Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/sites/www.bolod.mn/function.php:1382) in /home/sites/www.bolod.mn/mainfile.php on line 301
Санал худалдан авч сонгогддог УИХ-ын гишүүд өөрсдөө ч кнопоо худалдаж, мөнгө олдог
Mobile хувилбар
www.BOLOD.mn
Fact.mn | Miss.mn | Ord.mn | Choibalsan.mn |

Архив ангилал
ДЭЛГҮҮР ХУДАЛДААНЫ ТӨВ
» ДАА ХҮРЭЭ (93966)
» ДҮНЖИНГАРАВ ХТ (77254)
» Гранд плаза (72015)
» Боса (40861)
» БӨМБӨГӨР ХТ (71574)
» Замбала (56935)
» Метромолл (61521)
» Миний дэлгүүр (77093)
» Эвридэй (52873)
» Чансаа гутлын дэлгүүр (77714)
» Хар Хорин зах (60085)
» Хүчит Шонхор ХТ (70023)
» ТОСА ХТ (50684)
» Скай их дэлгүүр (46187)
» Сандэй плаза (63792)
» Нарантуул ОУХТ (72873)
» НАРАН ИХ ДЭЛГҮҮР (61055)
» НОМИН (67080)
» АЗ ХҮҮХДИЙН ИХ ДЭЛГҮҮР (52489)
» Оргил худалдааны төв (57065)
» Next Center (53338)
» E-mart (26711)
» БСБ (35033)
» БАРС ХТ (50471)
» UB MART (57466)
ДҮҮРЭГ ХОРОО
» Баянгол дүүргийн хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газар (15936)
» БАГАНУУР (67579)
» ЧИНГЭЛТЭЙ (56803)
» ХАН УУЛ (66153)
» СҮХБААТАР (58136)
» НАЛАЙХ (59842)
» БАГАХАНГАЙ (49905)
» БАЯНГОЛ (64565)
» БАЯНЗҮРХ (74801)
» СОНГИНОХАЙРХАН (64500)
БАЙГУУЛЛАГА
» ГЛОБ ИНТЕРНЭШНЛ ТББ (49645)
» ГААЛЬ (72426)
» Барилгын хөгжлийн төв (3648)
» Засгийн газрын авто бааз ТӨҮГ (4029)
» ЗАМЫН ЦАГДАА (81911)
» ИНЕГ-МИАТ (88064)
» ММСУХ- Морин спорт (34109)
» Монголын Дарцын холбоо (48751)
» Монголын Залуучуудын Холбоо (82214)
» Монголын Үндэсний Бөхийн Холбоо (54394)
» МЭРГЭЖЛИЙН ХЯНАЛТ (79151)
» МСНЭ (46965)
» МОНГОЛЫН ЗОХИОЛЧДЫН ХОРОО (58242)
» МОНГОЛЫН ЦАХИЛГААН ХОЛБОО (57179)
» МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ (74620)
» МОНГОЛЫН САЙТЫН ХОЛБОО (68835)
» МОНГОЛЫН ОЮУТНЫ ХОЛБОО (58783)
» МОНГОЛ УЛСЫН ХҮҮХЭЛДЭЙН ТЕАТР (37941)
» МҮЭХ (54894)
» МҮХАҮТ (49687)
» МҮСХНХ (15653)
» МҮОНРТ (59372)
» Мэдээлэл технологи шуудан харилцаа холбооны газар (47938)
» ЭМНЕСТИ ИНТЕРНЭШНЛ ОУБ (33546)
» ШШГЕГ (52484)
» ШҮҮХ ПРОКУРОР (69844)
» Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газар (73641)
» ЧИНГИС ХААНЫ ДЭЛХИЙН АКАДЕМИ (43494)
» Чөлөөт Бүс (51571)
» ЦЕГ (84946)
» Цахилгаан тээвэр (49339)
» ЦОГЦ ХАРИЛЦАА ТӨВ (57125)
» Цөмийн энергийн газар (51492)
» Хил хамгаалах ерөнхий газар (16365)
» Харилцаа Холбооны зохицуулах хороо (51222)
» ХХЕГ (46931)
» ХҮЧИРХИЙЛЛИЙН ЭСРЭГ ҮНДЭСНИЙ ТӨВ (52026)
» УБЦТС TЭЦ-4, 3 (70073)
» УМБГ (46894)
» Улсын мєрдєн байцаах газар (46424)
» УРЛАГ- УЛСЫН ДРАМЫН ЭРДМИЙН ТЕАТР (50766)
» УРЛАГ- УДБЭТ (48069)
» Ус сувгийн удирдах газар (15906)
» ТАГНУУЛ (82371)
» ТАТВАРЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР (66606)
» ТӨМӨР ЗАМ (92323)
» Тээврийн төлөвлөлтийн хэлтэс (44843)
» Санхүүгийн зохицуулах хороо (16299)
» СОНГУУЛИЙН ЕРӨНХИЙ ХОРОО (55154)
» Сэргээн засалт, сургалт үйлдвэрлэлийн төв (29463)
» НИТХ (39081)
» Нийгмийн даатгал (50580)
» Нийслэлийн ЗДТГ (15988)
» Нийслэлийн газрын алба (19466)
» Нийслэлийн агаарын чанарын алба (46525)
» Нийслэлийн статистикийн газар (16844)
» НАББҮХ (44016)
» НҮБ (44905)
» Авлигатай Тэмцэх Газар (75837)
» Авто тээврийн газар (59044)
» ОБЕГ (61666)
» Оюуны өмчийн газар (13199)
» Үндэсний Дата Төв (42980)
» ҮТЕГ (44117)
» ҮНДЭСНИЙ НОМЫН САН (46909)
БАРИЛГА
» Гангар инвест (44906)
» ГАЗАР ХАШАА (73818)
» ГАНДИРС (32687)
» ГАНГАР ИНВЕСТ (50277)
» Барилгын материал (43243)
» БАЯСАХ ТРЕЙД (33651)
» БАРИЛГА-САЙН МЭДЭЭ (50893)
» БАРИЛГА-ҮНЭ ХАНШ (95633)
» БАРИЛГА (84313)
» ЖИГҮҮР ГРАНД (59744)
» ИХ ҮЙЛСИЙН ЭРЭЛД (32599)
» МУУ МЭДЭЭ (63622)
» ЭКО КОНСТРАКШН (55905)
» ШИНЭ БАЙР (72134)
» ЦАСТ ИМПЕКС (48427)
» УЛААНБААТАР ӨРГӨӨ (31273)
» Тахилт өндөр уул (44221)
» АЛТАЙ КОНСТРАКШН (58055)
» АВЗАГА ТРЕЙД (51745)
» Пума констракшн (46923)
БАРАА БҮТЭЭГДЭХҮҮН
» БҮТЭЭГДЭХҮҮН-АРХИ (72880)
» СЭЖИГТЭЙ БАРАА (69494)
БАНК САНХҮҮ
» ДААТГАЛ (44934)
» ГОЛОМТ (61964)
» ББСБ (46022)
» БАНК САНХҮҮ (73929)
» БАНК (50227)
» МУУ МЭДЭЭ (53693)
» МОНГОЛ ДААТГАЛ (44046)
» МОНГОЛ БАНК (78035)
» МОНГОЛ ШУУДАН (44318)
» ЭРЭЛ (44673)
» ЧИНГИС ХААН (43895)
» ХЗХ (47998)
» ХХБ (47570)
» ХАДГАЛАМЖ (51901)
» ХАС (48573)
» ХААН (62111)
» ХӨГЖЛИЙН БАНК (66951)
» УЛААНБААТАР БАНК (47783)
» ТРАНС (44128)
» ТӨРИЙН БАНК -ЗООС (62932)
» Тээвэр хөгжлийн банк (44954)
» САЙН МЭДЭЭ (47480)
» НАЙМАН ШАРГА (62542)
» АНОД (54575)
» ПРАЙМ ДААТГАЛ (29172)
» КАПИТРОН (43877)
» КАПИТАЛ (46390)
» ҮНДЭСНИЙ ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ (44767)
» ҮНЭ ХАНШ (59928)
БААР РЕСТОРАН ЦАЙНЫ ГАЗАР
» Дреам (44199)
» БААР- ДОРГИО (54091)
» Бусад (46028)
» ЗОЧИД БУУДАЛ (58011)
» Жура ресторан (43483)
» МЕТРОПОЛИС (32993)
» ЧАПЛИН РЕСТОРАН (30623)
» Цайны газар- БЭЭЖИН НУГАС (31524)
» Цайны газар- ХААН БУУЗ (32105)
» СТЕЛЛА (38587)
» СТРИНГС КЛУБ (30021)
» СӨҮЛ РЕСТОРАН (43005)
» АМРИТА (31287)
» The Bull (38205)
» RIVER SOUND (39402)
» Loving hut (37422)
» HOLLYWOOD (39571)
» САУН МАССАЖ (51759)
» SS клуб (40716)
ЗӨВЛӨГӨӨ
» БИЗНЕС ТӨЛӨВЛӨГӨӨ (602892)
» ЗУРХАЙ (1188233)
» ЗАР (800134)
» ЗӨВЛӨГӨӨ (1392805)
» ИРГЭНИЙ ЭРХ (52506)
» МАРКЕТИНГ МЕНЕЖМЕНТ (65198)
» ХИЧЭЭЛ СУРГАЛТ (80772)
» ХУУЛЬ (764581)
» ХООЛНЫ ЖОР (240918)
» СЕКС ЗӨВЛӨГӨӨ (94891)
» СУРГАМЖ (45805)
» СОНЖОО (116904)
» Сэтгэл зүй (668621)
» РЕКЛАМ БАЙРЛУУЛАХ (31074)
» ПИ АР (63947)
» РЕКЛАМ (55610)
МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ
» ЛАВЛАХ (49276)
» Дартс (40796)
» ГЭМТ ХЭРЭГ (221804)
» ГАДААД МЭДЭЭ (1511914)
» ВИДЕО МЭДЭЭ (958760)
» БИЗНЕС МЭДЭЭ (679922)
» Их хуралдай (62133)
» МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ (420099)
» МЭДЭЭ АЙМААР (160652)
» МЭДЭЭ ҮНЭ ХАНШ (108389)
» ЦУНАМИ (40430)
» Цөмийн хаягдал (41496)
» ХҮНИЙ ХӨГЖИЛ САН (61577)
» ХҮНС (42924)
» ФАКС МЭДЭЭ (44374)
» ФОТО МЭДЭЭ (1087654)
» УРЛАГ (1246563)
» ТЕХНОЛОГИ (1046429)
» ТВ МЭДЭЭ (56162)
» ТАНИН МЭДЭХҮЙ (78103)
» ТОДРУУЛГА (65309)
» СЕКС (1169397)
» СЭРЭМЖЛҮҮЛЭГ (62260)
» СУДАЛГАА (657769)
» СОНИН ХАЧИН (302334)
» СПОРТ (1250852)
» СКАНДАЛ (57995)
» НИЙТЛЭЛ (212255)
» НОЦТОЙ МЭДЭЭ (410933)
» Өвөр Монголын мэдээ (47367)
» NEWS /Russia/ (46820)
» NEWS /English/ (43926)
» NEWS /China/ (54722)
ЯРИЛЦЛАГА
» БИЗНЕС (1045689)
» УЛС ТӨР (1049866)
» УРЛАГ (1044081)
» СПОРТ (1043787)
» НИЙГЭМ (1044481)
ЯАМ
» ГАДААД ХЭРГИЙН ЯАМ (54577)
» Барилга хот байгуулалтын яам (24663)
» БСШУЯ (76157)
» БАТЛАН ХАМГААЛАХ ЯАМ (57072)
» БОАЖЯ (46260)
» Зам, тээврийн хөгжлийн яам (40215)
» ЯАМ (41402)
» ЭМЯ (61153)
» ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ЯАМ (40496)
» Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яам (3456)
» ХХААХҮЯ (42217)
» ХҮНС, ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ, ХӨНГӨН ҮЙЛДВЭРИЙН ЯАМ (37675)
» Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын яам (45034)
» Соёлын яам (2747)
» САНГИЙН ЯАМ (42648)
» ҮХЯ (29103)
» ХЗДХЯ (38229)
ЭРҮҮЛ МЭНД
» ЙОНСЕЙ эмнэлэг (47351)
» ГЯЛС ТӨВ (35555)
» ГАРЬД МАГНАЙ эмнэлэг (43099)
» МОНОС (46546)
» Мөнх-Үйлстэн (37150)
» ЯТТ 103 (41864)
» ЭМДЕГ (6033)
» ЭМИЙН САН (61398)
» ЭМНЭЛЭГ-АЧТАН (42104)
» ЭМНЭЛЭГ (73375)
» ЭМ БЭЛДМЭЛ (50254)
» ЭХ НЯЛХАС (49426)
» ЭРYYЛ МЭНД (125635)
» ЭРҮҮЛ МЭНД ЗӨВЛӨГӨӨ (152648)
» Шинжлэх ухаан (38219)
» Халдварт Өвчин Судлалын ҮТ (43313)
» ХАВДАР СУДЛАЛ (40995)
» УЛАМЖЛАЛТ АНАГААХ (35759)
» УЛААН ТУУЗ эмнэлэг (43540)
» СЭТГЭШГҮЙ эмнэлэг (39119)
» СОНГОДО эмнэлэг (47765)
» ЁН МЭЛМИЙ эмнэлэг (32966)
ШИНЭ НОМ
» ШИНЭ НОМ (870729)
» НОМ (50933)
Шинэ 8 ангилал
» Ярилцах цаг (6045)
» Энтертаймент (19176)
ШАР МЭДЭЭ
» ШАР МЭДЭЭ (1080034)
ХҮМҮҮС
» Д.Дагвадорж /сумоч/ (67712)
» Д.Сумьяабазар /бөх/ (51669)
» ГАДААД ХҮМҮҮС (74586)
» БОЛОД.М Утга зохиол (62560)
» БОЛОД.М Нийтлэл (57332)
» ИЛТГЭЛҮҮД (51004)
» ИРГЭДИЙН ЗАХИДАЛ (847130)
» ЯРИЛЦЛАГА (1163747)
» Ц.Мянганбаяр (52391)
» ХҮМҮҮС-ТҮҮХ НАМТАР (156737)
» ХҮМҮҮС (1083373)
» ХҮНИЙ АМЬДРАЛ (119292)
» ТӨРИЙН ХУТГУУР (73001)
» Тэр хэн бэ? нэвтрүүлэг (14351)
» СЭЖИГТЭЙ ХҮМҮҮС (111446)
» С.Жавхлан /дуучин/ (56007)
» ОДДЫН АМЬДРАЛ (1092995)
УЛС ТӨРЧ
» Лу.Болд (46000)
» Л.Гантөмөр /АН/ (44202)
» Л.Гансүх АН (43744)
» Л.Гүндалай АН (46786)
» Д.Лүндээжанцан /МАН/ (42678)
» Д.Дондог (38582)
» Д.Дорлигжав /АН/ (45064)
» Д.Дамба-Очир (42603)
» Д.Дэмбэрэл /МАН/ (47036)
» Д.Ганхуяг (44000)
» Д.Балдан-Очир (42918)
» Д.Батбаяр /АН/ сумоч (54409)
» Д.Бат-Эрдэнэ /Ажнай/ (42506)
» Д.Зоригт /МАН/ (50356)
» Д.Зоригт /АН/ (39893)
» Д.Загджав МАН (43545)
» Д.Идэвхтэн /МАН/ (40691)
» Д.Энхбат /Ногоон нам/ (49726)
» Д.Эрдэнэ-Бат /АН/ (41351)
» Д.Хаянхярваа (43462)
» Д.Тэрбишдагва (46604)
» Д.Нямхүү (41852)
» Д.Амарбаясгалан /МАН/ (37847)
» Д.Арвин (46066)
» Д.Одбаяр /МАН/ (43270)
» Д.Одхүү АН (42644)
» Д.Очирбат (43085)
» Д.Оюунхорол /МАН/ (44397)
» Г.Батхүү АН (49808)
» Г.БАЯРСАЙХАН (46706)
» Г.Занданшатар /МАН/ (45720)
» Г.Мөнхбаяр (44882)
» Г.Шийлэгдамба МАН (41942)
» Г.Уянга (46769)
» Бадмаанямбуу. Бат-Эрдэнэ /МАН/ (63229)
» Баабар (44155)
» Батж.Батбаяр /АН/ (46169)
» Б.Баттулга (37745)
» Б.Жаргалсайхан /БНН/ (55719)
» Б.Чойжилсүрэн (50423)
» Б.Наранхүү АН (39832)
» Б.Нямтайшир (42471)
» З.Энхболд (49080)
» З.Алтай (44068)
» Ж.Батзандан (44403)
» Ж.Батсуурь (44424)
» Ж.Бат-Эрдэнэ (43340)
» Ж.Мөнхбат /МАН/ (43683)
» Ж.Энхбаяр (46137)
» Ж.Цолмон /ЭМЯ/ (46310)
» Ж.Сүхбаатар /МАН/ (41378)
» М.Зоригт / ИЗН/ (45711)
» М.Энхболд МАН (47768)
» М.Энхсайхан (48268)
» М.Сономпил (37577)
» Я.Батсуурь (40141)
» Э.Батүүл (67567)
» Э.Мөнх-Очир (41817)
» Ш.Сайхансамбуу (52308)
» Ч.Хүрэлбаатар (43816)
» Ч.Улаан (46977)
» Ч.Сайханбилэг (48866)
» Ц.Даваасүрэн (45077)
» Ц.Дашдорж (41535)
» Ц.Батбаяр /МАН/ (47382)
» Ц.БАЯРСАЙХАН (41330)
» Ц.Жанлав МАН Дорнод (31445)
» Ц.Мөнх-Оргил /МАН/ (46622)
» Ц.Элбэгдорж АН (71315)
» Ц.Шинэбаяр (47063)
» Ц.Шаравдорж /МАН/ (42706)
» Ц.Цэнгэл (43141)
» Ц.Сэдванчиг (40624)
» Ц.Нямдорж МАН (55222)
» Ц. Оюунгэрэл (48877)
» Х.Болорчулуун (39456)
» Х.Бадамсүрэн (39748)
» Х.Баттулга АН (54342)
» Х.БАДАМСҮРЭН (39639)
» Х.Жекей (40842)
» Х.Тэмүүжин /АН/ (69688)
» Х.Наранхүү (41417)
» УЛС ТӨРЧ (68168)
» У.Барсболд /МАН/ (38903)
» У.Хүрэлсүх МАН (49323)
» Т.Ганди (48550)
» Т.Бадамжунай /МАН/ (46249)
» Т.Энхтайван (37481)
» Сү.Батболд (47357)
» Су.Батболд МАН (44047)
» С.Ламбаа /АН/ (43620)
» С.Дэмбэрэл /ТАНХИМ/ (43959)
» С.Ганбаатар (44674)
» С.Баяр МАН (58368)
» С.БАЯРЦОГТ /АН/ (55983)
» С.Бямбацогт (46356)
» С.Эрдэнэ АН (49325)
» С.Оюун (47753)
» Р.Гончигдорж (50126)
» Р.Содхүү (44296)
» Р.Раш (44021)
» Р.Амаржаргал /АН/ (49206)
» Н.Ганбямба (43690)
» Н.Болормаа (45337)
» Н.Батбаяр /АН/ фортуна (54169)
» Н.Баяртсайхан (39652)
» Н.Энхбаяр (76521)
» Н.ЭНХБОЛД (45403)
» Н.Удвал МАХН (44500)
» Н.Номтойбаяр МАН (55315)
» Н.Алтанхуяг АН (54276)
» А.Мөнхбат МЗХ (38461)
» А.Тлейхан (39001)
» Ё.ОТГОНБАЯР (50339)
» О.Магнай (43048)
» О.Чулуунбилэг /АН/ (35546)
» О.Чулуунбат (43819)
» П.Алтангэрэл АН (42306)
» Ө.Энхтүвшин МАН (43168)
» Ч.Ганхуяг (45277)
УЛС ТӨР
» ЕРӨНХИЙЛӨГЧ (73781)
» ЕРӨНХИЙ САЙД (69074)
» Гал үндэстэн (42833)
» БХЯ Цэрэг (40290)
» ЗАСГИЙН ГАЗАР (78089)
» ЗАСАГ ДАРГА (40028)
» ИРГЭНИЙ ХӨДӨЛГӨӨН (48058)
» МАХН /new/ (44118)
» МҮАН нам (36805)
» ЭЛЧИН (41085)
» УЛС ТӨР (1350343)
» УИХ-дарга (56716)
» УИХ (65629)
» Төлбөртэй (22045)
» Тєрийн ордон (42820)
» Нам- Монголын консерватив нам (26324)
» НАМЗХ /МАСЗХ/ (40275)
» НАМОХ /МАСОХ/ (37269)
» НАМ-ИРГЭНИЙ ЗОРИГ (41086)
» НАМ-НН (37221)
» НАМ- АРДЧИЛСАН НАМ (85400)
» НАМ - МАН (61978)
» НАМ (75733)
» ҮНДСЭН ХУУЛИЙН ЦЭС (40274)
» Өргөдлийн байнгын хороо (19671)
УУЛ УУРХАЙ
» ДАРХАНЫ ТӨМӨРЛӨГИЙН ҮЙЛДВЭР (43185)
» ДОРНОТ УРАНЫ ОРД (40223)
» ГАШУУН СУХАЙТ (38952)
» ГАЦУУРТ ХХК (47596)
» БАГАНУУР УУРХАЙ (46806)
» БАГАНУУР (40214)
» БОРОО ГОУЛД (48350)
» БОРОО ОРД (38792)
» БҮРЭН ХААН ОРД (28859)
» МАРДАЙ (44898)
» МАК /МОНГОЛ АЛТ/ (49550)
» МОНГОЛРОСЦВЕТМЕТ (42385)
» МОНГОЛ ГАЗАР (38969)
» МОНГОЛ 999 (38000)
» ЭМЭЭЛТ МАЙНЗ (30806)
» Энержи ресурс (43567)
» ЭРДЭНЭТ (70048)
» ЭРДЭНЭС МЖЛ (39134)
» ЭРДЭНЭС ТАВАНТОЛГОЙ (65597)
» ШИВЭЭ ОВОО ОРД (48580)
» Чалко (35774)
» ЦАЙРТ МИНЕРАЛ (30040)
» ЦАГААН СУВАРГА (41493)
» ХАН РЕСОРСЕЗ Инк (38368)
» ХӨШӨӨТИЙН УУРХАЙ (119205)
» УУЛ УУРХАЙ (98250)
» УРАН (42551)
» Тавантолгой Түлш ХХК (20945)
» Тавантолгой төмөр зам (15425)
» ТАВАНТОЛГОЙ (75415)
» ТӨМӨРТЭЙН ОВОО (41783)
» ТӨМӨРТЭЙН ОРД (43072)
» РИО ТИНТО (46282)
» НИНЖА (41877)
» Нийтлэлч Болормаа (22541)
» НАРИЙН СУХАЙТ (38882)
» АЙВЕНХОУ МАЙНЗ (38700)
» АЛТАНДОРНОД МОНГОЛ (54357)
» АДУУНЧУЛУУН ХК (38599)
» АЖНАЙ (43613)
» АШИГТ МАЛТМАЛ (43663)
» Арева “Кожеговь” (35442)
» ОЛОН ОВООТ (46141)
» ОЮУТОЛГОЙ (112430)
» ПЕТРО ЧАЙНА ДАЧИН ТАМСАГ (58962)
» ПОЛО РЕСОУРСЕС (28851)
УРАН ЗОХИОЛ
» ДУУНЫ ҮГ (81422)
» ЗҮЙР ЦЭЦЭН ҮГ (70245)
» ШИНЭ ДУУ (69063)
» ШҮЛЭГ (156775)
» ХАЙРЫН ЗАХИДАЛ (47832)
» ХYYХДИЙН ЗОХИОЛ (51179)
» УТГА ЗОХИОЛ (58448)
» ТЭМДЭГЛЭЛ (59652)
» ТҮҮХ (76696)
» АФОРИЗМ (99592)
» АРДЫН УРАН ЗОХИОЛ (51226)
» ОНИГОО (935427)
» ОНЬСОГО (57146)
» ӨГҮҮЛЛЭГ (1106358)
СОНГУУЛЬ
» СОНГУУЛЬ (87969)
НИЙГЭМ ЭДИЙН ЗАСАГ
» БАЙГАЛ ОРЧИН (102182)
» БАЯР НААДАМ (98396)
» ЭДИЙН ЗАСАГ-ДЭЛХИЙ (59764)
» ЭДИЙН ЗАСАГ (1228714)
» ШИНЖЛЭХ УХААН (53130)
» ШАШИН (1096255)
» ХУВЬЦАА (46561)
» УЛААНБААТАР ХОТ (126742)
» ТАТВАР (44130)
» НИЙГЭМ (1152970)
» ОЮУТАН (55482)
» ОРОН НУТАГ (80982)
АЙМАГ
» Дорноговь (55188)
» ДУНДГОВЬ (66988)
» ДАРХАН УУЛ (81208)
» ДОРНОД (70351)
» Говьсүмбэр (48745)
» ГОВЬ-АЛТАЙ (74556)
» Баян-Өлгий (60644)
» БУЛГАН (56474)
» БАЯНХОНГОР (70807)
» ЗАВХАН (60879)
» ЭРДЭНЭТ (50136)
» ХЭНТИЙ ӨНДӨРХААН (76069)
» ХОВД (65543)
» ХӨВСГӨЛ (80637)
» Увс (74951)
» ТӨВ (48688)
» СЭЛЭНГЭ (64314)
» АРХАНГАЙ (53917)
» ОРХОН (53286)
» ӨМНӨГОВЬ (67685)
» Өвөрхангай (61052)
» СҮХБААТАР (60215)
АГЕНТЛАГ
» Мал эмнэлгийн ерөнхий газар (3454)
КОМПАНИ
» Дацан трейд (44048)
» ДЭВШИЛ (29191)
» ДАШВААНЖИЛ (45839)
» ДОНШИН (42019)
» ГОВЬ (45662)
» ГОЁО (31454)
» Витафит (44044)
» Витсамо Фрутт Жүүс ХХК (49704)
» Вагнер Ази (48617)
» ВОЯАЖ (31215)
» БИШРЭЛТ (41982)
» БИТ ХЭВЛЭХ (28108)
» Боорчи (49000)
» БУЯН ХОЛДИНГ (33602)
» БАМБУУШ (29472)
» БYТЭЭГДЭХYYН-КОКА КОЛА (30278)
» Бөхбат (45658)
» БӨXӨГ (28434)
» Зиг Заг (29441)
» ЖЕМ (48169)
» ЖИ МОБАЙЛ (56142)
» Жигүүр гранд (61426)
» ЖУУЛЧИН (29219)
» ЖАСТ ОЙЛ ШТС (51677)
» ИММО ТРЕЙД ХХ (41478)
» Имарт (14456)
» Изинис Эйрвэйс (48431)
» Их-Өвөр (53973)
» МИГ даатгал (43270)
» Монгол газар (54665)
» Монгол Шилтгээн ХК (46210)
» Монгол тамхи СО ХХК (52276)
» Мон-ад (43481)
» Мон Эн Ко (63463)
» Макс групп (54842)
» МЦХ, МОНГОЛ ШУУДАН (45042)
» МАХ ИМПЕКС (52027)
» МАК (62041)
» МОБИКОМ (73377)
» МОНДАВС ХХК (34322)
» МОНГОЛ МАХ ЭКСПО (31721)
» МОНФРЭШ (49861)
» МОНСУДАР (28644)
» МОНРОУД (41441)
» МОННИС (47974)
» МОН УРАН (58966)
» Мөнхийн үсэг (42680)
» ЮНИТЕЛ (63911)
» ЭДМОН (31202)
» ЭРЭЛ ХХК (44425)
» ШУНХЛАЙ ШТС (48977)
» Хамо (39798)
» Хаан хүнс хк (46529)
» ХОС ГАРЬД ХХК (32325)
» Хүннү-Эйр (45484)
» УЛУСНЭТ (28791)
» УЛААНБААТАР ПРИНТ (30539)
» УРЛАХ ЭРДЭМ ХЭВЛЭХ (30447)
» ТЭСО (13530)
» ТАЛХ ЧИХЭР (53713)
» ТАВАН БОГД (42935)
» Тэнгэр даатгал (41372)
» Тэнүүн-Огоо (42961)
» СББ (44042)
» Синчи-Ойл (57422)
» Саун- ТҮНДЭМҮН (34775)
» СЭЖИГТЭЙ БАЙГУУЛЛАГА (67503)
» СОДМОНГОЛ ШТС (59261)
» СОЁМБО ХЭВЛЭХ (31622)
» СКАЙТЕЛ (47490)
» СҮҮ ХК (54169)
» НОМИН ХОЛДИНГ (51811)
» АЛЕЙСК ИМПЕКС- Алейка гурил (34034)
» АЛТАЙ КАШМЕР (34692)
» АЛТАН ТАРИА (53056)
» АДМОН (29796)
» Алко групп (42480)
» Алтай Констракшн (43489)
» Алтай хүдэр (44101)
» АЭРОМОНГОЛИА ХХК (44830)
» АТАР ӨРГӨӨ (53144)
» АСА групп (41996)
» АПУ (57204)
» ОБ КАПИТАЛ (29366)
» ПЕТРОВИС НИК ШТС- (67609)
» КОМПАНИУД (51430)
» UFC (58818)
» Prophecy resource (50486)
» ӨГӨӨЖ (44109)
» Ospring (29071)
» MАГНАЙ ТРЕЙД ШТС (52326)
» MILL HOUSE-АТАР ГУРИЛ (37733)
» MCS (70572)
BOLOD STUDIO
» Иргэний үг (3421)
» МАНАЙД ИРЭЭРЭЙ НЭВТРҮҮЛЭГ (6147)
» Хүүхдийн ертөнц (8039)
» Фото сурвалжлага (3568)
» Таны мэдлэгт | Animation (4124)
» Нийгмийн төрх - Хуулийн зөвлөгөө (3918)
» Нийгмийн төрх (3831)
» Асуудлыг тодруулъя (6502)
» Онцлох хүмүүс (3851)
» Оточ - Эмчийн зөвлөгөө подкаст (3074)
» Контентууд (4911)
» Petrichor /Гэгээлэг нийгмийн үнэр/ (5911)
» LIVE (8042)
» Expert podcast (3017)
» Bolod Studio | Ярилцлага (6970)
» Bolod Studio | Реклам (6871)
» Bolod Studio | Онцлох нийтлэл (3655)
» Bolod News (12131)
» 7 хоногийн тойм (13162)
» "Тэр хэн бэ?" ярилцлагын нэвтрүүлэг (6639)
» "Нутаг нэг" подкаст (5930)
   

