Монголын эдийн засгийн гол тулгуур хүчин зүйл бол нүүрсний экспорт. Монгол Улс далайд гарцгүйгээс гадна өнөөдөртөө төмөр замаар ч холбогдоогүй. Манай улс БНХАУ-тай 7 боомтоор улс хоорондын ачаа тээвэрлэлтийг гүйцэтгэдэг байна. Үүнээс Гашуунсухайт, Ганцмодны боомтоор хамгийн их нүүрс гарч байгаа. Өнөөдрийн байдлаар тус боомтод ачаа тээврийн 200 орчим компанийн 19 мянган ачааны автомашин тээвэрлэлт гүйцэтгэдэг гэсэн статистик бий. Үүнийг Монгол Улсын Авто тээврийн үндэсний төв хууль дүрмийн дагуу болон хоёр улсын гэрээ хэлэлцээрийн дагуу зохицуулан явуулдаг. Өөрөөр хэлбэл хоёр улсын хилээр ачаа тээвэр эрхэлж байгаа компаниудын зөвшөөрөл, тэдний аюулгүй байдал болон бусад зүйлийг хариуцан ажилладаг байна. Энэ утгаараа Автотээврийн үндэсний төв нь улсын эдийн засгийн тулгуур хүчин зүйлд хамгийн том оролцоотой байгууллага юм. Нүүрсний экспортод аль болох олон тээврийн хэрэгсэл явуулж байвал улс оронд хэрэгтэй учраас тус байгууллагаас үндэсний компаниудад аль болох хууль ёсны дагуу зөвшөөрөл олгохыг хичээн ажилласаар иржээ.

-Хоёр улсын гэрээ хэлэлцээр бол хууль байдаг-

Монгол Улс, БНХАУ-ын Засгийн газар хоорондын автотээврийн хэлэлцээрийн дагуу зорчих зөвшөөрлийн бичгийг дээрх компаниудад олгодог бөгөөд БНХАУ улиралд 6000 автомашин нэвтрүүлэх шаардлага тавьсан байна.Үүнийг буруутгах аргагүй. Учир нь манай болон хятадын хилийн боомтын хүлээн авах хүчин чадалд суурилж тогтоосон тоо юм. Энэ тухай ч албаны хүмүүс хэлэхдээ “Хоёр улсын гэрээ хэлэлцээр бол хууль байдаг. Тиймээс Автотээврийн үндэсний төвөөс зохион байгуулалтыг хийж, урд хилээр нүүрс тээвэрлэдэг автомашинд хязгаар тогтоохоос өөр аргагүй байдал үүссэн. Манай Засгийн газар болон БНХАУ-ын Засгийн газар хоорондын байгуулсан Автотээврийн хэлэлцээр гэж бий. Энэ хэлэлцээрийн хүрээнд ачаа тээврийн “С” зөвшөөрлийг олгодог. Энэхүү зөвшөөрөл нь улс хоорондын ачаа тээврийн автомашин гурван сарын хугацаанд олон удаа нэвтрэх зөвшөөрлийн бичиг юм. Гэтэл БНХАУ-ын талаас улиралд 6000 “С” зөвшөөрөл олгох, нэвтрүүлэх, шаардлага тавьсан учраас үүнийг дагаж мөрдөх ёстой” хэмээв.

-Жолооч нарын ахуй амьдрал, аюулгүй байдлыг сайжруулна-

Үүнээс үүдэж шалгуур ч өндөр болох нь ойлгомжтой. Тэгээд ч олон жилийн өмнөөс маргаан дагуулж ирсэн жолооч нарын ахуй амьдрал, аюулгүй байдал, оочёр дугаар, эмх замбараагүй байдал гээд тулгамдсан зүйлс бий. Нэгэнт хөршийн Засгийн газраас тогтоож өгсөн тоо хязгаарт тохируулан ажиллах учраас Автотээврийн үндэсний төв ч тулгамдаад байгаа зарим асуудлаа шийдвэрлэх нь чухал байж таарна. Юуны өмнө зөвшөөрөл авах хүсэлтэй иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллага Автотээврийн үндэсний төвөөс тавьж байгаа тодорхой шаардлага, шалгуурыг давсан байх ёстой. Тэрхүү шаардлага, шалгуурыг хангаагүй иргэн, аж ахуйн нэгжид ачаатээврийн “С” зөвшөөрлийголгохгүй бөгөөд олгоогүй байна.Тус төвөөс тавьж байгаа хамгийн эхний шаардлага бол жолооч нарын амрах байр, кэмптэй байх. Хэрэв өөрийн хөрөнгө, мөнгөөр кэмп барих боломжгүй бол түрээсээр ч болов жолооч нар амрах байртай байх ёстой гэсэн эхний шаардлагыг тавьжээ.Тэрхүү кэмп нь жолооч нарын ая тухыг хангасан, амралт чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэхэд нь шаардагдах бүхий л зүйлтэй байхаас гадна автомашины бүрэн бүтэн байдлыг хангах талаас засварын газартай байх ёстой аж.

