Зам, тээвэр, барилга хот байгуулалтын яамны дэргэд зам, барилгын материалд үнэлэлт дүгнэлт өгч, шинжилгээ судлагаа хийдэг албан ёсны лаборатори байгуулагдаад хоёр жил болжээ. Тус яамны Сургалт, судалгаа, хөрөнгө оруулалт, барилга захиалагчийн албаны лабораторийн эрхлэгч Г.Алтантуултай ярилцлаа.

-Сүүлийн үед чанарын шаардлага хангахгүй барилга, орон сууц олон барьж байна гэж иргэд төдийгүй мэргэжлийн байгууллагууд их шүүмжилдэг болсон. Үүнтэй холбогдуулан Монгол Улсын Засгийн газраас авч хэрэгжүүлсэн олон арга хэмжээний нэг нь танай лаборатори байгуулагдсан явдал. Байгууллагынхаа үйл ажиллагааг товчхон танилцуулахгүй юу?
-Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, Барилгын материалын үйлдвэрийг хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөөнд улсын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулах, орчин үеийн тоног төхөөрөмж бүхий барилгын материалын лабораторийг байгуулахаар заасан. Үүний дагуу манай лабораторийг 2009 онд байгуулсан.

-Байгуулагдаад хоёр жилийн нүүр үзэж байна. Энэ хугацаанд тус лаборатори дээр хийж, хэрэгжүүлсэн, туршиж үзсэн, үр дүнд хүрсэн ажил юу байна вэ?
-Монгол Улсад шинээр байгуулах лабораторид шаардлагатай тоног төхөөрөмжийг сонгох зорилгоор олон улсын 121 байгууллагын вэб сайтаас 700 гаруй тоног төхөөрөмжийн мэдээлэл авч харьцуулсан судалгаа хийсэн. Судалгаанд түшиглэн Улаанбаатар болон бүсийн тулгуур төв, аймгийн төвүүдэд байгуулах 14 лабораторийн хүчин чадал, тоног төхөөрөмжийн нэр төрөл, тоо хэмжээ, хэрэгцээ, шаардлагыг тодорхойлж “Монгол Улсад шинээр барих барилгын материалын сорил шинжилгээний лаборатори төсөл”-ийн суурь судалгаа хийсэн.

Мөн лабораторид мөрдөх “Лабораторийн дотоод журам”, “Чанарын гарын авлага”-ыг MNS/ ISO17025:2007 стандартын шаардлагад нийцүүлэн боловсруулж, лаборатори итгэмжлүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, шинжилгээний стандарт аргын 21 зааварчилгаа боловсруулсан нь манай хамт олны хувьд их хугацаа шаардсан ажил байлаа.

МАНАЙД БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫН ЭРДЭМ ШИНЖИЛГЭЭ СУДАЛГААНЫ ТӨВ ХЭРЭГТЭЙ БАЙНА

-Танайх лабораторийнхоо хүчин чадлыг яаж өргөжүүлсэн юм бэ. Тоног, төхөөрөмжийн хувьд сайн хангагдсан байна. Орчин үеийн техник, технологийн хөгжил, дэвшлийг гайхуулсан багаж, хэрэгсэл байна даа?
-Бид хөтөлбөр боловсруулан БНСУ-ын КОЙКА олон улсын байгууллагад хүсэлт гаргасан. Тус байгууллага бидний хөтөлбөрийг үнэлээд 20 мянган ам.долларын өртөг бүхий арван нэр, төрлийн шинжилгээ, туршилтын зориулалттай тоног төхөөрөмжийг буцалтгүй тусламжаар хүлээн авч ажилдаа нэвтрүүлсэн. Бүх ажлын үр дүнд итгэмжлэгдсэн лаборатори болж, барилгын салбарт үйл ажиллагаагаараа танигдаж эхэлсэн нь манай хамт олны ажлын амжилт.

БИД 80 ГАРУЙ НЭР ТӨРЛИЙН ТОНОГ ТӨХӨӨРӨМЖӨӨР ТОНОГЛОГДСОН

-Барилгын материалд хэдэн төрлийн хэчнээн шинжилгээ хийх вэ?
-Манайх барилгын ажилд шаардах ихэнх шинжилгээг хийдэг. Цаашид шинжилгээнийхээ нэр төрлийг нэмэх, шинжилгээнд хамрагдах боломжгүй, барилгад өргөн хэрэглэдэг импортын зарим нэр төрлийн бүтээгдэх үүнийг шинжилгээнд хамруулах боломжийг судалж байна. Үүний үр дүнд бүх төрлийн хуванцар хоолой, боолтыг лабораторид шинжлэх боломжтой болохыг тогтоон энэ төрлийн шинжилгээ хийж байгаа.

Одоогоор бид холбогч бодист чанарын сорилт туршилт хийх, будгийн иж бүрэн тоног төхөөрөмж, хуванцар хаалга, цонхны агаар, ус нэвтрүүлэлт, тодорхойлох, компьютерийн удирдлага бүхий төхөөрөмж, будаг, пигмент, замаск, цемент, шохой, барилгын гөлтгөнө зэрэг холбогч материал, түүхий эдийн шинж чанарыг тодорхойлох, керамик тоосго, ханын дотор болон гадна өнгөлгөөний керамик хавтанцар, шалны керамик хавтанцар, бетон, дүүргэгч материал, арматурын механик шинж чанар, хөрсний даац тодорхойлох зэрэг өндөр нарийвчлалтай 80 гаруй нэр төрлийн багаж хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжөөр тоноглогдсон.

Энэ тоног төхөөрөмжүүдийг ашиглан зөөврийн зориулалттай бетоны маркийг үл эвдэх аргаар тодорхойлох багаж, бетон зуурмагийн агаарын агууламж, хлорын ионыг тодорхойлох, металлын ан цав, гагнаасын бат бэхийг тодорхойлж байна

-Манайхан лабораторийн шинжилгээнд хэр хамрагдаж байна вэ. Нэг жилийн хугацаанд ойролцоогоор хэчнээн байгууллагад хүрч ажилласан бол?
-Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд 193 аж ахуйн нэгжийн 8581 сорьц, дээжинд шинжилгээ хийсэн. Сүүлийн үед барилгын салбарт эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлыг үйлдвэрлэлтэй хослуулах ажил орхигдсоноос шинэ техник технологи нэвтрүүлэх тал дээр барилгын материал үйлдвэрлэгчдийн өмнө хүндрэл үүсч байна. Иймд барилгын материал үйлдвэрлэгчиддээ чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд мэргэжлийн тусламж, дэмжлэг үзүүлэх, хамтран ажиллах нь манай эрхэм зорилго.

ШИНЖИЛГЭЭНИЙ ДҮГНЭЛТ БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ ЧАНАРЫГ БҮТЭН ЖИЛ ТОДОРХОЙЛОХГҮЙ

-Сүүлийн үед барилгын чанарын талаар их ярьж байна. Хэрэглэгчид болон аж ахуйн нэгж байгууллагууд барилгын материал авахдаа юуг голлон анхаарах вэ?
-Манай барилгын материал үйлдвэрлэгчид лабораторийн хяналт шинжилгээнд ямар үе шаттайгаар яаж хамрагдахаа сайн мэддэггүй. Зарим барилгын компани барилгаа комисст өгөх болохоор гэнэт лабораторийн бичиг хэрэгтэй болж бетоны бат бэхийг шалгах шооны дээжээ барилга дууссаны дараа шинжилгээнд өгдөг. Барилгын ажил дууссаны дараа бус угсралтын ажлын явцад чанаргүй зуурмаг нийлүүлсэн аж ахуйн нэгжтэй хариуцлага тооцож, чанаргүй барилга үйлдвэрлэхгүй байх боломжтой.

Нөгөө талаас барилгын материал үйлдвэрлэгчид үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийхээ чанарыг лабораторийн шинжилгээнд тогтмол хамруулж баталгаажуулах шаардлагатай. Гэтэл зарим үйлдвэрлэгч аль нэг сайн гарсан бүтээгдэхүүнийхээ дээжийг шинжилгээнд хамруулан уг дүгнэлтээр бүтэн жилийн турш бүтээгдэхүүнээ борлуулах буруу зуршилтай байна.

Шинжилгээний дүгнэлт нь шинжилгээнд хамрагдсан тухайн өдрийн үйлдвэрлэсэн дээжинд хамрах ба үйлдвэрлэлийн бүтэн жилийн бүтээгдэхүүний чанарыг тодорхойлохгүй. Иймд барилгын материал худалдан авахдаа тухайн бүтээгдэх үүний шинжилгээ хийлгэсэн он, сар, өдрийг сайн шалгах хэрэгтэй.

Э.Бэрцэцэг