Санал худалдан авч сонгогддог УИХ-ын гишүүд өөрсдөө ч кнопоо худалдаж, мөнгө олдог

Санал худалдан авч сонгогддог УИХ-ын гишүүд өөрсдөө ч кнопоо худалдаж, мөнгө олдог
2019-09-10

Засаг буюу сайд нарын зөвлөл

Монгол улсын Засгийн газар байгуулагдах арга зам, эрх мэдэл, үүрэг функц, статусын хувьд 1990-ээд оноос өмнө Монголд оршиж байсан Сайд нарын Зөвлөл. Яг СнЗ шиг томилогддог, яг СнЗ шиг УИХ, ба УИХ-ын дарга ба түүний “засгийн” дор оршдог, яг СнЗ шиг сайд нарын зөвлөл, Ерөнхий сайд нь яг СнЗ-ийн дарга шиг сайд нарын зөвлөлийн дарга, яг СнЗ шиг улс орны захиргаа, эдийн засаг, аж ахуйн албаны 

үүргийг хэрэгжүүлдэг. Төрөлжсөн алба, хэлтэстэй яам буюу “газар”. Энэ түүний СнЗ-ийн тал нь. Харин СнЗ-өөс ялгаатай нь томилогч нь нэг эрхтэн ч биш (Ерөнхийлөгчийн засаглалын ерөнхийлөгч, эсвэл парламентын засаглалын хаан, ерөнхийлөгч), эсвэл нэг удирдагч, түүний нам ч биш (Зөвлөлийн дэглэмийн удирдагч ба нам, жишээлбэл, Цэдэнбал ба МАХН), нээлттэйгээр эрх мэдлийн төлөө өрсөлдөгч нэг бус намын ижил тэгш эрхтэй, саналтай, эв нь олдвол засаг барих, сайд болох эрмэлзэлтэй этгээдүүдийн эрх мэдлийн төлөөх талцал, дайсагнал, дажны үүр, парламент, гэхдээ зөвлөлийн засаглалын зөвлөлийн аргаар (АИХ) томилдог парламент. Тиймээс томилгоо нь эрх мэдлийн төлөөх, улс төрчдийн тохиролцоо. Тиймээс улс төрчдийн эрх мэдлийн төлөөлөгчдийн үүр-зөвлөл, тиймээс хэлэлцээ- хэрүүлийн үүр, тиймээс дарга цэргийн эсвэл захирах захирагдах ёс үгүй (үгүйсгэгддэг), тиймээс эрх мэдлийн төдийгүй гүйцэтгэх эрх мэдлийн нэгдэл үгүй (алдагддаг), тиймээс хариуцлага, тайлагнал үгүй (замхардаг) газар. Энэ нь түүний парламентын засаглалын тал нь зөвлөлийн засаглалын зөвлөлийн томилох аргатай хосолсон хэсэг нь. Тиймээс Засгийн газар нь зөвлөлийн болон парламентын засаглалын төрмөл урхгийн бүтээл. Адгийн хослол, эх нь хээр алаг бол хүү нь шийр алаг. Дээрээс нь Үндсэн хууль нь түүнийг мөхөөх найман зам зассан учир үргэлж мөхлийн ирмэг дээр. Энэ замуудын ихэнх нь зөвлөлийн ч, парламентын ч засаглалд байхгүй. Цэдэнбалын дэглэмийн уршиг уу, зүүний нялхсын өвчин үү, Чимэдтэний ухааны үр үү, эсвэл “хүйтэн дайнд” ялагчдын бүтээл үү бүү мэд. Ямар ч байсан Үндсэн хуулийн зорилго нь Монголд тогтвортой, хариуцлагатай гүйцэтгэх засаг оршоохгүй байх явдал гэж үзэж болно. Яагаад?

Засаг байгуулах бизнес

Нэгэнт Үндсэн хуулиар Монгол улсын Засгийн газрыг УИХ байгуулах ёстой бөгөөд Монголын парламентын засаглалын улаан хамгаалагчид парламентын засаглал ардчилсан төдийгүй Монгол улсын тогтвортой хөгжил, тусгаар тогтнолын баталгаа гэж зүтгэдэг учир Монголд засгаа хэрхэн байгуулдгийг парламентын засаглалтай хэмээх Өрнөдийн ардчилсан улс орнууд засгаа хэрхэн байгуулдагтай харьцуулан толилуулъя.

