байдал хангах үүднээс чөлөөт нийтлэлч иргэн Л.Олноогийн бичсэнийг тайлбаргүй сонирхуулъя. Энэ бол Монголын иргэний байр суурь болохоос sonin.mn сайтын байр суурь биш гэдгийг хариуцлагатайгаар мэдэгдэж байна.

Юм бичих дуртай хүн яахав, бичсээр байгаал нөгөө хэний цэрэг шиг бараг бүх юмны судлаач болхийм доо. Спортоо судлаад спорт судлаач, корона судлаад корона судлаач, хүнс судлаад хүнс судлаач, дайн судлаад дайн судлаач болох шахавш. Мань өөрөө өөртөө дөвийлгөж өгсөн нэр төдий л дөө. Гэхдээ намайг уншдаг хүмүүс нэлээн байдий шүү. Корона дээр лав нэг постыг 10к лайклаж, өөр нэг постыг 10к шэйрлэж байсан удаатай.

Энэ удаагийнх гэхдээ олон хүний уур хүргэж магадгүй. Учир нь ах нар гэж сүгсэлздэг сүгсэлзүүрүүд манайд дэндүү олон юм. Уурлахын оронд бодит байдлыг хараад нэг үз. Уншаад бүр уур нь гарку бол тэр чигтээ явсан нь дээр шүү. Би дахиад ч бичнэ.

Путин яг л Хитлерийн замаар замнав. Цахилгаан дайн хийнэ гэсэн хэнээрхэлтэй. Түүний төлөвлөгөөгөөр 96 цагийн дотор Киевийг эзэлж, Зеленськиг баривчлах ёстой байв. 14 онд Крымыг авахад украинчууд яаж ч чадаагүй нь түүнд тэдэнд эсэргүүцэх хүч байхгүй мэт санагдаа биз. Яг л 68 оны Чехийг эзэлсэн шиг гялалзуулахаар тэр дайран оров.

Гэвч тэр хол эндүүрсэн байв. Украинчууд бүтэн 8 жилийн турш НАТО стилээр тулалдах НАТО-гийн стандарт аргыг заалгаж бэлтгэсэн байлаа. Европтоо Орос, Туркийн дараа орох том армитайг ч оросууд мартсан мэт. Нэмээд иргэд нь тэдний төсөөлсөн шиг цэцэг биш харин Молотовын коктэйл барин угтав. Украины ард түмэн нэг хүн мэт нягтарна гэж тэр огтоос тооцсонгүй.

4 хонолоо. Байдгүй дээ. Агаараас хэдэн хот сүйрүүлчээд газраар оросууд ёстой л шившгээ дэлгэв. Ширэнгэ ой, намаг балчиг, газрын онцлог энэ бүхнийг тун дутуу тооцоолж. Ядахад хавар болж байгааг хэлэх үү, газар гэсэн цас хайлж нуль шавар шавхай. Хамаг машин тэрэг нь хужаа дугуйтай байж таарав. Өнөөх нь тийм муу замыг яаж тэсэхэв. Танк нь гэсэн чинь аль 60-аад оны удирдлагатайгаа. Буу гэсэн чинь зарим нь бүр бидний нөгөө байлдаантай киноноос харсан тавагт барьцан ч байх шиг.

Энэ бүхэнд Путин буруугүй юм. Түүний тойрон хүрээлэгчид хийгээд авилгад гүн идэгдсэн цэргийнхэн хамгийн их буруутай. Путин шиг их мөнгө батлан хамгаалахдаа хаясан удирдагч Европт лав үгүй. Цэргийнхэн шат шатандаа мөнгө идэж, том генералууд нь том хулгай хийжээ. Томчууд нь 10 тэрбум доллар нухсан гэж бгаа. Уг нь тэр мөнгөөр цэрэг зэвсгийн шинэчлэл хийх учиртай байв.

Бүр цэргүүдийн хоол хүртэл хугацаа нь дуусаад хэдэн жил болсон хоол байв. Цэргүүд нь гэж цэргүүд. Хоолоо интернэтэд зарж эхэлсэн тохиолдол маш их гарсан. Нэг үгээр хэлбэл ямар ч сахилга бат байсангүй.

Байлдааны тактик ч гэсэн үнэнхүү хоцрогдож. За бараг 2-р дайны үе мэт. Халаалттай гарууд хүний олноор зодож байсан нь гашуун үнэн юм. Тэд 25 сая хүнээ алдаж байлаа. Яг тэр үе шигээ хүн хүчээр ааглах гэж үзэв.

