Азтай, амны хишигтэй говийнхонд хєгжлийн тєлєєх тэмvvлэл дvvрэн байна. Дэлхийд айргийн тавд багтах байгалийн асар их баялгаараа ч говь нутаг дvvрэн. Гэтэл ес дуусаагvй байхад Даланзадгад хотын дулааны цахилгаан станц нь доголдож эмнэлэг, цэцэрлэг, сургууль хєлдvvс хэвээр байгаа дуулдав. Тєвийн бvсийн долоон аймгийн нэг нь Ємнєговь.

Газар нутгийн хэмжээгээр Монголдоо тэргvvлэх аймгийн тєв хєлдvv хот болох вий дээ. Говийн аймаг тулдаа л болж байгаа байх гэх хvмvvс ч цєєнгvй. Хєгжлийн vvцийн аман дээр сууж буй энэ нутгийнханд Оюу толгой, Таван толгойгоос хvртээх хувь хишиг илvvтэй оногдох нь мэдээж. Бvтээн байгуулалтын ажил ч орд газруудаа дагаад єрнєнє. Аймгийн тєвєєс хамгийн хол гэгдэх Гурвантэс сум Хятад улсаас цахилгаанаа авч, эрчим хvчний зовлон амсахгvй яваа.

Ажлын байр ч говийн залуусыг, монголчуудыг бэлээхэн угтана хэмээн баяртайгаар тєсєєлєхєд ирээдvй гэрэлтэй, хєгжил ч ойрхон юм шиг. Гэтэл дэд бvтэц, харгуй замаа бодохоор энэ бvхэн зэрэглээ мэт.

Гурван сайхны улаан ямаа магнаг болох цагаар

Заг, Борзон, Галба гээд 33 говийн ундарга нь тэнд бий. Галбын говийн улаан тэмээ, Ханын хэцийн хvрэн тэмээгээрээ Ємнєговь алдартай. Ноолуурын гарц, чанараараа магнаг болох “Гурван сайхан” vvлдрийн улаан ямаа ганцхан ємнийн говьд л “ориг”-оороо байгаа. Энэ бvхэн хєгжлийг хурдасгах, хєдєє аж ахуйн салбараас ашиг олохын vvд. Гэтэл vvнийгээ ч тоохгvй уул уурхай руу нvдээ улайсган зvтгэсээр. Нvvрс, зэс, алтанд чин сэтгэлээсээ итгэж болохгvй гэдэг. Vнэ хаана савлана тэнд єсєлт, уналт явж байдаг болохоор. Харин хєдєє аж ахуйн салбарт vнийн муруй нєлєєлєх нь харьцангуй бага. Ноолуур, ноосны vнийг эс тооцвол шvv дээ. Гэхдээ сэргээгдэх баялаг, хэзээд байх учраас баталгаатай. Одоо ноолуурын vнэ 50 мянган тєгрєгєєс доош биш дээш дуудагдана. Энэ хэмжээгээр малчны амьжиргаа ч сэргэнэ.
Ноолуур vнэд орох тусмаа говийн улаан ямаа магнаг болоход нєлєєлєх нь дамжиггvй. Ємнєговийнхонд уул уурхайгаас илvvтэй хєгжих, цаашид ч хєгжлийг тэтгэх баялаг малчных нь хотонд, зартай говьд нь бэлчиж явна.

Луугийн голын тємєрлєгийн орд чулуу болно

Сайншандын аж vйлдвэрийн парк, шинэ тємєр зам гээд тvvхий эд нэн шаардлагатай шинэ бvтээн байгуулалт айсуй. Таван толгойн коксжих нvvрс, Оюу толгойн зэс, алтны ордтой энэ зэрэгцэхгvй ч чамгvй ашиг авчрах Луугийн голын тємєрлєгийн орд Ємнєговийнх.
Сайншандын аж vйлдвэр, шинэ тємєр замыг барихад Луугийн голын тємєрлєгийн орд буянаа єгнє гэж найдъя. Аймгийн бас нэгээхэн баялаг Олон овоотын алтны лиценз банкны барьцаагаар явсаар сvvлд эзнээ олсон. Тэгэхээр одоогоор олборлолт явуулаагvй байгаа Алтан уулын алтны ордоо хувьд биш, тєрд ч биш ємнийн говийнхон єєрсдєє авч, ирээдvйдээ хадгалах учиртай. Гурвантэсийн нэг баялаг нь давс. Сумандаа давсны vйлдвэр байгуулж, бvтээгдэхvvнээ зах зээлд нийлvvлж байгааг сайшаах нь зvй.