Угсаа залгамжилсан хаантай Англи, Австрали, Канад, Шинэ Зеланд, Андорра, Бельги, Дани, Лихтенштейн, Люксенбург, Монако, Голланд, Норвеги, Испани, Швед, Япон, ард түмнээрээ сонгогддог ерөнхийлөгчтэй Австри, Финланд, Исланд, Ирланд, парламентын оролцоотойгоор ерөнхийлөгчөө сонгодог Герман, Итали, Швейцар, парламент нь ерөнхийлөгчөө сонгодог Грек зэрэг улс нь парламентын засаглалтай улс орнууд гэж тооцогддог. Харин эдгээр орнуудын нэгэнд ч парламент нь засгийн газраа байгуулдаггүй юм. Тухайлбал манай улаан хамгаалагчдын “сонгодог” хэмээн өргөмжилдөг Вестминстерийн системийн эх болсон Англид парламент нь бус харин хаан нь парламентын итгэлийг хүлээж чадахуйц нэгнийг өмнөх ерөнхий сайдын зөвлөснөөр  

ерөнхий сайдаар томилдог бөгөөд түүний санал болгосноор бусад сайд нарыг нь мөн л хаан нь томилдог бөгөөд засгийн газар нь албан ёсоор парламентын бус харин хааны засгийн газар (His or Her Magesty’s Government) байдаг юм. Түүгээр ч барахгүй парламентын итгэлийг хүлээх лидер нь заавал олонхын лидер байх албагүй ч ихэвчлэн олонхын лидер, эсвэл олонхын итгэлийг даахуйц лидер байдаг юм.

Ерөнхийлөгчтэй улс орнуудаас засгийн газрыг байгуулахад хамгийн сулхан оролцоотой гэж тооцогддог улс нь Герман. Тэгсэн ч Германы ерөнхийлөгч нь канцлерыг, улмаар канцлерын санал болгосноор кабинетын сайд нарыг томилдог учир мөн л ерөнхийлөгч нь шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэдэг юм (Германы Үндсэн хууль, Зүйл 63, 64). Ингэхдээ парламентын сонгуулийн дараа ерөнхийлөгч нь канцлерын нэрийг дэвшүүлдэг бөгөөд Бундестаг ямар ч хэлэлцүүлэггүйгээр нууц санал хурааж Бундестагийн гишүүдийн олонхын санал авсан этгээдийг ерөнхийлөгч нь канцлераар томилдог (Зүйл 63.1, 63.2). Чухам үүнийг л итгэл хүлээлгэх гэдэг бөгөөд итгэлийг нам бус харин парламент хүлээлгэж байгаа хэрэг юм. Хэрвээ ерөнхийлөгчийн дэвшүүлсэн хүн олонхын санал авч чадахгүй бол Бундестаг өөрөө 14 хоногийн дотор шинэ нэр дэвшүүлж нууц санал хураах бөгөөд уг этгээд нь Бундестагийн гишүүдийн олонхын саналыг авбал ерөнхийлөгч нь түүнийг 7 хоногийн дотор канцлераар томилох ёстой. Хэрвээ уг этгээд Бундестагийн олонхын саналыг авч чадахгүй бол ерөнхийлөгч нь нэг бол уг этгээдийг канцлераар томилох, эсвэл Бундестагийг тараах ёстой (Зүйл 63.3, 63.4). Ийм их эрх мэдэлтэй ерөнхийлөгч нь Монгол улсын ерөнхийлөгч шиг бүх ард түмнээс сонгогдсон бус. Гэхдээ түүнийг дан ганц Бундестаг нь ч сонгодоггүй юм. Харин Бундестагийн гишүүд, ба холбооны 16 муж улсын хууль тогтоох хурлын сонгосон Бундестагийн гишүүдийн тоотой ижил тоотой сонгогчдоос бүрдсэн Холбооны Конвенц (Federal Convention буюу Bundesversammlung) олонхынхоо саналаар сонгогддог юм (Зүйл 54).8 Өөрөөр хэлбэл, Герман улсын одоогийн Бундестаг нь 709 гишүүнтэй учир түүн дээр 16 муж улсын хууль тогтоох байгууллагын сонгосон 709 сонгогч (муж улсын хууль тогтоох байгууллагын гишүүн байх албагүй) нэмэгдэж нийт 1418 хүнээс бүрдсэн Холбооны Конвенц Герман улсын ерөнхийлөгчийг сонгоно гэсэн хэрэг. Ерөнхийлөгчийг сонгохдоо канцлерын нэгэн адил мөн л саналын хуудсаар нууц санал хураалтаар сонгодог юм. 2017 онд одоогийн Ерөнхийлөгч Франк-Уолтер Штейнмейер 931 санал авсан бол түүний өрсөлдөгч нь 128 хүний санал авч байв. Ерөнхийлөгч, канцлер хоёрыг хоёуланг нь саналын хуудсаар нууц санал хураалтаар сонгож байгаа нь намын улс төрийг тасалж байгаа хэрэг төдийгүй шийдвэр гаргах эрхийг төрийн байгууллагын буюу төрийн онц эрхэнд хадгалан үлдэж байгаа хэрэг.

Германы ерөнхийлөгч үндсэндээ Английн угсаа залгамжилсан хааны үүргийг хэрэгжүүлдэг юм.

Английн хувьд засгийн газар нь түүхээрээ үргэлж хааных байсан бөгөөд 1688 оноос хойш парламентын итгэл дээр оршин тогтнох, ажиллах болсон юм. Нөгөө талаар угсаа залгамжилсан хааны хувьд улс орон нь түүний эзэмшил учир улс орноосоо урвах нь өөрөөсөө урвахтай адил хэрэг учир хаан урвадаггүй нь зүй тогтлоор ч, түүхээр ч  Италийн хувьд ч мөн төстэй журмаар Ерөнхийлөгчөө сонгодог. Италийн парламентын 2 (Сенат (315 гишүүн), Депутатын танхим (630 гишүүн)) танхимын нийт гишүүд (630) дээр Италийн 20 мужийн 19-өөс тус бүр 3 төлөөлөгч, Аоста Валлей мужаас нэг төлөөлөгч оролцож дийлэнх олонхын саналаар Ерөнхийлөгчөө 7 жилийн хугацаатай сонгодог. Ерөнхийлөгч нь мөн Ерөнхий сайдыг, Ерөнхий сайдын саналаар сайднарыг нь нэрлэдэг юм. Мөн Италийн Ерөнхийлөгч парламентаа тараах эрхтэй.

Тийм ч учир Ерөнхий сайд, сайд нарыг томилох эрхийг Английн хаан улсын эзний (sovereign) ёсоор эдэлдэг юм. Нөгөө талаар нэгэнт засгийн газар нь парламентын итгэл дээр орших учир парламентын итгэхгүй засаг оршихгүй.

Тиймээс эдүгээгийн тэргүүний ардчилсан бүх дэглэмүүдэд түүний дотор парламентын засаглалын системд ч парламент нь засгийн газраа байгуулдаггүй юм.

Яагаад?

Мэдээж эх нь хээр алаг бол хүү нь шийр алаг. Парламентын засаглалын эх нь Англи харин бусад нь Англиас хуулсан хэрэг. Гэхдээ энэ нь дан ганц уламжлал хуулбарлалт биш. Хаантай, ерөнхийлөгчтэй, улмаар чухам тэд нар нь засгийг байгуулдаг нь утга учиртай юм. Гол учир нь гүйцэтгэх буюу хууль хэрэгжүүлэх, сахиулах эрх мэдлийг парламентын буюу намын улс төрөөс тусгаарлан, жийрэглэж түүний нэгдмэл (unity), тууштай (integrity), туйлбартай (resoluteness), шийдвэртэй (decisiveness), шуурхай (dispatch) байдлыг төдийгүй нэр хүндийг (respectfulness) хадгалахын тулд юм. Гүйцэтгэх эрх мэдлийг нэг эрхтэн ба түүний туслахууд (тиймээс ч secretary буюу нарийн бичиг) хэрэгжүүлж байж гүйцэтгэх эрх мэдэл нэгдмэл байх бөгөөд тэгж байж хууль нэг утгатай (алдаатай байсан ч), улмаар тэгш хэрэгждэг юм. Гүйцэтгэх эрх мэдэл нэгдмэл байж тууштай, туйлбартай, шийдвэртэй, шуурхай байдаг юм. Хоёр ба түүнээс дээш шийдвэр гаргагч оролцвол хоёр ба түүнээс дээш ойлголт, шийдвэр ширээн дээр тавигддаг учир энэ бүх шийдвэртэй, шуурхай. тууштай, туйлбартай байдал бүгд устгагддаг юм. Улмаар засаг эргэлзсэн тээнэгэлзсэн, цалгар назгай, туушгүй, эргэж хургасан байвал хэн ч түүнийг хүндлэхгүй, тиймээс хэн ч хуулийг хүндлэхгүй, тиймээс хуулийн засаглал алдардаг юм. Өөр нэг чухал учир нь ард түмний нийтийн итгэлийг (public trust) хангах явдал. Үүний тулд хариуцлага (responsibility), тайлагналын (accountability) тов тодорхой тогтолцоог бий болгож алдаа, эндэгдэл, эрх мэдэл урвуулан ашиглах явдал гарвал гэм буруутан нь шууд харагдахуйц, тогтоогдохуйц системийг бий болгох явдал. Чухам тийм учир гүйцэтгэх эрх мэдэл нэг эрхтнээс урган гарч тэр нь туслахууддаа эрх мэдэл ажил үүргийг итгэж даатгах ба тэднийг захирах, хариуцлага тооцох, туслахууд нь захирагдах, тайлагнах шаталсан захирах захирагдах ёсны тогтолцоо байх учиртай юм. Энэ нь хариуцлага тайлагналын тов тодорхой тогтолцоог бий болгож, гэм буруутныг тогтоодог учир нийтийн итгэлийг хангадаг юм. Нэгэнт эрх мэдэл, ажил үүргийн шаталсан тогтолцоо учир гэм буруутaн илэрхий харагдахуйц. Тиймээс эрх мэдэлтнүүд нь нийтийн нүдэн дээр ил байдаг бөгөөд гэм буруутай үйлдэл хийвэл нийтийн бухимдал, уур уцаар, буруушаалт (public censure) түүн дээр шууд ирдэг учир эрх мэдэлтнүүдэд нуугдах газар олддоггүй юм. Чухам ингэж нийтийн итгэлийг хангадаг юм. Чухам энэ нь хуулийн засаглал, шударга ёс, тэгш эрх, ардчиллыг төдийгүй үндэсний эв нэгдэл, улс орны тусгаар тогтнол, бие даасан байдлыг ч хамгаалж бэхжүүлдэг юм. Чухам эл учир гүйцэтгэх эрх мэдлийн нэгдмэл, тууштай, шуурхай байдлыг хангах зорилгоор хаан эсвэл ерөнхийлөгч нар засгийн газрыг байгуулдаг бөгөөд албаар парламентын шууд оролцоог хааж, түүний оролцоог засгийн газарт итгэх эсэх, улмаар засгийн газрыг хадгалах эсэх дээр л байлгадаг юм. Тиймээс парламент засгийн газрыг байгуулдаггүй юм.

Харин Монголд УИХ нь Ерөнхий сайд, сайд нараа хүн бүрээр нь хэлэлцэн ил санал хураан “томилох”, огцруулах төдийгүй түүнийг хянах, тайлагнуулах эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг бөгөөд түүнийгээ бүгд парламентын засаглал гэж ойлгодог юм. Гэвч энэ нь өрнөдөд оршдог, ойлгодог парламентын засаглал биш харин зөвлөлийн засаглал. Нөгөө талаар Монголд УИХ нь ч засгийн газрыг байгуулдаггүй, харин нам, тэр тусмаа намын “төв байгууллага” хэмээх цөөн тооны ард түмнээс сонгогдоогүй эрхтнүүд буюу олигарх засгийг байгуулж, харин УИХ нь түүнийг нь ёсчилдог юм. Тиймээс энэ нь зөвлөлийн засаглал төдийгүй олигарх засаглал юм.

Одоо Монголд засгаа хэрхэн байгуулдгийг авч үзье. Үндсэн хуулийн тогтоосноор Монгол улсын Засгийн газар тус бүр гурван дамжлагатай, хоёр шаттай процедурыг дамжиж, давж байгуулагдах. Албан хэлээр бол эхний шатанд 1) УИХ-д олонх бүрдэж, уг олонх Ерөнхий сайдад нэр дэвшүүлэн уг нэрээ Ерөнхийлөгчид өгч, 2) Ерөнхийлөгч нэр дэвшигчийг УИХ-д дамжуулж (33.2.), 3) УИХ хэлэлцэн томилох (25.6). Дараагийн шатанд 1.) Ерөнхий сайд кабинетын бүтэц, бүрэлдэхүүнээ тохирч 2.) Ерөнхийлөгчтэй “зөвшилцсөнийг” нь (39.2), 3.) “УИХ хүн бүрээр хэлэлцэж томилно” (39.3). Кабинетынхаа бүтэц, бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулах болбол Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөх (39.2) зэргээр мөн л нөгөө гурван дамжлагыг туулах. Нэгэнт олонх Ерөнхий сайдын нэрийг дэвшүүлж, УИХ хэлэлцэн томилж, Ерөнхий сайд нь сайд нараа нэрлэж мөн л УИХ хүн бүрээр хэлэлцэж томилдог учир засгийг байгуулах санаачилга ч, байгуулах нь ч УИХ- ын, түүний олонхын эрх мэдэл.

УИХ-ын буюу олонхын энэ эрх мэдэл нь Монголын парламентын засаглалын амин сүнс. Чухам ийм эрхтэй байж л Монголын парламент засаглах. Нэрийн хувьд Ерөнхий сайд засгийн газрын бүтэц, бүрэлдэхүүнээ тодорхойлох гэдэг ч тэр кабинетынхаа бүтэц, бүрэлдэхүүнийг хэзээ ч өөрөө дангаар тогтоодоггүй, тодорхойлдоггүй, тодруулдаггүй. Харин Ерөнхий сайд хэн болохыг, түүний кабинет ямар байхыг, хэн хэн сайд болохыг УИХ- ын олонх буюу түүнийг бүрдүүлж байгаа фракцууд, түүний боссууд голлон мэддэг, Ерөнхий сайд зөвхөн нэг тал нь.

Мэдээж олонх нь АН шиг олон фракцтай, босстой, 2012 оных шиг суудалтай байвал засгийн газар нь Алтанхуягийн кабинет шиг фракцуудын нэгдэл, боссуудын цуглуулга болох. Харин олонх нь Энхбаярын МАХН ба 72, эсвэл Энхболдын МАН ба 65 шиг байвал намын дарга босс түүний хүрээлэгчид мэдэх нь ч бий. Мэдээж Энхболд шиг нь бусдын дургүйцлийг төрүүлж, Хүрэлсүхийнх шиг “засгийн эргэлтэд” хүргэх нь бий. Аль ч замаар нь байгуулагдсан ч кабинет ерөөс Ерөнхий сайдынх биш. Учир нь сайд нар 1) сайд байх эрхээ ерөнхий сайдаас бус харин УИХ-ын олонхоос, 2) түүнийг бүрдүүлж байгаа фракцуудаас авдаг юм. Тиймээс кабинет нь 1.) УИХ дахь нам, фракцуудын төлөөлөгчдөөс бүрдсэн төлөөллийн, тиймээс улс төрийн байгууллага, парламентын хороо, улс төржсөн зөвлөл болдог төдийгүй, чухам энэ бүрэлдэхүүн нь 2) ижил тэгш эрхтнүүдийн хоорондын харилцан зөвшилцөх, солилцох, арилжих, тохиролцох харилцааг (transactional relationship) Засгийн газарт тогтоодог юм. Тиймээс Засгийн газар огтхон ч Ерөнхий сайд, түүний томилсон туслахуудаас (secretary) бүрдсэн захирах захирагдах, хариуцах тайлагнах ёст шаталсан босоо удирдлагатай гүйцэтгэх, засаглах байгууллага биш. Харин эсрэгээр Ерөнхий сайд нь захирагч биш, харин сайд нарын зөвлөлийн, сайд нарын хамтын нөхөрлөлийн, эсвэл УИХ- ын гүйцэтгэх, гэхдээ байнгын бус, хорооны хуралдаан даргалагч, олон сайд нарын анхны, нэгдүгээр, эхний сайд болж хувирдаг бол Засгийн газар нь ижил тэгш эрх мэдэлтэй сайд нарын зөвлөл болж хувирдаг юм. Энэ нь гүйцэтгэх эрх мэдлийн нэгдмэл байдлыг устгадаг, алдагдуулдаг юм.

Нэгэнт угаасаа олонхыг бүрдүүлж байгаа фракцын боссууд хөшигний ард сайнаар бол зөвшилцөн муугаар бол эвсэн хуйвалдан тохиролцож бүтэц, бүрэлдэхүүнээ тогтоодог Монголын парламентын засаглалд Үндсэн хуулийн дээрх Ерөнхий сайд, сайд нарыг “УИХ хүн бүрээр хэлэлцэж томилох” заалт нь нэгэнт шийдэгдчихсэн зүйлийг ёсчилж байгаа, илүүдсэн, ажил удсан зан үйл мэт харагдаж болох. Гэвч чухам энэ заалт нь засгийг байгуулах, сайдыг томилох эрх мэдлийг олонход, дор хаяхад 39 гишүүнд өгдөг учир УИХ- ыг парламентын засаглалын парламентаас бүрмөсөн ялгадаг бөгөөд энэ УИХ-ыг зөвлөлийн засаглалын, Монголын парламентын засаглалыг зөвлөлийн засаглал болгож байгаа гол эрх мэдэл. Институцийн төвшинд чухам уг заалт нь УИХ-ыг засгийн газрын дээр тавих төдийгүй Засгийн газрыг УИХ-ын хариуцлага хүлээж, тайлагнадаг буюу хараат болгож зөвлөлийн засаглалыг тогтоож байгаа юм. Гэхдээ УИХ ба Засгийн газрын, эсвэл УИХ-ын дарга ба Ерөнхий сайд хоёрын хэн нь эцсийн шийдвэр гаргах, улмаар УИХ ба Засгийн газар хоёрын хэн нь засаглах нь намын дарга нь хэн нь байгаагаас шалтгаалах.