Украинчууд ухаалаг байж чадсан юм. Америк стилээр 5 хүртэл хүнтэй жижиг бүлгүүдийг маш олноор байгуулж дайснаа гэнэдүүлэн довтолж байлаа. Тэд нутгийнхаа давуу талыг ашиглан Оросын цэргийн хангамжийг бүрэн жагсаалаас гаргаж чадсан гэхэд болно. Нутаг дэвсгэрийн батлан хамгаалалт гэдгийг Украин гаргуун хийгээд бэлтгэчихсэн хот, тосгон болгон цэргийн тойргийн зохион байгуулалтаар ажиллаж байна.

Дайн тулаанд хамгийн амин чухал зүйл бол харилцаа холбоо. Оросын холбооны хэрэгсэл ч хуучирсан гэдгийг энэ дайн бэлхнээ харуулав. Барууны холбооны техникээр зэвсэглэсэн украинчууд эсрэг талынхаа яриаг асуудалгүй мэдэж байлаа.

Арваад генерал алагдсан гэхээр л бүхнийг хэлнэ. Генерал хүн байлдааны талбарт тэр бүр байхгүй, хөшигний араас байдлыг харж тушаал өгөх учиртай хүмүүс. Тэгэхэд Украины талаас алагдсан генерал бараг гараагүй гээд бод.

Орос цэргүүдийн салан задгай байдал ч нэрмээс болов. Украин айлуудад орж хордуулсан хоолыг олноороо идэж жагсаалаас гарч байлаа, айлд орхисон Айпл чихэвчнээсээ болж салаагаараа украинчуудын отолтод орж байлаа.

Энэ дайнд аль цэргийн онол илүү вэ гэдэг нь тодорхой харагдав. Украинчууд хэдэн хүнээр ямар үед довтлох, ложистикийг яаж контролдох, тагнуулыг хэрхэн хийх гээд л бүх л элемент дээр тохой илүү байж чадсан юм. Зэвсэглэлийн хувьд ч эрс тэс ялгаа гарч бн. Орос танк 1960 оны механик удирдлагатай бол барууных орчин үеийн дэлгэцтэй, тэндээсээ байгаа онилдог.

Украин цэргүүдийн хэлний мэдлэгийг үнэлэхгүй байхын аргагүй. Барууны зэвсгийг хүлээж аваад дор нь учрыг нь олж байлаа. Хэлтэй бол хөлтэй гэдгийн хамгийн том жишээ энэ. Жавелин, стингер оросуудын зүрхэнд орсон өдрүүд байлаа. Жавелинд өртсөн орос танк толгой, цээжин хэсгээрээ юу ч гүй салаад унасан гэхээр жавелин ч хүчтэй юм, орос танк ч хуучирч.

Орос сүүлдээ партизаны дайнд барахгүйгээ мэдэж Киевийг орхин зүүн хэсэгт гол хүчээ хаяв. Энд харин тэдэнд давуу тал ихтэй. Тэгш цагаан тал дээр 100 гаруй мянган цэрэг 44 мянган украин цэргийн эсрэг. Зэвсэглэлийн хувьд ч харьцуулшгүй.

2-р үед гэхдээ тэд санасан шигээ байж чадсангүэ. Нөгөө л өмнөх асуудлууд давтагдав. 2 генералаа түүний дотор армидаа нэр хүндтэй эмэгтэй генералаа алдав. Тик токын мастер Кадыров 10 мянган цэрэг авч очоод талыг нь хядуулчаад Путинаас жавтий хүртлээ.

2-р үед оросууд ялж чадахгүй нь бараг л тодорхой болж байна. 22 мянган цэргээ алдсан тэд гүнээсээ цэрэг татлага шинээр зохион байгуулж байж 3-р үеийг эхлүүлэх боломжтой болно. Тэр нь гэтэл хагас жил, хамгийн хурдандаа 3-4 сар шаардагдана. Украин тэр хооронд довтлоол гардийм байгааз дээ. Өчигдөр гэхэд л 3 онгоц, 4 далавчит пуужин, 4 өөрийгөө дэлбэлэгч дрон сөнөөчиж. Энэ жижиг тоонууд өдөр өдрөөр нийлж явсаар Оросын армид том тоо болж очиж байгаа.

Орос одоо бол буланд шахагдаж байгаа. Швед Финлянд улсууд зуныг хүлээж чадахгүй, хагас сарын дотор Натод элсэнэ гэдгээ илэрхийлчихсэн. Балтийн орнууд Польштой нийлээд эвсэхээр болж байна.

