хүрмэн чулуу, хайлмал царцдаас тогтсон хад асга, өнгөт чулуу бухий холбоо хоёр өндөрлөг байдаг. Холдоо бараатай говийн намхан уулын нэр нь Халзан-уул. Уулын баруун сугаас дэлхийд ховор рашаан булаг оргилон гардаг. Булаг зүтгэн зүтгэн жирэлзсээр элсэнд шургаж шавар намаг үүсгээд наранд хатаж оргүй болно. Цааш говийн их тал, хүрэн хөндий үргэлжлэх бөгөөд бороотой жил томоос том нуур тогтдог бол хур чийг багатайд шавар марз төдий болно.
1960,1970-аад онд Чойрт төвлөрөн манай тал хээрт геологийн тандалт судалгаа хийж байсан Оросын гиологичид анхлан энд өрөмдлөг хийсэн аж. Нэгэн өрмийн цооногоос шүлтлэг исгэлэн ус оргин гарчээ. Тэд мэдээж дээж авч шинжилгээнд явуулжээ. Төмөр, зэс, магни, хүхэр, цахиур зэрэг эрдэс бодис агуулсан рашаан ус болох нь тогтоогдсон байна. Тэхдээ зүгээр нэг рашаан бус цацраг идэвхт элэмент бүхий гэдгийг онцлон анхааруулсан аж.

Энд нэгэн зүйлийг бодож үзүүштэй. Юу гэвэл:
Оросын гиологичид эрдсийн эрэлчид болохоос биш рашааны хайгуул хийж яваагүй гэдгийг. Цацраг идэвхжилтэй ус гараад ирсэн нь жаахан асуудал үүссэн байх. Ялангуяа цаашид яахав гэж.
Манай зохих байгууллагад мэдэгдсэн эсэх нь тодорхойгүй. Анхныхаас доошлуулаад гурван цооног орөмдсөн байдаг. Бүгдээс рашаан ундарсан ч найрлага нь өөр өөр байж. Цацраг идэвхжил буурчээ. Анхны цооногийг хааж бусдыг зөвхөн өөрсдөө ашиглаж эхэлсэн байгаа юм. Ингээд энд гиологичидийн жижигхэн рашаан амралт үүссэн юм байна. Гурван цооногийн оргилолт булагт зэвэрдэггүй ган дотортой хоолой тавьж, нарны эрчимээр халдаг рашаан шүршүүр, суух онгоц, говийн цэвэр элсэн дэвсгэртэй наран шарлага, хоолны газар, амрах байр зэргийг хийж тохижуулжээ.
Эд бүхэн Оросынх учраас нутгийнханд хүртээлгүй, тэр болгон очдоггүй очсон ч рашааны тус ашигийг мэдэх сонирхох хүн байсангүй. Он жил өнгөрсөөр…
1991 онд геологич оросууд буцахдаа зүгээр л орхисон аж. Тэр үед Дорноговь аймгийн даргаар Л.Одончимэд томилогдоод / МҮЭ-ийн рашаан амралтын газрын даргаар ажиллаж байсан/ рашааныг анхаарч эхэлсэн байна. Харж харгалзах хүн, эмч томилж цаашид рашаан сувилал болгох зорилт тавьжээ. Халзан-уул рашааны оршил товчдоо нэг иймэрхүү.Одоо энд 3 цооногоос нэг цагт 6500 шоо метр рашаан өөрөө оргилон урссаар аж.
1992 онд хийсэн шинжилгээгээр 1 литр рашаанд эрдэсжилт 8,9 грамм, нүүрс хүчил 126,5 мг, шүлтлэг 6,6 гэж тодорхойлсон байна. Темор, зэс, магни, хүхэр, цахиур зэрэг эрдэс бодис радон агуулагддаг аж. Хүний биенд эерэг нөлөө бүхий радон хэмээх цацраг идэвхт бодис агуулж байгаа нь тус рашааны гол онцлог давуу тал оршино. Радон нь мөхөж буй эд эсийг сэргээх, үрэвслийг сааруулах, шархны эдгэрэлтийг түргэтгэх зэрэг хүний биед олон чухал үйлчлэл үзүүлдэг гэж “Халзан-уул” рашаан сувилалын танилцуулгад бичжээ.
Ер нь энэ төрлийн элэмент агуулсан рашаан дэлхийд ховор гэнэ. ОХУ-ын Алтайн хязгаарт нэг байдаг бөгөөд “Белая куриха” нэртэй тус рашааныг олон улсын рашаан сувилал болгон тохижуулж эмчилгээ сувилгаа хийдэг аж. Энд Орос болон олон орноос томчууд, хөрөнгө чинээ бүхий хүмүүс цуглардаг юм байна. Тус рашаанаа хязгаар нутгийнхаа үнэт зүйлд тооцон бахархдаг байна. Бахархалгүй яахав, Бид ч Халзан-уулын рашаанаараа бахархах учиртай гэж бодогдоно. Одоо чинь ийм ховор элэменттэй.ид шидтэй рашаан ус байтугай ундны цэвэр ус дэлхийд ховордох тухай ярьж бичсээр байна шүү дээ.
Халзан-уулын рашаан нь хүнд шаардлагатай олон микроэлементийг нөхөн хангаж, дотоод цул эрхтний үйл ажиллагааг идэвхжүүлж хоол боловсруулах болон элэг, цөс, бөөрийг эрүүлжүүлж эд эсийг сэргээхэд үнэхээр тустай. Ялангуяа чихрийн шижин хаван мэт олон өвчинд онцгой нөлөөтэй аж.

