Тэрээр Монголын суут соён гэгээрүүлэгч, тавдугаар дүрийн ноён хутагт Лувсанданзанравжаа гэгээнтний мэндэлсний 220 жилийн ойг тохиолдуулан зохион байгуулсан “Үлэмжийн чанар” мэргэжлийн уртын дуу дуулаачдын Олон улсын Анхдугаар уралдаанд амжилттай оролцон тэргүүн байрт шалгарч, Гран При шагналын эзэн болсон билээ.

Юуны өмнө суут гэгээнтнээр овоглосон олон улсын Анхдугаар уралдаанд од хийморьтой оролцон тэргүүн байрт шалгарсан танд уншигчдынхаа өмнөөс халуун баяр хүргэе...

-Маш их баярлалаа. Надад дуулах арга ухааныг зааж сургасан Монгол Улсын Гавьяат багш, алдарт уртын дууч Ц.Дэлгэр багшдаа талархан залбирч сууна. Багш минь бас тэнгэрийн орноос шавийгаа хараад баярлаж байгаа даа гэж сэтгэлдээ тунгааж улам хичээх болно оо. За тэгээд, энэхүү сайхан уралдаанд амжилттай оролцоход зөвлөгөө өгч, тусалж дэмжсэн мэргэжил нэгт ах, эгч нартаа болон дууг минь амилуулж өгсөн СУИС-ийн морин хуурын багш Б.Цогтбаатар багшдаа, ЦДБЭЧ-ын хөгжимчид, хамт олондоо, тэр тусмаа морин хуурч, МУСТА Д.Өлзийбаяр, морин хуурч Б.Улсболд, Б.Амарсайхан найз нартаа талархал илэрхийлье. Mөн уг төслийг санаачлан зохион байгуулсан “Таван нүдэн”, “Дөрвөн арвайт” брэндийн хамт олон, шүүгч нартаа баярлаж буйгаа уламжилъя.

Суут гэгээнтний мэндэлсний ойд зориулсан анхдугаар уралдааны тэргүүн байрт шалгарч, Гран При шагнал хүртсэнээ ихэд бэлгэшээж байгаа. Уралдааны удирдамжид заагдсанаар “Үлэмжийн чанар”, “Төрүүлж өсгөсөн гөрөөс ээж”, “Хурмаст тэнгэр” гээд гурван дууг дуулаад дөрөв дэх дууг оролцогчид өөрийн урын сангаасаа дуулсан.

Миний хувьд аль болох мартагдсан дууг сэргээж дуулбал их зүгээр юм байна даа гэж бодоод алдарт уртын дууч С.Дамчаа, н.Гончиг гуай нарын дуулсан “Дөрвөн дөрвөлжинт их замба тив” хэмээх дууг дуулсан. Энэ сонголт нэлээд оновчтой байж, оноо өндөр гарсан болов уу гэж харж байгаа. Ер нь 2023 он миний хувьд өгөөжтэй, ээлтэй сайхан жил болж байна.

Энэ жил таныг хэд хэдэн уралдаанд амжилттай оролцож, ганзага дүүрэн ирсэн гэж сонссон. Энэ тухай тодруулахгүй юу?

-Тийм ээ. Ардын жүжигчин Ч.Шархүүхэн, алдарт уртын дуучин С.Дамчаа нарын нэрэмжит мэргэжлийн уртын дуучдын улсын уралдаанд амжилттай оролцож аль алинд нь гуравдугаар байр эзэлсэн. Мөн бөхөө дээдэлдэг монгол түмний нэг эд эсийн хувьд Бөх цоллоочдын улсын уралдаанд өөрийгөө сорьж үзлээ. Бас ч чамгүй амжилт үзүүлж 5 дугаар байрт шалгарсан шүү. Аливаа уралдаан тэмцээнд оролцох нь өөрийгөө таньж, бас бусдаас суралцах боломж гэж ойлгож байгаа. Мөн чамлахааргүй амжилт үзүүлэхээр түүнээсээ урам авч бүр илүү зүйлд тэмүүлдэг дээ.

Таны оролцсон хамгийн анхны уралдаан болоод амжилт юу байв?

-Хоёрдугаар курсийн оюутан байхдаа “Монгол туургатны дуу” олон улсын уралдаанд оролцож, 3200 гаруй дуучнаас шилдэг 32-т тунаад магнайгаа хагартал баярлаж байсан сан. Тэгэхэд ямар их урам авсан гэж бодно.

