Цаг хугацааны хүрд эргэж саяхан л парламентад 35 суудал авч, олонхийг бүрдүүлж байсан Ардчилсан намынхан өнөөдөр УИХ-д арайхийн бүлэг байгуулах чадамжтай есхөн суудалтай байна.

Есөн гишүүн угтаа цөөдөхгүйгээр, хүчтэй сөрөг хүчний үүрэг гүйцэтгэж болох ч унтаа байдалтай байгаагаас нь нөгөө 65 “намайг хэн хэлэх вэ, нохойг хэн саах вэ” гэдэг шиг аашилж, авирлаж буй дүр төрх байсхийгээд ажиглагддаг. Үүнээс улбаалаад Ардчилсан намд ямар үйл явц өрнөж буйг хөндөхийг хичээлээ.

2016 оны сонгуулиар лидерүүдийнх нь хэнийх нь тооцоолж байгаагүй ялагдал хүлээв. Тэд шинэчлэгдэх ёстой юм байна гэдэгт нэгдэв. Гэхдээ ярьсан шигээ шинэчлэгдсэн үү гэвэл учир дутагдалтай. Аа бас ололттой тал ч бий. Луйвартай ч гэсэн анх удаа намын даргаа нийт гишүүдээсээ асууж тодруулсан, сунгаанд өрсөлдөгчид Монгол орноо тойрч, намын бүх гишүүд дэмжигчиддээ мөрийн хөтөлбөр, юу хийж чадахаа дуулгасан. Олонхийн санал авсан намын дарга шинэчлэлийг цааш үргэлжүүлж намынхаа дүрэмд өөрчлөлт оруулж, Үндэсний зөвлөлдөх хорооныхоо нэрийг өөрчилж, гишүүдийнхээ тоог ч нэмсэн. Шат шатны намын байгууллагын гишүүдийн татварын хэмжээг тогтоож, мөнгөө төлөөгүйг нь хасдаг системд яг таг шилжээд байна. Өмнө нь тэр бүр “салхи оруулдаггүй” байсан хуучнаар Үндэсний зөвлөлдөх хорооны гишүүнд /одоо ҮБХ/ хоёр жилд нэг удаа ротаци явуулж байхаар тогтов. Гэхдээ сонгуулийн өмнөх жил ротаци хийхгүй. Энэ хорооны гишүүн жилийн гурван сая төгрөгийн татвартай. Нийслэлийнх 1.5 сая, дүүргийн намын хорооны гишүүн 500 мянган төгрөгийн татвар төлөх хатуу хуваарьт шилжив. Татвар төлсөн төлөөгүйгээс хамаарч ротацид явуулж байгаа ч гэж ойлгож болно. Саяхан даа хоёр, гуравхан сарын өмнө Үндэсний бодлогын хорооноос мөнгөө төлөөгүй гэх “ял”-д унасан 100 гаруй хүн хасагдаад байгаа. Тэдэн дунд Ардчилсан намын лидерүүд цөөнгүй байсан. Товчхондоо Ардчилсан намд өнгөрсөн хугацаанд ийм үйл явц өрнөж дууслаа. Юм хийсэн үү гэвэл хийжээ, гэхдээ зөвхөн дотооддоо. Тэгвэл одоо юу болж байна вэ. Улс төрийн намуудаас хамгийн олон фракц, жигүүртэй нь эднийх. Үе үеийн дарга нар нь фракцаасаа сална гэж тамга гардахдаа хэлдэг ч салж чаддаггүй байсан юм. Үнэн хэрэгтээ нөгөөдүүл нь дийлддэггүй, “хөл буюу сүлжээгээ” нам дотроо бэхжүүлсэн байсан гэсэн үг л дээ.

Намын гишүүдээсээ сонгогдсон С.Эрдэнэ дарга ч “Ардчилсан нам дотооддоо фракцгүй, АН гэдэг нэг цөм л болно” гэдгийг удаа дараа мэдэгдсэн. Тэгвэл энэ нэг талаараа одоо биеллээ олсон харагдана. Түрүүнд дурдсан өнгөрсөн жил гаруйн хугацаанд Ардчилсан намд өрнөсөн үйл явцын хүрээнд лидерүүд нь тоглоомын гадна гарчихлаа. АН өмнө нь фракцуудын нам байсан бол одоо ганцхан С.Эрдэнийн харьяалалд нь байсан “Шонхор”-ын нам боллоо.

Товчоор хэлбэл, Ардчилсан намд тодорхой хэмжээгээр нөлөөтэй байсан “Алтангадас”, МҮДН, “Нэг Ардчилал” фракцын лидерүүд намынхаа үйл хэрэгт төдийлэн оролцохгүй, хойш суулаа. С.Эрдэнэ ч энэ бүхнийг овжиноор ашиглаж аймаг, дүүрэг, ҮБХ гээд ер нь бүхий л төвшинд “Шонхор”-уудаа байршуулж чаджээ.

Хүчтэй нь хүчгүйгээ барьдаг нийгэмд амьдарч байна гэж их ярих болжээ. Байгалийн шалгарал гэх нь хаашаа юм. Гэхдээ Ардчилсан намд ийм хүн-нийгмийн шалгарал явагдаж байна. С.Эрдэнийн толгойлсон Ардчилсан намд одоо “Шонхор”, МоАХ гэсэн хоёр фракц л үлдлээ. Яагаад гэвэл энэ хоёр фракцийн лидерүүд эрх мэдэлтэй, албан тушаалтай байгаа юм.