-Эрсдлийн үнэлгээ тогтоосон цагаас хойш осол аваар буурчээ-

Үүнээс гадна мэргэшсэн жолооч байх ёстойгоос гадна Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас баталсан 5.22 тоот эрсдлийн үнэлгээг тогтоолгосон байх шаардлагатай юм. Тэрхүү хуудсаар тухайн аж ахуйн нэгжийг их, дунд, бага гэсэн эрсдлийг нь тогтоодог байна. Үүнээс шалтгаалж тухайн аж ахуйн нэгжид олгох “С” зөвшөөрлийн тоог тогтоож байгаа аж. Албаны хүмүүсийн хэлж байгаагаар "Өнгөрсөн жилээс эрсдлийн үнэлгээ тогтоодог болсон. Тэрхүү эрсдлийн үнэлгээгээр тухайн компани тээвэрлэлт хийхэд ямар эрсдэлтэй байна гэдгийг нь тогтооно. Хэрэв бага эрсдэлтэй байвал осол, аваар гарах нь бага л байна гэсэн үг. Эрсдлийн үнэлгээг хийсний дараа тодорхой шалгуурыг тавина.Тухайн аж ахуйн нэгжийг эрсдлээс нь шалтгаалж зөвшөөрөл олгоно.Тухайлбал, 100 машинтай компанид эрсдлээс нь шалтгаалж, 30, 50, 70, 80 хувьд нь олгох жишээтэй" гэлээ. Эрсдлийн үнэлгээ тогтоож эхэлсэн цагаас хойш аваар осол чамгүй буурсан үзүүлэлт ч байгаа гэдгийг салбарынхан дуулгаж байсан.

-Жолоос нар ямар нэг ААН-д харъяалагдахаар асуудал цэгцэрнэ-

Урьд өмнө нь замбараагүй олгодог байсан ачаатээврийн “С” зөвшөөрлийг олгоход тодорхой хэмжээний шалгуур, шаардлага хангасан байх ёстой болж байна. Тэгвэл эл хүрээнд хувиараа ачаа тээврийн автомашинтай иргэнд “С” зөвшөөрөл олгох боломжгүй болж байгаа гэдгийг онцоллоо. Тэгэхээр тухайн жолооч заавал ямар нэгэн аж ахуйн нэгжид харьяалагдсан байх ёстой бөгөөд тэрхүү аж ахуйн нэгж нь тухайн жолоочийнхоо нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн даатгал, жолоочийн даатгал зэргийг төлдөг байхаас гадна татварын ямар нэгэн өргүй байх ёстой юм. Өмнө нь “цүнхний компани” буюу тамга, гэрчилгээнээс өөр зүйлгүй, ямар нэгэн кэмп, засварынг азаргүй, хувь жолооч нартай гэрээ хийж тээвэрлэлт болгоноос нь татаас авдаг компани цөөнгүй байсан. Тэдний хувьд жолоочийн аюулгүй байдал, амралт, тээврийн хэрэгслийн бүрэн бүтэн байдал чухал биш байв. Үүнээс болж Гашуунсухайтын замд осол аваар цөөнгүй гардаг байсан юм. Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд компаниудыг автобаазын системээр ажиллах, жолооч нарын эрх ашгийг хамгаалах, тэдний амрах байр, тээврийн хэрэгслийг засах засварын байр зэргийг шаардаж эхэлжээ.

-Тээврийн нэгдсэн системд шилжиж, мэдээллийг шилэн болголоо-

Автотээврийн үндэсний төвөөс Тээврийн нэгдсэн системийг бий болгож, бүх мэдээллээ хэн ч хаанаас ч ороод харчих боломжтой "шилэн" болгожээ. Өмнө нь гарч байсан алдаа дутагдал, хэн нэгэн албан тушаалтнаас хамааралтай байсан асуудлыг цэгцэлж тээврийн нэгдсэн системийг бий болгосноор хүнээс хамааралгүй болгож, шилэн, нээлттэй болсон аж. Ингэснээр цаг хугацааг хэмнэхээс гадна авлига, хүнд суртлыг байхгүй болгох зэрэг олон давуу талтай болсон байна. Ачаатээврийн “С” зөвшөөрлийг гурван сарын хугацаатай олгодог бөгөөд тэр хугацаанд тухайн жолооч, аж ахуйн нэгжид хяналт тавьж ажилладаг байна. Энэ мэтчлэн Автотээврийн үндэсний төвөөс тодорхой ажлуудыг хийж байгаа учраас нүүрс тээврийн боомтод үүсдэг асуудал цэгцэрнэ гэдэгт албаныхан болон аж