гэмтэл бэртлээс авсан хүзүү, нурууны өвчлөл цөөнгүй байгаа бөгөөд ихэвчлэн илүүдэл жинтэй хүмүүс энэ өвчлөлд өртөмтгий байдаг юм байна. Энэ талаар товч мэдээлэл өгье.

Хүзүү нурууны бүтэц:
Нуруу нь хүзүүний долоон үе (C), цээжний 12 (T), бүсэлхий нурууны тав (L), ахар сүүлний хэсгээс бүрддэг. Суурь нь хэмтэй яс, бүрхүүл зөөлөн эд, хальс , нугалам хооронд нь мөгөөрсөн жийрэгтэй (диск), нугалмайн яс болон үе холбоосоор хамгаалагдсан нугас.

Нуруу яагаад хөшиж өвддөг вэ?
Хөдөлгөөн багасахаар мөгөөрс диск шохойждог. Мөгөөрс нь ясжина, ясны хэмтэй хэсэг нь алдагдахаараа хавчигдаад гэмтэхээрээ өвдөлт мэдрэгдэж эхэлнэ. Энэ нугалмуудын хооронд мөгөөрсөн диск байдаг бөгөөд үүний хажуугаар судсууд явдаг байна. Цусан хангамжийн дутагдлын улмаас хэмтэй хэсэгт тэжээл алдагдах мөн ямар нэгэн гэмтэл авахад нугалам хавчигдаж, хугарсны улмаас мэдрэлийн ёзоорууд хагардаг. Гэмтлийн гаралтай эсвэл хөдөлгөөний дутагдалд орсны улмаас мэдрэлийн ёзоорууд гэмтэж цочроод, нуруу бүсэлхийний өвдөлтүүд үүсдэг. Хүний үе мөч хөдөлгөөнд орж чөлөөтэй байх ёстой. Байнгын суугаа ажилтай хүмүүсийн дунд хөдөлгөөний хомсдол өндөр байдаг бөгөөд нэг хэвэндээ удаан сууж, нуруугаа байнгын дарамтанд байлгахаар ачаалал өгч, өвдөлт мэдрэгдэж эхэлнэ.

Бөөр өвдөхөөр яагаад нуруу өвддөг вэ?
Бөөр арын хөндийд байрладаг учраас нуруутайгаа ойролцоо байна. Тэгэхээр бөөрний тодорхой мэдрэлүүд нурууны мэдрэлтэй холбогдож байдаг. Бөөрний үрэвслийн үед мэдрэлээр дамжиж нуруу өвдөж байгаа байдал илэрдэг. Мөн эмэгтэйчүүдийн сарын тэмдгийн алдагдал, өндгөвчний үүсмэл өөрчлөлтүүд болоход мөн л мэдрэлтэйгээ холбогдсон байдаг тул нурууны өвдөлт илэрч байдаг.

Ямар шинж тэмдэг илэрвэл эмчид хандах ёстой вэ?
Өглөө босоход, удаан суухад, бөхийж гэдийхэд болон удаан явахад нуруу чилж хөшиж байвал эмчид хандах ёстой. Гэхдээ энэ нь дан нурууны өвдөлт байна уу эсвэл бөөрний болон бусад өвдөлт хавсарч байна уу гэдгийг мэргэжлийн эмчид үзүүлж ялгах хэрэгтэй. Гэмтлийн гаралтай өвдөлтүүд ужгираад, халуун хүйтнээс харшаад хүндрэх магадлалтай байдаг. Мөн хавдартай тохиолдолд тэр хавийнхаа мэдрэлд нөлөөлдөг. Тиймээс эхлээд мэдрэлийн эмчид үзүүлээрэй. Туршлагатай эмч нар бол ихэвчлэн барьж үзээд л хүзүү, нурууны өвчний багцаа авчихдаг. Суулттай байгаа эсэх, тодорхой хэмжээний гэмтэлтэй байна уу, төрөлхийн эсвэл олдмол гажиг байгаа эсэхийг тогтооно. Дараа нь рентген оношлогоо, шаардлагатай бол компьютер томографт харуулна.

Нуруу буруу сууснаас болоод муруйдаг. Муруйг засах боломж байдаг уу?
Сүүлийн үед засдаг болсон. Гэхдээ нас ахимаг хүмүүсийн нуруу хэт шохойжчихсон байвал муруйг арилгах хэцүү. Залуу хүмүүсийн нурууны муруйг хөдөлгөөний эмчилгээгээр засч байгаа.

