МОЭ-ээс жил бүр уламжлал болгон зохион явуулж буй Дэлхийн сонгодог өгүүллэгийн орчуулгын уралдаанд ирүүлсэн шилдэг бүтээлүүдээс манай сайт уншигчдадаа цувралаар хүргэж байна.

Холоос түүнийг чиглэн ирж явааг харан суух хүмүүс.

Байр байдлаас нь ажвал настай хүн ирж буй мэт харагдавч дөхөх тусам дөнгөж хорь хүрч буй цэл залуу болохыг мэдэв. Гүн бодолд дарагдсан тэрбээр вандан сандал дээр тэдэнтэй зэрэгцэн суулаа. Залуу гартаа байгаагаа үзүүлээд “Манай гал тогооны өрөөний цаг байсан юм” гэснээ вандан сандал дээр нарлан суух хүмүүсийг бүгдийг нь нэгд нэгэнгүй дараалан харав.

- Харин үүнийг л оллоо. Үлдсэн юм гэвэл энэ л байна даа гэж хэлээд, дугуй цагаан тавагтай ижил харагдах цагаа урдаа барин цэнхэр өнгөт тоонуудыг нь хуруугаараа өнгөлөн сууна.

- Цаг минь ямар ч хэрэгцээгүй болсныг нь мэдэж байна л даа хэмээн гэмшингүй хэлэв. “Бас тийм ч чамин эд биш ээ. Энгийн нэг дугуй цагаан таваг шиг боловч цэнхэр өнгөтэй тоонууд нь зохисон гэж яана. Урт, богино зүүнүүд нь гөлгөр цагаан төмөр. Даанч энэ хоёр зүү нь эргэхгүй болчихож. Тийм ээ, эвдэрчихсэн юм. Хэдий явахгүй, зогсчихсон ч гэлээ урьдын адил бөх бат харагдаж байна шүү дээ”.

Тэрбээр тавган хэлбэрт цагныхаа хүрээг дагуулан хурууныхаа үзүүрээр болгоомжтой нь аргагүй тойруулав. Хариугүй хагарчих юм шиг.

- Ганц энэ л үлдэж дээ хэмээн аяархан хэлэв.

Вандан дээр нарлан сууцгаах бусад хүмүүс түүн рүү хэдийн харахаа больсон аж. Гутал руугаа нэг нь гөлрөн суухад нялх биетэй ээж тэргэн дотроо унтах хүүхдээ харна.

- Та бүх юмаа алдчихсан юм уу? хэмээн нэг нь асуув.

- Тэгсээн, бараг бүгдийг нь гэж залуу хөөрөн хариулав.

- Ганцхан энэ үлдэж гэснээ цагаа тэдэнд одоо л харуулж байгаа мэт дээш өргөлөө.

- Гэхдээ наадах чинь эвдэрчихсэн шүү дээ гэж хүүхдээ харан суух ээж өгүүлэв.

- Тийм ээ, тийм. Дугуй цаг минь зогсчихсон. Гэхдээ цагаан, цэнхэр өнгө нь хослоод бүтэн юм шиг л байна шүү дээ. Ахиад л цагаа гайхуулан харуулав.

- Хачирхалтай нь юу гээч, би та нарт огт дурсаагүй байгаа юм байна даа гэж хөөрөн үргэлжлүүлэн ярилаа.

- Ямар жигтэй сонин юм болсныг одоо ярьж өгье. Хар даа, гал тогооны өрөөний цаг маань хоёр цаг гучин хором дээр ирээд зогсчихсон байна шүү дээ. Бүр яг хоёр хагаст шүү!

- Тийм бол танай байшинг бөмбөг хоёр хагаст оносон юм байна гэж нэгэн эр хэлснээ доод уруулаа урагш түрэв.

- Иймэрхүү тохиолдлыг хэд хэдэн удаа сонссон юм байна. Тэсрэх бөмбөг унах яг тэр мөчид цаг зогсчихдог. Хүчтэй унах тэсрэх бөмбөгний үүсгэх даралтаас болж байгаа хэрэг.

Залуу цаг руугаа нэг харснаа бодлогоширонгуй толгойгоо сэгсрэв.

- Үгүй дээ, хүндэт ах минь, үгүй, та эндүүрч байна. Бөмбөгдөлттэй энэ чинь ямар ч хамааралгүй. Та нар минь туж тэр бөмбөгдөлтүүдийн тухай ярих хэрэггүй дээ. Үгүй ээ, шөнө дунд хоёр хагаст огт өөр зүйл болсон юм, гагцхүү үүнийг одоохондоо та мэдэхгүй байна.

- Дөрөв арван тав болж байхад ч юм уу эсвэл долоод ч юм уу зогсоогүй байна. Яг шөнийн хоёр цаг гучин хоромд шүү. Би хоёр гучид гэртээ ирдэг байсан юм. Шөнө дөлөөр л дөө.

