Сингапурт дэлхийн хамгийн нөлөө бүхий эрхмүүд энэ өдрүүдэд цуглаад байна. Тэд АНУ болон Умард Солонгосын төрийн тэргүүн нарын дээд хэмжээний уулзалт болж байсан Capella зочид буудалд дэлхий дахины өмнө тулгарч буй асуудлыг хэлэлцэж байгаа нь энэ.

Bloomberg L.P-ийн гүйцэтгэх захирал Майкл Блумбергийн санаачилгаар чуулж буй анхны чуулганд форумыг үүсгэн байгуулагч гишүүд болох дэлхийн улс төр, бизнес, санхүүгийн салбарын 400 төлөөлөгч урилгаар оролцож байна. Энэхүү форумыг дэлхийн эдийн засгийн чуулган-давосоос давсан олон улсын форум гэж дэлхийн хэвлэл, мэдээллийн байгууллагууд онцолж байна. New Economy Forum-ын 400 үүсгэн байгуулагчдын дунд Монгол улсаас Худалдаа хөгжлийн банкны ТУЗ-ийн дарга Д.Эрдэнэбилэг багтаж байгаа юм. 2050 он гэхэд дэлхийн хүн ам 10 тэрбумд хүрч, хот суурин газарт аж төрөгсдийн тоо 2.5 тэрбумаар нэмэгдэх үед дэлхийн хотууд тэр бүх хэрэгцээг хангаж чадах эсэх, одооноос тогтвортой өсөлтийн суурийг тавихад нөлөөлөгчид юу хийж болохыг тэд хэлэлцэж байна. БНХАУ, АНУ-ын хооронд үүсээд буй худалдааны маргаан, Хятадын эдийн засгийн төлөв, даяаршил гээд цаг үеийн асуудлуудаас гадна, ирэх 20-30 жилийн шинэчлэл, технологийн салбарын түрэмгийлэл, дэлхийн хүн амын өсөлт, үүнийг дагаж бий болох эрэлт хэрэгцээ, цаашилбал 2050 он гэхэд улс орнуудын хүчний тэнцвэрт гарах өөрчлөлт гээд олон асуудлыг хөндөж, тогтвортой хөгжлийн шийдлийг эрэлхийлж байна.

• Сингапурт дэлхийн хамгийн нөлөө бүхий эрхмүүд энэ өдрүүдэд цуглаад байна.

• Хэлэлцсэн асуудлын үр дүн нь богино хугацаанд шууд биеллээ олж, чуулганы тэмдэглэл бус бодит ажил хэрэг болох боломжтой гэж үүсгэн байгуулагчид дүгнэж байгаа юм.

• Харин шинэ эдийн засгийн форум нь шинэ эрин үеийн шинэ институт болж байна.

New Economy Forum-ын хувьд давос дахь дэлхийн эдийн засгийн чуулгантай харьцуулахад цөөн оролцогчтой боловч илүү нөлөө бүхий эрхмүүдийг хамруулснаараа онцлог юм. Энэ утгаараа хэлэлцсэн асуудлын үр дүн нь богино хугацаанд шууд биеллээ олж, чуулганы тэмдэглэл бус бодит ажил хэрэг болох боломжтой гэж үүсгэн байгуулагчид дүгнэж байгаа юм. Дэлхийн эдийн засаг өөрчлөлтийн ирмэг дээр ирээд байна. Тодруулбал, эдийн засгийн тэнцвэр аж үйлдвэржсэн өрнөдөөс шинэ эдийн засгийн орнуудад шилжиж буй. Хүн ам зүйн өөрчлөлт, маш хурдтай өрнөж буй технологийн дэвшил нь түүхийн энэхүү өөрчлөлтийг шинэ мянганы турш залуурдахаар байна. Эдийн засаг, нийгэм, хүрээлэн буй орчны тухай ойлголт хэмжигдэхүүн урьд өмнө байгаагүйгээр хувьсан өөрчлөгдлөө. 2050 он гэхэд Хятад Улс дэлхийн ДНБ-ий 35 хувийг бүрдүүлдэг болох нь. Нийт ажлын байрны 50 орчим хувь нь автоматжина. Цэнхэр гарагийн хүн ам 10 тэрбумд хүрч, хот суурин газарт оршин суугчдын тоо 2.5 тэрбумаар нэмэгдэнэ. Гэтэл бид энэ бүхнийг нэгдсэн байдлаар харж, ойлгож, шийдэл хайх цаг үед ирлээ. Харин New Economy Forum нь шинэ эрин үеийн шинэ институт болж байна. Мэдээлэл, дүн шинжилгээ, үйл явдлууд, шинжээчдийн таамгийг нэгтгэн харъя.

ХОТЖИЛТ БА УХААЛАГ ХОТЫН ЭРЭЛД

НҮБ-ын тооцоогоор 2050 он гэхэд дэлхийн нийт хүн амын 68 хувь хот суурин газар аж төрөх төлөвтэй байгаа тул аюулгүй, тогтвортой хөгжил бүхий хотуудыг бий болгох шаардлага урган гарч байна. Үүнтэй зэрэгцээд дэлхийн хүн амын 35 хувийг ердөө л гурван улс дангаараа бүрдүүлэх төлөвтэй байгаа юм. Тиймээс илүү уян хатан, аюулгүй, хүрээлэн буй орчинд ээлтэй, тогтвортой өсөлт бүхий хот байгуулах хэрэгцээ, шаардлага өдрөөс өдөрт тулгамдаж эхэллээ. Энэ бол шийдэл хүлээж буй сорилт. Тэгвэл ямар шийдэл байна вэ. Дэлхий даяар хотжилтын үр нөлөөг идэвх санаачилгатай дэмжихийн тулд Сингапурт анхны ухаалаг хотын шийдэл лаборатори байгууллаа. Уг лабораторийн зорилго бол дулаан алдагдал багатай барилга, ухаалаг дэд бүтэц, эрчим хүчний хэмнэлтийг дэмжих замаар хотын хүн амын амьдралын чанарыг дээшлүүлэх явдал. Гэрэлтүүлгийн систем л гэхэд маш бага эх үүсвэрээр их эрчим хүч үйлдвэрлэх, байшингийн өнгөлгөө гэхэд усанд хэмнэлттэй үргэлж цэвэр цэмцгэр байх шийдлийг эрэлхийлж байгаа юм.

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭМНЭЛТИЙГ ЭРЧИМТЭЙ ЯРИХААС АРГАГҮЙ БОЛЛОО

2040 он гэхэд Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагын гишүүн бус орнуудын эрчим хүчний эрэлт 61 хувиар өснө гэж New Economy Forum үеэр ярьж байна. 2050 он гэхэд дэлхийн 9.7 тэрбум хүн амын гурваны хоёр нь хотжих бөгөөд тэр хэрээр эрчим хүчний асар өндөр эрэлт хэрэгцээ цаашид бий болохоор байна. Уг сорилтыг даван туулах шийдлийг дээрх чуулган хөндсөн юм. ADNOC бол дэлхийн эрчим хүчний хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, аюулгүй байдлыг хангахад дэвшил гаргасан корпораци. Тухайлбал, Энэтхэг, Хятадад 40 жилийн хугацаатай концессоор дэлхийн хамгийн том газрын тос боловсруулах, петрохимийн иж бүрэн үйлдвэр байгуулж буй бөгөөд өсөн нэмэгдэж буй Азийн эдийн засгуудын өсөлтийг дэмжихэд үйл ажиллагаа нь чиглэж байна.

ДУНДАЖ ДАВХАРГА ТЭЛНЭ

Өнөөдөр 3.2 тэрбумаар тоологдож буй дундаж давхаргын хүн ам 2030 он гэхэд таван тэрбум давна. Энэхүү өсөлт, чанартай амьдралын төлөөх хэрэгцээ эрчим хүчний хэрэглээг нэмэгдүүлэх ээлжит сорилт болж байна. Exxon Mobile нь эрчим хүчний өсөн нэмэгдэж буй хэрэгцээг хангах технологийг хөгжүүлэхийн зэрэгцээ хүлэмжийн хийг бууруулах технологийг хөгжүүлж буй. 2000 оноос хойш дундаж давхаргын эрчим хүчний эрэлт хэрэгцээг хорт хийн ялгарал багатай эх үүсвэрээр хангах технологийн хөгжүүлэлтэд ес орчим тэрбум ам.доллар зарцуулаад байна.

