Монгол улсын ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдоржийн урилгаар Хятад улсын дарга Ши Жиньпин 8-р сарын 21-22-нд Монгол улсад төрийн айлчлал хийнэ. Энэ нь Хятад улсын төрийн тэргүүний 11 жилийн дараа Монголд хийх анхны айлчлал төдийгүй Ши Жиньпин даргын тусгайлан Монголд зорьж хийх айлчлах юм.

Дарга Ши Жиньпин энэ айлчлалаараа Хятад, Монгол хоёр орны бүх талын хамтын ажиллагааг ахиулж, хөрш зэргэлдээх орнуудтайгаа "найрсаг, үнэнч, хөнгөлөлттэй, багтаамжтай" харилцах дипломат бодлогыг идэвхтэй хэрэгжүүлэх юм.

Хятад, Монголын харилцааг шинэ төвшинд хөгжүүлэхийг зорьж байна

Энэ жил бол Хятад Монголын дипломат харилцаа тогтоосны 65 жилийн ой, мөн Хятад Монгол хоёр орны "Найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааны гэрээ"-г шинэчлэн байгуулсны 20 жилийн ой юм. Энэхүү түүхэн ач холбогдолтой цаг үед хоёр орны харилцааны хэтийн төлвийг тодорхойлох асуудал Хятад, Монголын удирдлагуудын ярианы чухал сэдэв болж байгаа юм.

Дарга Ши Жиньпин энэ айлчлалаараа Монгол улсын ерөнхийлөгч Цахиагийн Элбэгдоржтой хэлэлцээ хийж, хоёр орны харилцааны хөгжлийн чиг хандлага, гол үүрэг, үндсэн үзэл баримтлалыг тогтоох юм. Энэ айлчлалаар хоёр орны харилцаа шинэ төвшинд хөгжинө гэж мэргэжилтнүүд үнэлж байна.

Итгэлцлээ нэмэгдүүлэн, бие биеийн анхаарал тавьж буй чухал асуудал, гол ашиг сонирхолд харилцан нийцтэй хандах явдал нь хоёр орны улс төрийн харилцааг хөгжүүлэхийн үндсэн нөхцөл юм. Хоёр орны төрийн тэргүүн нар энэ асуудлаар өөр өөрийн байр суурийг тодорхойлох боломж гарах юм гэдгийг мэргэжилтнүүд онцолж байна.

"Хятад улс Монгол улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, өөрийн сонгосон хөгжлийн замыг нь хүндэтгэж, Монгол улсын цөмийн зэвсэггүй байх статусыг дэмжинэ. Монгол улс цаашдаа Хятадын Түвд, Шиньжян, Тайваний асуудлаарх байр суурийг дэмжинэ" гэж Хятадын Монгол судлалын холбооны хүндэт дарга Хуа Жякүй синьхуа агентлагийн сэтгүүлчид ярилцлага өгөхдөө онцолсон юм.

Өнөө Хятад, Монгол хоёр орны харилцаанд "цаг эрин, орон байдал, найрамдалт харилцаа"-ны түүхэн нөхцөл бүрдэж, хөгжлийн бүрэн боломж тохиолоо.

Хятадаас Монголд суугаа бүрэн эрхт элчин сайд Ван Шяолүн хэлэхдээ, цаг эрин гэж онцолж байгаа нь хоёр орны харилцаа түүхэн хөгжлийн шинэ үед дэвшин орж, хоёр орон хөгжлийг гол болгон, ардын амьжиргааг сайжруулахад хүч тавих цаг эринд урагшилж буйг зааж байгаа юм. Орон байдал гэдэг нь хоёр орон бол ойр хөрш, маш урт хилийн шугамтай тул угаасаа л хамтран зүтгэх түнш гэснийг онцолж байгаа юм. Найрамдалт харилцаа гэдэг нь хоёр орны төрийн тэргүүд хоёр орны харилцааг хөгжүүлэхийг чухалчилж байгаа төдийгүй хоёр талын иргэдийн харилцаа гүнзгийрч, хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх нийгмийн үндэс суурь бүрдсэнийг онцолж байгаа юм гэжээ.

