МАН-ын удирдлагууд төрийн албан тушаалыг үнэлэн 60 тэрбум төгрөг босгох тухай хэрхэн ярилцаж байгаа нууц бичлэгийг Г.Доржзодов гэх залуу 2016 оны УИХ-ын сонгуулийн үеэр олон нийтэд цацаж шуугиан тарьсан.

Тэгвэл 60 тэрбумын хэрэгт УИХ-ын гишүүн М.Энхболд, НИТХ-ын төлөөлөгч Ц.Сандуй, түүний туслах А.Ганбаатар болон иргэн Г.Доржзодов нар яаж холбогдсон талаар товч өгүүлье. Иргэн Г.Доржзодов улс төр судлал чиглэлээр суралцаж, төгссөн бөгөөд тэрбээр УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваагийн сонгуулийн кампанит ажлыг удирдаж байсан нэгэн аж. Ингээд 2014 онд Д.Хаянхярваа гишүүн “Шинэ Монгол Хаад” группийн гүйцэтгэх захирал А.Ганбаатар гэх найзтайгаа түүнийг танилцуулжээ. Улмаар “Шинэ Монгол Хаад” компанийн стратеги хариуцсан захирлаар ажиллахаар болжээ. Дараа нь нийслэлийн МАН-ын дарга Ц.Сандуйтай танилцаж, 2014-2016 онд нийслэлийн МАН-ыг шинэчлэх, бүтэц, зохион байгуулалтыг хийх, үйл ажиллагааны стратеги төлөвлөгөөг боловсруулах, мөн 2016 оны УИХ-ын сонгуульд МАН-ын сонгуулийн төв штаб, түүний бүтэц, зохион байгуулалт, сонгуулийн кампанийн стратеги төлөвлөгөө, түүний нарийвчилсан задаргаа, ажил үүргийн хуваарь гээд ажлыг хийхэд оролц гэсэн үүрэг даалгавар түүнд өгснөөр хамаг хэрэг эхэлсэн түүхтэй.

40 болон 90 минутын бичлэг үнэн, худал эсэх...

2016 оны сонгуульд бэлтгэл ажлын танилцуулга дээр Ц.Сандуй, А.Ганбаатар, Г.Доржзодов нар 40 гаруй хоног ажилласны эцэст 2014 оны есдүгээр сарын 8-ны өдөр УИХ-ын гишүүн М.Энхболдод танилцуулахаар түүнтэй уулзалт хийсэн гэж хэвлэлд бичсэн. Иргэн Г.Доржзодов уулзалтын протоколийг аудио бичлэг хэлбэрээр өөрийнхөө айпад дээрээ бичиж авсан юм байна. Энэ талаараа Г.Доржзодов тайлбарлахдаа “Тэр уулзалтын дараа Ц.Сандуй, А.Ганбаатар, М.Өлзий нар өрөөнд гэв гэнэт орж ирээд миний ажиллаж байсан компьютер дээрх бүх файлыг зөөврийн хард дискэнд хуулж аваад эд мөрийн баримт болох зүйлсийг бүгдийг нь устгасан. Харин миний айпад дээрх протоколын аудио, уулзалтын өрөө рүү зөөж явсан миний хувийн флаш хоёрыг тэд оролдоогүй. 2016 оны хавар зургадугаар сар гараад би арай тогтвортой байх болж сонгуулийн өрнөлийг ажиглаж эхэлсэн юм. Гэтэл нэг л биш. Тэгээд 2014 онд хийж байсан ажлаа эргэж санаад хуучин айпадаа ч асааж үзлээ. Тэгээд өнөөх уулзалтын үеэр яригдаж байсан зүйлсүүдийг дахин нэг сонсоод олон нийтэд эдгээрээс хэсэглээд ч гэсэн хүргэх нь миний иргэний үүрэг юм гэдгийг ойлгосон. Интернэтэд 2016 оны зургадугаар сарын 17-ны орой soundcloud.com дээр байршуулж байгаад твитрээр дамжуулан маш хурдтай түгээгээд хоёр хоногт бараг 600 гаруй зорилтот хүнд хүргэж амжсан” гэсэн байдаг.

