Арилжааны 13 банкны нийт хөрөнгө Монголын ДНБ-тэй бараг тэнцүү буюу 46 их наяд төгрөг!

2023-03-07

Монгол төгрөгийн доллартай харьцах ханш 3520 төгрөг даваад явчихлаа, удахгүй 4,000 төгрөг болохыг ч үгүйсгэхгүй.

Монгол төгрөгийн ханшийн тогтвортой байдлыг хангах хуулиар хүлээсэн үүргийг зөвхөн Монголбанк хариуцдаг ба Монголбанкны удирдлагын баг хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлдэггүй, хариуцсан ажлаа хийдэггүйгээс болж Монгол төгрөгийн ханш өдрөөс өдөрт өсөн нэмэгдэж байгаа үр дагаврыг энгийн ард иргэд үүрсээр, цаашид үүрэх тэнхэлгүй боллоо.

Монголбанк нь 100 гаруй жилийн үүх түүхтэй бие даасан институци. Бие даасан гэдэг нь бусад төрийн байгууллагуудаас хараат бусаар үйл ажиллагаа явуулдаг гэсэн үг. Гэтэл төгрөгийн ханш унаж байгаад арга хэмжээ авч чадахгүй, авсан арга хэмжээ нь үр дүнгүй байгаа нь Монголбанк дотроосоо ялзарсныг илтгэнэ.

Төгрөгийн ханшийн тогтвортой байдлыг хангах гол чиг үүрэг бүхий одоогийн удирдлагууд болох Ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн, Тэргүүн дэд ерөнхийлөгч Г.Дөлгөөн, Мөнгөний бодлогын дарга Б.Баярдаваа, Валютын нөөцийн удирдлагын дарга А.Энхжин нар нь бүгд Монголбанканд 20 гаруй жил ажиллаж өдгөө дарга нар болцгоосон ч энэ 20 жилийн хугацаанд нь Монгол төгрөгийн ханш 3 дахин буурчээ.

Монголбанкнаас ажлын гараагаа эхэлж, одоог хүртэл ажиллан Ерөнхийлөгч, дарга нар болцгоосон дээрх эрхмүүд хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлж чадахгүй байгаа нь чадваргүйх үү, сэтгэлгүйх үү, эсхүл анхнаасаа буруу онолоор ажиллаж эхэлснийх үү, ямартай ч ам.долларын ханш өссөөр, төгрөг суларсаар...

Юу буруу болсон бэ?

Монголбанкны өөр нэг үндсэн чиг үүрэг нь арилжааны банкуудын үйл ажиллагаанд хяналт тавих. Өнөөдрийн байдлаар арилжааны 13 банк үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Эдгээр банкуудын нийт хөрөнгө нь 2022 оны жилийн эцсийн байдлаар 45.9 их наяд төгрөг, ашиг нь 1.0 их наяд төгрөг байна. Гэтэл Монгол Улсын Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 52.9 их наяд төгрөг. Арилжааны 13 банк нь бараг Монгол улсын нийт эдийн засагтай тэнцүү хэмжээний мөнгө эргэлдүүлдэг, түүнээсээ жил тутам 1 их наядаар нь ашиг олж байна гэсэн үг.

Ковидын хүнд цаг үед бүхий л улс орноороо алдагдалд орж, бизнес эрхлэгчид нь дампуурч, ажилчин анги нь ажилгүй болж амьдралаа залгуулж чадахгүй болсон. Одоо ч хүмүүс гудамжинд ажилгүй хэвээр, ковидын үед тэсэж үлдсэн бизнесийн цөөн хэдэн байгууллагууд нь дампуурах, сэхэхийн зааг дээр амь залгаж байна. Гэтэл арилжааны банкууд ковидын цаг үед зээл, зээлийн хүүгээр дарамталж 1.0 их наяд төгрөгийн ашгаа хийсээр л байсан. Зээлийн эргэн төлөлтөд иргэд нь байдаг хөрөнгөө хураалгаж, бизнес эрхлэгчид нь хамаг ашиг, орлогоо тушаасаар байсан, одоо ч хэвээр.

Монголбанк арилжааны банкуудад хийх хяналт, банкны салбарын шинэчлэлийг маш сайн хийж байгаа гэдгээ өөрсдөө хэлдэг, сурталчилдаг. Үүний ашиг тусаар банкууд нь иргэд, бизнес эрхлэгчдээсээ 1.0 их наядаар нь мөлжлөг хийж, хамгийн ашигтай газар, байшин, обектыг нь хурааж авсаар, зарим нь бүр улсын томоохон үйлдвэрүүд, газрын хэвлий дэх баялаг, нүүрсний хулгай хийж байна!

Саяхан Монгол Улсын Ерөнхий сайдын хийсэн мэдэгдэлд арилжааны банкууд шүүхийг танхим, танхимаар нь хуваан авч томилгоо хийдэг. Томилгоо хийсэн шүүхээрээ зээлийн асуудлаа өөрсдийн талд шийдвэрлүүлдэг болсон нь хэн бүхэнд ил тод болсон талаар хэлсэн.