Ван Шяолүн цааш нь хэлэхдээ, Монголын удирдлагууд, хэвлэл мэдээлэл, сэхээтнүүд, жирийн иргэд дарга Ши Жиньпиний айлчлалд ихээхэн анхаарал хандуулж, энэ айлчлалыг Монгол улс өнөөгийн эдийн засгийн хүндрэлээс гарч, урт удаан өргөн хөгжих чухал боломж хэмээн үнэлж байна гэжээ.

Ажиглагчдын үзэж байгаагаар, дарга Ши Жиьпиний энэ айлчлалаар Хятад, Монгол хоёр орны харилцаа урт удаан эрүүл тогтвортой хөгжих шинэ төвшинд хүрэх болно.

Ажил хэрэгч хамтын ажиллагаа шинэ төвшинд хүрнэ

Эдийн засаг, худалдааны хамтын ажиллагаа нь Хятад Монголын харилцааны гол агуулга юм. Энэ айлчлалаар дарга Ши Жиньпин Монголын удирдагчтай хамт хоёр орны эдийн засаг, худалдааны харилцааг гүнзгийрүүлэх үр ашигтай замыг эрэлхийлэх болно.

Хоёр тал уул уурхайн нөөц баялгийг нээн ашиглах, дэд бүтцийн бүтээн байгуулалт, банк санхүүгийн ажиллагааг зэрэг хөгжүүлэх зарчмын дагуу хоёр талын эдийн засгийн хамтын ажиллагааг улам өндөр төвшинд хүргэх ёстой. Хоёр тал хамтын ажиллагааны төслүүдийг цаашид ахиулж, хамтын ажиллагааны явцад тулгарсан зарим бэрхшээлтэй асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна.

"Хятад, Монгол хоёр тал худалдааны хэмжээг нэмэгдүүлэх, гадаад худалдаа, хөрөнгө оруулалтын бүтцийг сайжруулах, төмөр зам, авто зам, цахилгаан эрчим хүч зэрэг дэд бүтцээр холбох, мөн зарим салбарын том төслүүдээр ажиллах асуудлаар анхаарал хандуулах ёстой " гэж Хуан Жякүй хэлж байна.

Дарга Ши Жиньпиний айлчлалаар хоёр тал дэд бүтцээр холбох, уурхайн том төслүүд дээр хамтран ажиллах, түүнчлэн нүүрс химийн аж үйлдвэр, нүүрсээр хийн түлш боловсруулах асуудлаар чухал тохиролцоонд хүрэх боломжтой гэж тэрээр үзэж байна.

Хятад Монгол эдийн засгийн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх бүрэн боломжтой юм.

-Сүүлийн арван хэдэн жилийн турш, Хятад улс Монгол улсын хамгийн том худалдааны түнш бөгөөд хөрөнгө оруулагч орон байсаар ирсэн.

-2002 онд Хятад, Монголын худалдааны хэмжээ 324 сая ам доллар байсан бол 2013 онд энэ хэмжээ 6 тэрбум ам долларт хүрч, Монгол улсын гадаад худалдааны тал хувиас илүүг эзлэх болжээ.

-Өнөөдрийн байдлаар, Хятадын хөрөнгө оруулалттай хэдэн мянган аж ахуйн нэгж Монголын уул уурхай, нэхмэл, барилга, мал аж ахуйн бүтээгдэхүүн боловсруулах, үйлчилгээний салбарт үйл ажиллагаа явуулж байна.

Газар зүйн ашигтай байрлал, харилцан нөхөх өндөр чадвар нь ирээдүйд хоёр талын эдийн засгийн хамтын ажиллагааны давуу хүчин зүйл байх болно.