Бичлэг дээрх дуу хоолой М.Энхболдынх уу, эвлүүлэг байв уу

М.Энхболд гишүүн 2016 оны зургадугаар сарын 27-нд хийсэн хэвлэлийн хурлын үеэр 90 минутын аудио бичлэгийг эвлүүлэг гэж мэдэгдсэн. Харин Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгээс “Бичлэг дээрх дуу хоолой Ц.Сандуйгийнхтай тохирч байна” гэсэн дүгнэлт 2016 оны зургадугаар сарын 22-нд гаргасан мөртлөө хоёр дахь дүгнэлтдээ “...эвлүүлэг биш...”, гурав дахь дүгнэлт нь “...5 газраараа залгаастай тул эвлүүлэг мөн...” гэсэн хариуг гаргасан байдаг. Тэгвэл “Эвлүүлэг мөн” гэсэн дүгнэлт бүхий шинжилгээний хугацааг харвал М.Энхболд зургадугаар сарын 27-нд “Миний дуу хоолой биш” буюу бичлэг бол эвлүүлэг гэж хэлснийг ШШҮХ бататгаж өгсөн байдаг юм. Түүнчлэн Ц.Сандуй ч өөрөө тухайн уулзалт болсныг хэвлэлийнхэнд хүлээн зөвшөөрсөн дүрс бичлэг бий.

М.Энхболд нэг сая ам.доллар амласан уу

Тухайн үед УИХ-ын гишүүн М.Энхболд Г.Доржзодовыг Энканто хотхоны Спорт центрийн VIP саунд ганцаарчилж уулзъя гэж гуйжээ. Гэтэл түүний оронд УИХ-ын гишүүн Ж.Мөнхбат “Энхболд дарга намайг явууллаа” гээд хүлээж байсан гэнэ. Уулзалтын явцад түүнийг “Гадагшаа явчих. Гэхдээ явахаасаа өмнө “Бичлэг бол эвлүүлэг” гээд камераар бичүүлчих. Тэгвэл нэг сая доллар өгнө” гэж хэлсэн аж. Тэгвэл нэг сая долларыг төлөх хүн нь одоо “Од” болоод байгаа “Алтан Дорнод Монгол” компанийн захирал Т.Ганболд байсан гэдэг.

60 тэрбумын схемийг хэрэгжүүлэх тухай 90 минутын бичлэгийн харилцан ярианы ноцтой хэсгүүд:

Ц.Сандуй: Бид бүх хүмүүсийн судалгааг авсан. Бүх агентлаг, яам, тамгын газар, хууль тогтоох, гүйцэтгэх засаглал, орон нутгийн түвшин, бүгдийнх нь албан тушаалыг гаргаад авсан байгаа. “Үүн дээр хэн ажиллах вэ. Ямар үнэ өртөгтэй байх вэ” гэдэг юмыг л нууцлалд байлгах ёстой. Ингээд түүнийг нь бид “За, чи яг үүн дээр очих юм бол доороо таван хүн олоод удирдаж ажилла. Энэ таван хүнтэйгээ нийт тэдэн төгрөгийн санхүүжилт босгож ир” гэдэг нууц даалгаврыг өгнө. Энэ бол хоор хоорондоо, тус тусдаа байна гэсэн үг.

М.Энхболд: Хотынхыг бас давхар хийчихсэн байгаа юу?