Намын дарга нь Энхболд шиг УИХ-ын дарга болбол түүний засаглал тогтож засгийн Ерөнхий сайд нь Эрдэнэбат шиг утсан хүүхэлдэй болох. Харин намын дарга нь Энхбаяр шиг Ерөнхий сайд байвал хурал нь засгийн “ёсчлогч” болох. Гэхдээ засаг ноёлох чадвар нь мөн л УИХ-ын бүтэц бүрэлдэхүүнээс хамаарах. Хүчтэй сөрөг хүчин байвал засгийн чадал төдий хэмжээгээр хазаарлагдах. Гэхдээ уг заалт нэг намын, нэг удирдагчийн дарангуйлал ноёлсон зөвлөлийн засаглалын АИХ-д биш, харин олон намын өрсөлдөөнт сонгуулиар сонгогдсон УИХ-ын орчинд УИХ-ын бүтэц, бүрэлдэхүүнээс хамааралгүй эерэг, сөрөг үр дагаврыг бий болгох.

 

Эерэг тал нь уг заалтын ардчилсан, нааштай үр дагавар. Учир нь чухам энэ заалт нь эрх мэдлийг намын, эсвэл фракцын цөөн тооны боссуудаас олонход, дор хаяхад 39 гишүүнд шилжүүлдэг “ардчилсан” заалт. Чухам уг заалтын ачаар хөшигний арын тохиролцоон, хуйвалдааныг УИХ-ын танхимд хэлэлцэж, цөөнх болон бялуу хуваахад дутуу хүртсэн гишүүд байр сууриа илэрхийлж хөшигний арын хуйвалдааныг зогсоож чаддаггүй юм гэхэд ард түмэнд дэлгэдэг, илчилдэг юм. Чухам тийм учир энэ заалт нь хөшигний ард тохиролцогчид, хуйвалдагчид засгийг өөрсдийн дураар болгохоос, хөндлөнгийн эрх ашгийг хамгаалагчдаас бүрдэхээс ч тодорхой хэмжээгээр сэргийлдэг юм. Тэр ч байтугай энэ заалт нь Ерөнхий сайдад ч, олонход ч хөшигний арын дарамт шахалтын эсрэг УИХ-аа урдаа барьж “бултах”, “булзаарах”, “нуугдах” хамгаалалт ч болж өгөх. Мөн Энхболд мэтийн этгээдүүд засгийг Уяачдын холбоо, найз, нөхөд, гар хөл, танил талаараа дүүргэхэд саад болдоггүй юм гэхэд ядаж илчилж, дэлгэх.

Гэхдээ сөрөг тал нь гүн гүнзгий төдийгүй хор уршигтай. Чухам уг заалт нь 1.) Ерөнхий сайдыг ч, Засгийн газрыг ч дор хаяхад 39 эзний албат, 39 ноёны зарц, 39 амны идэш болгодог төдийгүй, 2.) Засгийн газрыг нам, эсвэл фракцуудын төлөөллийн эвсэл болгож улмаар 3.) парламентын доторх ижил тэгш эрхтнүүдийн хооронд үүсдэг захирах захирагдах бус харин арилжих, солилцох, тохиролцох буюу хамтрах, харилцах, эсвэл талцах, тэмцэлдэх, дайтах харилцааг (transactional relationship) Засгийн газрын бүрэлдэхүүнд суулгаж өгдөг юм. Мөн уг заалт нь УИХ ба Засгийн газрын хооронд тохиролцооны харилцааг тогтоож, УИХ ба Засгийн газрыг харилцан бие биедээ, үндсэндээ өөрөө өөрсдөдөө үйлчилдэг байгууллага болгодог юм. Энэ нь ялангуяа олонхыг бүрдүүлэгч 39 дэх гишүүн болгон ба Засгийн газар хоёрын хооронд тохиролцооны харилцааг тогтоож, 39 дэх гишүүн болгоныг Засгийн газартай харилцагч тал болгож түүнийг Засгийн газрыг байгуулах, буулгах хэмээх бизнесийн түнш, томоохон бизнес эрхлэгч болгож хувиргадаг юм. Учир нь 39 дэх гишүүний дэмжлэггүйгээр ерөнхий сайд ч  “төрөхгүй”, засгийн газар ч бүрдэхгүй, “төрсний”, бүрдсэний дараа ч мөн 39 дэх гишүүний дэмжлэггүйгээр өсөж, өндийж, бойжих ч боломжгүй.

Чухам тийм учраас л 65 суудалтай ч, 39-ийн дэмжлэгийг хангаж чадаагүй Энхболд-Эрдэнэбатын засаг амаараа шороо үмхсэн хэрэг. Мэдээж МАН-ын 32:33-ын хуваагдал нь 39 дэх гишүүн болгоны бизнесийг цэцэглүүлсэн төдийгүй тэдний үнэ цэнэ, эрх мэдлийг ч тэнгэрт хадаасан нь илт. Тиймээс ч Хүрэлсүхийн засгийн 39-ийн дэмжлэгийг хангах аргынх нь тоонд гишүүн бүрд тойрогт нь нэртэй 8 тэрбумыг хуваарилах төдийгүй, Эрдэнэбатын үед банкаар бус шууд олгохоор болгож, хүүг нь 3 хувь болгож бууруулан бэлтгэсэн ЖДҮ-ийн зээл байсныг үйл явцын өрнөл, хэмнэл, шийдэл, хэв маяг харуулах мэт.

Үнэндээ энэ байдал аль эрт Элбэгдорж-Энхсайханы дажинд илэрч Энхбаярын нэг саяар “хуульчлагдсан” худалдан авалт болж, засгийн орших арга (modus vivendi) ч, ажиллах арга (modus operandi) ч болж хувирсан юм. Гэвч тэмцэл хурцдах тутам ханш өссөөр эдүгээгийн байдалд хүрсэн хэрэг. Мэдээж, сонгогчдын саналыг худалдан авдаг, хөрөнгө зарж тойрог эзэмшдэг гишүүдтэй төдийгүй төр, захиргааны албан тушаалуудыг үнэлэн борлуулж хөрөнгө мөнгө босгох схем, төлөвлөгөө, тактик боловсруулан даргынхаа төвшинд хэлэлцдэг намтай улс төрд ийм замаар олонхын дэмжлэгийг хангах нь гайхах хэрэг огт бус мэт. Санал худалдаж авдаг гишүүд саналаа худалдахгүй бол яаж ч орших билээ.

Гэхдээ эцсийн эцэст Засгийн газрыг УИХ байгуулдаггүй харин намын “төв байгууллага” байгуулдаг бөгөөд энэ “төгөлдөршилийг” Элбэгдорж-Энхбаяртан нар тогтоосон юм. Уг нь Ерөнхий сайдын томилгоог санаачлах эрх нь Ерөнхийлөгчид байсан юм. Тиймээс 1992 оны Үндсэн хуулиар Ерөнхийлөгч “УИХ-д олонх суудал авсан намтай, аль ч нам олонхын суудал аваагүй бол УИХ-д суудал авсан намуудтай зөвшилцөн нэр дэвшүүлсэн хүнийг Ерөнхий сайдаар томилох санал” оруулах ёстой байсан юм. Гэвч Ерөнхийлөгчийн уг эрхийг Н. Багабанди олонход алдсан төдийгүй, улмаар Элбэгдорж- Энхбаяртан устган олонх болсон нам, эвсэл нэр дэвшүүлж түүнийг нь Ерөнхийлөгч “5 хоногийн дотор УИХ-д оруулах” үүрэгтэй болгосноор томилгоог санаачлах бүрэн эрхийг УИХ, олонх, нам булааж аваад зогсохгүй Ерөнхийлөгчийг УИХ-ын эсвэл намын зарц болгочихсон юм. Түүгээр ч барахгүй томилгоо гэгчийгээ Элбэгдорж-Энхбаяртан УИХ-ын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулиар (6-р бүлэг) яг УИХ-ын даргын сонгуультай ижил “ил санал хураалт явуулж” (37.2) томилох, мөн “илээр санал хураалт явуулж” (38.2) огцруулах болгосон юм. Үүний улмаас сонгууль, томилгоо хоёрын утга учир, зааг ялгаа ч баларсан. Гэхдээ хамгийн гол нь энэ томилгоо гэгчийг “ил санал хураалт явуулж” хийх болсон тул УИХ мөн л УИХ-ын даргын “сонгуулийн” адил батламжлах эсвэл ёсчлох үүрэгтэй болсон юм. Тиймээс Ерөнхий сайдыг ч, сайд нарыг ч УИХ зөвхөн батламжилдаг, ёсчилдог юм. Мөн л ард түмний өмнөөс төр барьж буй УИХ-ын гишүүд, УИХ буюу төрийн байгууллага Засгийн газрыг байгуулах онц эрхээ (prerogative) алдсан хэрэг. Мөн л ард түмний, УИХ-ын, төрийн онц эрхийг Элбэгдорж-Энхбаяртаны хууль намын “төв байгууллага” (НТ 13.7) гэгч цөөн эрхтэн-олигархын мэдэлд зувчуулсан хэрэг. Чухам ингэж Монголд зөвлөлийн төдийгүй олигархын засаглал тогтсон юм.

Гэхдээ энэ байдлаар байгуулагдсан засгийг Үндсэн хуулийн бус гэхэд учир дутагдалтай. Учир нь хэдийгээр Элбэгдорж-Энхбаяр-Баяртанууд сонгууль, томилгоо хоёрыг ялгадаггүй боловч Үндсэн хуульд Засгийг газрыг байгуулахад сонгох гэдэг үгийг бус харин томилох гэдэг үгийг хэрэглэсэн бөгөөд томилгооны тухай сонгуулийнх шиг яруу тод  тодорхойлолт, процедур байхгүй мэт. Нөгөө талаар Үндсэн хууль нь өөрөө 1992 онд “олонх суудал авсан нам,...намууд” гээд Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөх эрхийг УИХ-д бус харин намд өгчихсөн байсан юм. Тиймээс засгийг байгуулах тухайд “төрийн эрх барих дээд байгууллага” нь угаасаа УИХ биш нам байсан юм. Энэ нь мэдээж эл Үндсэн хуулийг бүтээгчдийн сэтгэлгээний нэг “гайхамшиг”. “Улсын төр, нийгмийг удирдан чиглүүлэгч хүч бол бүхнийг ялагч...нам” гэгч үзэл санааны үлдэц, эсвэл Үндсэн хуулийг бүтээгчдийн сурах бичгийн сэтгэлгээний тусгалын аль нь байсныг бүү мэд.

Ямар ч байсан УИХ хэмээх улсын “төрийн эрх барих дээд байгууллага” байгуулахын утга учир нь юунд байсныг ойлгохын аргагүй. Ямар ч байсан эрхэм бүтээгч-эцэгс, Элбэгдорж-Энхбаяр-Баяртаны “ачаар” бүгд найрамдах улсын засгийг байгуулах эрх намын “төв байгууллага” хэмээх олигархуудын онцгой эрх мэдэл (prerogative) болж хувирсан юм. Мэдээж бүгд найрамдах байгуулал, ардчиллын үзэл санаанд харш юм. Бүгд найрамдах улс гэгч бүгдээрээ оролцож, бүгдийн төлөө, бүгдийн байгуулсан улс болохоос намаараа оролцож, намын төлөө, намын байгуулсан улс биш, ардчилал гэгч ардын-иргэний эрхт ёс болохоос намчлал, намын эрхт ёс биш.

Гэхдээ энэ бүхний эх сурвалж нь Монголын хурлын-зөвлөлийн засаглал өөрөө.

Монголын парламент-зөвлөл өөрөө төдийгүй өөрөөсөө засгаа байгуулдаг учир гишүүд нь сайдын суудал булаалдах, талцах, хуваагдах. Нэгэнт парламент-зөвлөл нь өөрөө өөрөөсөө Засгийн газрыг шууд байгуулах учир өөрийн доторх талцал, хуваагдлыг Засгийн газарт шууд суулгаж, Засгийн газрыг өөрийг нь улс төрийн байгууллага болгон задалж ингэснээр хууль хэрэгжүүлэх, сахиулах эрх мэдлийн нэгдмэл, шийдвэртэй, тууштай, шуурхай байдлыг устгаж, хуваагдмал, хариуцлагагүй, туйлбаргүй, тогтворгүй болгох. Мөн энэ нь УИХ ба Засгийн газар, УИХ ба олонхыг бүрдүүлэгч 39 дэх гишүүн болгоны хооронд тохиролцооны харилцаа тогтоож, талуудыг харилцан бие биедээ үйлчлэх болгодог төдийгүй Засгийн газрыг байгуулах хэргийг бизнес болгож хувиргах. Энэ нь мэдээж хяналт, хариуцлага, тайлагналын тогтолцоог эвдэх нь ойлгомжтой. Ийнхүү гүйцэтгэх эрх мэдэл олон эх сурвалжтай байх нь захирах захирагдах ёсыг устгаж, гүйцэтгэх засаглалыг самууруулж, хариуцлагагүй, тогтворгүй болгодог төдийгүй хуулийн нэгдмэл, тэгш хэрэгжилтийг ч эвдэж, улмаар нийгэм, улс орныг ч хагарал, задрал, хуваагдалд хүргэх. Энэ нь Монгол улсын гүйцэтгэх засаг байгуулах бизнес.

Засаг унагах бизнес

Парламентын засаглал гэж парламент нь засгийн газраа огцруулах эрхтэй тогтолцоог хэлдэг. Өөрөөр хэлбэл засгийг газрыг огцруулах эрх мэдэл нь парламентын засаглалыг тодорхойлдог эрх мэдэл. Гэхдээ энэ эрх мэдэл зөвхөн парламентын онц эрхэнд (prerogative) байхыг хэлдэг. Тиймээс Английн болон бусад улсын хаад ч, парламентын засаглалт улс орнуудын ерөнхийлөгч нарт ч засгийг огцруулах эрх байхгүй. Гэхдээ парламент зөвхөн итгэл үл үзүүлэх замаар л засгийг огцруулдаг. Өөрөөр хэлбэл сонгуулийн ялагдлыг эс тооцвол парламентын засаглалын системүүдэд засгийн газрыг гаднаас нь огцруулах цорын ганц зам нь парламент түүнд итгэл үл үзүүлэх явдал гэсэн үг.

Харин парламентын энэ эрх нь засгийн газрыг хэзээ ч огцрох эрсдэлд байлгадаг төдийгүй засгийн газрыг ойр ойрхон огцруулж улс орны амьдралыг бусниулах төдийгүй улс төрийн хямралт байдалд хүргэдэг. Чухам эл системийн улмаас Италид фашист,Германд нацист дэглэм тогтсон төдийгүй Францын 4-р бүгд найрамдах улс 11 жилийн дотор 21 засаг сольж эцэст нь 1958 онд супер-ерөнхийлөгчийн дэглэмтэй болсон юм. Анхны, мөн хамгийн урт настай Английн хувьд ч асуудал амар байгаагүй. 1721 оноос хойш нийт 76 ерөнхий сайдын засаг байснаас 19 нь нэг жил хүрэлгүй (хамгийн богино нь 23 хоног), 11 нь 2 жил хүрэлгүй, 15 нь 4 жил хүрэлгүй огцорч байв. Дөнгөж 31 ерөнхий сайд л 4-өөс дээш жил засагласны дотор Роберт Уолпол 20 жил, Уильям Питт 17, Роберт Женкинсон 14, Фредерик Норд 12, Маргарет Тетчер 11, Хенри Пелхэм 10, Тони Блейр зэргийн 10-аас дээш жил засагласан 7 ерөнхий сайд байх. Япон 1945 оноос хойш 36 ерөнхий сайд сольсноос хамгийн удаан засагласан нь Шигерү Ёшида 6 жил, засгийн газрын нас дундачаар 2 жил. Гүйцэтгэх эрх мэдлийн тогтвортой байдал хуулийн засаглалд ч, улс орны амьдралд ч, ялангуяа хаангүй улс орны хувьд улс төрийн тогтвортой байдалд чухал учир холбогдолтой учир засгийн газрын тогтвортой байдлыг хангах томоохон асуудал. Тийм ч учир Герман зэрэг улс оронд ерөнхий сайдыг огцруулахын тулд дараагийн ерөнхий сайдыг олонхоороо дэмжсэн байх “итгэл үл хүлээлгэх конструктив санал хураалтын” (constructive vote of no confidence) аргыг ч хэрэглэх. Энэ арга нь оршин байгаа засгийг хамгаалахдаа зартай бөгөөд Германы түүхэнд дөнгөж хоёр удаа ийм оролдлого хийгдсэнээс нэг нь л амжилттай болсон байдаг. 1972 онд Вилли Брандтийг огцруулах оролдлого хийхэд дөнгөж 10 эсрэг, 3 түдгэлзсэн санал өгөгдөж, 236 гишүүн оролцоогүй буюу хүчингүй санал өгснөөр Брандт 2 саналын давуугаар огцролгүй үлдсэн юм. Гэхдээ Брандтийн намын аравхан гишүүн л түүнийг дэмжсэн санал өгч 239 нь илт дэмжихээс татгалзсан юм. Энэ нь түүний Засгийн газар нам дотроо ч хэчнээн дэмжлэг муутай байсныг харуулж байгаа юм. Гэсэн ч намын боссууд нь гишүүдээ хатуу, хянаж шахсанаар Брандтийн засгийн газар огцролгүй үлдсэн юм.

