уншсан, тэгээд хачин ихээр таалагдсан болоод өөрөө хэлсэн гэж санаад байж ч болох. Ямартай ч энэ бол хөдлөшгүй үнэн яахын аргагүй мөн гэдэгт би итгэдэг юм. Ингэж бодох бүрт дахин дахин бичмээр санагддаг болж. Яг энэ үед надаас хэн нэг нь яагаад чи хүүхдэд минь мөнгө өгөөд Хүний хөгжлийг нэн тэргүүнээ тавьж, мөнгө тараагаад байгаа өглөгч намыг гэмт хэргийн бүлэглэл гээд байгаа юм бэ? хэмээн асууж магадгүй. Учир нь тэд иргэдийг ингэтэл нь мунхруулах хүсэлдээ шатаж, гал шиг оволзож байгаа болохоор асуух эзэн гарч болзошгүй л дээ. Харин би хариуд нь:

-Мөнгө амлаж, суудалдаа суучихаад худал хэлдэг, бидний сонголт таалагдахгүй бол буудаад алчихдаг, эрдэм чадалтай залуусыг эгнээндээ элсүүлж бууны нохой болгодог гээд олон үнэн зүйлийг /үнэн биш юм аа гэхэд худлаа биш/ баримт хэлж чадна. Үүнийг товчхондоо миний дотны найз сэтгүүлч залуу “Шилний цаанаас чихэр долоолгодог” хэмээн тодорхойлсон юм шүү...
Ямар сайндаа эрт цагт нам гээч бузар зүйлийн дүрэм гэх үү сургааль гэхүү. Эсвэл даалгавраар лам багшийгаа, аав ээж, ах дүүгээ тагнаж, хүйтэн бууны аман дор өвдөг сөхрүүлж байхав дээ. Итгэхгүй бол үүнийг гэрчлэх түүх, уран сайхны кино мэр сэр бий. Ингээд бодохоор миний ад үзээд байгаа нам гээч зүйл балар эртнээсээ л гэмт хэрэгтнүүдийн бүлэглэл байж. Одоо харин хуучин цагийн үзэл санаа, хорлон сүйтгэх үйл ажиллагаа, иргэдийг мунхруулах зэрэг нь далд хэлбэрт шилжиж, хөрөнгийн зах зээл, хоосон халаас зэрэгт нь нөлөөлөн байж дагаар оруулдаг болсон билээ. Үүнийхээ үр дүнд адаг сүүлдээ юу ч болж хувирсан юм дээ, бүү мэд.

“Цусан сонгууль” хийж үзлээ, дахиж мөнгө амлахгүй хэмээн ариун бус савраа атгалцаж үзлээ, шударга сонгууль хийцгээе хэмээн уриалж, хууль дүрэм ярилцлаа, хэлэлцлээ. Бүр сүүлдээ сайн сайхны төлөө мэлмий оюунаа чилээтэл явсан хүмүүс шиг бодлогоширлоо. Даан ч энэ бүхэн тус болсонгүй. Цаашлаад ч үр ашгаа өгөхгүй, бүр ч илүүтэй хорлон сүйтгэх болно гэдэгт Таван толгойн нэгийг /ард түмний л өмч юм гээ биз дээ/ эсвэл өөрт ногдох хувьцаагаа тавиад тангараглахад бэлэн байна. Харин ч улаан, цэнхэр үзэлтэн гэлтгүй аль аль нь ирэх сонгуульд хороон дарга, хэсгийн ахлагчаар их хэмжээний хор цутгуулаад адаг сүүлд нь тэднийг хэн ч биш болгон үлдээх биз. Ийм ирээдүй ирэхэд гайхах зүйл огтхон ч байхгүй.

Мөн энэ мунхарал гээчийн хорыг дан ганц гэмт хэргийн бүлэглэлүүд биш манай шашны байгууллагууд ч тэднээс дутахааргүй цутгаж байна аа. Товчхондоо биднийг намууд мунхруулж санал авдаг бол лам нар тэднээс дутахгүй улайран байж өргөл барьц авдаг шүү дээ. Одоо бүр өмсч зүүсэн, уусан идсэн, унасан эдэлсэн нь гял цал болсон атлаа нурах шахсан хийдтэй шуналууд бүр галзуурч Яармагийн дэнж дээр саяхан сүндэрлэсэн спорт цогцолборт ид шидийн гайхамшиг үзүүлж, эрдэм чадлынхаа увдисаар далд орж, буцаж гарч үзүүлэх юм гэсэн. Энэ тусгай хөтөлбөртэй шоуг бурхан багшийнхаа Их дүйчин өдөрт зориулж, Их хүрээ хийдийн хамба н.Сангидорж тэргүүтнүүд зохион байгуулж байгаа юм гэсэн.

Яана даа Гончигсүм гэж. Энэ бүхэн нь үнэн л байгаасай хэмээн бодох юм. Гэхдээ тэд худал цуурхал тараагаад өндөр өртөгтэй тасалбараа дуусгаж чадах л улс даа. Яагаав, гэмт хэрэгтнүүдийн үйлдсэн Цусан сонгуулийн балгаар нас барсан таван хүнд хойд насны буян үйлдэхээр гэрэлт зул өргөх болсноо өдөр шөнөгүй сурталчилан байж нэг тасалбарыг 10 мянган төгрөгөөр борлуулаагүй юу. Мөн саяхан арлын оронд цунами нүүрлэхэд буян үйлдэж байна хэмээн баахан, улаан шар дээлтнүүдийг Соёлын төв өргөөнд цуглуулж, хэвлэлийнхнийг дуудан байж гангарсан даа.

Уг нь гандандаа уншсан, гадаа уншсан ялгаагүй л үр шимээ өгмөөр юм хэмээн сүсэг бишрэл муутай мань мэт санах. Хэрвээ ойрхон байж уншвал увдис чадал нь хүчтэй нөлөөлдөг байсан юм бол МИАТ-ийн нислэгээр аврагчидтай хамт яваад тэр хурлаа хурахгүй яасан юм бол гэж ч бодогдох юм. Гэхдээ даанч тэд нарт сэтгэл байхгүй л дээ. Ямар сайндаа шашин номоо ариун байлгах сэтгэлтэй хийгээд том хийдийн хамба ламтан эхнэрээрээ Мүүний шашныг толгойлуулж, дэлхийн Энхтайванч эмэгтэйчүүдийн холбооны даргын үүргийг гүйцэтгүүлж байх вэ дээ. Үүнийг худлаа хэлэх ёсгүй хүн хэлсэн шүү.

Тэгэхээр одоо манайд лам, нам хоёр шиг хэрэггүй зүйл болоод эдгээр шиг гэм хор үйлдэж байгаа байгууллага үнэндээ алга. Гэхдээ тэднийг мухар сүсэг, шунал тачаалалд тодорхой цаг хугацаа бий л дээ. Тийм болохоор тэдний энэ “дарлал” удаан үргэлжлэхгүй гэдэгт би лав бүрэн итгэж байна. Харин устаж алга болтлоо хорлон сүйтгэх үйл ажиллагаагаа улам эрчимжүүлж, муруй захтай нэг нь хөдөлгөөн байгуулж улстөрд санаархаад туг намируулсан коммунистууд нь намынхаа бэлэг тэмдэгт бурхан залж мангартах вий дээ. Тэгээд ч нам, лам хоёр зорилго нэгтэй ахан дүүс учир энэ зэргийн үйлдэл хийж чадах л улс. Түүнд бас л эргэлзэх хэрэггүй.

Д.Ганбаатар