ХУДАЛДААГ ЦАХИМЖУУЛНА

2020 он гэхэд улс орнуудын хооронд хийгдэж буй цахим худалдаа 900 тэрбум ам.долларт хүрч өсөх бөгөөд дэлхийн цахим худалдааны 22 хувьд хүрнэ. Ингэснээр харилцан хамааралтай ертөнцөд худалдаа бол дэлхийн эдийн засгийн эх булаг юм. Жижиг, том ямар ч бизнест, шинэ зах зээлд нэвтрэхэд энэ бол хамгийн чухал. Тэгвэл шийдэл нь энд байна. FedEx бол худалдааг тэлэх, шуурхай нийлүүлэлтийн гинжин хэлхээг бий болгож, дэлхийн хэрэглэгчдэд бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг хүргэхэд маш чухал үүрэг гүйцэтгэж байна. Шинэ бизнесүүд шинэ зах зээлд хөл тавих шийдлийг FedEx-гүйгээр төсөөлөх аргагүй болж байна. HSBC-ийн тооцоогоор гадаад худалдааны санхүүгийн гүйлгээний баримт бүрдүүлэлтэд жилд нэг тэрбум ширхэг цаас хэрэглэдэг. Тэгвэл үүнийг цахимжуулснаар байгаль орчинд төдийгүй эдийн засгийн хувьд илүү ашигтай хэмнэлт хийхээр байгаа юм. Гэхдээ дэлхийн худалдааны барааны 35 хувь нь үеэ өнгөрөөсөн энэ системээр явж байгаа нь томоохон сорилтод тооцогдож байна. HSBC нь блокчейн зэрэг шинэ дижитал технологийн ачаар улс орнуудын хооронд бизнес эрхлэхэд шуурхай, аюулгүй, хямд болж байна. Ази, Номхон далайн худалдаанд цаасны хэрэглээг халж, цахим хэлбэрт шилжүүлснээр экспортын өртгийг 31 хувиар бууруулж байна. Ингэснээр бизнесийн бэлэн мөнгөний урсгал нэмэгдэж, эдийн засгийн өсөлт нэмэгдэж, амьдралын түвшин доогуур иргэдэд ч чухал хэрэгцээтэй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний өртөг буурахад энэ нь нөлөөлж байна.

АЖИЛЛАХ ХҮЧНИЙ ШИЛЖИЛТ ХӨДӨЛМӨРИЙН ЗАХ ЗЭЭЛИЙГ ӨӨРЧИЛЖ БАЙНА

2034 он гэхэд Африкт хөдөлмөрийн насны хүмүүсийн тоо 1.1 тэрбумд хүрэх төлөвтэй байгаа нь дэлхийд хамгийн том ажиллах хүчний арми болохоор байна. Дэлхийн хүн амын динамик өөрчлөгдөж байгааг эндээс уншигч та анзаарсан байх. 2034 он гэхэд Африкийн хотын хүн ам 187 саяар нэмэгдэнэ. Ингэснээр илүү их инновац, нөөц, хөгжлийн боломжуудын төв ч мөн өөрчлөгдөнө гэсэн үг. Үүнд нийцэх шийдэл, гарцыг New Economy Forum танилцуулж байна. Dangote академи нь эмэгтэйчүүд, залуучуудыг орлого олох боломжийг нэмэгдүүлэх, чадавхжуулдаг. Залуу үеийнхнийг олон мянгаар нь техникийн болон аман харилцааны ур чадвар эзэмшүүлэх нь орчин үеийн аж үйлдвэрийн хамгийн гол хэрэгцээ гэж данготе академи үздэг. Харин Алико Данготе сан нь орон нутгийн эмзэг бүлгийн болон хөгжлийн бэрхшээлтэй нэг сая эмэгтэйн өрхийн орлогыг нь нэмэгдүүлэх санхүүгийн болон зах зээлд ижил тэнцүү оролцох боломжоор хангадаг аж.

ДЭЛХИЙГ ТЭЖЭЭХ ТЕХНОЛОГИЙГ ХӨГЖҮҮЛЖ ЭХЭЛЛЭЭ

2050 он гэхэд өсөн нэмэгдэж буй хүн амын хүнсний хэрэгцээг хангахын тулд хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүнийг 70 хувь нэмэгдүүлэх шаардлагатай. Фермерүүд ургацын өгөөжөө нэмэгдүүлэх, байгаль цаг уурын нөлөөллийг бууруулахын тулд газрын талаар ахисан түвшний мэдээлэлтэй байх ёстой. Харамсалтай нь технологийн хомс байдлаас болж фермерүүд, тариачид шаардлагатай мэдээлэл цуглуулах боломж хязгаартай байгаа юм. Энэ нь сорилт болж байна. Тэгвэл ямар шийдэл байна вэ. FarmBeats компани хямд үнэтэй мэдрэгч, дрон болон бусад мэдээлэл цуглуулагч төхөөрөмжийг ашиглан цуглуулсан датагаа Microsoft-ийн алгоритмоор боловсруулан ашигладаг. Энэхүү хиймэл оюун ухааны тусламжтайгаар уур амьсгалын өөрчлөлтөөс сэргийлэх, биологийн олон янз байдлыг хамгаалах, ургацын өгөөжөө нэмэгдүүлэх, усны хомсдлоос сэргийлж болохоор байна. Давосоос давсан олон улсын форум өнөөдөр Сингапурт үргэлжилнэ.

Б.Баяртогтох

Засгийн газрын мэдээ

Давосоос давсан олон улсын форум бий болсныг Bloomberg-ийн “Шинэ эдийн засгийн чуулган” тунхаглалаа
Tweet
Bolod.mn