Байлаа гэхийн учир нь, одоо ингэж төрдөө итгэж, төрийн сүлдэндээ залбирдаг хүн ховордсон. Өөрсдийг нь төрд төлөөлж байгаа хүмүүс хамаг боломжийг нь хулгайлсан байхад яаж ч төрдөө итгэж, сүслэх билээ. Иймээс л төрөө хүндлэх бус харааж зүхэх хүн олон болов. Төрд ажиллаж буй том, жижиг дарга нар нь бүгд Засгийн газрын тусгай сангуудыг цөлмөөд дуусгаж. Монголчууд сангийн бойпороо хоосон байлгахыг цээрлэдэг ард түмэн. Харин улстөрчид Засгийн газрын тусгай сангуудын “бойпор”-ыг хоослохоос ичсэнгүй, айж эмээсэнгүй. Таван хүний алтан амь эрсэдсэн 2008 оны долоодугаар сарын 1-ний үйл явдлын дүр зураг яг л гадаад мэдээний дүрс шиг харагдаж байлаа. Тухайн үед нийгмийн бухимдал одоогийнх шиг байгаагүй ч тийм аймшигтай үйл явдал болсон. Хэрэв одоогийнх шиг бухимдал дүүрэн байсан бол юу ч болох байсан юм, бүү мэд. Бүхнийг галдан шатааж байсан тухайн үеийн дүр зураг орой бүр зурагтаар гардаг гадаад мэдээний дүрс шиг харагдаж байсан бол сүүлийн үед гарч буй албан тушаалтнууд тусгай сангуудыг тонон дээрэмдсэн, аль сайхан өнгөтэй өөдтэй болгоныг хувьдаа авсан, гадаад руу зугтсан тухай мэдээлэл нь дампуурч, авлигад идэгдсэн улс орнуудын тухай мэдээлэл шиг сонсогдох боллоо.

Бүх боломжийг албан тушаалтнууд эрх мэдэл, танил талаараа дамжуулан эдэлжээ! Хүү багатай, бүр хүүгүй зээлүүдийг бүгдийг нь авч, орчин сайтай, тав тухтай, тусгай хамгаалалттай газруудыг хувааж аваад эзэмшицгээж. Ер нь улс оронд байгаа бүх л давуу тал, боломжийг тэд хулгайлжээ!

Хамгийн анх Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх сангийн хөрөнгийг эрх мэдэл, албан тушаалаа урвуулан ашиглаж хамаарал бүхий аж ахуйн нэгжүүдээрээ дамжуулан авсан улстөрчдийн хэрэг дуулиан дэгдээж байлаа. Энэ хэрэгт холбогдсон хүмүүс шүүхээс ял сонссон. Гэвч энэ нь бусад улстөрчдөд сургамж болсонгүй. Засгийн газрын тусгай сангуудыг цөлмөсөн улстөрчдийн жагсаалт улам л цааш хүрээгээ тэлж, хөвөрсөөр байна. Албан тушаалтнууд Засгийн газрын тусгай сангийн хөрөнгийг хувийн хөрөнгө шигээ санадаг болсон нь үүнээс харагдана. Хамгийн сүүлд л гэхэд Боловсролын зээлийн сангаас зээл авсан хүмүүсийн мэдээлэл олон нийтийг бухимдуулж байна. Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх сангаас улстөрчид тус бүрдээ 950 сая төгрөг хувааж завшсан шиг Боловсролын зээлийн сангаас зээл авсан бараг бүх хүнд 32 мянган ам.долларын зээл олгожээ. Бүгдэд нь яг адилхан тэгшитгэн хуваарилсан мэт, эсвэл хамгийн дээд хэмжээгээр олгосон юм шиг харагдаж байна. Авсан зээлээ төлөөгүй 10, 20 жил болсон, зээлээ чөлөөлүүлсэн, зээл авсан ч сургуульдаа сураагүй, төлбөргүй сургадаг сургуулийн нэрийг ашиглаж зээлсэн, зээлээ хувийн дансаараа авсан зэрэг зөрчлүүд Боловсролын зээлийн сангаас гарав.