Ц.Сандуй: Тийм. Хийчихсэн. Бүгд байгаа. Дараа нь танд үзүүлчихнэ. Задарна. Энэ бол бүгд задарна. Санхүүжилтийн нэг, хоёр, гуравдугаар схем гэж байгаа. Нэгдүгээр схем бол бүх гишүүдийн татвар, хураамж, хоёр дахь нь, сонгуульд нэр дэвших хүмүүсийн татвар, хураамж.Тэгээд дээр нь бас хандивтай. Сонгуулийн үед ашиг сонирхолтой байгаа компаниудын хандив гэсэн схемийг босгож ирсэн байхгүй юу. За ингээд бүгд задарчхаж байгаа юм. 46 мянган гишүүн байгаа гэж тооцоод л. УИХ-д нэр дэвшигч нь 100, НИТХ 50, дүүрэгт 30, хороо болон Засаг дарга бол тус тус 10 сая гээд задална. Тэгээд томилогдох албан тушаал, одоо сонгогдох биш албан тушаал гээд бүгдийг нь гаргачихсан. Гэхдээ бид байгууллага дээр бол доод тал нь хэлтсийн дарга, ахлах мэргэжилтэн хүртэл яасан. Түүнээс мэргэжилтнүүдийг бол оруулаагүй. Ахлах мэргэжилтэн, хэлтсийн дарга, тэгээд санхүүгийн эрхтэй, дарга, дэд дарга гэсэн ийм үндсэн хүмүүсийг үнэлээд л. Ингээд ерөөсөө эртхэн хүмүүсээ байршуулаад л тодорхой.

Г.Доржзодов: Нэг ёсондоо хөрөнгө босгох фандрайзингийн систем, барууны систем, практикт хийх хэрэгтэй.

М.Энхболд: Тийм орон олон байна уу?

Г.Доржзодов: Европ руу бол хэд хэд бий. Нэг ёсондоо такс...

Ц.Сандуй: Таксаар квот өгөөд.

Г.Доржзодов: Хэлээд өгөөд байна гэсэн үг.

Ц.Сандуй: Ингээд бид босгоход чи хэдийг босгоно гэж тооцлоо.

А.Ганбаатар: ЕР НЬ БОЛ НИЙСЛЭЛ ДЭЭРЭЭС 60 ТЭРБУМЫГ БОСГОЖ БАЙГАА.

Ц.Сандуй: 60 тэрбум босгочхоор байгаа.

А.Ганбаатар: Том намын хэмжээнд одоо ингээд таныг зөвшөөрөөд яг энэ чиглэлээр санхүүгийн схемийг хий гэх юм бол бид хийхэд бэлэн байна. Санхүүгийн схем гэж өөрөө их олон сараар сууж хийх, ажиллах ёстой. Схемээ хийгээд, ажиллах схем хийчхээд, дараа нь хураалтыг яаж нуух вэ гэх асуудал руу явдаг байхгүй юу. Тэгэхлээр тэр юмнуудыг бид олон сар хийх учраас таныг хүлээгээд байдаг маань тэр. Бид яах ёстой вэ гэвэл, хэрэг эрхлэх газрын дарга гэж байна, доор нь одоо хэдэн хүн байна. За ингээд тоотойгоо задарчихсан, гарчихсан. Авах хүмүүс, хувь хүмүүс гээд. Жишээ нь, хууль эрх зүйн хэлтэс гэхэд чинь дарга нь байна, ард нь хэлтсийн дарга, ахлах мэргэжилтэн гээд. Тэгэхэд тэдэнтэй бид харьцана. Бүгдийг нь ингээд тойргийн системээр.

М.Энхболд: Өөр ярих юм юу байна.

Ц.Сандуй: За одоо хамгийн сүүлчийн юмаа яриад дууслаа даргаа, одоохон. Энэ бол гадаадаас мөнгө босгох, гадны бусад нам, гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай. Тухайлбал, Тавантолгойн тэд ч гэдэг ч юм уу. Ийм юмнуудыг тусад нь гадаадад мөнгө угаах маягаар санхүүжилт босгоё гэсэн юм бас байгаа.

Б.Бямбасүрэн