Алс Дорнодод Япон 4 арлынхаа талаар том дуугараад эхэлсэн. Энэ бүхэнд оросууд цэрэг аваачиж зоох ёстой. Гэтэл Украинд шинэ сэлбэлт хэрэгтэй байдаг. Хэдий 140 сая хүн амтай ч цэргийн нөөц цагаа тулахаар хэцүү л байдаг юм байна гэдгийг одоо бид харж байна.

Аргаа бараад Лавров сайд дэлхийн 3-р дайн гарах магадлалтай болчлоо гэж мэдэгдэв. Хитлер 39 онд Польшид нэвтрэн орсныхоо дараа яг ингэж мэдэгдэж бсан юм. Тэгээд 2-р дайн эхэлсэн. Барууны зэвсгийн нийлүүлэлт үлэмж ихэссэн тул оросууд цөмийн бөмбөгөөр айлгах тактикаа хэрэглэж байх шиг бн. Энэ удаад барууныхан зориг орж. Эхний үе дээр тэд шийрэгнээд бсан юм. Английн ерөнхий сайд Борис Жонсон хэрэв Киевд цөмийн бөмбөг хаявал холбоотнуудаас асууж цаг алдахгүйгээр Москвад хариуг нь барина, дахиад өөр хотод хаявал Санкт Петербург дараагийн бай гэж шулуухан хэлчихсэн.

Ядахад яр гэгчээр сүүлийн өдрүүдэд оросууд түймэрт өртөөд болохоо бж бн. Пуужин, нефть, зэвсгийн агуулахуудад нь ээлж дараалан түймэр гараад л. Өнөөдөр гэхэд л Уссурид авиабааз шатчихаж. Энэ бүхэнд Израилын Моссад шиг шинээр байгуулагдсан Украины тусгай хүчин маш сайн ажиллаж байгаа, америкчууд ч тагнуулын мэдээг сайн өгч бгаа гэсэн таамаг бий. Хэрэв үнэхээр тийм бол барууны цэргийн онол төгсөрчээ.

Гэхдээ илүү үнэмшилтэй гэж болох хувилбар нь энэ их галыг оросууд өөрсдөө тавьж бгаа гэсэн хувилбар юм. Зэвсгийн хангамж ирэх учиртай үйлдвэрүүд нь фронт руу зэвсгээ явуулж чадахгүй бдаг, уурссан Путин шалгалт оруулах гэтэл нөгөөдүүл нь чацга савируулан бушуухан өөрсдөө галдсан гэх. Дээрээс нь Сибирийн их галыг унтраах техник, хүн хүчний нөөц хомс бгаа бололтой.

Барууныхан 2-р үе эхлэнгүүт зэвсгээ Украин луу цутгаж эхлэв. Чех, Эстон, Словак, Холланд, Польш гээл жижиг орнууд хүртэл өөрт байгаа хүнд зэвсгүүдээ өгч эхэллээ. Хоккейн Бүх оддын тоглолт дээр европчууд нэг баг болохоороо сурцаараа нэгнээ ойлгож тоглоод байдаг. Яг тэрэн шиг европчуудын зэвсэг нь хоорондоо их нийцэх юм. Англи, Германаас их буу, артиллерийн зэвсэг нийлүүлсэн чинь Норвегиас ирсэн сумнууд яг таарах жишээтэй. Гэхдээ Нато стандарт болохоор арга ч гүй биз. Артиллери гэхэд д 155мм хэмжээтэй.

Гонжроод байсан германчууд ард иргэдийнхээ шахаасаар танкаа өгч эхлэв. 100 мардер танк өгсөн. Орос танкийг бодвол илүү хөнгөн шингэн, маневр сайтай. Тэгсэн өнөөдөр нэмээд Гепард танкнаасаа 88-ыг өгөхөөр шийдвэр гаргаж. Энэ нь 48 тонн жинтэй, 65 км/ц хурдалдаг, доогуур нисдэг бөмбөгдөгч онгоц, нисдэг тэргийг устгах чадалтай, 35 мм-ийн калибраар бууддаг аж. Америкийн М142 Хаймерс Украинд ирчлээ. 227 мм калибртай, 500 км тусгалтай гэж бгаа. Одоо нэг Оросын хангамжийг зөөгөөд бгаа Оросыг Крымтай холбосон гүүрийг харвах биз. Оросын пво маш сайн бгаа учир тэр гүүрийг дэлбэлэх боломж гарахгүй байгаад бсан юм. Польшууд Т72 танкнуудаа Украинд өглөө, Франц 155 мм-ийн Цезар хаубицээ танк эсэргүүцэгч Милан төхөөрөмжтэй хамт өгөх боллоо.

