ.
»»
8 сартай хүү найруулдаг сүү ууж байгаад нас баржээ 13:10 Өмнөд Солонгост 8 сартай хүү найруулдаг сүү ууж байгаад нас барсан хэрэг гарчээ.
Өмнөд Солонгост 8 сартай хүү найруулдаг сүү ууж байгаад нас барсан хэрэг гарчээ.
»»
Индонезид галт уул дэлбэрсний улмаас цүнами үүсэж болзошгүй байна 11:48 Индонез улсын Руанг галт уул хэд хэдэн удаа хүчтэй дэлбэрсний улмаас чулуулаг нь нурж, цүнами үүсгэж болзошгүй байгааг албаныхан мэдээлэв.
Индонез улсын Руанг галт уул хэд хэдэн удаа хүчтэй дэлбэрсний улмаас чулуулаг нь нурж, цүнами үүсгэж болзошгүй байгааг албаныхан мэдээлэв.
»»
Ахмадуудад туслах робот хүүг зохион бүтээжээ 14:45 Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.
Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.
»»
Газар тариалан, гурилын үйлдвэрлэл жилд 3-4% ашигтай. Харин уул уурхайн үйлдвэрлэл 40-50% ашигтай 20:57
Дубай хотод “нисдэг хүмүүс”-ийн анхны уралдаан зохион байгуулагджээ 14:35 Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.
Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.
»»
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид их хэмжээний цас орсон байна 11:28 ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо.
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо.
»»
Хятад-Монголын олон улсын худалдааны хот 17:13
“Алтан холбоо” 1 – Хилийн Эрээн боомт 17:02 “Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.
“Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.
»»
Орос үндэстний цорын ганц шян 16:30 “Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
“Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
»»
Шинэ Барга зүүн хошууны Соёлын ордон 18:24 Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”
»»
Мияа: Мөрөөдөл эхэлсэн газар 17:41 Гадаад хүмүүс Хятадад
Гацууртын Л.Чинбат гарал үүслийн бичиггүй 300 тооны адууг нь нутагтаа оруулахыг эсэргүүцсэн малчдыг машинаараа дайрав 11:38 Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг
Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг
»»
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая 17:58 Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768
»»
“Tesla” компанийн салбарыг Монголд байгуулахыг хүсэв 10:08 Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн
»»
С.Ганбаатар: Надад гуравхан сар ерөнхийлөгч, ерөнхий сайдынхаа суудлыг өгчих. Би яаж энэ улсыг босгох вэ? гэдгийг харуулъя 10:51 УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.
УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.
»»
Жолооч нар зогсоол дээр маргалдаж, санаатайгаар нэгнийхээ автомашиныг мөргөжээ 09:05 Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ
Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ
»»
Л.Аззаяа: Бэлэг гээд өгсөн цагаан торонд мөнгө байгааг мэдээгүй. Харанхуй, хүйтэн байсан учраас гэртээ очоод задалсан 17:44 Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна.
Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна.
»»
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан 10:55 Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан.
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан.
»»
Ч.Хүрэлбаатар: Х.Баттулга арьс, ширний экспортыг зогсоосон нь маш буруу бодлого байсан 18:20
Монголбанкны Эрдэнэсийн сангаас түүх, соёлын үнэт зүйлс алдагдаагүй 09:58 УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар
УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар
»»
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон цусаа хандивлалаа 18:40 Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.
»»
У.Равдан: Миний ээж хэзээ ч эх орноосоо урвах хүн биш! 16:56 Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.
Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.
»»