Ийнхүү төр засгаасаа, ард иргэдээсээ том болсон арилжааны банкуудыг хэн ийм болгох боломжийг гаргаж өгөв гэдэг асуултын хариултад өнөөх хяналт тавих үүрэгтэй Монголбанк, түүний удирдлагууд ялтачгүй шууд холбогдоно. Арилжааны банкууд нь 1.0 их наяд төгрөгийн ашиг хийх боломжийг гаргаж өгдөг Монголбанкны удирдлагуудаа гомдоодоггүй нь тодорхой. Удирдлагууд нь ч банкуудаа дагаж хөрөнгөжсөөр, баяжсаар /Монголбанкны удирдлагуудын төрөл садангийн хөрөнгөжсөн, баяжсан талаарх мэдээллийг .... үзнэ үү/.

Товч дүгнэлт:

Монголбанкны одоогийн удирдлагууд нь сүүлийн 20 гаруй жил ажиллахдаа төгрөгийн тогтвортой байдлыг хангах үндсэн чиг үүргээ умартаж, хөрөнгө мөнгөний араас хэт хөөцөлдөж арилжааны банкуудтай сүлбэлдэж, банкуудын ашигт ажиллагааг дэмжих замаар өөрсдийн түрүүвчийг зузаатгасаар байна. Баяжиж хөрөнгөжсөн Монголбанкны удирдлагуудад ханшийн өсөлт, төгрөгийн уналт мэдрэгддэггүй байх.

Тэгвэл одоо яах ёстой вэ?

Монголбанкны сүүлийн 20 жилийн туршид баримталж байсан бодлогууд буруу, эсхүл хэрэгжилт гүйцэтгэл хангалтгүй байгаа нь өнөөдрийн төгрөгийн сулрал болон өндөр инфляцаар тодорхойлогдож байна. Өндөр инфляц болон төгрөгийн сулралыг зогсоож, ард иргэдийн нуруунд үүрүүлж буй хүнд ачааг болиулахын тулд ялзарсан газарт 20 гаруй жил ажилласан хүмүүсээр Монголбанкыг удирдуулахыг зогсоож, шинэ салхи оруулах хэрэгтэй байна.

Төрийн засгийн удирдлагын түвшинд энэ нөхцөл байдлыг мэдэрч, Монголбанк дээр шинэ томилгоо хийх талаар яригдаж эхэлсэн байна. Яригдаж байгаа эрхмүүдийг дурдвал:

Ганбямбын Дөлгөөн /Монголбанкны Тэргүүн Дэд Ерөнхийлөгч/

Одоогоор Монголбанканд Тэргүүн дэд ерөнхийлөгч хийдэг. УИХ-ын гишүүн, Хэнтий аймгийн Засаг дарга асан Ганбямбын хүү гэдгээрээ дэмжлэг авах хамгийн өндөр магадлалтай. Гэвч, сүүлийн жилүүдэд банкуудын толгойг илж, арилжааны банкууд дээр хяналт тавих хуулиар тогтоосон үүргээ муу хэрэгжүүлсэн гэдэг нь хасах оноо болно. Мөн, 2016-2018 онд Хөгжлийн банкны Эрсдэлийн удирдлагын газрын захирлаар ажиллаж байсантай нь холбоотой хэргээр яллагдагчаар татагдсан боловч, прокурор дээр сугарч шүүх рүү шилжилгүй үлдсэн.

Б.Батдаваа /Үндэсний статистикийн хорооны дарга/

Статистик дээр ирэхээсээ өмнө Монголбанканд олон жил ажилласан туршлагатай нэгэн. ҮСХ-ны даргаар ирснээсээ хойш төрийн мэдээллийн санг цэгцлэх гэх мэт багагүй ажил амжуулсан. Сүүлд гэрээс нь 250 мянган ам.доллар олдсонтой холбоотойгоор шуугианд өртөөд амжсан.

Б.Баярдаваа /Монголбанкны Мөнгөний бодлогын газрын захирал/

Насаараа Монголбанкны Мөнгөний бодлого дээр ажиллаж байгаа туршлагатай. Сүүлийн жилүүдийн мөнгөний бодлого зөв буруу явсан эсэх бүгд энэ захиралтай холбогдоно. Хамаарал бүхий этгээдээрээ дамжуулан Начинзаан ББСБ-тай холбогддог гэдэг.

А.Энхжин /Монголбанкны Нөөцийн удирдлага, санхүүгийн зах зээлийн газрын захирал/

Нөөцийн удирдлага буюу манай улсын гадаад валютын нөөцийг хэрхэн удирдахыг хариуцдаг захирал. Мөн дотоодын арилжааны банкуудад Монголбанкнаас шууд зээл өгөх, валют арилжааг зохион байгуулах зэргийг энэ эрхэм хариуцдаг. Сүүлийн үед ББСБ-тай орооцолдоод амжсан.

Н.Мандуул /Хөгжлийн банкны Гүйцэтгэх захирал/

Хөгжлийн банканд үүрлэсэн олон жилийн, нам, бизнесийн бүлэглэл дамжсан хулгайг ил гарган шүгэл үлээж, 1 их наядын зээлийг төлүүлсэн гэдгээрээ олон нийтэд танигдаад буй. Сангийн яамны бүтээгдэхүүн боловч банк, санхүүгийн салбарт ажилласан туршлага бага.

https://tsahiur.mn/n/s/13631