Аливаа авьяас билэг удам дамждаг гэдэг шүү дээ? Таны хувьд...

-Манай аав, ээжийн аль аль нь маш сайхан дуулдаг. Тийм болоод ч тэр үү, ах эгч нар маань бүгд л сайхан дуулчихдаг. Ер нь манай өвөө эмээ нар сайхан дуулдаг хүмүүс байсан гэдэг. Ялангуяа манай авга өвөөгийн төрсөн дүү Цэрэндорж гэж маш сайхан дуулдаг хүн байсан юм билээ. Тэгэхээр хоёр талын дууч удмаа дагаж уртын дуутай хувь заяагаараа холбогдсон гэж боддог юм. Миний ах эгч нараас бага ах минь бүр илүү сайхан дуулна, бас хөөмийлнө, морин хуур тоглоно. Үнэхээр сайхан авьяастай, намайг уртын дуучин болоход хамгийн ихээр үлгэрлэж, нөлөөлсөн хүн дээ. Үнэхээр ахын зангараг зааж намайг сургууль соёлын мөрөөр явуулаад өөрөө аав ээжид тус дэм болохоор төрсөн нутгаа түшиж, нүүдэлчин соёл, малч удмаа даган, нутаг хошуундаа найрч, дуучаараа хүндлэгдэн амьдарч байгаа даа.

Төрсөн нутгаа түшиж гэснээс төрж өссөн нутаг ус, төгссөн сургуулийнхаа тухайд тодруулаач?

-Би Өвөрхангай аймгийн Богд сумын уугуул, 1990 онд Бат-Очир хэмээх эгэл малчин айлын отгон хүү болж мэндэлсэн. Гурван ах, гурван эгчтэй. 1998 онд сумынхаа дунд сургуульд элсэн 4 жил суралцаад 5 дугаар ангид орох жилээ Өвөрхангай аймгийн “Соёмбо” цогцолбор сургуульд шилжин суралцаж, тэндээ 10 дугаар анги дүүргэсэн. 2008-2013 онд СУИС-д Монгол Улсын Гавьяат багш, алдарт уртын дууч Ц.Дэлгэр багшийнхаа удирдлагад суралцаж, уртын дууны ангийг төгссөн. Тэгээд 2013-2015 онд Өвөрхангай аймгийнхаа Хөгжим драмын театраас ажлын гараагаа эхэлсэн бол 2015 оноос ЦДБЭЧ хэмээх айлд бүл нэмж, энэхүү сайхан хамт олны нэг эд эс нь болоод өнөөдрийг хүртэл ажиллаж явна даа.

Уртын дуучин мэргэжлийг сонгосон шалтгаан юу байв? Ахынхаа нөлөөлөл, зангарагийн тухай та дээр дурдсан даа...

-Тийм ээ, миний бага ах Монгол Улсын Гавьяат жүжигчин Сумъяа хэмээх агуу хүний шавь. Тэр хүнээр ах маань “Эр бор харцага”, “Эрдэнэ засгийн унага”, “Жаргалтайн дэлгэр”, “Асар өндөр” гэх мэт олон сайхан дууг заалган, гэртээ давтаж дуулдаг байлаа. Би ч ахынхаа дуулахыг сонсоод үнэхээр биширдэг байв, уртын дууны амин чанар, утга агуулга, ярих юмгүй сайхныг тэгж л мэдэрсэн хэрэг. Уртын дуу гэдэг чинь ийм сайхан юм уу гэж уулга алддаг байсан сан. Урьд өмнө нь уртын дууны үгийг нь ч ойлгодоггүй байлаа. Тэгээд л ахыгаа хичээлдээ явсны араар нь ингэж л дуулаад байсан даа гээд “Эр бор харцага”, “Эрдэнэ засгийн унага”-ыг дуурайж дуулна, ахынхаа дуулахыг сонссоор байгаад үгийг нь өөрийнхөө хэмжээнд сурчихсан болохоор нэг их түгдэрч гацахгүй. Тэгээд л кассетанд өөрийнхөө дууг хураана, буцааж сонсоно. Ингэсээр байгаад л уртын дуунд чин зүрхнээсээ дурласан юм. Ерөнхий боловсролын сургууль дүүргээд СУИС-д шалгалт өгөхөд шууд л тэнцсэн дээ.