Харин Монгол улсын Үндсэн хуулийн ёсоор Засгийн газрыг огцруулах бүхэл бүтэн 8 зам байх.

Ерөнхий сайд Засгийн газар бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэх боломжгүй гэж үзвэл (43.1.), Ерөнхий сайд огцорвол (43.2.), эсвэл Засгийн газрын гишүүдийн тэн хагас нь нэгэн зэрэг огцорвол (43.2.) Засгийн газар шууд огцрох ба мөн Засгийн газар өөрт нь итгэл хүлээлгэх эсэхийг (44.) асуугаад дэмжлэг авахгүй бол мөн огцрох нь ойлгомжтой. Харин гадна талаас УИХ өөрөө Засгийн газрыг огцруулахыг санаачилбал (43.3.), Ерөнхийлөгч санал гаргавал (43.3.), УИХ-ын гишүүдийн дөрөвний нэгээс доошгүй нь санал тавивал (43.4.) Засгийн газар огцрох эрсдэл тулгарна. Эцэст нь ҮХЦ Ерөнхий сайдыг огцруулах үндэслэлтэй гэж үзвэл (66.4.) мөн Засгийн газар огцрох нь ойлгомжтой. Дөрөв нь Засгийн газрыг шууд огцруулах бол дөрөв нь огцрох эрсдэлд оруулах. Хоёр нь Ерөнхий сайдын шийдлээс хамаарах бол 2 нь түүний танхимын гишүүдийн шийдлээс хамаарах. Бусад нь Засгийн газрын гадна талаас ирэх заналхийлэл. Ийнхүү Монгол улсын Үндсэн хууль нь Засгийн газрыг огцруулах, эсвэл огцруулахаар сүрдүүлэх, дарамтлах эрхийг Ерөнхий сайд, Засгийн газрын гишүүд, Ерөнхийлөгч, УИХ (хэн эсвэл хэдэн гишүүн төлөөлөх нь тодорхойгүй), УИХ-ын гишүүд, болон ҮХЦ зэрэг олон тооны тоглогчдод, олон хувилбараар олгосон байх. Аливаа бусад систем, түүний дотор парламентын засаглалтай улс орнуудтай харьцуулбал засгийн газрыг огцруулах талын ч хувьд, замын ч хувьд энэ асар өндөр үзүүлэлт. Энэ өнцгөөс харвал энэ Үндсэн хуулийг Монгол улсын Засгийн газрын эсрэг, Монгол улсын Засгийн газрыг аль болох огцруулах, эсвэл огцруулах дарамт, нуман тулгуурт оруулж байх зорилготой бүтээсэн гэж үзэж болно.  

Ерөнхийлөгч, эсвэл 19-өөс дээш гишүүнтэй сөрөг хүчин засгийн газрыг байнга огцрох эрсдэлд оруулж болох. Ерөнхийлөгч энэ эрх мэдлээ хэрэгжүүлсэн нь ховор ч, Алтанхуягийн засгийн газар МАН-ын зүгээс байнгын ийм дарамтад байсныг тэмдэглэхэд илүүц. Эдгээр заналхийлэл нь олонхын 39 гишүүний бизнесийг улам бүр цэцэглүүлж, тэдний үнэ цэнийг хөөрөгддөг нь ойлгомжтой. Компанийн, эсвэл тойргийн “эзэн” гишүүд ч илэрхий “эрх дураараа” байх нь жишиг. Энэ бүхэн нь Засгийн газрыг УИХ-ын гишүүдэд үйлчлэх байдлыг улам нэмэгдүүлэх. Хэрвээ олонх шийдвэрлэх санал дутах байдалд орвол О. Дашбалбар агсан шиг нэг гишүүн ч засгийн хувь заяаг шийдэх. Хэрвээ Засгийн газар эвслийнх байвал засаг улам эмзэг болж эвслийн цөөнх тал нь засгийн бодлого, хувь заяаг барьцаалах. Үгүй бол 2004-2008, 2012-2016 он шиг байдал. Мэдээж Ерөнхийлөгч УИХ-д суудалтай намаас сонгогддог бөгөөд ихэвчлэн УИХ-д өөрийн “нөхөдтэй” байх учир Ерөнхий сайд Ерөнхийлөгчтэй, мөн Ерөнхийлөгчийн “нөхөдтэй” тун эвтэй байх учиртай. Үгүй бол Алтанхуягийн хувь заяаг давтах осолтой. Өөрөөр хэлбэл Засгийн газрын байнга огцрох аюул дор оршдог учир Засгийн газрын хувьд үндсэн асуудал нь иргэний дайнтай, дажинтай улс орнуудынх шиг оршин тогтнох явдал болж хувирдгийг Ерөнхий сайд хийсэн хэн бүхэн мэдэрсэн гэдэгт итгэлтэй байна.

Бүр гайхалтай нь сайд нарын “тэн хагас нь нэгэн зэрэг огцорвол” (43.2.) засгийн газар огцрохоор Үндсэн хуулиар тогтоосон явдал. Энэ нь хэрэг дээрээ кабинетын дотор Ерөнхий сайдын эсрэг бүтцийг байгуулан Засгийн газрыг хуулийн дагуу хоёр тал болгон хуваасан хэрэг.

Эл хуваалт нь кабинетыг хоёр Ерөнхий сайдтай буюу, улмаар тэдний талцал, өрсөлдөөний логик нь бүх сайд бүрийг тус тусдаа тал болох, улмаар сайд бүрийг яам, салбартаа “ерөнхий сайд” болон хувирах нөхцөлийг бүрдүүлэх. Тиймээс уг заалт нь засгийг бүрмөсөн задалж, түүний нэгдмэл байдлыг эргэлт буцалтгүй устгасан хэрэг. Нөгөө талаар уг бүтэц нь Ерөнхий сайд, сайд нарын харилцааг бүрэн дүүрэн улс төрийн, арилжааны, солилцооны буюу тохиролцооны харилцаа болгож, кабинетыг ижил тэнцүү эрхтэй сайд нарын тохиролцооны клуб болгож хувиргасан байна. Мэдээж тохиролцооны харилцаа тохиролцоогоор барьцаалах харилцаа. Энэ нь мэдээж захирах захирагдах ёс, захиргааны шаталсан тогтолцоог халах учир Ерөнхий сайд сайд нараа өмнөө тайлагнуулах, хариуцлага тооцох суурь боломж үгүйсгэгдэх. Ерөнхий сайд хэн нэгэн сайдад хариуцлага тооцох гэдэг нь түүний фракцын эрх ашгийг хөндөх, төдийгүй сайд нарын бүлэглэлийнхээ тэнцвэрийг эрсдэлд оруулах алхам. Тиймээс сайд нар л өөрөө өөрсдийгөө гарцаагүй огцруулах байдалд оруулахгүй л бол Ерөнхий сайд тэднийг огцруулах боломжгүй. Үүний улмаас Монгол улсын Засгийн газар нэгдмэл хууль хэрэгжүүлэх, сахиулах байгууллага байх Үндсэн хуулийн үндэсгүй болсон байна.

Засгийн энэ бүтцийг төрийн тогтолцоонд гүйцэтгэх эрх мэдэл хэрэгжүүлдэг Ерөнхийлөгч, УИХ-ын даргын “засгийн газартай” уялдуулан харьцуулан харвал Монгол улсад гүйцэтгэх эрх мэдлийг хэрэгжүүлэх гурван үндсэн бүлэг бүтэц байгаагаас Засгийн газар нь хамгийн задархай бүтэц нь болж байгаа юм. Сайд болгон нь салбартаа, яамандаа “ерөнхий сайд” болох энэ байдал үе үеийн Засгийн газрууд дээр тод харагддаг бөгөөд Хүрэлсүхийн засгийн газар дээр бүр ч хурц ажиглагддаг. Ерөнхий сайд нь сайд нарынхаа барьцаа, заналхийлэл дор орших нь хэвийн үзэгдэл бөгөөд, уг бүтэц Наранцацралтын засгийн газар дээр эрх мэдлээ бүрэн дүүрэн хэрэгжүүлсэн бол Алтанхуягийн кабинетад ч мөн ажиглагдсан. Хүрэлсүхийн Засгийн газарт ч давтагдах магадлалтай.  

Засгийн газрыг байгуулах зүйл, заалтууд нь дээрх байдлаар УИХ, УИХ-ын олонх, эсвэл дор хаяхад 39 гишүүнийг онц эрх мэдэлтэй, үнэтэй цайтай эзэд болгосон бол Үндсэн хуулийн Засгийн газрыг огцруулах заалтууд нь түүнийг байнгын огцруулах сүрдүүлэг, дарамт, заналхийлэл дор орших болгосон байна.

Огцруулах дарамт нь олонхыг бүрдүүлж байгаа 39-ийн үнэ цэнэ, эрх мэдлийг улам бүр бэхжүүлэн, улам бүр нэмэгдүүлэх. Энэ нь мэдээж төдий хэмжээгээр Монгол улсын гүйцэтгэх эрх мэдлийг, Засгийн газрыг задалж, хариуцлагагүй, тогтворгүй болгосон нь ойлгомжтой. Засгийн газар унах нь кабинетын гадна байгаа этгээдүүдэд кабинетад орох боломж учир ашигтай, аятай нөхцөл бүрдвэл тэд засгийг унагах дуртай байх нь ойлгомжтой. Нөгөө талаар засгийг унагах эсэх асуудал нь дан ганц парламентын дотоод асуудал огт биш. Засгийн газрын бодлогоос шалтгаалаад түүнийг унагах сонирхолтой хөндлөнгийн эрх ашиг ч хаа сайгүй байх. Тэдний эрх ашиг мэдээж сөрөг хүчин, хоосон хоцорсон хорсогчдын эрх ашигтай тохирох нь ойлгомжтой. Тиймээс сөрөг хүчин, хоосон хоцрогчид засгийг дарамтлаад зогсохгүй, хөндлөнгийн эрх ашигт саналаа үнэлэх нь ч ойлгомжтой. Тиймээс Монгол улсын засгийн газрыг унагах нь нэг ёсны эрх мэдэл, давуу тал, ашиг орлого олох бизнес. Энэ бүхэн нь Засгийн газрыг тогтворгүй болгохын дээр хөндлөнгийн нөлөөнд эмзэг, автамтгай болгох нь ойлгомжтой. Засгийн газар нэгэнт тогтворгүй учир тогтвортой, тууштай бодлого явуулах боломжгүй төдийгүй, сайд нар нь битгий хэл Ерөнхий сайд нь ч тогтвортой тууштай ажиллах, зүтгэх ч боломжгүй болох. Нэгэнт хөндлөнгийн нөлөөнд эмзэг учир улс орны, нийтийн эрх ашигт харш Эрдэнэт, оффшор гэх мэт томоохон асуудлуудаас ч зайлсхийх. Тэр ч байтугай чухам хөндлөнгийн нөлөөнд эмзэг учир сайд нар нь төдийгүй, Ерөнхий сайд нь хүртэл нийтийн, улс үндэсний эрх ашгийг хаяж өөрийн хувийн ашиг хонжоо хайж хөндлөнгийн эрх ашигт илт үйлчилсэн тохиолдол Эрдэнэт болон уул уурхайн салбараас эхлээд цөөнгүй тохиолдох болсныг бид бүгдээрээ харцгаасан.

Тиймээс Засгийн газрыг байгуулах энэ арга зам, бүтэц тогтолцоо нь өнөөгийн Монголын хариуцлагагүй, тогтворгүй төдийгүй авлигажсан тогтолцооны нэг гол сурвалж. Мэдээж тохиролцооны харилцаатай олон тал, толгойтой учир харилцан бие биедээ тохиролцоогоороо барьцаалагдах учир хариуцлага, тайлагналын тогтолцоо бүхэлдээ үгүйсгэгдэх. Нэгэнт олон тал, толгойтой учир тал, толгой болгон өөр өөрийн эрх мэдэл, ашиг сонирхлын хүрээтэй, өөр өөрийн ашиг сонирхолдоо үйлчлэх төдийгүй өөр өөрийн салбартаа эзэн байх учир улс орон даяар нэгдмэл удирдлага, хариуцлага хүлээх эзэн мөн л үгүйсгэгдэх нь ойлгомжтой. Мэдээж олон тал, толгой нь алдаа эндэгдлийг төдийгүй авлига, хээл хахуулийг нуух, халхлах төдийгүй, талууд тохирох, хуйвалдах, харилцан барьцаалах, харилцан бие биеэ хамгаалах байдлыг ч бүрдүүлж байгаа юм. Чухам энэ байдлын улмаас хариуцлага алдсан, эсвэл эрх мэдлээ урвуулан ашигласан этгээдэд хариуцлага тооцох боломж ч үгүйсгэгдэж байгаа юм. Олон талт, толгойт тохиролцооны торны өмнө ард олон эсэргүүцэл, дургүйцэл, буруушаалт хад мөргөх мэт замхрах. Учир нь тэдний дургүйцэл зэвүүцэл нь хэн нэгэн дээр төвлөрөн буухгүй сарних, буусан ч талууд нэг нэгэндээ буруу өгөх, эсвэл эрх мэдэлгүй, хүчгүйгээ заах замаар сарниулах учир үр дүнгүй. Тийм ч учраас эрх баригчид нийтийн дургүйцэл, буруушаалаас хуяглагдсан, тиймээс ч үл ойшоох нь түгээмэл. Энэ бүхэн нь бүгдийн төлөө, бүгдээрээгийн оролцоотой, бүгдийн төр засаг байх бүгд найрамдах байгууллын үзэл санааг үгүйсгэсэн төдийгүй улс орныг ч задрал, хуваагдалд хөтөлсөн байна. Энэ бол Монгол улсын Үндсэн хуулийн бүтээсэн гүйцэтгэх засаглал.

Германы Макс Планкийн Нийгмийн Антропологийн хүрээлэнгийн зочин судлаач, доктор Л.Мөнх-Эрдэнэ


Санал худалдан авч сонгогддог УИХ-ын гишүүд өөрсдөө ч кнопоо худалдаж, мөнгө олдог
Bolod.mn


Сэтгэгдэл (0)


Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

   



Тариаланчид: Бид нар амьд үлдэх гарцаа хаймаар байна
19:15
Өвөр Монголын өнгөт ”нээрийн хуудсууд” -1
18:51

“Синьхуа өдөр бүрийн сонин”, “Өвөр Монголын өдрийн сонин” зэрэг сонины 2024 оны 2-р сарын 28-ны өдрийн нэгдүгээр нүүрт нийтлэгдсэн “Өвөр Монгол орон дэлхийд өнгөт "нээрийн хуудас” тарааж байна” хэмээх мэдээлэлд, Экологийг тэргүүний зорилт болгон атгаж буй ногоон хөгжил бүхий Өвөр Монгол орны өндөр чанартай хөгжлийн шинэ замналыг танилцуулж, яруу найраг, уран зураг мэт Өвөр Монгол нь шинэ нөхцөл байдлаар нээгдэж, элбэг дэлбэг нөөц баялаг нь хүмүүст өндөр чанартай амьдрах орчин хангахын тулд өндөр чанартай аж үйлдвэр болон хувирч, өнгө өнгийн "шинэ нэрийн хуудас" улам тод гэрэлтэж байна.

Францын парламент үсний засалтаар ялгаварлан гадуурхахын эсрэг хуулийн төслийг дэмжлээ
15:20

Франц улс ажлын байран дахь үсний засалтаар ялгаварлан гадуурхахыг хориглоход нэг алхам ойртлоо. 

Францын парламент үсний засалтаар ялгаварлан гадуурхахын эсрэг хуулийн төслийг дэмжлээ

Франц улс ажлын байран дахь үсний засалтаар ялгаварлан гадуурхахыг хориглоход нэг алхам ойртлоо. 

»»
Зорчигчтой автобус ачааны машинтай мөргөлдөж 18 хүн хүнд бэртжээ
14:58

Дундговь аймгийн замд зам тээврийн ноцтой осол гарч, гэмтэж, бэртсэн хүмүүсийг Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгт хүргэсэн байна.

Зорчигчтой автобус ачааны машинтай мөргөлдөж 18 хүн хүнд бэртжээ

Дундговь аймгийн замд зам тээврийн ноцтой осол гарч, гэмтэж, бэртсэн хүмүүсийг Төв аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгт хүргэсэн байна.

»»
Халдлага үйлдэгчдэд талархсан сурагчид шийтгэл оноожээ
14:21

Хойд хөршийн Нижегород хотын нэгэн сурагч “Крокус Сити Холл”-д халдлага үйлдсэн хүмүүст талархал илэрхийлжээ.

Халдлага үйлдэгчдэд талархсан сурагчид шийтгэл оноожээ

Хойд хөршийн Нижегород хотын нэгэн сурагч “Крокус Сити Холл”-д халдлага үйлдсэн хүмүүст талархал илэрхийлжээ.