Дээрх бүхнийг тоочин суугаа минь:
Зөвхөн зуны улиралд цөөн хүн авч амрааж сувилдаг Дорноговь аймгийн орон нутгийн омч, ЗДТГ-ын мэдэлд байдаг Халзан-уулын рашаан сувилалыг цаашид төр засгийн хэмжээнд анхаарч олон улсын сувилал болгоё гэдэг санааг хэлэх гээд байгаа юм. 300 гаруй халуун хүйтэн рашаантай Монгол оронд өнөөдөр улсын жишигт хүрэх рашаан сувилал алга байна шүү дээ.
Рашаан бол манай баялаг, энхжин эрүүлжих, аялагч, жуулчидийг татах боломж юм. Хөдөлмөрийн баатар төрийн соёрхолт гавьяат эмч Хайруулла надад сонин түүх хөөрч содон санаа хэлсэн юм.

Санаа нь юу гэвэл..
-Танай Дорноговьд дээр үед оросууд өромдөөд оргихоор нь хаачихсан ус элбэг байдаг гэнэ. Эдний зарим нь цацраг идэвхтэй байж магадгүй гэж сонссон. Тэгвэл нээж судалж хэм хэмжээнд нь судалж ашиглавал тодорхой зарим өвчинд нэн тустай санагддаг. Гаднаас нь шарахад сайн байгаа юм чинь дотроос нь уулгавал хаван хавдар мэт өвчинд илүү үр нөлөөтэй гэсэн юм. Баатар эмчийн санаа чухам л Халзан-уулын рашааныг хэлсэн хэрэг бус уу.
Бас нэгэн санаа хэлэхэд Монголчууд бидэнд халдварт биш өвчлөл зонхилдог болохыг судалгаанаас харж АНУ-ы мянганы сорилтын сангаас ихээхэн хөрөнгө хаяж сургалт явуулах, мэдлэг олгох мэт ажил хийж буй. Үр дүнтэй төсөлд зарах 50 гаруй сая доллар байгаа гэж дуулдсан. Тэгвэл яагаад говийн бүсэд байгаа эмчилгээний өндөр үр ашигтай Халзан-уулаа томоохон рашаан сувилал болгож гадаа гандаж, хөдөө хөхөрсөн, байгаль цагуур, хоол хүнсний элдэв олдмол халдварын биш өвчинд баригдсан иргэд малчид аа амрааж сувилж болохгүй гэж.
Ер нь говийн бүсэд олигтойхон сувилал байна уу. Ихэнх амралт сувилал хангайн байгаль ус голыг түшдэг тэгээд говийнхон унаа унаш зардал чирэгдлээс төвөгшөөн очиж чаддаггүй гэмтэйг Эрүүл мэндийн яам ч анхаарч бодлогын хүрээнд авч үзэх ёстой санагдана. Халзан-уул нь төмөр зам, Чойр хотод ойрхон гэдгийг дээр хэлсэн. Говь хээрийн заагт орших үзэсгэлэнт Их нардын хад бүхий байгалийн нөөц газраас ердөө 10 хан км зайтай юм.
Иймд жуулчины баазтай хосолж өргөжин хөгжих бодит боломжтой гэж үзэж байна. Халзан-уулыг говийн бүсийн томоохон рашаан сувилал бүр олон улсынх болгох талаар Дорноговь аймгийн удирдлагууд, Улаанбаатарт байгаа нутгийн зөвлөл /Л.Одончимэд/ Монгол улсын Эрүүл мэндийн яам яаралтай санаачлага гаргаж төсөл боловсруулж, асуудал босгож тавина гэж итгэж байна.