Нурууны өвчинд ямар эмчилгээ хийдэг вэ?
Тухайн өвчнөөсөө шалтгаална. Хэрвээ гэмтлийн гаралтай бол гэмтлийн процессыг зогсооно. Нуруунд тогтчихсон судас хагарсан эсвэл нугалам сэтрээд хугарсан байж болно. Том биетэй тарган хүмүүс нурууны өвчлөлд илүүтэй өртдөг. Ачааллаа даахгүй нуруу нь хавчигдаад, диск нь гулгаад хойшоо, урагшаа шахагддаг. Ялангуяа мэдрэл нугас руугаа шахсан байрлалтай байвал нурууны гэмтлүүд маш хүндрэлтэй хэцүү байдаг. Гэмтлээсээ доошоо салаалаад бүх мөч рүүгээ мэдээ алдуулдаг.
Тэгэхээр тухайн өвчнөөс хамаараад европ болон уламжлалт эмчилгээний аль нь шаардлагатайг тогтооно. Уламжлалт эмчилгээнд сэргээн засварлах эмчилгээтэй хавсраад таталгаа хийж суусан нугалмуудыг нь татчихдаг. Хөндийрүүлж өгснөөр дарагдсан ёзоорууд сулардаг учраас өвдөлт намддаг.

Гэмтлийн гаралтай өвчин бүрэн эдгэрэх үү?
Гэмтлийнх бол хэцүү. Мэдээж эмчилгээндээ төгс туйлбартай явж чадвал эдгэнэ. Бүрэн хавчигдсан диск хэвэндээ орно гэж байхгүй. Гэхдээ мэдрэл нь дарагдахгүй, цусны урсгал чөлөөтэй болвол өвчин намдана.

Нуруу өвчилсөн тохиолдолд ямар дэглэм барих вэ?
Нурууныхаа өвчнөөс хамаарна. Гэмтлийн гаралтай хэт шахагдчихсан дисктэй байвал хөдөлгөөнөө тодорхой хэмжээгээр хориглоно. Харин байрлалтай холбоотойгоор жишээлбэл, муруйсан эсвэл хэт суугаа байдалтай, хөдөлгөөний хомсдолтой хүмүүс өдөрт заавал 10-20 минут байнгын дасгал хөдөлгөөн хийж байх ёстой.

Нурууны өвчлөл бусад эрхтэндээ нөлөөлдөг үү?
Мэдрэлээ дагаж нөлөөлдөг. Өөрөөр хэлбэл, бөөр өвдөлтөнд яаж нөлөөлж байна тэрэн шиг нөлөөлж дамждаг. Остеохондроз буюу хүзүүний нугалмын гэмтэл үрэвслийн үед тархин дахь цусан хангамж өөрчлөгддөг. Хүзүүний дөрөвдүгээр нугалам дундуурх хажуугийн хоёр судас тархи руу ордог. Хэрвээ хүзүү хөдөлгөөнгүй болоод суучихвал чигээрээ гүйж байсан судас тахийгаад саатахад тархинд очих цусан хангамж багасч толгой байнга өвддөг, гуя дайвдаг процесс үүснэ. Тэрнээс болоод гар болон зүрх рүүгээ дагаж өвддөг. Энэ мэт өвдөлтүүд гарч ирдэг байна.

Өвчний далд үе гэж байдаг уу?
Зарим хүн арван жилийн өмнө нуруу өвдөж байсан гэдэг. Тухайн үедээ халуун жин тавьсан, тариа хийлгэсэн ч юм уу өвдөхөө больчихсон. Гэтэл нэг эвгүй гишгээд, хүнд юм өргөөд л өвдчихлөө гэдэг. Бидний хэлж заншсанаар нурууны хөнгөн, хүнд, архаг радикулит гэдэг өвчин байна. Архаг хэлбэр нь олон жилийн өмнө байж байсан ч тухайн үедээ сэдрээд буцаад далд хэлбэрт орчихдог. Манайхан тэрийг нь тоохгүй гүрийгээд халуун жин, бумба тавьж илж байгаад намдаагаад түр мартчихдаг. Тэгээд тав эсвэл гурван жилийн дараа л дахихад архаг хэлбэрт орчихсон байдаг.

Хэдэн насны хүмүүс илүү өвчлөмтгий байдаг вэ?
Одоо ч ялгарахгүй болж. Үндсэндээ хөдөлгөөнтэй холбоотойгоор л гарч ирж байна. Гэмтэлтэй холбоотойгоор маш их байгаа, нас ялгахгүй байна. Нурууны остеохондроз юмуу архаг радикулит ихэвчлэн 20-иос дээш насанд илэрч байна. Ялангуяа хоол хүнс, ажлын байдалтай холбоотой гарч ирж байгаа. Хорин хэдтэй залуухан хэрнээ тарган, жин ихтэй хүмүүс аль хэдийн нурууны өвчтэй болчихсон байдаг.

Хоолны дэглэм хэрхэн барих ёстой вэ?
Ясны сийрэгжилтэнд хориотой хоол хүнс идэж хэрэглэж болохгүй. Мөн таргалахгүй байх хэрэгтэй.

Ямар орон дээр унтвал тохиромжтой бол?
Монголчууд эрт дээр үеэс хатуу орон дээр унтахыг зөвлөж ирсэн. Харин сүүлийн үед эмч нар зөөлөн орон дээр унтахыг зөвлөдөг болжээ. Хүний нуруу долгионтой хэлбэртэй. Тэгэхээр тэрэнд таарсан хэлбэртэй "матрас" дээр унтах хэрэгтэй гэдэг. Гэхдээ хэт зөөлөн ор нуруунд маш муу.