Украины армид сайн дурынхантайгаа нийлээд хэдэн мянган эмэгтэй дайчид бий. Америкаас ирсэн Крисс вектор буу гэхэд л яг тэдэнд зориулагдсан мэт. 3-хан кг жинтэй, тусгал сайтай.

Энэ дайнаар украинчууд ер нь нэг талдаа гарчих шиг боллоо. Армидаа 9200 хүн одоогоор томоохон хэмжээгээр хандив өргөөд бн гэхээр тэд үнэхээр нутгаа аварч үлдэх чин хүсэлтэй бн.

Орчин үеийн дайн маш их зардалтай болдог болсон. Энэ зардлаа даах хэрэгтэй бдаг, ар талын иргэдийнхээ ахуй амьдралыг бас хаячихгүй авч явах хэрэгтэй бдаг. Оросын хувьд байдал туйлын хүнд болж ирж бгаа. Энэ дунд ганц л хүн Орос орны гэрэл гэгээ болж бн даа. Тэр нь эмэгтэй хүн бий. Нэг заваараа тэр талаар нэг бичимз. Тэгвэл манай путлерчууд нэг амьсгаа авч магадгүй кк. Афганы дайн, Чернобылын ослын дараа оросууд эдийн засгийн хувьд дампуурлын ирмэг дээр ирсэн. Түүнээс ч хүнд үе одоо тохиож бн. Энэ мөчийг тэр эмэгтэй л хазаарлаж бх шиг. За хэн гэдгийг нь бараг таагаа биз.

Дайн хэзээ дуусах талаар ярихад одоо арай эрт байна. Оросууд Одесс руу зэвсэг хүргэх төмөр замыг бөмбөгдсөн. Тэд Одессаас цаашлаад Молдавын зах хүрээд тэр хавийг эзэлчвэл зүүн хэсэгт төвлөрсөн Украины армийг бүслэх эрсдэл бас бий. Тэгж чадахгүй ч гэсэн тэд одоо улайрчихсан бгаа. Коронагийн 3-р давалгаа гэдэг шиг дайны 3-р үе энэ зун эсвэл намар болж л таарах бх. Учир нь Оросод нөөц нь бн. Европ руу нефтээ гаргаж сард 35 тэрбум доллар авсаар бн. Европ блок тавилаа гэхэд Турк Манайх авна гээд мэдэгдчихээд бгаа. Туркийг гэхдээ Америк нэлээн шахах бх.

Орос зэвсэг худалдаагаар хамгийн их мөнгө олдог 2 дахь орон. Энэтхэг гэж мангас улс тэдний зэвсгийг байнга авдаг. Тэгэхээр оросууд хэсэгтээ л мөнгөөр тасрахгүй шинжтэй. Зэвсгийн хувьд ч тэд лав 2 жил байлдах нөөцтэй гэж бгаа. Дайны өмнө 2800 танктай гэгдэж бсан. Энэ дайнаар тэд бараг 1000 танкаа алдахад дөхсөн байна. Тэгэхээр цаана нь хангалттай нөөцтэй үлдэнэ. Чухам хөдөлдөг давшдаг нь хэд байгаа юм гэхээс. Украины дайн Оросын хувьд зардал чирэгдэл ихтэй, сунжирсэн, буцах мөргүй дайн болж бгаа. Усан флот болон агаарын тулаан хамгийн их зардалтайд тооцогддог. Гэтэл энэ удаад Орос зөвхөн хуурай газраар л байлдаж байгаа нь давуу тал байх.

Энэ бүхнийг барууныхан мэдээж тооцоолж бгаа. НАТО-гийн 30 орны болон бусад 10 орны батлан хамгаалахын сайд нар Германы Рамштайнд уулзаж энэ тухай ярилцлаа. Оросын түрэмгийллийн эсрэг олон улсын эвсэл буй болж байна. 40 улс нэгдчихлээ. НАТО, Европын Холбоог тус тусад нь төлөөлөн орсныг үзвэл хэрэг дээрээ 42 улс болж байна. Хаа байсан Африкраас 2 ч улс Оросын эсрэг нэгдэж байгаа нь ёстой гайхалтай.

Ер нь дайн нэг хэсэгтээ хүн төрөлхтөнөөс явж өгөхгүй шинжтэй болчлоо. Хүнээр дутуу ч маш сайн сургагдсан, барууны зэвсгээр өвч зэвсэглэж байгаа украинчууд тийм ч амархан ялагдчихгүй. Тэгээд ч эх нутаг, үр хүүхдийнхээ төлөө тулалдаж бгаа тэд ялагдах ч үгүй биз ээ. Орос ялагдах нь цаг хугацааны асуудал гэхэд болно.

Чөлөөт нийтлэлч Л.Олноо