Яриагаа үргэлжлүүлэнгээ цуг сууцгаах хүмүүс рүү харсан боловч тэд харцаа буруулцгаав. Залуу ч тэднийг олж харж чадсангүй. Тэгээд цааш үргэлжлүүлэн, “Мэдээж шөнө дөлөөр гэртээ ирж байгаа хүний ходоод нь хонхолзоод л явж таарна, тийм биз дээ? Тиймдээ ч би шууд гал тогооны өрөө рүүгээ зүглэдэг байлаа. Гал тогоо руугаа ороод цаг харахад дандаа л хоёр хагасыг зааж байдаг байв. Дараа нь, ээж маань галт тогоонд араас орж ирнэ. Гэтэн гэтэн алхсаар гэрийн хаалгаа аяархаан гэгч нь онгойлгоод орж ирдэг байсан ч ээж сонсчихдог байлаа. Гал тогоонд, харанхуйд өлссөн амьтан идэх юм хайгаад явж байхад өрөөний гэрэл асаачихна. Ноосон хүрмээ өмссөн, улаан ороолтоо ороочихсон ээж минь хүү рүүгээ харан зогсоно. Гэхдээ хөл нүцгэн. Дандаа л хөл нүцгэн зогсож байдаг байсан даа. Гал тогооны өрөөний шалаа бид өнгөлгөөний хавтангаар өнгөлсөн байсан юм. Гэрэл асаачихаад ээж нүдээ онийлгоод зогсдог байлаа, хурц гэрлээс болоод. Унтаж байгаад босож ирдэг байсан болохоор тэр л дээ.

- Ахиад л шөнө дунд ирлээ гэхээс өөр юу ч хэлдэггүй байсан юм. “Ахиад л шөнө дунд” хэмээн намайг зэмлэнгээ оройн хоолыг минь халааж өгдөг байсансан. Дараа нь намайг хоолоо идэхийг минь харан хажууд ирж сууна. Хавтан шал хүйтэн болохоор тийн хүлээх зуураа хоёр хөлөө хооронд нь үрж суудаг байлаа. Шөнө ээж маань гутал ерөөсөө өмсдөггүй байж билээ. Хоолоо идэж дуустал минь хань болж хажууд байна. Чингээд намайг өрөөндөө ороод гэрлээ аль хэдийн унтраасны дараа хоол идсэн тавгийг минь цэвэрлэж хураах нь сонсогддог байв. Шөнө бүр энэхүү явдал давтагдана. Голцуу хоёр хагаст.

Ээж минь шөнө дөлөөр нойроо хугаслан байж надад хоолыг минь халааж өгдөг байсныг би гэдэг хүн тэгэх л ёстой юм шиг бодож байжээ. Тэгэх л ёстой юм шиг боддог байж. Байнга л хоолыг минь бэлдэж өгдөг байсан хэрнээ “Дахиад л орой ирэх шив дээ” гэхээс өөр юу ч хэлдэггүй ижий минь... Харин би энэ бүхнийг хэзээ ч өөрчлөгдөхгүй гэж санаж явсныг минь яана. Цаашдаа ч ийм л байх ёстой юм шиг санагддаг байв.

Агшин зуур анир чимээгүй бүгдийг нь нөмрөн авлаа.

Энэхүү аниргүйг эвдэн залуу “Тэгсэн одоо ямар байна?” хэмээн шивнэн зэрэгцэн суух хүмүүсээ харлаа. Залуу даанч тэднийг харж чадсангүй. Цагаан цэнхэр өнгөт нөгөө цагныхаа нүүрэн талыг амандаа ойртуулан, чихэнд нь сэм хэлж байгаа аятай, “Одоо, одоо бол тэр бүгд диваажин байсныг ойлголоо” хэмээн шивнэж сэтгэлээ уудаллаа. Дахиад л аниргүй нөмрөв.

Хором хэрийн дараа “Танай гэрийнхэн хаана байгаа юм бэ?” гэж дуугаа хураан бодлогошрон суух түүнээс нэгэн эмэгтэй асуулаа. Залуугийн нүүр тэрхэн зуур улайж, уг асуултад хариулахад эвгүй байсан ч инээмсэглэн,

- Аа, та аав, ээж хоёрыг минь асууж байна уу? Тэд ч гэсэн байхгүй. Бүгд байхгүй хэмээн гунигтай хариулав. “Цөмөөрөө байхгүй болсон”.

Ичиж нүүр нь улайсан залуу вандан дээр суух хүн бүр лүү дараалан харж инээмсэглэв. Даанч тэд залуу руу харсангүй. Тэрбээр цагаа дахин өргөж харуулан

- Энэ цаг л ганцаар үлдсээн. Хамгийн гоё нь юу гээч, манай цаг яг хоёр хагаст зогсчихсон. Яг хоёр цаг гучин хоромд шүү хэмээн тун чиг баяртайгаар хэлэв.

Ийнхүү гашуун үнэнийг хөгжин баясан өгүүлсэн авч өөр үг амнаас нь унасангүй. Туйлын их уйтгар гунигт автан сууна. Залуугийн хажууд суух эр гутал руугаа л харсаар. Харин залуу маань гутлаа ер харсангүй. Диваажин гэх үгийг л тэрбээр дахин дахин бодон суулаа.

Вольфганг Борхерт (1921-1947)

Эх сурвалж www.wikimon.mn

Орчуулсан Х.Аяаугүль