“Шонхор”-т бусад фракцийн лидерүүд бус гишүүд нь “элсэх” үзэгдэл явагдаж эхэлсэн. Энэ “нүүдэл” одоо ч үргэлжилж буйг дурдах хэрэгтэй. Эрх мэдэл хаана байна хүч тэнд төвлөрдөг энгийн логик энэ намд үйлчилж буйг улс төр гадарладаг хэн бүхэн төвөггүй ойлгож байгаа биз ээ.

Одоо тэгээд яах юм бэ гэж үү. Намын анхан, дунд гээд бүх шатанд “Шонхор”-ынхон бат нот байраа эзэлсэн учраас 2020 он хүртэл эрх мэдэл тэдэнд төвлөрнө. 2020 оны сонгуулийн дараа энэ намын хувь заяа хааш эргэх нь шийдэгдэнэ. С.Эрдэнийн эрх ямбыг хүлцэн тэвчихгүй хүмүүс нь шинэ нам байгуулахаар шуударч буй мэдээлэл бий. Хотын дарга асан Э.Бат-Үүл Гэр хорооллын иргэдийн эрх ашгийг хамгаалах нам байгуулахаар Улсын дээд шүүхэд өөрөө биш ч, төлөөний хүнээрээ хандуулаад явж байгаа нь нууц биш болсон. Мөн МоАН санаачилгынхан байна. Хуучнаар Зүүн хойд Ази, Кроун, Нэг Ардчилал /зарим гишүүн нь/ фракцыг нэгтгэн 2016 оны сонгуулийн өмнө байгуулагдсан “МоАН санаачилга” цаашид ямар улс төр хийх вэ гэдгийг олон нийт анхааралтай харж байна. “Алтангадас”, МҮДН-ынхан ч С.Эрдэнийн “шонхоржуулалт”-ыг зүгээр хараад суугаагүй нь ойлгомжтой биз ээ. Дор бүрнээ л “ажиллаж” байгаа.

МоАН л гэхэд одоо ч байнга гишүүддээ сургалт, хэлэлцүүлэг явуулсаар байгаа аж. Хамгийн сүүлд гэхэд 2020 онд УИХ-д дэвших хүмүүст зориулсан сургалт явуулжээ. Өөрөөр хэлбэл, МоАН санаачилгаас ирэх сонгуулиар ийм хүмүүс нэр дэвших боломжтой гэж үзэж, тэднийгээ вакуумжуулсан сургалтанд хамруулаад амжиж.

Тэгэхээр “Михайлд нэг бодол бий” гэдэг шиг улс төрд нөлөөтэй хоёр намын нэр хүнд нийгэмд унасныг дөрөөлөн тэд шинэ нам байгуулах бэлтгэлээ хийж байхыг ч үгүйсгэх аргагүй болж байна. Угаас 2019 онд улс төрийн нэлээд хэдэн шинэ нам төрж гарна гэх мэдээлэл хэдийнэ улс төрийн хүрээнд гараад байгаа. Түүнчлэн МҮДН, “Алтангадас” фракцынхан нийлж шинэ нам байгуулах яриа гарч эхэлсэн ч одоогоор нам жим байна. 2017, 2018 оныг улстөрчдийн “амардаг” жил гэж тодорхойлж болно. Ирэх жилээс улс төр идэвхжих нь гарцаагүй юм.

Тэгэхээр энэ бүхнээс үзвэл АН шинэчилдсэн гэх үү, эсвэл задрах нь гэх үү. Ямар боловч С.Эрдэнэ тэргүүтэн Ардчилсан намыг нэгэнт шинэчлэгдсэн гэж үзэж байгаа учраас 2020 оны сонгуульдаа эртнээс бэлдэх төлөвлөгөө гаргажээ. Энэ хэрээр нэр дэвших хүсэлтэй хүмүүс ч овоорч. 65 суудалд өрсөлдөнө гэдэг олон хүнд боломж л доо. Нам нь олон нийт рүү чиглэсэн ажил хэрхэн хийхээс, УИХ-д байгаа бүлэг нь сөрөг хүчний үүргээ яаж биелүүлэхээс их зүйл хамаарахаар байна. Ямартай ч Ардчилсан нам 2008-2012 оны үед “Монгол хүн-2020” хөтөлбөр боловсруулж Монгол орноо хэдэнтээ тойрч иргэдтэй уулзсан нь тэднийг 2012 оны сонгуулиар эрх баригч нам болгосон юм. Үүнтэй төстэй ажлыг эхлүүлэхээр “Монголоо сонсъё” аяныг орон даяар эхлүүлэхээр болжээ.

Энэ өдөрлөг аймгуудад тавдугаар сарын 14-нөөс зургадугаар сарын 15 хүртэл сарын хугацаатай, нийслэлд зургадугаар сарын 1-15 хүртэл хагас сарын хугацаатай явагдах аж. Гэхдээ энэ аян 2020 хөтөлбөр шиг амжилт олох нь эргэлзээтэй гэдгийг эцэст нь дурдмаар байна. Цаг үе өөр болсоон.

Eagle.mn