Шударга бусын хонгил хуулийн дагуу баригдах уу

2019-03-27

Төрийн түшээд хөл толгойгоо олохгүй үймэлдэж байна. Тэд албан тушаал эрх мэдлийн төлөө улсын эрх ашгаа умартан тэмцэлдэж эхэллээ.

Тэд ард түмнийхээ эрх ашгийн төлөө бус өөрсдийн эрхийн мэдлийн төлөө улс төрийн тавцнаа ширүүхэн тулаан өрнүүлж байна. Тиймдээ ч засагласан дөрвөн жилдээ дорвитой ажил хийлгүй улстөржсөөр сонгуультай залгах гэж байна. Ээлжит чуулганыхаа хугацаанд улстөржиж “бойкот” хийсээр хэлэлцэх ёстой асуудлуудаа хэлэлцэж амжаагүй. Тиймээс ээлжит бус чуулган зарласан.

УИХ-ын ээлжит бус чуулган товлон зарлах тухай захирамжид нэмэлт оруулах тухай захирамжийг УИХ-ын дарга Г.Занданшатар өчигдөр үдээс хойш гаргажээ. Захирамжаар Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн бусад хуулийн төслийг хэлэлцэхээр нэмсэн байна. Тиймээс хуулийн төслийг намын бүлэг, Байнгын хороод, чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар өчигдөр яаралтай горимоор ширүүхэн хэлэлцэж өнгөрөв.

Үндсэн хуульд төрийн байгууллагуудын эрх мэдэл, үүрэг хариуцлагыг ч тов тодорхой заагаад өгчихсөн. Тухайлбал, Үндсэн хуулийг гуравдугаар бүлгийн 47-ийн нэгд, Шүүхийг зөвхөн Үндсэн хуулийн дагуу байгуулна, хоёрт нь, Шүүх эрх мэдлийг өөр байгууллага эрхлэн хэрэгжүүлэхийг хориглоно гэж заасан байдаг. Харин эцэг хуулийн 49-ийн гуравт, Шүүхийн хараат бус бие даасан байдлыг хангах зорилгоор Шүүхийн ерөнхий зөвлөл ажиллана гэжээ.

Үүнийг нь тэдний яриад байгаа шиг зөвлөмж гаргачихна гэвэл ёстой "лөөлөй". Учир нь ҮАБЗ-д тийм эрх мэдэлтэй хүн байхгүй. ҮАБЗ-ийн Үндсэн хуулийн бус аргаар авах төрийн эргэлт явж байгаань илхэн харагдаж байгаа юм. Үүнийг ЕТГ-ын дарга З.Энхболд мэдэхгүй байна гэдэг ч мөн үлгэр биз.

Ямартай энэхүү хуулийн төслийн сөрөг хүчин болох АН хийгээд хуульчид нилээдгүй эсэргүйцэж байна.

Тодруулбал, Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын өргөн мэдүүлсэн Шүүгчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн талаар хуульч Б.Гүнбилэг "Шүүгчийн эрх зүйн байдлын хуульд ҮАБЗ-ийн зөвлөмж гарсан бол шүүгчийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлнэ гэсэн утгатай үг оруулж ирж байгаа юм байна. Энийг ярихын тулд эхлээд түдгэлзүүлэх гэдэг үгээ тайлбарлая. Түдгэлзүүлэх гэдэг нь тодорхой хугацаанд үйл ажиллагаа эрхлэхийг нь зогсооно гэсэн санаа. Хуульд зааснаар одоогоор долоон нөхцөл байгаа юм, түдгэлзүүлэх. Үүнд мэргэжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх зөвшөөрлийг түдгэлзүүлсэн, эрүүгийн хариуцлагад татагдсан, сураггүй алга болсонд тооцсон, шүүгчээс огцруулах магадлал гарсан бол гэж өөрөөс үл хамаарах дөрвөн нөхцөлтэй. Үлдсэн гурав хувь шүүгчээс өөрөөс нь хамаарах асуудал юм. Үндсэн хуульд шүүгч хараат бус байна, Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ ба Засгийн газрын гишүүн хэн ч бай шүүгчээс шүүн таслах үүргээ хэрэгжүүлэхэд хөндлөнгөөс оролцож болохгүй гэсэн байгаа. Өөрөөр хэлбэл, улс төрийн нөлөөллөөс хараат бус байх гол үндсэн суурь санааг Үндсэн хуульд заасан ҮАБЗ-ийн гишүүд нь зөрчих гэж байна" гэлээ.

Харин хууль ч О.Мөнхсайхан "ҮАБЗ зөвлөмж гаргавал ямар ч шүүгчийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх заалт оруулж байгаа нь Үндсэн хуулийн 49-р зүйлд тусгасан шүүгчийн хараат бус байдлын тухай заалтыг зөрчиж байна. Ингэхдээ ямар үндэслэлээр эрхийг нь түдгэлзүүлэх талаар хуулийн төсөлд тусгаагүй. Энэ нь шүүгчид зүй бусаар нөлөөлөх эрсдэл бий болгож байна. Аль ч шатны ерөнхий шүүгчийг ҮАБЗ-ийн зөвлөмжийн дагуу огцруулах зохицуулат орж ирж байна. Энэ нь Үндсэн хуулийн 51-р зүйлийг зөрчиж байгаа бөгөөд мөн л огцруулах үндэслэлийг хуулийн төсөлд тусгаагүй. ҮАБЗ зөвлөмж гаргавал Улсын ерөнхий прокурор, түүний орлогчийг хугацаанаас нь өмнө албан тушаалаас нь буулгах заалт орж ирсэн нь мөн Үндсэн хууль зөрчиж, хараат бусаар ажиллах баталгааг үгүйсгэж байна. Мөн ҮАБЗ-ийн зөвлөмж гарснаар АТГ-ын дарга, дэд даргын бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх өөрчлөлт орж байна" гэжээ.

Ерөнхийлөгчийн өргөн барьсан хуулийн өөрчлөлт батлагдчихвал ШЭЗБТХ 17.1-д зааснаар "...Ерөнхийлөгч ШЕЗ-н саналыг үндэслэн дор дурдсан үндэслэлээр шүүгчийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлнэ..." гэж заасан дээр 17.1.8-ыг нэмж байгаа. Тэгэхээр ҮАБЗ-н зөвлөмж гаргуулаад Ерөнхийлөгч дуртай шүүгчээ түдгэлзүүлнэ. Мөн ингээд ч зогсохгүй УЕП-ыг ч түдгэлзүүлэх эрх мэдлийг өөртөө авахаар зэхэж буй бололтой.

Өөрөөр хэлбэл улстөрчдийн яриад байгаа хонгил нь хуулийн дагуу “баригдана” гэсэн үг

Erennews.mn