-Улсын хэмжээнд энэ жил 315.6 мянга га талбайд үр тариалсан. Ургацын урьдчилсан байдлаар 466.6 мянган тонн үр тариа, үүнээс 439.8 мянган тонн буудай, 154.7 мянган тонн төмс, 100.2 мянган тонн хүнсний ногоо хураан авна. Одоогоор орон даяар нийт тариалалтынхаа балансыг гаргаж байна. Эрт тариалсан үр, тариагаа хураагаад эхэлчихсэн. Энэ жил хур бороо их, нар ч сайн ээсэн болохоор ургац ч сайн ургаж.

-Ургац сайн хурааснаар тариаланчдын ажил дуусдаггүй. Дээр нь улс, эх орны эдийн засаг ч хүндхэн байна. Ийм үед тариаланчдаа дэмжсэн ямар нэгэн арга хэмжээ авах уу?

-Монгол Улсын эдийн засаг хүнд байгаа нь үнэн. Гэсэн ч зээл, тусламжийн боломж гарч ирж байна.

тэргүүн үүд манай улсад албан ёсны айлчлал хийсэн.

Тэдэнд манай улстай хамтран ажиллах сонирхол их бий. Гагцхүү бид боломжийг алдах ёсгүй. Тиймээс манай төр, засгийнхан хоёр орны төрийн тэргүүний айлчлалд онцгойлон ач холбогдол өгөх хэрэгтэй болов уу.

Нөгөөтэйгүүр, хөдөө, аж ахуйн салбар ч маань техник, хэрэгслээ шинэчлэхээс эхлээд олон ажлыг хийх гэж байна. Яам өнгөрсөн хавар тариаланчдад тодорхой хэмжээний дэмжлэг үзүүлж үр, шатахуун, хортон шавьж устгах хор зэргээр дэмжсэн.

Энэ жил тонн тутамд 100 мянган төгрөгийн урамшуулал олгодгоороо олгоно. Сав маань бэлэн байгаа. Харин саалиа сайн хураах хэрэгтэй байна. Ингэх аваас иргэд гурил, гурилан бүтээгдэхүүнээр бүрэн хангагдах боломжтой болох юм.

-Жил бүр хүн хүч бага байдгаас ургац хураалтын ажил удааширдаг. Үүнийг хэрхэн шийдэж байгаа бол?

-Тариаланчид боломжоороо л ажиллана. Дээр нь оюутан, цэргүүдийг намрын ургац хураалтад дайчилна. Ямар ч байсан ургацаа хугацаандаа хураана.

-Хэд хоногийн өмнө тариаланчидтай уулзахад шатахууны асуудал хүнд байгааг хэлж байсан?

-Өнгөрсөн онд тариаланчид Тариалан эрхлэх сантай гэрээ байгуулж шатахууныхаа үнийг 50 хувь хөнгөлж байсан. Тэр л зарчмаар явна.

-Хятадын талаас хөдөө, аж ахуйн салбарт үзүүлэхээр амласан 300 орчим сая юаны тусламжийг хэрхэн ашиглахаар төлөвлөж байна вэ?

-Хэрэв энэ мөнгө ороод ирвэл хамгийн эхэнд үр, тарианд гэлтгүй төмс, хүнсний ногооны техник, хэрэгслийг шинэчилнэ. Үнэндээ улсын хэмжээнд техник, хэрэгслийн асуудал нэлээн хоцрогдсон байна. Тиймээс ирэх хоёр жилд техникийн шинэчлэлийг бүх талаар хийх бодолтой байгаа.

-Тэгвэл бордооны асуудлыг яаж шийдэх вэ?

-Үйлдвэрийн хөгжилтэй холбогдуулан бордооны асуудлыг яриад эхэлчихсэн.

Бордоог ямар түвшинд ярилцах вэ гэдгээ л шийдээгүй байна. Гэхдээ томоохон үйлдвэрүүдээс гарсан янз бүрийн химийн бордоог ашиглах, ургацад хэрэгтэй сайн чанарын бордоог гаргаж авах зэрэг асуудал яригдаж байгаа гэж ойлгож болно.

-Хүнсний ногоо тариалдаг хүмүүст ямар ч урамшуулал алга. Тэд энэхүү асуудлыг шийдэж өгөхийг уламжилж байна лээ?

-Шуудхан хэлэхэд ногоочдын асуудлаар ирэх жилийн улсын төсөвт тодорхой хэмжээний мөнгө суулгана. Гэхдээ Сангийн яам яаж шийдэхийг мэдэхгүй байна. Би өөрөө сайдын хувиар ногоочдод хандсан урамшууллын асуудлыг 2015 оны төсөвт суулгасан. Тэр маань хэр явах нь уу. Ноос ноолуурчдад өгч байгаа шиг ногоочдод өгөх урамшууллын эхлэлийг тавина. Ийм л санаа яваад байна. Одоо ногоочид л үлдчихээд байна л даа. Бусад нь тодорхой хэмжээний урамшуулал аваад явж байгаа.

-Цаашид хөдөө, аж ахуйн салбарын хөгжил, дэвшлийг өөдрөгөөр харж болох нь ээ?

-Тийм. Яг одоо бол шинэ зорилго тавих гээд тэрэндээ л бэлдээд байна даа. Энэ салбарт юу хийх хэрэгтэй байна.

Тулгамдаад буй зүйлээ л ярилцаж, хэлэлцэх шаардлагатай байгаа юм. Газар тариалан болон мал аж ахуй манай улсыг авч явж байгаа гол зүйл. Уул уурхай болон бусад зүйлс хэзээ нэгэн цагт шавхагдана.

Харин эцсийн эцэст манай ард иргэдийн идэж ууж, өмсөж зүүх бүхий л зүйлийг газар тариалангаас өгдөг. Тиймээс энэ салбарыг дэмжиж ажиллах нь Засгийн газрын гол зорилт. Тиймээс ирэх хоёр жилийн хөтөлбөрөө нэлээн чамбай боловсруулж гаргана.

-Монгол Улс мах, махан бүтээгдэхүүнээ ОХУ-д экспортлох арга замыг эрэлхийлж байгаа. Үүнд үр тариаг багтаах арга байхгүй юу?

-Ургацаасаа шалтгаална. Ургац сайн байх аваас боломжгүй зүйл гэж үгүй. Манайх атаршсан тариан талбай ихтэй орон. Түүнийгээ бүрэн ашиглаж чадах юм бол гадагшаа гаргах бүрэн боломжтой.

-Нөгөөтэйгүүр Х.Баттулга сайдын үед яригдаж байсан Газрын тухай хууль хэзээ батлагдах вэ?

-Наад асуудал чинь их төвөгтэй. УИХ-аар яригдаад гацчихсан. Гэхдээ би тариаланчдынхаа зовлонг ойлгож байна.

Газар тариалангийн бүс нутагт мал аж ахуй болон газар тариаланг яаж, хэрхэн хамт авч явах вэ гэдэг нь л гол асуудал шүү дээ. Тэр нь ямар уялдаатай байх вэ зэргийг нь суулгаж өгөх ёстой гэдгийг ойлгож байгаа.

-Газрын хууль олон ч парламент дамжлаа. Одоо нэг тийш нь шийдэх цаг болчихсон юм биш үү?

-Харин тийм. Шийдэх гэхээр асуудал хүндрээд байдаг зовлонтой юм. Улстөрийн асуудлаас болж хойшлоод л яваад байна.

Б.Төрбат