Хятад, Монгол хоёр орон хилийн 14 боомтоор бараа нийлүүлдэг ба ачаа тээврийн өртөг харьцангуй бага. Монгол улс Хятадад нүүрс, түүхий нефть, ашигт малтмал, мал аж ахуйн бүтээгдэхүүн экспортолж, Хятадаас Монголын зах зээлд машин тоног төхөөрөмж, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, барилгын материал, нэхмэлийн барааг голдуу нийлүүлдэг.

Ийнхүү дарга Ши Жиньпиний айлчлал нь Хятад, Монголын эдийн засгийн хамтын ажиллагааг шинэ төвшинд хүргэх нь дамжиггүй юм.

"Хятад улс "Хятадын мөрөөдөл"-ийг биелүүлэхээр хүчин зүтгэж байна, Монгол улс эдийн засгийн хөгжлийн зангилаа үе шатандаа байна. Ийнхүү хоёр талын эдийн засгийн хамтын ажиллагаанд шинэ хүч сэлбэх бүрэн боломжтой " гэж Хятадын олон улсын судлалын газрын дарга Чүй Шин хэлж байна.

Хүмүүнлэгийн солилцоо мөн хоёр орны харилцааны чухал тал болж байна. Дарга Ши Жиньпиний энэ айлчлалаар иргэдийн хоорондох ойлголцлыг гүнзгийрүүлж, хоёр ард түмний үеийн үед найрсаг байх уламжлалыг цаашид хөгжүүлэх болно.

Хятад, Монголын удирдагчид орон нутгийн засгийн газар, олон нийт, их дээд сургуулийн төрөл бүрийн соёлын солилцоог ахиулахыг дэмжиж, хоёр орны соёл боловсрол, шинжлэх ухаан техникийн салбарт тохиролцсон хэлэлцээр төлөвлөгөөг сайтар хэрэгжүүлэхийг холбогдох байгууллагад үүрэг болгоно гэдгийг мэргэжилтнүүд хэлж байгаа юм.

Өдгөө, жил бүр давхардсан тоогоор хэдэн сая Монголын иргэн Хятадад жуулчилж, суралцаж, эмчлүүлж байгаа бөгөөд Хятад хэлэнд сонирхолтой монгол залуус улам бүр олширч байна. Монгол улсын үзэсгэлэнт онгон байгаль Хятадын жуулчдын сонирхлыг татаж байна. Хятад Монгол хоёр орон харилцан "Соёлын долоо хоног" "Соёлын сар"-ын арга хэмжээг зохион байгуулж, улмаар 2014 оныг "Хятад Монголын найрсаг солилцооны жил"-ээр зарласан юм.

Ийнхүү дарга Ши Жиньпиний айлчлалаар хоёр орны хүмүүнлэгийн салбар дахь солилцоо хамтын ажиллагааг цаашид эрчимжүүлэх нь дамжиггүй юм.

"Хятад, Монголын ард түмний харилцаа хоёр орны харилцааг хөгжүүлэх хөдөлгүүр хүчин юм. Энэ харилцаа олон салбарын солилцоонд гол үүрэг гүйцэтгэх болно" гэж Хятадаас Монголд сууж асан элчин сайд Гао Шүмао онцлон хэлэв.

Хөрш орнуудтай стратегийн харилцаа хөгжүүлэхийн бас нэг чухал алхам

Хятад, Монгол хоёр улс аль аль нь зүүн хойд Азид оршдог. Монгол улс нь Хятад улсын чухал хөршийн нэг юм.

Ши Жиньпиний Монгол улсад хийх энэ удаагийн айлчлал нь Хятадын хөрш орнуудтай өрнүүлэх стратегийн харилцааны чухал алхам тул зүүн хойд Азийн хамтын ажиллагааг ахиулж, энх тайван, тогтвортой ойр зэргэлдээ орчныг буй болгоход чухал түлхэц өгөх ач холбогдолтой.