Иргэдэд үйлчилж, улстөрчдөд үл үйлчлэх хууль, журам

Авсан зээлээ төлөхгүй удаж болдог, бүр чөлөөлүүлж болдог “хууль” зөвхөн улстөрчдөд, тэдний хамаарал бүхий хүмүүст л үйлчилж байна. Харин иргэдэд өөр. Тэтгэврийн зээл аваад нас барсан аав, ээжийнхээ зээлийг ч төлж барагдуулдаг. Насаараа нийгмийн даатгал төлсөн байлаа ч хамаагүй, үр хүүхэд нь заавал төлж барагдуулах ёстой. Хууль иргэдэд ингэж л хатуу, чанга үйлчилж байна. Бас өртэй иргэдийг хууль хааш нь ч хөдөлгөдөггүй. 50 саяас дээш төгрөгийн өртэй бол өчиггүй хилийн хориг тавьдаг. Гэтэл хэдэн зуун саяын өртэй улстөрчид, тэдний үр хүүхэд, хамаарал бүхий этгээдүүд хүссэн үедээ гадагшаа хэсэж байна. Яг л сэтгүүлч Л.Мөнхбаясгалангийн хэлсэнчлэн “Тэд мөнгө нь дуусахаар Монголд ирж байна”. Монгол бол үнэндээ тэдний АТМ төдий болжээ. Гэтэл жирийн иргэд гар утасны төлбөрөө хугацаанд нь төлөөгүй бол Монголбанкны зээлийн мэдээллийн санд бүртгэгдэж, дахин зээл авах боломжгүй болдог. Гэтэл Засгийн газрын тусгай сангуудаас зээл авсан хүмүүсийн мэдээллийг энэ санд бүртгэхгүй толгойг нь илсээр бараг 30 жил болжээ.

Боловсролын зээлийн сангийн ажилтан асан, доктор О.Сийлэгмаа

2008, 2009 онд Засгийн газрын тогтоолоор 101 хүний зээлийг, 2013 оноос хойш Боловсролын сайдын 15 удаагийн тушаалаар олон хүний зээлийг чөлөөлсөн. Энэ нь маш том зөрчил буюу албан тушаалын гэмт хэрэг. Хуулиас давсан акт байхгүй. Тиймээс сайд нарын тушаалаар зээлээс чөлөөлөгдсөн хүмүүс тайвширч болохгүй. Зээлээ төлөх хэрэгтэй. Гэрээний үүрэг гэдэгт аль байгууллагаас захиалж явуулсан, тэр байгууллагад таваас дээш жил мэргэжлээрээ ажилласан, тэрийгээ жил бүр санд ирүүлсэн, үр бүтээлтэй ажилласан бол Боловсролын зээлийн сан Удирдах зөвлөлөөрөө хэлэлцээд Засгийн газарт оруулах ёстой. Гэтэл гэрээний үүргээ биелүүлээгүй байхад нь зээлээс чөлөөлдөг. Энэ бол Боловсролын сайд нар албан тушаалаа ашигласан явдал. Гадаадад суралцагчдын зээлийн мэдээлэл Монголбанк руу бүртгэх, зохицууцлалт байхгүй ч уг нь 2008 оноос хойш Монголбанкны зээлийн мэдээллийн санд оруул гэсэн журамтай юм билээ. Тэгээд 2012 оноос хойш зөвхөн дотоодод сурсан хүмүүсийн мэдээллийг оруулаад гадаадын зээлдэгчдийн мэдээллийг журамлаагүй. Гадаадад сурсан хүмүүсээс нэг нь ч өнөөдөр Монголбанкны зээлийн мэдээллийн санд бүртгэлгүй. Дотоодод төгссөн зээлдэгч 10 төгрөг дутуу байсан ч зээлийн ангилал буурч байна.