Vзэх юм даанч их дээ, ємнийн говьд

Ємнєговь аймаг Нарийн сухайтын болон Шивээ хvрэнгийн боомтоор Хятад улстай харилцдаг. Нvvрсээ, амьдралын хэрэгцээ болсон бараа, бvтээгдэхvvнээ ч дээрх хоёр боомтоор тээвэрлэж иржээ. Уг нь аялал жуулчлалын салбараа олигтойхон дэмжвэл орон нутгийн тєсєвт нэмэр болоод зогсохгvй энэ салбараар дамжин хєрєнгє оруулалт Ємнєговьд цутгах учиртай. 60 сая жилийн тэртээ амьдарч байсан аварга vлэг гvрвэлийн vлдэгдэл, 200 мянган жилийн ємнєх эртний хvмvvсийн ул мєр, хvй нэгдлийн чулуун зэвсгээрээ Ємнєговь алдартай. Ази, Европынхон vvнийг л илvvтэй сонирхох нь гарцаагvй. Ёлын ам, Хонгорын элс, Гурвантэсийн хоолойг монгол хvн та ч очоод vзэхэд гэмгvй. Vлэг гvрвэлийн єндєг олдсон Баянзагыг дэлхий мэднэ. Бvгийн цав, Хэрмийн цав, Улаан цав жуулчны саатах л vзмэр.

Тойргоо мартсан уу

Чойр-Мандалговь-Таван толгойг холбосон єндєр хvчдэлийн дамжуулах шугам татах гэнэ. Хэзээ юм бол доо гэж энэ нутгийнхан ярьсаар л байна. Энэ нутгаас УИХ-д тус аймгийн Хvрмэн сумын уугуул Х.Бадамсvрэн, Ц.Баярсайхан нар сууж буй. “Говийн ургах нар” тєрийн бус байгуул-лагаас тойргийн гишvvддээ хандан ил захидал илгээжээ.
Захидлын агуулга нь баярлаж талархсан юм болов уу гэтэл vгvй аж. Нутаг орноо гэсэн зvтгэлгvй, хийж бvтээсэн зvйлгvй гэж тєрийн тvшээдээ шvvмжилжээ. 1996-2000 онд Ємнєговь аймгаас нэр дэвшсэн Ц.Баярсайхан цахилгаан станц бариулсан ч хуучин техник нийлvvлсэн нь энэ онд эвдэрлээ гэцгээнэ. Уул уурхайн салбарт олон жил ажилласан Х.Бадамсvрэн гишvvнийг “Монросцветмет” нэгдлийн захирал байхаас л мэдэх учиртай. Ил захидалд УИХ-аас баталсан нэг тэрбум тєгрєгєє хоёр гишvvн юунд зарцуулсан талаар ч асуужээ. 15 сум, 58 багтай, Даланзад-гад гэдэг ганцхан хоттой Ємнєговь аймаг 20 аймгаа vлгэрлэн дагуулж хєгжєєсэй. Сонгууль ч дєхєж байна, тойргоос сонгогдсон гишvvд нь хаана явна вэ. Бvс нутгийн хєгжилд гэгээ нэмэх залуучууд хаана байна вэ. 2012 онд болох УИХ-ын сонгууль ч, орон нутгийн Засаг даргын суудлын тєлєєх тэмцэл ч ширvvн болно доо. Хєгжил нь бvр ч ширvvн байгаасай.
"Ардчилал"