Багануурын уурхайд юу болоод байна вэ?

2011-06-15

Монголыг дэлхийн эрчим хүчний шинэ тоглогч хэмээн гадаадынхан тодорхойлж, нүүрсний салбарт нь хөрөнгө оруулах

сонирхлоо нуухгүй байгаа. Нүүрсний салбараасаа овоохон ашиг хүртэхээр Монгол Улс төлөвлөж суугаа нь зарим нэгний ашиг сонирхлыг өдөөх болжээ гэлтэй. Ашиггүй, алдагдалтай гэж ад үзэх шахуу болдог байсан Багануурын уурхайг хүртэл зүгээр өнгөрөөхгүй нь дэг.

Багануурын уурхайчид өчигдөр хэвлэлийнхэнд хандав. Тэдний хэвлэлийнхэнд хандах болсон шалтгаан нь удирдлагынх нь асуудалтай холбоотой гэнэ. Ойрмогхоноос Багануурын уурхайн даргыг солих, халах асуудал яригдах болсон. Тодруулбал, “Багануур” хувьцаат компанийн гүйцэтгэх захирал Д.Дамбапэлжээг Төрийн өмчийн хорооноос тэтгэвэртээ суухыг сануулж, оронд нь өөр хүн томилохоор болсон нь уурхайчдын ундууцах шалтгаан болоод байгаа аж. Өнгөрсөн жил төрөөс түүнийг сайн ажилласан хэмээн гавьяатын тэмдгээр энгэрийг нь мялаасан хэрнээ өнөөдөр та тэтгэвэртээ гар хэмээн бараг хөөх шахуу болоод байгааг тус уурхайн ажилчид өгүүлсэн. Эзний алба ээлжтэй, хааны алба халаатай болохоор төр хэнээр баялгаа мануулах нь өөрийн мэдлийн хэрэг. Гэхдээ Төрийн өмчийн хорооноос нэг л зүйлийг мэдэж байх ёстой. Уурхайтай холбоотой шийдвэр улстөржилтөөс холуур байх учиртай.

Яагаад вэ гэвэл, Монгол Улсыг гэрэл гэгээтэй, гал хөстэй хонуулж байгаа ганц уурхай бол Багануур. Тиймээс энэ уурхай ашигтай гэхээсээ багагүй алдагдалтай ажилладаг. Өнгөрсөн жил гэхэд Багануурын уурхай дөрвөн тэрбум төгрөгийн орлого олж, таван тэрбумын зарлагатай ажиллажээ. Тэрбум төгрөгийн алдагдалтай ажиллах шалтгаан нь Засгийн газартай холбоотой юм байна. Тус уурхайгаас цахилгаан станцуудад нийлүүлэх нүүрсний үнийг Засгийн газраас 18200 төгрөгөөр тогтоо нь Багануурын уурхайг алдагдалтай ажиллахад хүргэсэн байна. Уг нь тус уурхай цахилгаан станцуудад нэг тонн нүүрсээ 21300 төгрөгөөр зарах юм бол балансаа барьж чадах гэнэ.

Тус уурхайн техник, технологи хуучирсан, хөрөнгө санхүү багатай, алдагдлаасаа салж чадаагүй байгаа нөхцөлд асуудлыг хурцатгавал Монгол Улс гал алдаж, харанхуйд автах нь тодорхой. Ялангуяа ирэх өвлийг давах бэлтгэлээ базаах зуны улирлыг улстөржиж өнгөрүүлбэл, Багануур “амьсгал”, хурааж Монгол Улс тэр чигтээ хөлдүүс болохгүй гэх газаргүй. “Багануур” хувьцаат компанийн гүйцэтгэх захирлыг тэтгэвэрт нь суулгахаар Төрийн өмчийн хорооноос шийдвэрлэсэн нь ирэх оны сонгуулийн мөнгөө хаанаас олох вэ хэмээн мухардаж яваа зарим улстөрчдийн шуналыг хөдөлгөөд байгаа гэдгийг уурхайчид өгүүлж буй. УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очир тэргүүтэй зарим улстөрчид уг албан тушаалд өөрийн хүнээ “шахах”-аар Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яам, Төрийн өмчийн хороогоор гүйдэлтэй болсон гэнэ.

Тэд “Эрдэнэт” үйлдвэрт ажиллаж байсан Н.Мэргэнбаатар гэх нөхрийг Багануурын уурхайн даргаар томилуулах саналаа холбогдох хүмүүст тавьж, багагүй лобби хийж яваа бололтой. Хэдийгээр “Багануур” хувьцаат компанийн даргаар хэнийг тавихаа ТУЗ-ын хурлаар хэлэлцэн шийдвэрлэдэг ч төлөөлөн удирдах зөвлөлийн гишүүдийн дийлэнх нь Төрийн өмчийн хорооныхон байдаг аж. Харин тус компанийн ТУЗ-ын дарга нь Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын тэргүүн дэд дарга Ш.Солонго юм байна. Багануурын уурхайчид улстөрчдийн гар хөл болсон, уурхайн жаргал зовлонг мэдэхгүй нөхрийг гүйцэтгэх захирлаар тавибал хүлээж авахгүй гэдгээ Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд Д.Зоригт, Төрийн өмчийн хорооны дарга Д.Сугар нарт мэдэгдэж, өргөх бичиг бариад байгаа юм. Түүнчлэн өргөх бичгийн хариуг хэрхэн өгөхөөс шалтгаалж, тэмцлийн дараагийн хэлбэрийг сонгоно гэдгээ анхааруулж буй. Тус уурхайн 75 хувийг Төрийн өмчийн хороо, 21 хувийг америкчууд, харин үлдсэн дөрөвхөн хувийг Монголын иргэд эзэмшдэг юм байна. Лүнгийн замын тендерийг будилаантуулж, түүнээсээ багагүй хөлжсөн гэгддэг Д.Дамба-Очир гишүүн дахиад бас нэгэн асуудал үүсгээд эхэлчихэж. Лүнгийн замыг там болгосон нөхдүүд Багануурын уурхайг балгас болгочихвий гэдгээс уурхайчид эмээж байгаагаа илэрхийлсэн.

Ж.Эрхэс

Зохиогчийн эрх "Ардын эрх"