Ийнхүү хууль үйлчилдэггүй, өөрсдийнхөө эсрэг үйлчлэх хууль, журмыг хэзээ ч баталдаггүй хүмүүсийг яах вэ.

Тэдэнд хариуцлага тооцох ганцхан л боломж бий. Энэ бол УИХ-д нэр дэвших эрхийг нь хаах юм. Уг нь УИХ-ын сонгуульд нэр дэвшигчид хугацаа хэтэрсэн зээлгүй байх шаардлага тавьдаг. УИХын сонгуулийн тухай хуульд ийм зохицуулалт бий. Гэвч Засгийн газрын тусгай сангуудаас авсан зээл нь Монголбанкны зээлийн мэдээллийн санд бүртгэгддэггүй учраас тэд бүгд хугацаа хэтэрсэн зээлгүй тодорхойлолт авч чаддаг.

Тиймээс одоо бүх зээлийн мэдээллийг Монголбанкны зээлийн мэдээллийн санд бүртгэдэг болох нь чухал байна. Энэ мэтээр улстөрчдийг хуулиар чангалж, хууль ижил тэгш үйлчлэх ёстой гэдгийг ухааруулж, гишгэх газаргүй болгож гэмээнэ манай улсад шударга ёс тогтоно. Одоо УИХ-аар нэн чухал нэг хуулийн төсөл хэлэлцэж байгаа. Энэ бол Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, урьдчилан сэргийлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах төсөл. Уг төсөлд улс төрд нөлөө бүхий этгээд өөрийн хамаарал бүхий компаниараа дамжуулан нээлттэй тендерт орохыг хориглох, тав болон түүнээс дээш хувийн хувьцаа эзэмшдэг компанид нь хөнгөлөлттэй зээл олгохыг хориглох, хамаарал бүхий этгээдүүд нь удирдах албан тушаалд томилогдох, сонгогдох, төрийн өмчит компанийн гүйцэтгэх удирдлагаар ажиллахыг хориглох зохицуулалт орж байгаа. Мөн төрсөн болон дагавар хүүхэд нь төрийн сангийн зээлээр сурахыг хориглож байгаа юм. Уг хуулийн төслийг анх хэлэлцэж эхлэх үед “Үндсэн хуульд заасан хүний эрхийг зөрчсөн төсөл байна” хэмээн эсэргүүцэх хүмүүс байсан. Харин сүүлийн үед гарч буй улстөрчдийн увайгүй үйлдлийг баталсан баримт, мэдээллүүд энэ хуулийг харин ч яаралтай батлах нь зүйтэй гэдгийг нотолж байна. Ингэхгүй бол Засгийн газрын тусгай сан хэмээх хариулах эзэнгүй саалийн үнээг улстөрч болгон сааж, хувьдаа завшдаг байдал зогсохгүй нь. Ямартай ч Ерөнхий сайд Засгийн газрын тусгай сангуудын мэдээллийг бүгдийг нь нээлттэй болгож, дүрэм журмыг нь шинэчлэхээ мэдэгдсэн.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ

Сангуудын мэдээллийг ил болгож хэн нэгний мууг үзэх гээд байгаа юм биш. Үүнийг иргэд мэдэх ёстой. Яагаад гэвэл мэдэж байж засна. Хэн нэгнийг буруутгах гэсэн сэдэл надад байхгүй. Юу болсон бэ гэдгийг л цахим хуудсанд байршуулж байгаа. Нийгэм өөрөө дүгнэлтээ хийг. Нийгмийн дүгнэлт үүнийг засна. Ийм л агуулгатай. Эргээд харахад субъектив асуудлууд үйлчилж байсан нь харагдаж байгаа. Энэ нь ил болно гэсэн үг. Одоо журмыг нь яах вэ гэдгээ шийдэх хэрэгтэй. Ямартай ч сан байх нь зөв байх. Сан нь ил тод, хүртээмжтэй байх ёстой. Сан лоббигоор ажилладаг байж болохгүй. Шударга, шалгуур нь ойлгомжтой байх ёстой.

Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх сангийн зээлтэй холбоотой мэдээлэл анх гарахад “Энэ бол юу ч биш, мөсөн уулын орой төдий зүйл” гэх хүмүүс байсан. Тэр нь ч үнэн байж. Түүний араас хамгийн их дуулиан дэгдээж буй нь Боловсролын зээлийн сан болоод байна. Энэ ч бас эхлэл, мөсөн уулын орой нь байж мэдэх юм. Учир нь, Засгийн газарт 25 тусгай сан бий.

1. Байгаль орчин, уур амьсгалын сан;

2. Боловсролын зээлийн сан;

3. Бүх нийтийн үйлчилгээний үүргийн сан;

4. Гэмт хэргийн хохирогчид нөхөн төлбөр олгох сан;

5. Жижиг, дунд үйлдвэрийг хөгжүүлэх сан;

6. Засгийн газрын нөөц сан;

7. Зэвсэгт хүчний хөгжлийн сан;

8. Ирээдүйн өв сан;

9. Кино урлагийг дэмжих сан;

10. Мэргэжлийн боловсрол, сургалтыг дэмжих сан;

11. Нийгмийн даатгалын сан;

12. Нийгмийн халамжийн сан;

13. Соёл, урлагийг дэмжих сан;

14. Спортыг дэмжих сан;

15. Төсвийн тогтворжуулалтын сан;

16. Улсын авто замын сан;

17. Хилийн чанадад байгаа Монгол Улсын иргэдэд туслах сан;

18. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан;

19. Хөдөө аж ахуйг дэмжих сан;

20.Шинжлэх ухаан, технологийн сан;

21. Эрүүл мэндийг дэмжих сан;

22. Эрүүл мэндийн даатгалын сан.

23. Өргөн нэвтрүүлэг хөгжүүлэх сан.

24. Хүүхдийн төлөө сан.

25.Архидан согтуурахтай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх үйл ажиллагааг дэмжих сан.

Засгийн газрын 25 тусгай сангаас одоогийн байдлаар 14-ийнх нь мэдээлэл ил болоод байна. Бүх сангийн мэдээлэл ил гарсан цагт буруугүй улстөрч нэг ч үлдэхгүй байж мэдэхээр байна. Засгийн газрын тусгай сангаас зээл аваад төлөөгүй, эрх мэдэл, албан тушаалаа урвуулан ашигласан хүмүүс айдастай байна. Тэд буруу зүйл хийсэн гэдгээ мэдэж байгаа учир Ш.Адьшаа гишүүн шиг бэмбэгнэн чичирч суугаа. Эрх баригч намын бүлэг ч хэлэх үггүй болчихоод сэтгүүлчдээс сэм зугтаж, төрийн тусгай хамгаалалт дор хуралдаж сууна. Зарим нь гэмээ цайруулж байгаа нь энэ гээд угаас төлөх ёстой зээлээ тэр дор нь төлж хариуцлагаас мултрахыг санаархаж байгаа бололтой. Угтаа бол хулгайч хулгайлсан зүйлээ буцааж өгөөд ялаас мултардаггүй шиг улстөрчид зээлээ төлсөн ч хариуцлагаас чөлөөлөгддөггүй байх учиртай юм.

Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх сангийн мэдээллийг ил болгосноос хойш дөрвөн долоо хоногийн дотор гурван тэрбум, Боловсролын зээлийн санд долоо хоногийн дотор 1.1 тэрбум төгрөгийн зээл эргэн төлөгджээ. Хэрэв мэдээлэл ил болоогүй бол тэд хумсаа нуусан муур шиг амьдрах байж.

Эх сурвалж: Үндэстний ТОЙМ сэтгүүл