Төвийн шинэ удирдах багийн бүх бүрэлдэхүүн сонгогдсоноос эхлээд хөрш орнуудтай өрнүүлж буй харилцааг урьд өмнө байгаагүй хэмжээнд чухалчилж байгаа юм. Өнгөрсөн жил 10-р сард хуралдсан хөрш орнуудын харилцааны хуралд "дотно, үнэнч, хүртээмжтэй, уужуу багтаамжтай" байх хөрш орнуудын харилцааны шинэ үзэл баримтлалыг дэвшүүлсэн юм. Энэ үзэл баримтлалыг үргэлжлүүлж дарга Ши Жиньпин төв Азийн орнуудад айлчлахдаа "Торгоны замын эдийн засгийн бүс"-ийн тухай, зүүн өмнөд Азид айлчлахдаа "21-р зууны далайн торгоны зам"-ын санаачилга тус тус дэвшүүлсэн юм. Үүний дараа ерөнхий сайд Ли Кэчян өмнөд Азид айлчлахдаа "Бангладеш, Хятад, Энэтхэг, Мьянмарын эдийн засгийн бүс" болон "Хятад, Пакистаны эдийн засгийн бүс"-ийн тухай дурдсан юм. Эдгээр үзэл баримтлал, ойлголтууд нь Хятад улс хөрш орнуудтай өрнүүлэх харилцаагаа дээд хэмжээнд хэмжээнд чухалчлан үзэж байгааг илхэн харуулж байна. Түүнчлэн дарга Ши Жиньпин ОХУ, БНСУ зэрэг хөрш зэргэлдээ олон орнуудад айлчилсан юм.

Хятадын Нийгмийн Шинжлэх Ухааны Академийн захирлын туслах Хао Ши-юань Синьхуа Агентлагийн сурвалжлагчид хэлэхдээ, Монгол улс бол зүүн хойд Азийн стратегийн чухал бүс нутаг. Хятад, Монголын харилцааны хөгжил зүүн хойд Азийн бүс нутгийн тогтвортой байдалд идэвхтэй ач холбогдол үзүүлдэг төдийгүй өргөн цар хүрээнд хөрш орнуудын хамтын ажиллагаанд ч эерэгээр нөлөөлөх болно гэжээ.

"Хятад, Монгол хоёр орны харилцаа тогтвортой хөгжих нь зүүн хойд Азийн бүс нутгийн аюулгүй байдалд нөлөөлөх зарим тогтворгүй хүчин зүйлийг арилгахад тустай" гэж Хао Ши-юань хэлсэн байна.

Ши Жиньпиний тусгайлан Монгол улсад хийх айлчлал нь "сайн хөрш, тайван хөрш, баян хөрш"-ийн дипломат бодлогын бас нэгэн илэрхийлэл болох бөгөөд хөрш орнуудын стратегийн харилцааны бас нэгэн чухал алхам болох юм гэж Чюй Шин мөн үзсэн байна.

Хятад, Монгол хоёр орны хооронд зохицуулагдаагүй түүхийн асуудал байхгүй. Хоёр орны хилийн шугам тодоос тод, хил хязгаар намжуун тайван байна. Гао Шүмао хэлэхдээ, "хилийн асуудалд Хятад, Монгол хоёр орон үлгэр жишээ болж байна. Хөрш орнуудын дотор, Хятад, Монголын сайн хөршийн найрсаг харилцаа бусад хөршүүдийн анхаарлыг татаж чадна" гэсэн байна.

"Ши Жиньпиний Монгол улсад хийх айлчлал нь, хоёр орны олон улсын болон бүс нутгийн үйл хэрэг дэх стратегийн хамтын ажиллагаа, зохицуулалтыг урагшлуулах болно. Бүс нутагт үзүүлэх алс хэтийн ач холбогдлын талаас авч үзвэл, энэхүү айлчлал нь зүүн хойд Азийн энх тайван, тогтвортой байдал болон хөгжил дэвшилд ашигтай болох нь гарцаагүй юм" гэж Хуан Жякүй мөн онцлов.

china radio