Ахынхаа зангарагийн тухайд ярихад, манай том ах, эгч нар бүгд тусдаа гараад явчихсан, аав ээжийнхээ дэргэд бага ах бид л байлаа. Мэдээж хөдөөгийн малчдын ажил гэж барагдах биш, аав ээжид тус дэм болоод ах бид хоёрын хэн нэг нь хөдөө гарах шаардлагатай боллоо. Энэ үед ах минь “За ахын дүү сургууль соёлын мөр хөө дөө, сайн дуучин болоорой” гээд л надад эрх олгосон юм.

Тэгэхээр уртын дуучин хэмээх эрхэм мэргэжлээр суралцаад, урлагийн гэгээн замаар алхаж яваа энэ хувь тавиланг ах минь надад хайрласан даа. Гэхдээ надад яагаад ч юм бэ, ахынхаа боломжийг булаачихсан юм шиг мэдрэмж, ах минь мэргэжлийн сургуулийг нь дүүргээд уртын дуучин болсон бол магадгүй надаас хавь илүү дуучин байх байсан даа гэх тийм харамсангуй бодол хааяа төрдөг л юм. Харин миний ах намайг хамгийн өндөр оргилд заавал гараарай гэж байнга урамшуулдаг.

Энэ их хариуцлагыг үүрч, оргил өөд мацахаас өөрцгүй...

-Яг л тийм. Тэр хүн шиг болно доо, энэ хүн шиг дуулна даа гэхээс илүүтэйгээр Мягмардорж гэж чухам ямар дуучин юм бэ, чамд ямар нөөц боломж заяасан юм бэ, чи хэр хичээл зүтгэлтэй юм бэ гэдэг дээр ажиллаж, өөрийнхөө өнгийг тодорхойлно гэж бодож, хичээж байгаа.

Уртын дуугаа эгшиглүүлэн шуранхайлаад зогсох агшин бас л гайхалтай биз?

-Тэгэлгүй яах юм бэ. Уртын дуунд нүүдэлчин Монгол ахуй, өв соёл, зан заншил, ёс уламжлал бүгд шингэсэн байдаг. Нүүдэлчин монголын удам гэдгээ мэдэрч, ахуй соёлоо биширч, хамаг бүхнээ нүднээ тольдож дуулах хэчнээн сайхан гэж санана. Асар их тайвшрал, сэтгэлийн таашаал, амар амгаланг уртын дуу, морин хуурын эгшиг аялгуунаасаа мэдэрдэг дээ. Бас дээрээс нь үзэгч, сонсогч түмний халуун алга ташилтаас эрч энерги, урам зориг авдаг.

Хүсэл мөрөөдөл, зорилгынхоо тухайд тодруулбал...

-Залуу хүний хувьд маш ихийг мөрөөдөж, тэмүүлж яваа. Ойрын зорилго гэвэл энэ ондоо багтаад уртын дууны анхны цомгоо өлгийдөж авахаар ажилдаа орсон. Миний урын санд 80 гаруй уртын дуу бий, түүнээсээ шигшээд 10 дууг нь оруулна. Мөн мэргэжил нэгт хуурай дүү “Voice”-ын Э.Дашнямтайгаа хамтраад 11 дүгээр сарын 11-нд Өвөрхангай аймгийнхаа театрт “Нутагтаа өргөх аялгуу” тоглолтоо толилуулж, нутгийн зон олныхоо сонорыг мялаахаар төлөвлөж байна.

Ингэхэд Б.Мягмардорж ямар зарчмыг жанжин шугамаа болгон баримталдаг вэ?

-Миний аав налайсан сайхан амгалан дөлгөөн хүн бий, харин ээж бол нэлээдалиа хошин зантай хүн. Би аав ээжийнхээ эдгээр сайхан зан чанарыг өвөлж яваа гэж өөрийгөө боддог. Тэгээд хүнд аль болох тус дэм, нөмөр нөөлөгтэй явах сан гэж л хичээдэг. Хэн нэгний төлөө гавьяа байгуулахгүй юм гэхэд, хүнд түвэг удахгүй юм сан гэж боддог. Цаг гарган ярилцсанд баярлалаа. Уран бүтээлийн улам их амжилтыг хүсье ээ.

Хошууч Д.МЭНДБАЯР

Эх сурвалж: "Соёмбо" сонин

Б.Мягмардорж: Уртын дуунд нүүдэлчин Монгол ахуй, өв соёл, зан заншил, ёс уламжлал нэвт шингэсэн байдаг
Tweet
Bolod.mn