Монголын боксын уналтад хэн буруутай вэ?

2024-06-27

“Парис-2024” буюу зуны XXXIII олимпийн наадам 36 хоногийн дараа эхэлнэ. Тэртээ 1900 оны зуны олимп, 1924 оны зуны

олимпийг хамруулан гурав дахь удаагаа Парис хотод олимпийн наадам зохион байгуулагдах гэж байгаа нь энэ.

Зуны олимпийн наадамд өрсөлдөх Монголын баг тамирчид спортын найман төрөлд одоогоор 30 эрх аваад байна. Үүнээс жүдо хамгийн их буюу 11, чөлөөт бөх найм, буудлага гурав, бокс, дугуй, хөнгөн атлетик тус бүр хоёр, байт харваа, хүндийн өргөлт тус бүр нэг эрх аваад байгаа юм.

Mонголчууд 1964 оноос хойших зуны олимпийн бүх наадамд оролцсон түүхтэй. Энэ хугацаанд хоёр алт, 11 мөнгө, 17 хүрэл буюу нийт 30 медалийг эх орондоо авчирчээ. Үүнээс жүдочид 11, чөлөөтийнхөн 10, буудлагаар хоёр, боксоор долоон медаль хүртсэн байдаг. Тиймдээ ч олимпийн медаль хүртсэн энэ дөрвөн төрлийг ТОП-4 гэж нэрлээд илүү анхаарал тавьдаг байсан нь үнэн. Гэтэл энэ ТОП төрлүүд маань “Өрөм дотроосоо өтдөгийн” жишээг үзүүлж, хэл амаа ололцохгүй бужигнаантай байдаг болоод удлаа.

Ер нь эвдрэлцэж муудсан зүйл эвээ олтлоо уддаг нь жам. Үүний хамгийн тод жишээ нь, Монголын бокс болоод байна. Боксчид яг одоо хэдэн жилийн өмнөх чөлөөтийнхний замаар явж байна. Xамгийн харамсалтай нь Монголын эрэгтэй боксчид нэг ч эрх авч чадсангүй энэ удаагийн олимпийг өнжих болоод байгаа явдал юм. Үнэндээ хагас зуун буюу 52 жилийн дараа эрэгтэй ширэн бээлийтнүүдийн олимпод зодоглодог цуваа ийнхүү тасрав.

Боксын холбоо өнгөрсөн жилээс эхлэн уналтад орлоо гэж спорт сонирхогчид үзэж байгаа ч энэ нь удаж байгаа үйл явц. Харин тэр нь удирдлагын болчимгүй алдаанаас болж, олимпийн эрх олгох эхний тэмцээндээ оролцож чадаагүйгээр л илэрсэн хэрэг. Сүүлчийн тэмцээнээс ердөө ганц эрх авсан нь ч үүний нотолгоо. Уг нь олимпийн наадмаас нэг алт, хоёр мөнгө, дөрвөн хүрэл медаль хүртэж байсан түүх тэднийх байлаа.

Одоо бол Парисын олимпод Монголын боксын шигшээ багаас О.Есүгэн, М.Энхжаргал гэсэн хоёр эмэгтэй боксчин өрсөлдөнө. О.Есүгэн Ханжөүгийн Азийн наадмаас хүрэл медаль хүртсэн амжилтаараа эрхээ авсан бол, М.Энхжаргал олимпийн эрх олгох сүүлчийн тэмцээнээс Парисын эрхээ авсан юм.

Спорт сонирхогчдын хамгийн ихээр найдлага тавьж байсан Э.Цэндбаатар эрхээ авч чадаагүй. Тэрбээр мэргэжлийн боксоос завсарлага авч, сонирхогчдын боксдоо эргэн ирж, олимпоос медаль авах зорилготой гэдгээ сошиалаар зарлаж, Монголын боксын холбоонд хандан өргөдөл бичиж, олны сэтгэлийг урвуулсан тактик хэрэглэж попорсон ч хэлсэндээ хүрч чадсангүй. Уг нь Монголын боксын холбоо түүний гаргасан хүсэлтийг хүлээн авснаар сорил тэмцээн зохион байгуулсан. Тэр тэмцээний эхний тулаанд Э.Цэндбаатар ялагдсаныг үе үеийн боксчид сайн мэдэж байгаа. Тухайн үед шүүгчид үнэнээр нь шүүж, өрсөлдөгчид нь ялалт өгсөн бол зөвхөн олимпод хүч үзнэ гэж бэлтгэл хийж байсан тэр залуу Парисын олимпийн эрхийг өвөртлөөд ирэх байсан ч юм бил үү. Түүнийг 25 настай залуу хүн, дараачийн олимпод боломж бий гэцгээж байв. Үнэндээ тамирчин хүнд тэр дундаа боксчдод 25 нас гэдэг огт залуу нас биш шүү. Үүнийг тэд мэдэхийн дээдээр мэдэж байсан ч, Э.Цэндбаатарт илүү найдлага тавьсан юм. Гунигтай нь, тэр барсангүй. Тэмцээний дараа Э.Цэндбаатар ард түмнээсээ уучлалт гуйж, итгэлийг нь алдлаа хэмээн цахим ертөнцөөр мэдэгдээд алга болсон.