»»
Шинийг санаачилсан Өвөр Монгол-2
13:46

        2023 онд Өвөр Монгол нь нүүрсний нийлүүлэлт, хангаалгын баталгаа, нийт суурилагдсан цахилгаан хүчин ба шинээр суурилагдсан цахилгаан хүчин, шинэ эрчим хүчний суурилагдсан хүчин чадал ба шинэ эрчим хүчний шинээр суурилагдсан хүчин чадал, нийт эрчим хүч үйлдвэрлэх хэмжээ болон эрчим хүч гадагш хүргэх хэмжээ, шинэ эрчим хүч үйлдвэрлэх хэмжээ, нүүрснээс хий үйлдвэрлэх хүчин чадлын хувьд "Хятадын арван нэгдүгээр"-т орж байна. 100 мянган тонн зэрэглэлийн Дэлхийн хамгийн том ховордсон шороо ногоон хайлуулагч төсөл хэрэгжиж эхэлсэн бөгөөд ховордсон шороо, ниобиум, лити зэрэг стратегийн нөөцийн хайгуулд шинэ ололтууд хийгдсэн байна. Нүүрсний бус аж үйлдвэр эрчимтэй хөгжиж, 12.1 хувьд хүрсэн... 2024 оны эхээр, ӨМӨЗО-ы “Засгийн газрын ажлын тайлан” -д нийтлэгдсэн цуврал тоо баримт нь Өвөр Монголын хурдтай хөгжиж байгааг харах боломжийг хүмүүст олгосон байна.

Шинийг санаачилсан Өвөр Монгол-2

        2023 онд Өвөр Монгол нь нүүрсний нийлүүлэлт, хангаалгын баталгаа, нийт суурилагдсан цахилгаан хүчин ба шинээр суурилагдсан цахилгаан хүчин, шинэ эрчим хүчний суурилагдсан хүчин чадал ба шинэ эрчим хүчний шинээр суурилагдсан хүчин чадал, нийт эрчим хүч үйлдвэрлэх хэмжээ болон эрчим хүч гадагш хүргэх хэмжээ, шинэ эрчим хүч үйлдвэрлэх хэмжээ, нүүрснээс хий үйлдвэрлэх хүчин чадлын хувьд "Хятадын арван нэгдүгээр"-т орж байна. 100 мянган тонн зэрэглэлийн Дэлхийн хамгийн том ховордсон шороо ногоон хайлуулагч төсөл хэрэгжиж эхэлсэн бөгөөд ховордсон шороо, ниобиум, лити зэрэг стратегийн нөөцийн хайгуулд шинэ ололтууд хийгдсэн байна. Нүүрсний бус аж үйлдвэр эрчимтэй хөгжиж, 12.1 хувьд хүрсэн... 2024 оны эхээр, ӨМӨЗО-ы “Засгийн газрын ажлын тайлан” -д нийтлэгдсэн цуврал тоо баримт нь Өвөр Монголын хурдтай хөгжиж байгааг харах боломжийг хүмүүст олгосон байна.

»»
Чанарын баталгаатай Өвөр Монгол-3
12:54

2023 онд Өвөр Монгол орны үр тариа, мах, сүүний гарц бүгд дээд цэгтээ хүрчээ. Дэлхийн хамгийн том лактик хүчлийн сан болон Хонины генетикийн үнэлгээний үндэсний төв баригдлаа. Мах, хонины аж ахуйн салбарын бүтээгдэхүүний үнэ 100 тэрбум юаньд хүрчээ. 2023 онд Дэлхийн Сүүний салбарын хурал Хятадын хамгийн том сүү үйлдвэрлэгч бүс болох Өвөр Монголд зохион байгуулагдав.

Чанарын баталгаатай Өвөр Монгол-3

2023 онд Өвөр Монгол орны үр тариа, мах, сүүний гарц бүгд дээд цэгтээ хүрчээ. Дэлхийн хамгийн том лактик хүчлийн сан болон Хонины генетикийн үнэлгээний үндэсний төв баригдлаа. Мах, хонины аж ахуйн салбарын бүтээгдэхүүний үнэ 100 тэрбум юаньд хүрчээ. 2023 онд Дэлхийн Сүүний салбарын хурал Хятадын хамгийн том сүү үйлдвэрлэгч бүс болох Өвөр Монголд зохион байгуулагдав.

»»
Зүүн дөрвөн замаас Нарантуул зах хүртэлх гээд 17 байршлын замыг засварлах ажил ирэх сарын 10-наас эхэлнэ
12:53

Улаанбаатар хотын зам засварын ажил дөрөвдүгээр сарын 10-наас эхлэх гэж байна. Зам засварын үеэр ямар ажлууд хийгдэх болон борооны ус зайлуулах шугам суурилуулах эсэх талаар 

Зүүн дөрвөн замаас Нарантуул зах хүртэлх гээд 17 байршлын замыг засварлах ажил ирэх сарын 10-наас эхэлнэ

Улаанбаатар хотын зам засварын ажил дөрөвдүгээр сарын 10-наас эхлэх гэж байна. Зам засварын үеэр ямар ажлууд хийгдэх болон борооны ус зайлуулах шугам суурилуулах эсэх талаар 

»»
"Hongyan" загварын ачааны машины араас Приус мөргөж, жолооч нь нас барсан осол гарчээ
12:49

Баянзүрх дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр "Хонхор"-ын замд энэ оны гуравдугаар сарын 29-ний өглөө "Tоёота приус" маркийн автомашин замын зорчих хэсэг дээр зогсож байсан 

Баянзүрх дүүргийн 11 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр "Хонхор"-ын замд энэ оны гуравдугаар сарын 29-ний өглөө "Tоёота приус" маркийн автомашин замын зорчих хэсэг дээр зогсож байсан 

»»
12 настай охиныг хөнөөсөн Г.Гантулгыг өнөөдөр шүүнэ
11:18

Өнгөрсөн оны аравдугаар сарын 03-нд Дорноговь аймгийн Сайншанд сумаас 12 настай охин сураггүй алга болж, улмаар Г.Гантулга гэгч нь такси үйлчилгээ үзүүлэх нэрийдлээр хээр аваачиж амийг нь хөнөөсөн хэрэг гарсан.

12 настай охиныг хөнөөсөн Г.Гантулгыг өнөөдөр шүүнэ

Өнгөрсөн оны аравдугаар сарын 03-нд Дорноговь аймгийн Сайншанд сумаас 12 настай охин сураггүй алга болж, улмаар Г.Гантулга гэгч нь такси үйлчилгээ үзүүлэх нэрийдлээр хээр аваачиж амийг нь хөнөөсөн хэрэг гарсан.

»»
Халдлага үйлдэгчид Украины үндсэрхэг үзэлтнүүдтэй холбоотой болохыг нотолсон гэж мэдэгджээ
10:56

МОСКВА, 2024 оны гуравдугаар сарын 28 /TASS/. "Крокус сити холл”-д халдлага үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг 

Халдлага үйлдэгчид Украины үндсэрхэг үзэлтнүүдтэй холбоотой болохыг нотолсон гэж мэдэгджээ

МОСКВА, 2024 оны гуравдугаар сарын 28 /TASS/. "Крокус сити холл”-д халдлага үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг 

»»
НӨАТ-ын баримтыг хуурамчаар үйлдэж, мөнгө угаах гэмт хэргийг тогтмол үйлдсэнийг илрүүлжээ
10:41

Их хэмжээний мөнгийг нуух зорилготой, зохион байгуулалттай гэмт бүлэглэлийг илрүүлжээ. Тодруулбал, Тагнуулын Ерөнхий 

НӨАТ-ын баримтыг хуурамчаар үйлдэж, мөнгө угаах гэмт хэргийг тогтмол үйлдсэнийг илрүүлжээ

Их хэмжээний мөнгийг нуух зорилготой, зохион байгуулалттай гэмт бүлэглэлийг илрүүлжээ. Тодруулбал, Тагнуулын Ерөнхий 

»»
Крипто хаан гэгддэг Сэм Банкман-Фрид залилангийн хэргээр 25 жилийн ял авчээ
10:33

Амжилтгүй болсон крипто бирж FTX-ийг үүсгэн байгуулагч Сэм Банкман-Фрид үйлчлүүлэгчид болон хөрөнгө оруулагчдыг залилсан хэргээр 25 жилийн хорих ял авчээ. 

Крипто хаан гэгддэг Сэм Банкман-Фрид залилангийн хэргээр 25 жилийн ял авчээ

Амжилтгүй болсон крипто бирж FTX-ийг үүсгэн байгуулагч Сэм Банкман-Фрид үйлчлүүлэгчид болон хөрөнгө оруулагчдыг залилсан хэргээр 25 жилийн хорих ял авчээ. 

»»
ОХУ-д халдлага үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг үзэлтэй холбоотой байжээ
10:24

Москвагийн захын дүүргийн концертын танхимд болсон террорист халдлагыг үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг үзэлтэнтэй холбоотой байсан гэж өчигдөр /2024.03.28/-нд ОХУ-ын Мөрдөн байцаах хороо мэдэгджээ.

ОХУ-д халдлага үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг үзэлтэй холбоотой байжээ

Москвагийн захын дүүргийн концертын танхимд болсон террорист халдлагыг үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг үзэлтэнтэй холбоотой байсан гэж өчигдөр /2024.03.28/-нд ОХУ-ын Мөрдөн байцаах хороо мэдэгджээ.

»»
Ц.Сарантуяа: Цэц үндсэн эрхийг хамгаалах нь үндсэн хуулийг хамгаалахтай агаар нэг
09:38

Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил нарын өргөн мэдүүлсэн Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн болон Үндсэн хуулийн 

Ц.Сарантуяа: Цэц үндсэн эрхийг хамгаалах нь үндсэн хуулийг хамгаалахтай агаар нэг

Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил нарын өргөн мэдүүлсэн Монгол Улсын Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн болон Үндсэн хуулийн 

»»
Интерполоор эрэн сурвалжлагдаж байсан этгээдийг Серби улсаас авчирчээ
08:22

Интерполын “Улаан булант” зар мэдээгээр эрэн сурвалжлагдаж байсан "Б"-г Серби улсаас олж, энэ сарын 27-нд авчирчээ. Түүнийг мөрдөн шалгах ажиллагааг үргэлжлүүлж байгааг цагдаагийн байгууллагаас мэдээллээ.

Интерполоор эрэн сурвалжлагдаж байсан этгээдийг Серби улсаас авчирчээ

Интерполын “Улаан булант” зар мэдээгээр эрэн сурвалжлагдаж байсан "Б"-г Серби улсаас олж, энэ сарын 27-нд авчирчээ. Түүнийг мөрдөн шалгах ажиллагааг үргэлжлүүлж байгааг цагдаагийн байгууллагаас мэдээллээ.

»»
ЦАГ АГААР: Улаанбаатарт өдөртөө 0 хэм байна
08:17
Л.Энх-Амгалан: Уран зохиол, Технологи, Дуу хөгжмийн хичээлийг хөтөлбөрөөс хассан гэдэг худлаа мэдээлэл
08:16

Боловсрол шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан ирэх хичээлийн жил буюу 2024 оны есдүгээр сарын 1-нээс сургуулийн өмнөх болон ерөнхий 

Л.Энх-Амгалан: Уран зохиол, Технологи, Дуу хөгжмийн хичээлийг хөтөлбөрөөс хассан гэдэг худлаа мэдээлэл

Боловсрол шинжлэх ухааны сайд Л.Энх-Амгалан ирэх хичээлийн жил буюу 2024 оны есдүгээр сарын 1-нээс сургуулийн өмнөх болон ерөнхий 

»»
ТАРИФ: Хөшигийн хөндийн нисэх буудлын авто зогсоол ирэх сарын 8-наас 1,000-4,500 төгрөгийн төлбөртэй болно
08:16

Хөшигийн хөндийн “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудлын авто зогсоол 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 8-ны өдрөөс төлбөртэй болох шийдвэр гарчээ.

ТАРИФ: Хөшигийн хөндийн нисэх буудлын авто зогсоол ирэх сарын 8-наас 1,000-4,500 төгрөгийн төлбөртэй болно

Хөшигийн хөндийн “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудлын авто зогсоол 2024 оны дөрөвдүгээр сарын 8-ны өдрөөс төлбөртэй болох шийдвэр гарчээ.

»»
"47,400 автомашин хотын төвийн зогсоолд өдөржин байршдаг"
08:15

Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний нягтралыг бууруулах, ачааллыг тэнцвэржүүлэх, эрэлтэд нийцсэн авто замын сүлжээг бий болгох, түгжрэлийг бууруулах 

Улаанбаатар хотын замын хөдөлгөөний нягтралыг бууруулах, ачааллыг тэнцвэржүүлэх, эрэлтэд нийцсэн авто замын сүлжээг бий болгох, түгжрэлийг бууруулах 

»»
“iPhone 15” хэт халах доголдол илэрсээр байна
20:58

“Apple” компани өнгөрсөн намар “iPhone 15” болон “iPhone 15 Pro” цувралуудаа олон нийтэд танилцуулсан. 

“iPhone 15” хэт халах доголдол илэрсээр байна

“Apple” компани өнгөрсөн намар “iPhone 15” болон “iPhone 15 Pro” цувралуудаа олон нийтэд танилцуулсан. 

»»
Т.Санчир дөрөв дэх удаагаа Хүлэгүүдтэй нэгдлээ
20:49

"Basketball Champions League Asia" буюу Сагсан бөмбөгийн Азийн аваргуудын лигийн урьдчилсан шатны тэмцээн 

Т.Санчир дөрөв дэх удаагаа Хүлэгүүдтэй нэгдлээ

"Basketball Champions League Asia" буюу Сагсан бөмбөгийн Азийн аваргуудын лигийн урьдчилсан шатны тэмцээн 

»»
“Мөнгөн мод 2023” наадмын шилдгүүд тодорлоо
19:57

“Мөнгөн мод” наадам 15 дахь удаагаа амжилттай зохион байгуулагдаж, шилдгүүдээ тодрууллаа.

“Мөнгөн мод 2023” наадмын шилдгүүд тодорлоо

“Мөнгөн мод” наадам 15 дахь удаагаа амжилттай зохион байгуулагдаж, шилдгүүдээ тодрууллаа.

»»
БНСУ-д дадлагажигч эмч нарын 90 гаруй хувь нь ажил хаялт зарлажээ
19:24

БНСУ-д хоёрдугаар сарын 20-нд эхэлсэн эмч нарын ажил хаялт үргэлжилж байгаа талаар "Yonhap" агентлаг мэдээлэв.

БНСУ-д дадлагажигч эмч нарын 90 гаруй хувь нь ажил хаялт зарлажээ

БНСУ-д хоёрдугаар сарын 20-нд эхэлсэн эмч нарын ажил хаялт үргэлжилж байгаа талаар "Yonhap" агентлаг мэдээлэв.

»»
Нээлттэй Өвөр Монгол- 4
19:00

2023 онд Өвөр Монголын боомтуудын ачаа тээврийн хэмжээ 100 сая тонныг давж, Хятадын хилийн боомтуудын шинэ амжилтыг гаргав. Хятад-Европын ачаа тээврийн галт тэрэг 73.7 хувиар, механик болон цахилгаан бүтээгдэхүүний экспорт 118.9 хувиар, цахилгаан хөдөлгүүртэй тээврийн хэрэгсэл зэрэг "шинэ гурван" бүтээгдэхүүний экспорт 48 дахин нэмэгджээ. Шинээр байгуулагдсан гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжийн тоо 3.2 дахин нэмэгдэж, гадаадын капиталын бодит хэрэглээ 7 жил дараалан нэмэгдсэн байна.

Нээлттэй Өвөр Монгол- 4

2023 онд Өвөр Монголын боомтуудын ачаа тээврийн хэмжээ 100 сая тонныг давж, Хятадын хилийн боомтуудын шинэ амжилтыг гаргав. Хятад-Европын ачаа тээврийн галт тэрэг 73.7 хувиар, механик болон цахилгаан бүтээгдэхүүний экспорт 118.9 хувиар, цахилгаан хөдөлгүүртэй тээврийн хэрэгсэл зэрэг "шинэ гурван" бүтээгдэхүүний экспорт 48 дахин нэмэгджээ. Шинээр байгуулагдсан гадаадын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжийн тоо 3.2 дахин нэмэгдэж, гадаадын капиталын бодит хэрэглээ 7 жил дараалан нэмэгдсэн байна.

»»
15 настай дагавар охиноо зургаан жил хүчирхийлсэн байж болзошгүй хойд аавыг цагдан хорьжээ
18:18

Дагавар охиноо зургаан жил бэлгийн хүчирхийлэлд байлгасан байж болзошгүй аавыг цагдан хорьжээ.

15 настай дагавар охиноо зургаан жил хүчирхийлсэн байж болзошгүй хойд аавыг цагдан хорьжээ

Дагавар охиноо зургаан жил бэлгийн хүчирхийлэлд байлгасан байж болзошгүй аавыг цагдан хорьжээ.

»»
Ногоон Өвөр Монгол- 5
16:24

2023 оны 6-р сараас хойш Өвөр Монгол хоногт дунджаар 43000 мү/1га= 15мү/-д цөлжилтөөс урьдчилан сэргийлж, хяналт тавьж байгаа бөгөөд ногоон бүс нутгийг тэлэх ажил эрчимжсэн. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ши Жиньпиний "Гурван умард" төслийн дагуу "Гурван умард" төслийг бүх талаар хэрэгжүүлж эхэллээ.

Ногоон Өвөр Монгол- 5

2023 оны 6-р сараас хойш Өвөр Монгол хоногт дунджаар 43000 мү/1га= 15мү/-д цөлжилтөөс урьдчилан сэргийлж, хяналт тавьж байгаа бөгөөд ногоон бүс нутгийг тэлэх ажил эрчимжсэн. Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ши Жиньпиний "Гурван умард" төслийн дагуу "Гурван умард" төслийг бүх талаар хэрэгжүүлж эхэллээ.