Борж-Овоот П.Гэндэнжав

“Халзан-Уул” -аа элсэнд шингээж барах уу?
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (10)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
ххххх

2013-10-28 | 18:04:45 | 180.149.95.26 |

Зочин
хэ хэ танай дарга чинь гэж мөнгө нүдэлсэн нөхөр ирээ юу ноднин намайг амарч байхад гэр бүлээрээ амарч байсан даа тэр хэддүгээр анги төгссөн хүн бэ Хурлийн даргын найз гэсэн үү ченж байх үеийнх нь найз юм болов уу түүнээс хурлын ганбаа тэгж тэнэгтэхээргүй дээ би аарт нь хэлнээ

2013-10-15 | 21:34:22 | 180.149.95.26 |

Зочин
Та бүхэн бидэнтэй хамтран сан******** бодлоо бичиж хэлж байгаарай 2014 онд сувил********ын стандарт барьж ажиллах болно Манай эмч ч дад******** турш********тай болж байгаа Эмч сувилагч нар маань та бүхний өгсөн сэтгэл ханамжийн суд********гаагаар маш сайн үнэлгээ авсан байна ц********ид улам сайн ажиллах болно

2013-10-13 | 17:49:09 | 180.149.95.26 |

Зочин
сайн байна уу эрхэм амрагч сувилуулагчид аа Та бүхэнд энэ сайхан өдрийн мэндийг хүргэж мэндчилье Манай тухай бичиж бас өөрсдийнхөө тухай ч бичиж байгаа та бүхэнд баярл********аа Аргагүй ээ манай сувил******** хүн тээврийн унаа машин ********тай ионог төхөөрөмж нь ч ********дсан актлагдаад дуусаж байгаа Үйлчлүүлэгчдийн сэтгэл ханамжийн суд********гаа авсаны дагуу бид энэ жил нилээдгүй ажил хийж эхэлж байна. Тоног төхөөрөмж,унаа машины хүсэлтээ эрүүл мэндийн яаманд хүргэсэн 2014 онд эрх биш өөрчлөлт орох байх. Улсын төсвөөр баригдах барилга байгууламжинд 50 ортой сувил********ын байрилга баригдахаар төлөвлөгдөөд одоо зураг төсөв нь хийгдэж байна.

2013-10-13 | 17:45:25 | 180.149.95.26 |

Зочин
х********зан уулын ра********нд ажилладаг хүмүүсийг тогтмол ажилтай болгох т********аар санаа тавих цаг нь болжээ

2013-10-10 | 14:26:05 | 180.149.95.26 |

Зочин
хөөе та ********лаад бна уу тэр чин ёстой цэвэр байг********ийн хишиг шүү хөгжинө гэм ц********аа мөнгөтэй хүн очоод авб******** та бид шиг хүмүүс яах болж байна хамаагүй зарлаж болдоггүй байх хө

2013-10-02 | 18:20:20 | 180.149.95.26 |

Зочин
хувьд шилжээгүй өвчтэй зовсон хүмүүст хямд төсөр жинхэнэ хөдөөний амтлаг мах,сүүтэй хүмүүс нь ч эвдрээгүй сайхан газар байна тэнд амр********тын газар байдаг юм дутагд********тай байдаг тоног төхөөрөмж,унаа машин,тохилог ра********н сувил********ын барилга гээд л ......

2013-10-02 | 18:18:43 | 180.149.95.26 |

Зочин
эрүүл мэндийн яам улсын хэмжээнд онош нь тодроод байгаа сахартай хүмүүстээ анхаар******** тавих цаг нь болсон юм биш үү тэр газар миний бие олон жил дара********ан очиж ра********н ууж байна эмчлэгдэхгүй байгаа сахарын өвчин гээчийг намжжаадаг ганц ра********н энэ л байна хүн зөөвөрлөх машин унаа ********тайхан м******** мах ачдаг УАЗ -469 машинаар хүн зөөдөг гэхпээ унаатай юм аа хөөрхий ажилчид нь үүрэх шахам хүнээ авдаг Өдий олон жил мэддэггүй энэ жил интернетээс харлаа гээд ирж байгаа хөдөөний хүн ч таарч байна суд********гаа шинжилгээ хийлгэнэ гэж сувил********ын дарга эмэгтэй ярьж байх юм эрүүл мэндийн байгуул********,эрдэмтэд нь хаачаа вээ

2013-10-02 | 18:15:21 | 180.149.95.26 |

Зочин
Х********зан уул ра********н амр********т сувил********ын газарт очихыг зоригсод жилээс жилд нэмэгдсээр гэвч очих унаа нь бүрхэг гээч

2013-10-02 | 18:07:18 | 180.149.95.26 |

Зочин
х********зан уул ра********ны тухай мэдэх хүсэлтэй хүмүүст

2013-10-02 | 18:05:55 | 180.149.95.26 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео