“Есенин хүртэл ингэж амьдарсан”

2011-04-16

1990-ээд оны яруу найргийн ертөнцөд Жамъянгийн Болд-Эрдэнэ гэгч залуу хүч түрэн орж ирсэн байдаг. Ерээд

оныхон буюу монголын мөнгөн үеийн олон яруу найрагчдын амнаас “Болд-Эрдэнэ бид хоёр … Болд-Эрдэнэ манайд ирээд … Болд-Эрдэнэтэйгээ цуг явж байгаад …” гэсэн домог мэт яриа байнга тэнүүчилдэг.

Ж. Болд-Эрдэнэ гэж хэн байв аа. Болд-Эрдэнэ үнэхээр олны хүндлэл хүлээсэн хүн байв уу, эс бөгөөс Болд-Эрдэнийг үеийнхэн нь алдаршуулаад байна уу.

Өөрийгөө дөвийлгөх гэхдээ зарим нэг нь Болд-Эрдэнийн нэрийг зээлдээд байна уу гэсэн хар төрж Ж. Болд-Эрдэнэ гэгчийн “эрэлд” мордов.

Яруу найрагч Жамъянгийн Болд-Эрдэнэ 1965 оны 8 дугаар сарын 14-нд Улаанбаатар хотод төрж, Ленинградын Кино урлагийн дээд сургуулийн зураачийн ангид суралцан анхны бүтээл болох “Гоо марал” хэмээх номоо 1991 онд хэвлүүлснээс хойш өөр ном хэвлүүлж амжаагүй байдаг.

Тэр ямархуу найрагч байсан нь надад сонин байлаа, яагаад гэвэл “байлдан дагуулалт” нь хэдийгээр богинохон ч гэсэн бодитой байсан учраас тэр. Нэгэн яруу найрагчийн бичсэнээр “Болд-Эрдэнэгүй найргийн наадам наадам биш, түүнтэй нөхөрлөөгүй найрагч найрагч биш шахам байсан … Тэрээр өөрийн гэсэн уншигч хүрээлэлтэй, дагалдан дууриагч, шүтэн бишрэгч, үгүйсгэн шүүмжлэгчидтэй олны анхаарал татсан яруу найрагч байжээ.

Ж. Болд-Эрдэнэ 14-хөн настайдаа шүлэг бичиж эхэлжээ.

Нутгийн минь мөнгөн цэнхэр тэнгэрт
Хурмастын хааны нүүдэл хонож өнжөөд буцав
Нугын маань түмэн хүн амьтныг
Хурын шимт дарсаар ханатал дайлаад буцав.

Энэ түүний анхны шүлэг байлаа. Түүний шүлгүүд нь байгалийн уянга, хайр сэтгэл, эх орны тухай голлодог. Миний анхаарал татаж байгаа зүйл бол тэрээр үнэхээр халуун эх оронч хүн байсныг шүлгүүд нь гэрчилдэг.

“…хараал, зүхэл хоосон хийрхлийн аль нь ч хэрэггүй
Харамсах өдөр ирэхгүйн тулд хийх л үлдлээ
Амин хувийн жаргал цэнгэлээ бодогсодыг
Аугаа их эх орны нэрээр зайлуулцгаа
Амиа алдаж байж шударга үнэнийг олно
Айх хэрэггүй бид чинь монголчууд шүү дээ …”

Тэрээр түүхийн ном унших дуртай, эртний Монголын түүхийг гаргууд сайн мэддэг, эх түүхээрээ гойд бахархдаг нэгэн байжээ. Тэгээд ч ид бичиж явсан, онгодтой үе нь Ардчилсан хувьсгалын их эргэлттэй давхцах тул аргагүй юм. 1990 онд тэрээр Ленинградад оюутан байх үедээ монгол залуустаа зориулан “Хөх туг” нэртэй сонин гаргаж эх оронч, дэврүүн нийтлэлүүдийг Хасбилэгт нэрээр бичдэг байжээ.

Ж. Болд-Эрдэнэ 1988 онд яруу найрагч О.Дашбалбарын бичсэн өмнөтгөл үгийн доор анх “Утга зохиол урлаг” сонинд шүлгүүдээ хэвлүүлсэн нь утга зохиолын хүрээнийхний анхаарлыг татаж эхэлжээ.

Тэрээр байнга эрэлхийлж, шинээр сэдэж явсан нэгэн байсан гэдэг. Яруу найрагчид ихэвчлэн өөрийгөө таниулах гэж нэг хэлбэрийн шүлгүүд бичдэг бол Болд-Эрдэнийн шүлгүүд нь бүлгээрээ өөр, нэг хүн бичсэн гэхэд итгэмгүй нь уран бүтээлчийн огцом хувиралууд, өөрийнхөө арга барилыг эвдэх гэсэн санаа харагддаг.

Ихэнх уран бүтээлчид ийм огцом хувирлаар өөрийгөө тэнсдэггүй. Тэр зоригтой хурц хүн байсан нь шүлгийн хувирлуудаас мэдрэгддэг.

Ж. Болд-Эрдэнийн сүүлийн үед бичсэн шүлгүүд нь анхаарал татдаг. Энэ нь хэн нэгэн найрагчийн зориглож бичдэггүй үхлийн тухай шүлгүүд … Тэр 1998 онд цэл залуу 33-хан насандаа гэнэтийн өвчний улмаас хорвоог орхижээ. Хүний амьдралын 33 нас гэдэг зарим залуусын хувьд ямар явах нь бүү хэл яаж амьдрахаа таахад бэрх нас.

Ж. Болд-Эрдэнэ энэ ахархан хугацаанд ямар их хүндлэл хүлээж, яасан их алдар нэрийг хүртэж чадваа. Ж.Болд-Эрдэнэ өөрийн барилдлагаат багштай ч оюун бодол, зүрх сэтгэлийн шүтээн нь Сергей Есенин байсан гэдэг. Тэрээр Сергей Есениний үгийг иш татаж, Есенин богинохон насласан … “Есенин ингэж бичиж байсан”, “Есенин нэг удаа дурлаж л дээ…”, “Есенин хүртэл ингэж амьдарсан…”, “Гагцхүү тэр намайг тайтгаруулж, уйтгарлуулж чаддаг учир би түүнийг бусдаас илүү хайрладаг” гэж түүний тухай эссээндээ бичжээ.

Ж. Болд-Эрдэнэ яруу найрагч төдийгүй мэргэжлийн зураач хүн. Ж. Болд-Эрдэнэ 1972 онд Налайх хотод арван жилийн дунд сургуульд орж наймдугаар анги дүүргээд, 1980 онд Дүрслэх урлагийн дунд сургуульд орж, 1984 онд тайз, чимэглэлийн зураач мэргэжлээр онц дүнтэй төгсөхдөө мэргэжлийн судлаач, том зураачдын анхаарлыг татан сонин хэвлэлд нэр дурдагдан сайшаагдсан байдаг.

Ж.Болд-Эрдэнэ Дархан хотын Залуучууд театрын ерөнхий зураачаар ажиллах үед 1985 онд Дархан хотын соёлын өдрүүд нийслэлд болоход найруулагч И.Нямгаваагийн хамт идэвхтэй ажиллаж, жилийн дараа ЗХУ-д суралцахаар оджээ. Тэрээр 25-тайдаа “Би хэрвээ амьд байвал 1996 онд гучин нас, 2006 онд дөчин нас хүрнэ, дөчин насны ойгоо тэмдэглэж чадахгүй биз дээ..” гэж хэлсэн байдаг. Аугаа хүн амьдрах цаг хугацаагаа олж төрж, амьсгал хураах хором мөчөө зөгнөн хэлдэг гэдэг.

Цэл залуу 33-хан наснаасаа ахадсан зүйлийг бүтээчихээд буцсан ч яруу найргийн ертөнцөд Ж. Болд-Эрдэнэ найрагчийн гэгээн дүр, идэр залуу дөчин зургаан насандаа амьдарсаар л байна. Ж.Болд-Эрдэнийн найз нөхөддөө “Аниргүйн гэгээ”. “Цэнхэр аяз” гэсэн ном гаргана гэсэн хүслийг гүйцэлдүүлэн хорвоод үлдсэн ганц хүү Б.Ханболдынх нь ээж, яруу найрагч Л.Өлзийтөгс 15 жилийн өмнө хэвлэгдсэн, 20-иод жилийн өмнө бичигдсэн шүлгүүдийг нь бүлэглэн “Цэнхэр аяз” номыг нь хэвлүүлсэн нь 2006 онд уншигч олны хүртээл болсныг миний бие чимэглэн буулгав.

“Анир чимээгүйд улам бүр татагдах боллоо. Цацардаггүй гэгээ, харагддаггүй оддын учирлалыг би сонсож байна. Төрөлх мэдрэхүй минь нүргээн чимээнээс дайжиж, байгаль, уул, ус, бороо намайг булааж, энэхүү орчилдоон дунд гэгээн бодлын ертөнцдөө эзэн хэвээр байнам”.

Л.Өлзийтөгсийн 2006 онд эрхлэн хэвлүүлсэн “Цэнхэр аяз” ном
Эх сурвалж: “Соёмбо”

“Есенин хүртэл ингэж амьдарсан”
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (2)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
өлзийтөгс ч бас ганцаардал, үхлийн тухай бичээд бг. сайн ойлгодоггуй

2011-04-17 | 01:54:34 | 95.118.122.36 |

Зочин
энэ унэхээр сайхан найрагч байсан Би их сургуули дээр олон найрагчидтай чулгээ унчиж байхийгни узээд их найрагч Д натсагдорж маани дахин торжуу дээ гэж бодож байсан.Суулдни харин залуугаараа нас барснийг сонингоос харсан.

2011-04-16 | 17:24:41 | 202.170.85.9 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео

Архив ангилал

“Есенин хүртэл ингэж амьдарсан”

Сэтгэгдэл (2)