»»
Хүүхдийн паркт амьтны хүрээлэн ажиллаж байна
16:14

Хотын соёлыг төлөвшүүлэх хүрээнд амьтны хүрээлэн, музейн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж, нийслэлийн ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдад амьтдыг таниулах үйл ажиллагааг зохион байгуулж байна. Ингэснээр хичээлийн явцад судалсан мэдлэгээ бататган, амьтны онцлог шинжийг ялгаж харах боломж бүрдэж байгаа бөгөөд цаашид уг хөтөлбөрийг жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулах юм.

Хүүхдийн паркт амьтны хүрээлэн ажиллаж байна

Хотын соёлыг төлөвшүүлэх хүрээнд амьтны хүрээлэн, музейн хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлж, нийслэлийн ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдад амьтдыг таниулах үйл ажиллагааг зохион байгуулж байна. Ингэснээр хичээлийн явцад судалсан мэдлэгээ бататган, амьтны онцлог шинжийг ялгаж харах боломж бүрдэж байгаа бөгөөд цаашид уг хөтөлбөрийг жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулах юм.

»»
Халдлагаас хойш сураггүй бологсдын хэд нь амиа алдсан нь тодорхойгүй байна
15:57

Москвад болсон террорист халдлагад өртөж нас барсан хүний тоо 143 болсон талаар ОХУ-ын Онцгой байдлын яам энэ сарын 27-нд мэдэгджээ.

Халдлагаас хойш сураггүй бологсдын хэд нь амиа алдсан нь тодорхойгүй байна

Москвад болсон террорист халдлагад өртөж нас барсан хүний тоо 143 болсон талаар ОХУ-ын Онцгой байдлын яам энэ сарын 27-нд мэдэгджээ.

»»
НҮБ: Дэлхий даяар хоногт тэрбум хоол хаягдаж байна
13:45

НҮБ Хүнсний хог хаягдлын индексийн тайланг энэ долоо хоногт танилцууллаа. Үүгээр дэлхийн нийт хүн ам хэр хэмжээний хоол хүнсийг хог болгон хаяж, 

НҮБ: Дэлхий даяар хоногт тэрбум хоол хаягдаж байна

НҮБ Хүнсний хог хаягдлын индексийн тайланг энэ долоо хоногт танилцууллаа. Үүгээр дэлхийн нийт хүн ам хэр хэмжээний хоол хүнсийг хог болгон хаяж, 

»»
Үзэсгэлэнт Өвөр Монгол- 6
13:32

Нарийн сайхан зурж, уран сайхан бүтээсэн бас нэгэн нэрийн хуудас бол “Үлгэр жишээ ӨМӨЗО”-ы "Умардын соёл"-ыг бэхжүүлж, "Монгол морины зориг санаа"-г урагшлуулж, шинэ аян замд хөл тавих болно. Мөн өнгөт Өвөр Монголын "шинэ замыг нээж, дунд урсгалд орох" бодит үйл ажиллагаа, Өвөр Монголын "Хятадын хойд хэсгийн экологийн аюулгүй байдлын чухал халхавч" -ийг байгуулах  Хятадын үндэстнүүдийн хамтын ухамсарыг бий болгох явдал юм.

Үзэсгэлэнт Өвөр Монгол- 6

Нарийн сайхан зурж, уран сайхан бүтээсэн бас нэгэн нэрийн хуудас бол “Үлгэр жишээ ӨМӨЗО”-ы "Умардын соёл"-ыг бэхжүүлж, "Монгол морины зориг санаа"-г урагшлуулж, шинэ аян замд хөл тавих болно. Мөн өнгөт Өвөр Монголын "шинэ замыг нээж, дунд урсгалд орох" бодит үйл ажиллагаа, Өвөр Монголын "Хятадын хойд хэсгийн экологийн аюулгүй байдлын чухал халхавч" -ийг байгуулах  Хятадын үндэстнүүдийн хамтын ухамсарыг бий болгох явдал юм.

»»
Ж.Батзандан: Д.Мөнх-Эрдэнэтэй хамтарч "Бүх ард түмний хуралдай"-г зарлан хуралдуулна
13:32

Тэрбээр, "Намайг нүүрсний мафийн толгойлогч гэдэг хэрэг тохоод шоронд хорисон. Мөн кадитал банкны хэргээр шоронд хорисон. 

Ж.Батзандан: Д.Мөнх-Эрдэнэтэй хамтарч

Тэрбээр, "Намайг нүүрсний мафийн толгойлогч гэдэг хэрэг тохоод шоронд хорисон. Мөн кадитал банкны хэргээр шоронд хорисон. 

»»
“Мөнгөн мод 2023” наадмын шилдгүүд тодорлоо
13:04

15 дахь удаагийн “Мөнгөн мод” наадам өчигдөр амжилттай зохион байгуулагдаж, шилдгүүдээ тодрууллаа.

“Мөнгөн мод 2023” наадмын шилдгүүд тодорлоо

15 дахь удаагийн “Мөнгөн мод” наадам өчигдөр амжилттай зохион байгуулагдаж, шилдгүүдээ тодрууллаа.

»»
Өнөөдөр 16.00 цагт гамшгийн зарлан мэдээллийн дуут дохио дуугарна
12:24

Засгийн газраас жил бүрийн гуравдугаар сарын сүүлийн долоо хоногийн пүрэв гарагт 16:00 цагт улс орон даяар гамшгийн зарлан мэдээллийн дуут дохио дуугаргаж, дадлага сургууль зохион байгуулах журам гаргасан. 

Өнөөдөр 16.00 цагт гамшгийн зарлан мэдээллийн дуут дохио дуугарна

Засгийн газраас жил бүрийн гуравдугаар сарын сүүлийн долоо хоногийн пүрэв гарагт 16:00 цагт улс орон даяар гамшгийн зарлан мэдээллийн дуут дохио дуугаргаж, дадлага сургууль зохион байгуулах журам гаргасан. 

»»
Малдаа яваад сураггүй болсон 82 настай хоёр иргэнийг эрэн хайж байна
12:08

Өчигдөр шөнийн байдлаар Онцгой байдлын байгууллагад төөрсөн, сураггүй алга болсон гэх таван дуудлага, мэдээлэл бүртгэгджээ. 

Малдаа яваад сураггүй болсон 82 настай хоёр иргэнийг эрэн хайж байна

Өчигдөр шөнийн байдлаар Онцгой байдлын байгууллагад төөрсөн, сураггүй алга болсон гэх таван дуудлага, мэдээлэл бүртгэгджээ. 

»»
Төсвийн мөнгийг төлүүлье
12:07

Ковидын үед үнэд орж байсан 1 ширхэг нь 450 ам.долларын үнэтэй “Тоцилизумаб” гэх  тариа  Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн 

Төсвийн мөнгийг төлүүлье

Ковидын үед үнэд орж байсан 1 ширхэг нь 450 ам.долларын үнэтэй “Тоцилизумаб” гэх  тариа  Эм, эмнэлгийн хэрэгслийн 

»»
Балтиморын гүүрнээс осолдсон хоёр хүний цогцсыг гарган авчээ
12:03

Мягмар гарагийн шөнө чингэлэг тээвэрлэгч хөлөг онгоцонд мөргүүлж нурсан Балтиморын гүүрнээс унаж осолдсон хүмүүсийг ирж хайх ажиллагаа үргэлжилж байна. 

Балтиморын гүүрнээс осолдсон хоёр хүний цогцсыг гарган авчээ

Мягмар гарагийн шөнө чингэлэг тээвэрлэгч хөлөг онгоцонд мөргүүлж нурсан Балтиморын гүүрнээс унаж осолдсон хүмүүсийг ирж хайх ажиллагаа үргэлжилж байна. 

»»
Импортын гурил, малын тэжээлийг татвараас чөлөөлөхийг дэмжлээ
12:00

УИХ-ын чуулганы хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэв.

Импортын гурил, малын тэжээлийг татвараас чөлөөлөхийг дэмжлээ

УИХ-ын чуулганы хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төслийн хэлэлцэх эсэх асуудлыг хэлэлцэв.

»»
Дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж байсан Жо Либерман нас баржээ
11:53

АНУ-ын сенатч асан, дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигч Жо Либерман 82 насандаа таалал төгсчээ. Шалтгаан нь биеийн байдал нь муудсанаас үүдсэн гэж гэр бүлээс нь мэдэгджээ.  

Дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж байсан Жо Либерман нас баржээ

АНУ-ын сенатч асан, дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигч Жо Либерман 82 насандаа таалал төгсчээ. Шалтгаан нь биеийн байдал нь муудсанаас үүдсэн гэж гэр бүлээс нь мэдэгджээ.  

»»
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын тусгай элч Жан Тодт-той уулзлаа
10:53

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын асуудал хариуцсан тусгай элч Жан Тодт-ыг энэ сарын 27-ны өдөр хүлээн авч уулзлаа.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын тусгай элч Жан Тодт-той уулзлаа

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ НҮБ-ын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын асуудал хариуцсан тусгай элч Жан Тодт-ыг энэ сарын 27-ны өдөр хүлээн авч уулзлаа.

»»
Авто замд 27.5 тонн давс, 123.5 тонн бодис цацлаа
10:42

Нийслэлийн нийтийн эзэмшлийн авто зам, гудамж талбайн цас цэвэрлэгээнд Хот тохижилтын газар ОНӨААТҮГ, дүүргүүдийн тохижилт, үйлчилгээний компани болон гэрээт аж ахуй нэгж, байгууллагууд халтиргаа гулгаа үүсэхээс сэргийлэн ажиллаж байна.

Авто замд 27.5 тонн давс, 123.5 тонн бодис цацлаа

Нийслэлийн нийтийн эзэмшлийн авто зам, гудамж талбайн цас цэвэрлэгээнд Хот тохижилтын газар ОНӨААТҮГ, дүүргүүдийн тохижилт, үйлчилгээний компани болон гэрээт аж ахуй нэгж, байгууллагууд халтиргаа гулгаа үүсэхээс сэргийлэн ажиллаж байна.

»»
Энэтхэгийн сонгууль хамгийн өндөр өртөгтэй
10:38

Дэлхийн хамгийн олон хүн амтай Энэтхэг улс ирэх таван жилд улс орноо удирдах удирдагчдыг сонгохоор бэлтгэж байна. 

Энэтхэгийн сонгууль хамгийн өндөр өртөгтэй

Дэлхийн хамгийн олон хүн амтай Энэтхэг улс ирэх таван жилд улс орноо удирдах удирдагчдыг сонгохоор бэлтгэж байна. 

»»
Хөнгөлөлттэй үнээр хэвтэн эмчлүүлэх боломжтой 82 эмнэлгийн шинэчилсэн жагсаалт
10:38

ЭМД-аар хөнгөлөлттэй үнээр хэвтэн эмчлүүлэх боломжтой хувийн 82 эмнэлгийн шинэчилсэн жагсаалт, утасны дугаарыг танилцуулж байна.

Хөнгөлөлттэй үнээр хэвтэн эмчлүүлэх боломжтой 82 эмнэлгийн шинэчилсэн жагсаалт

ЭМД-аар хөнгөлөлттэй үнээр хэвтэн эмчлүүлэх боломжтой хувийн 82 эмнэлгийн шинэчилсэн жагсаалт, утасны дугаарыг танилцуулж байна.

»»
Эмээлтийн өмхий мах хадгалж байсан компанийнханд оноосон ялыг хэвээр үлдээлээ
10:29

Эмээлтэд өмхий мах хадгалж, борлуулахыг завдсан “Эм Ди Си Пи” ХХК болон тус компанид эрх бүхий албан тушаал хашиж 

Эмээлтийн өмхий мах хадгалж байсан компанийнханд оноосон ялыг хэвээр үлдээлээ

Эмээлтэд өмхий мах хадгалж, борлуулахыг завдсан “Эм Ди Си Пи” ХХК болон тус компанид эрх бүхий албан тушаал хашиж 

»»
БШУЯ: Уран зохиол, дуу хөгжим, технологийн хичээлийг ЕБС-ийн хичээлийн хөтөлбөрөөс хасна гэдэг нь худал
10:14

Ирэх хичээлийн жилээс эхлэн ЕБС-ийн сурагчдын 3-6 хичээлийг хасаж цөөлөхөөр болсон. 

БШУЯ: Уран зохиол, дуу хөгжим, технологийн хичээлийг ЕБС-ийн хичээлийн хөтөлбөрөөс хасна гэдэг нь худал

Ирэх хичээлийн жилээс эхлэн ЕБС-ийн сурагчдын 3-6 хичээлийг хасаж цөөлөхөөр болсон. 

»»
Нийслэлийн 976 барилгын 206 нь л газар хөдлөлтөд тэсвэртэй гэх дүгнэлт гарчээ
10:04

Газар хөдлөлтийн хүч, давтамж сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад төдийгүй дэлхий дахинаа нэмэгдэж байгаа талаар 

Нийслэлийн 976 барилгын 206 нь л газар хөдлөлтөд тэсвэртэй гэх дүгнэлт гарчээ

Газар хөдлөлтийн хүч, давтамж сүүлийн жилүүдэд Монгол Улсад төдийгүй дэлхий дахинаа нэмэгдэж байгаа талаар 

»»
Хүнсний ногооны дотоодын хангамж 2023 онд 85 хувьд хүрсэн
09:47

Монгол Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Ургамал газар тариалангийн хүрээлэн, 

Хүнсний ногооны дотоодын хангамж 2023 онд 85 хувьд хүрсэн

Монгол Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо, Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Ургамал газар тариалангийн хүрээлэн, 

»»
Ховд аймгийн жижиг дунд бизнес эрхлэгчдэд зориулсан “Бизнес төв” нээгдлээ
09:45

ХААН Банк жижиг дунд бизнес эрхлэгчдэд тусгайлан үйлчилгээ үзүүлдэг “Бизнес төв”-өө энэ сард баруун болон хангайн бүсийн 3 байршилд шинээр нээж буйн нэг нь Ховд аймаг дахь салбар юм.

Ховд аймгийн жижиг дунд бизнес эрхлэгчдэд зориулсан “Бизнес төв” нээгдлээ

ХААН Банк жижиг дунд бизнес эрхлэгчдэд тусгайлан үйлчилгээ үзүүлдэг “Бизнес төв”-өө энэ сард баруун болон хангайн бүсийн 3 байршилд шинээр нээж буйн нэг нь Ховд аймаг дахь салбар юм.

»»
Төрөөс элэгний Д вирусын халдвартай иргэдийн зардлыг даана
09:26

Гепатитийн D вирусийн  халдварын тархалт, эмчилгээ, оношилгооны өнөөгийн байдал, цаашид авах арга хэмжээний талаар Эрүүл мэндийн сайд С.Чинзориг танилцуулсан. 

Төрөөс элэгний Д вирусын халдвартай иргэдийн зардлыг даана

Гепатитийн D вирусийн  халдварын тархалт, эмчилгээ, оношилгооны өнөөгийн байдал, цаашид авах арга хэмжээний талаар Эрүүл мэндийн сайд С.Чинзориг танилцуулсан. 

»»
Яруу найрагч Шагдарын Дулмаа 90 насандаа таалал төгслөө
19:58

Монгол Улсын Ардын Уран зохиолч, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, зохиолч Шагдарын Дулмаа 90 насандаа таалал төгслөө. 
Гүн эмгэнэл илэрхийлье.

Яруу найрагч Шагдарын Дулмаа 90 насандаа таалал төгслөө

Монгол Улсын Ардын Уран зохиолч, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, зохиолч Шагдарын Дулмаа 90 насандаа таалал төгслөө. 
Гүн эмгэнэл илэрхийлье.

»»
Францын парламент үсний засалтаар ялгаварлан гадуурхахын эсрэг хуулийн төслийг дэмжлээ
15:20

Франц улс ажлын байран дахь үсний засалтаар ялгаварлан гадуурхахыг хориглоход нэг алхам ойртлоо. 

Францын парламент үсний засалтаар ялгаварлан гадуурхахын эсрэг хуулийн төслийг дэмжлээ

Франц улс ажлын байран дахь үсний засалтаар ялгаварлан гадуурхахыг хориглоход нэг алхам ойртлоо. 

»»
Халдлага үйлдэгчдэд талархсан сурагчид шийтгэл оноожээ
14:21

Хойд хөршийн Нижегород хотын нэгэн сурагч “Крокус Сити Холл”-д халдлага үйлдсэн хүмүүст талархал илэрхийлжээ.

Халдлага үйлдэгчдэд талархсан сурагчид шийтгэл оноожээ

Хойд хөршийн Нижегород хотын нэгэн сурагч “Крокус Сити Холл”-д халдлага үйлдсэн хүмүүст талархал илэрхийлжээ.

»»
Халдлага үйлдэгчид Украины үндсэрхэг үзэлтнүүдтэй холбоотой болохыг нотолсон гэж мэдэгджээ
10:56

МОСКВА, 2024 оны гуравдугаар сарын 28 /TASS/. "Крокус сити холл”-д халдлага үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг 

Халдлага үйлдэгчид Украины үндсэрхэг үзэлтнүүдтэй холбоотой болохыг нотолсон гэж мэдэгджээ

МОСКВА, 2024 оны гуравдугаар сарын 28 /TASS/. "Крокус сити холл”-д халдлага үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг 

»»
ОХУ-д халдлага үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг үзэлтэй холбоотой байжээ
10:24

Москвагийн захын дүүргийн концертын танхимд болсон террорист халдлагыг үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг үзэлтэнтэй холбоотой байсан гэж өчигдөр /2024.03.28/-нд ОХУ-ын Мөрдөн байцаах хороо мэдэгджээ.

ОХУ-д халдлага үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг үзэлтэй холбоотой байжээ

Москвагийн захын дүүргийн концертын танхимд болсон террорист халдлагыг үйлдсэн этгээдүүд Украины үндсэрхэг үзэлтэнтэй холбоотой байсан гэж өчигдөр /2024.03.28/-нд ОХУ-ын Мөрдөн байцаах хороо мэдэгджээ.

»»
Гүүр нурж, гол руу унасан зургаан хүнийг амь үрэгдсэн байх магадлалтай гэж үзлээ
19:31

Мягмар гаргийн шөнө АНУ-ын Балтимор хотын томоохон гүүрийг ачааны хөлөг онгоц мөргөсний улмаас тус гүүр бүхэлдээ нурсан. 

Гүүр нурж, гол руу унасан зургаан хүнийг амь үрэгдсэн байх магадлалтай гэж үзлээ

Мягмар гаргийн шөнө АНУ-ын Балтимор хотын томоохон гүүрийг ачааны хөлөг онгоц мөргөсний улмаас тус гүүр бүхэлдээ нурсан. 

»»
БНСУ-д дадлагажигч эмч нарын 90 гаруй хувь нь ажил хаялт зарлажээ
19:24

БНСУ-д хоёрдугаар сарын 20-нд эхэлсэн эмч нарын ажил хаялт үргэлжилж байгаа талаар "Yonhap" агентлаг мэдээлэв.

БНСУ-д дадлагажигч эмч нарын 90 гаруй хувь нь ажил хаялт зарлажээ

БНСУ-д хоёрдугаар сарын 20-нд эхэлсэн эмч нарын ажил хаялт үргэлжилж байгаа талаар "Yonhap" агентлаг мэдээлэв.

»»
Халдлагаас хойш сураггүй бологсдын хэд нь амиа алдсан нь тодорхойгүй байна
15:57

Москвад болсон террорист халдлагад өртөж нас барсан хүний тоо 143 болсон талаар ОХУ-ын Онцгой байдлын яам энэ сарын 27-нд мэдэгджээ.

Халдлагаас хойш сураггүй бологсдын хэд нь амиа алдсан нь тодорхойгүй байна

Москвад болсон террорист халдлагад өртөж нас барсан хүний тоо 143 болсон талаар ОХУ-ын Онцгой байдлын яам энэ сарын 27-нд мэдэгджээ.

»»
Балтиморын гүүрнээс осолдсон хоёр хүний цогцсыг гарган авчээ
12:03

Мягмар гарагийн шөнө чингэлэг тээвэрлэгч хөлөг онгоцонд мөргүүлж нурсан Балтиморын гүүрнээс унаж осолдсон хүмүүсийг ирж хайх ажиллагаа үргэлжилж байна. 

Балтиморын гүүрнээс осолдсон хоёр хүний цогцсыг гарган авчээ

Мягмар гарагийн шөнө чингэлэг тээвэрлэгч хөлөг онгоцонд мөргүүлж нурсан Балтиморын гүүрнээс унаж осолдсон хүмүүсийг ирж хайх ажиллагаа үргэлжилж байна. 

»»
Дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж байсан Жо Либерман нас баржээ
11:53

АНУ-ын сенатч асан, дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигч Жо Либерман 82 насандаа таалал төгсчээ. Шалтгаан нь биеийн байдал нь муудсанаас үүдсэн гэж гэр бүлээс нь мэдэгджээ.  

Дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж байсан Жо Либерман нас баржээ

АНУ-ын сенатч асан, дэд ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигч Жо Либерман 82 насандаа таалал төгсчээ. Шалтгаан нь биеийн байдал нь муудсанаас үүдсэн гэж гэр бүлээс нь мэдэгджээ.  

»»
Энэтхэгийн сонгууль хамгийн өндөр өртөгтэй
10:38

Дэлхийн хамгийн олон хүн амтай Энэтхэг улс ирэх таван жилд улс орноо удирдах удирдагчдыг сонгохоор бэлтгэж байна. 

Энэтхэгийн сонгууль хамгийн өндөр өртөгтэй

Дэлхийн хамгийн олон хүн амтай Энэтхэг улс ирэх таван жилд улс орноо удирдах удирдагчдыг сонгохоор бэлтгэж байна. 

»»
Дэлхийн хамгийн их агаарын бохирдолтой 100 хотын 99 Азийнх байна
19:05

2023 онд дэлхийн хамгийн их агаарын бохирдолтой 100 хотын нэгээс бусад нь Азид байсан тухай шинэ тайланд дурджээ. 

Дэлхийн хамгийн их агаарын бохирдолтой 100 хотын 99 Азийнх байна

2023 онд дэлхийн хамгийн их агаарын бохирдолтой 100 хотын нэгээс бусад нь Азид байсан тухай шинэ тайланд дурджээ. 

»»
Балтиморын нурсан гүүрний орчимд аврах ажиллагаа үргэлжилж байна
10:33

Мягмар гарагийн шөнө АНУ-ын Мэрилэнд мужийн Балтимор хотод оршдог томоохон гүүрийг чингэлэг тээврийн хөлөг онгоц мөргөж, нураасан осол гарсан билээ.

Балтиморын нурсан гүүрний орчимд аврах ажиллагаа үргэлжилж байна

Мягмар гарагийн шөнө АНУ-ын Мэрилэнд мужийн Балтимор хотод оршдог томоохон гүүрийг чингэлэг тээврийн хөлөг онгоц мөргөж, нураасан осол гарсан билээ.

»»
Чингэлэг ачсан хөлөг гүүр мөргөж, 6 хүн сураггүй боллоо
09:55

АНУ-ын Мэрилэнд муж дахь Балтимор хотын боомтын Фрэнсис Скотт Кей гүүрийг 5000 орчим чингэлэг ачсан ачааны хөлөг мөргөсөн осол гарчээ.

Чингэлэг ачсан хөлөг гүүр мөргөж, 6 хүн сураггүй боллоо

АНУ-ын Мэрилэнд муж дахь Балтимор хотын боомтын Фрэнсис Скотт Кей гүүрийг 5000 орчим чингэлэг ачсан ачааны хөлөг мөргөсөн осол гарчээ.

»»
Газын хүн амын тал хувь нь өлсгөлөнгийн түвшинд хүрчээ
15:50

Газын хүн амын тал хувь нь  өлсгөлөнд нэрвэгдээд байгаа бөгөөд тавдугаар  сар гэхэд тус нутгийн хойд хэсэг тэр чигтээ 

Газын хүн амын тал хувь нь өлсгөлөнгийн түвшинд хүрчээ

Газын хүн амын тал хувь нь  өлсгөлөнд нэрвэгдээд байгаа бөгөөд тавдугаар  сар гэхэд тус нутгийн хойд хэсэг тэр чигтээ 

»»
АНУ түдгэлзсэнээр НҮБ-ын Аюулгүй Зөвлөл гал зогсоохыг уриалсан тогтоол баталлаа
09:25

Газын зурваст нэн даруй гал зогсоохыг уриалсан тогтоолыг НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөл баталлаа.

АНУ түдгэлзсэнээр НҮБ-ын Аюулгүй Зөвлөл гал зогсоохыг уриалсан тогтоол баталлаа

Газын зурваст нэн даруй гал зогсоохыг уриалсан тогтоолыг НҮБ-ын Аюулгүйн Зөвлөл баталлаа.

»»
Украины далбаан дор Оросын эсрэг жагсаал зохион байгуулсан Монголын “идэвхтнүүд”-ийг ч терроризмыг дэмжигчид гэж тооцох нь зүйтэй гэв
08:45

ОХУ-аас Монгол улсад суух Онц бөгөөд бүрэн эрхэт Элчин сайд А.Н.Евсиков 2024 оны 3-р сарын 22-ны өдөр ОХУ-д болсон зэвсэгт халдлагатай холбоотойгоор өөрийн албан ёсны цахим хуудсаараа мэдэгдэл хийлээ.

Украины далбаан дор Оросын эсрэг жагсаал зохион байгуулсан Монголын “идэвхтнүүд”-ийг ч терроризмыг дэмжигчид гэж тооцох нь зүйтэй гэв

ОХУ-аас Монгол улсад суух Онц бөгөөд бүрэн эрхэт Элчин сайд А.Н.Евсиков 2024 оны 3-р сарын 22-ны өдөр ОХУ-д болсон зэвсэгт халдлагатай холбоотойгоор өөрийн албан ёсны цахим хуудсаараа мэдэгдэл хийлээ.

»»
ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин "цуст, зэрлэг террорист халдлага Украины оролцоотой" гэж мэдэгдлээ
16:08

Москвагийн ойролцоох Крокус Сити Холл концертын газар, худалдааны цогцолборт болсон аймшигт халдлагын улмаас олон 

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин

Москвагийн ойролцоох Крокус Сити Холл концертын газар, худалдааны цогцолборт болсон аймшигт халдлагын улмаас олон 

»»
АНУ-ын шигшээ баг КОНКАКАФ-ийн цомыг гуравдахь удаагаа дараалан хүртлээ
14:53

Хойд ба Төв Америк, Карибын тэнгисийн улсуудын хөл бөмбөгийн холбооны /КОНКАКАФ/  Үндэстнүүдийн лигийн тэмцээний финалын тоглолтод АНУ-ын шигшээ баг Мексикийн багийг ялснаар аваргын цомыг хүртлээ.  

АНУ-ын шигшээ баг КОНКАКАФ-ийн цомыг гуравдахь удаагаа дараалан хүртлээ

Хойд ба Төв Америк, Карибын тэнгисийн улсуудын хөл бөмбөгийн холбооны /КОНКАКАФ/  Үндэстнүүдийн лигийн тэмцээний финалын тоглолтод АНУ-ын шигшээ баг Мексикийн багийг ялснаар аваргын цомыг хүртлээ.  

»»
"Исламын улс" бүлэглэлийн Москвад халдсан шалтгаан
13:44

ОХУ-ын нийслэл Москва хотноо орших "Крокус сити" концертын танхимд тоглолт үзэхээр цугласан олон мянган хүн зэвсэгт 

ОХУ-ын нийслэл Москва хотноо орших "Крокус сити" концертын танхимд тоглолт үзэхээр цугласан олон мянган хүн зэвсэгт 

»»
Ирланд улс түүхэн дэх хамгийн залуу Ерөнхий сайдыг томилжээ
11:44

Ирландын эрх баригч Fine Gael нам 37 настай Саймон Харрисыг шинэ Ерөнхий сайдаар томилсон нь  Ирландын түүхэн дэх хамгийн залуу Ерөнхий сайд асан Лео Варадкарыг залгамжыг үргэлжлүүллээ. 

Ирланд улс түүхэн дэх хамгийн залуу Ерөнхий сайдыг томилжээ

Ирландын эрх баригч Fine Gael нам 37 настай Саймон Харрисыг шинэ Ерөнхий сайдаар томилсон нь  Ирландын түүхэн дэх хамгийн залуу Ерөнхий сайд асан Лео Варадкарыг залгамжыг үргэлжлүүллээ. 

»»
Ахмадуудад туслах робот хүүг зохион бүтээжээ
14:45

Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.

Ахмадуудад туслах робот хүүг зохион бүтээжээ

Германий “Navel Robotics” гэх гарааны компани өндөр настнуудын асрамжийн газарт ашиглах зориулалттай робот үйлдвэрлэж эхэлжээ.

»»
Газар тариалан, гурилын үйлдвэрлэл жилд 3-4% ашигтай. Харин уул уурхайн үйлдвэрлэл 40-50% ашигтай
20:57
Дубай хотод “нисдэг хүмүүс”-ийн анхны уралдаан зохион байгуулагджээ
14:35

Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.

Дубай хотод “нисдэг хүмүүс”-ийн анхны уралдаан зохион байгуулагджээ

Арабын Нэгдсэн Эмират Улсын Дубай хотод өчигдөр анх удаагаа “нисдэг хүмүүс”-ийн уралдаан зохион байгуулагджээ.

»»
ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид их хэмжээний цас орсон байна
11:28

ОХУ-ын  Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо. 

ОХУ-ын Алс Дорнодын Сахалин мужид их хэмжээний цас орсон байна

ОХУ-ын  Алс Дорнодын Сахалин мужид энэ сарын 24-ний өдрөөс эхлэн их хэмжээний цасан шуурга гурван өдөр үргэлжилж, урд өмнө нь болж байгаагүй байгалийн аюулт үзэгдэл тохиолоо. 

»»
Хятад-Монголын олон улсын худалдааны хот
17:13
“Алтан холбоо” 1 – Хилийн Эрээн боомт
17:02

“Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.

“Алтан холбоо” 1 – Хилийн Эрээн боомт

“Алтан холбоо” нэвтрүүлгийн эхний дугаараар та бидний сайн мэдэх Эрээн – Замын-Үүд боомтыг танилцууллаа.

»»
Орос үндэстний цорын ганц шян
16:30

“Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”

Орос үндэстний цорын ганц шян

“Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”

»»
Шинэ Барга зүүн хошууны Соёлын ордон
18:24

Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”

Шинэ Барга зүүн хошууны Соёлын ордон

Шинэ зууны Хятадын зураглал·Хөлөнбуйр дахь аялал”

»»
Мияа: Мөрөөдөл эхэлсэн газар
17:41

Гадаад хүмүүс Хятадад

Мияа: Мөрөөдөл эхэлсэн газар

Гадаад хүмүүс Хятадад

»»
Гацууртын Л.Чинбат гарал үүслийн бичиггүй 300 тооны адууг нь нутагтаа оруулахыг эсэргүүцсэн малчдыг машинаараа дайрав
11:38

Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг 

Гацууртын Л.Чинбат гарал үүслийн бичиггүй 300 тооны адууг нь нутагтаа оруулахыг эсэргүүцсэн малчдыг машинаараа дайрав

Гацуурт компанийн ерөнхий захирал Л.Чинбат адууг нь албадан гаргах гэсэн Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын малчдыг 

»»
Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая
17:58

Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768

Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая

Нүдний хагалгаанд яаралтай орох шаардлагатай 5 хүүхэдтэй Д.Алтанчимэгт тусалцгаая Утас: 8071-6660 /шууд/ Хаан банк #5417007768

»»
“Tesla” компанийн салбарыг Монголд байгуулахыг хүсэв
10:08

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн 

“Tesla” компанийн салбарыг Монголд байгуулахыг хүсэв

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өчигдөр АНУ-ын “Tesla”, “SpaceX” компанийн гүйцэтгэх захирал, “Twitter” компанийн 

»»
С.Ганбаатар: Надад гуравхан сар ерөнхийлөгч, ерөнхий сайдынхаа суудлыг өгчих. Би яаж энэ улсыг босгох вэ? гэдгийг харуулъя
10:51

УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.

С.Ганбаатар: Надад гуравхан сар ерөнхийлөгч, ерөнхий сайдынхаа суудлыг өгчих. Би яаж энэ улсыг босгох вэ? гэдгийг харуулъя

УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар сэтгүүлчдийн асуултанд хариуллаа.

»»
Жолооч нар зогсоол дээр маргалдаж, санаатайгаар нэгнийхээ автомашиныг мөргөжээ
09:05

Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ 

Жолооч нар зогсоол дээр маргалдаж, санаатайгаар нэгнийхээ автомашиныг мөргөжээ

Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 9 дүгээр хороонд байрлах орон сууцны гадна, хүүхдийн талбайн зогсоол дээр "Хүмүүс нэгнээ 

»»
Л.Аззаяа: Бэлэг гээд өгсөн цагаан торонд мөнгө байгааг мэдээгүй. Харанхуй, хүйтэн байсан учраас гэртээ очоод задалсан
17:44

Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна. 

Л.Аззаяа: Бэлэг гээд өгсөн цагаан торонд мөнгө байгааг мэдээгүй. Харанхуй, хүйтэн байсан учраас гэртээ очоод задалсан

Хөгжлийн Банкны гэх хэргийн гэм буруугийн шүүх хуралдаан Улаанбаатар чуулгын байранд долоо дахь өдрөө үргэлжилж байна. 

»»
Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан
10:55

Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан. 

Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан

Д.Сумъяабазар: С.Амарсайхантай ЗГ-ын хуралдааны үеэр муудсандаа уучлал гуйсан. 

»»
Ч.Хүрэлбаатар: Х.Баттулга арьс, ширний экспортыг зогсоосон нь маш буруу бодлого байсан
18:20
Монголбанкны Эрдэнэсийн сангаас түүх, соёлын үнэт зүйлс алдагдаагүй
09:58

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар 

Монголбанкны Эрдэнэсийн сангаас түүх, соёлын үнэт зүйлс алдагдаагүй

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2023.03.31/ хуралдаан эхэллээ. Хуралдаанаар Монголбанкнаас 2022 оны арванхоёрдугаар 

»»
Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон цусаа хандивлалаа
18:40

Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.

Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон цусаа хандивлалаа

Барилгын хөгжлийн төвийн хамт олон өнөөдөр цус хандивлах ээлжит өдөрлөгөө зохион байгууллаа. Тус байгууллага нь цус сэлбэлт судлалын үндэсний төвтэй хамтран уг өдөрлөгийг 2018 оноос хойш жилд хоёр удаа зохион байгуулдаг юм байна.

»»
У.Равдан: Миний ээж хэзээ ч эх орноосоо урвах хүн биш!
16:56

Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.

У.Равдан: Миний ээж хэзээ ч эх орноосоо урвах хүн биш!

Яруу найрагч Ц.Хуланг ТЕГ-аас саатуулж, улмаар нэг сар цагдан хорих шийдвэрийг шүүхээс гаргасан.

»»












bolod.mn logo
RSS Feeds | Холбоо барих | Маркетингийн алба |
Мэдээлэл хуулбарлах хориотой. © 2005-2024 Bolod Мэдээллийн сүлжээ сайт. Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан. Developed by: "Онлайн Хүрээ" ХХК