Ингэж 1972 оны олимпоос хойш тасралтгүй зуны олимпийн наадамд оролцсон манай эрэгтэй боксчдын түүх цэглэгдэв.

Чухамдаа Ханжөүгийн Азийн наадмын аварга болж, олимпийн эрхээ авсан МУГТ Б.Чинзориг өнөө цагийн Монголын боксын шигшээ багийн нэрийн хуудас, номер нэг тамирчин байсантай хэн ч маргахгүй. Гэвч тэр допингтой нэр холбогдсоноор Парисын олимпийг өнжих болсон. Хэрвээ ингэж бүдрээгүй бол тэр Парист төрийн далбаагаа мандуулах тамирчдын нэгд зүй ёсоор нэрлэгдэж байсан билээ. Олон улсын боксын холбооноос саяхан олимпийн эрх авсан эхний ээлжийн тамирчдын нэрсийг зарлахдаа Б.Чинзоригийг оролцох боломжгүй гэж үзэж, түүний эрхийг Тайландын тамирчин Бунжон Синсири авч, Парисын олимпийн -63.5 кг-ын жинд өрсөлдөхөөр болсон юм.

Олимпийн эрх олгох эхний тэмцээндээ Монголын боксын шигшээ оролцож чадсан бол олимпийн эрх нэмэгдэх байсан нь тодорхой. Парисын олимпод хүч үзэх боксчдыг шалгаруулах эрх олгох эхний тэмцээн Италид болж, 113 орны 602 тамирчин өрсөлдсөн. Харин Монголын ширэн бээлийтнүүд тодорхойгүй шалтгааны улмаас мэдүүлгээ өгөөгүй. Энэ талаар Монголын боксын холбооны зүгээс ямар нэгэн мэдэгдэл хийгээгүй өнгөрсөн. Үүний дараа тамирчдынхаа мэдүүлгийг цагт нь өгөөгүй боксын холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ц.Батнасан ажлаа өгч, түүний оронд гавьяат тамирчин, Бээжингийн олимпийн мөнгөн медальт П.Сэрдамба ирсэн. Мөн боксын холбооны ерөнхийлөгч У.Баатар ажлаа өгч, түүний албыг дэд ерөнхийлөгч В.Ганзориг түр орлохоор болсон юм.

Эх сурвалжуудын мэдээлснээр олимпийн эрхийн тэмцээнд оролцох баг тамирчдын мэдүүлгийг тухайн улсын олимпийн хороо нь тэмцээнийг зохион байгуулагчид руу илгээдэг аж. Гэвч Монголын боксын холбоо цагтаа багтаан мэдүүлгээ МҮОХ-нд илгээгээгүй гэдэг.

Мөн Үндэсний шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагч Ж.Энхтөр нь гав,яатын тэмдэг энгэртээ зүүнгүүтээ “Би энэ ажлыг хийж чадахгүй” гээд шигшээ багаа орхиод явсныг боксчид ам уралдуулан ярьдаг. Олимпийн цикль хэдийнэ эхэлчихсэн үеэр шүү дээ. Монголын боксын холбоо хэрхэн уруудаж, дампуурч байгаагийн жишээг эдгээрээс харж болно. Мөн дөрвөн олсны дунд өрсөлддөг ширэн бээлийтнүүдэд шинэчлэл хэрэгтэй болсны бодит жишээ юм.

Эрэгтэй боксчид зуны олимпод оролцох боломжгүй болсон нь зөвхөн боксын холбооны биш, Монгол Улсын нэр хүндийн асуудал гэдгийг бодолцож, шинэчлэлийн салхийг сэвэлзүүлмээр байна. Тамирчдынхаа зовлон жаргал, дусал хөлсний үнэ цэнийг мэддэг залуусаар дасгалжуулагчдын баг бүрдүүлж, тэдэнд итгэж найдаж үзэх хэрэгтэй байна. Тэгж байж, шинэ цус сэлбэснээр олимпийн төрлөөс хасагдах дээрээ тулаад байгаа энэ төрлийг бүтэн авч үлдэх магадлалтай.

Хэрвээ 2028 оны олимпийн наадмаас боксын төрөл хасагдчих юм бол Монголын спортод нэгэн том орон зай харлаад л хоцрох нь дээ.

Эх сурвалж: "Өдрийн сонин"

Н.Саранчимэг