Тэдний барих энэ удаагийн бэлэг нь XX зууны vндэсний сонгодог жvжиг. Єєрєєр хэлбэл тус тєатрынхан зохиолч Тєрийн хошой шагналт Д.Намдагийн “Оролмаа эх” жvжгийг 30 жилийн дараа дахин тайзнаа амилуулах гэж буй юм.
Энэхvv жvжгийн талаар тус театрын ерєнхий найруулагч Ч.Найдандоржтой уулзаж ярилцлаа. Тэрбээр мєн уг жvжгийн ерєнхий найруулагчаар ажиллаж буй.

-УДЭТ-ынхан “Оролмаа эх” жvжгийг 30 жилийн дараа дахин тайзнаа амилуулах гэж байна. Ийм олон жилийн дараа Оролмаа эх монголчуудад vгvйлэгдсэнийг сонирхож болох уу?
-”Оролмаа”, “Ээдрээ” зэрэг жvжгvvд бол Д.Намдаг гуайн драмын жvжгийнх нь оргил бvтээлvvд. Тэр ч утгаараа энэ хоёр жvжгээр Д.Намдаг гуай хоёр дахь удаагаа Тєрийн шагнал хvртсэн. Тvvнээс гадна Д.Намдаг гуай єєрєє манай тєатрыг vндэслэн байгуулагчдын нэг. Монголын анхны найруулагч, анхны жvжигчин, анхны зохиолчдын нэг. Мєн олон зохиолчдыг шавь сургалтаар бэлдэж Монголын драмын урлагт гаргасан хvн. Тvvний шавь нар одоо ч зохиол бvтээлээ бичиж драмын урлагт хvчин зvтгэж багшийнхаа vйл хэргийг vргэлжлvvлж байна.

Энэ жил тvvний 100 насны ой тохиож байгаа болохоор XX зууны сонгодог жvжиг гэгддэг “Оролмаа эх” жvжгийг нь тавиаар сонгож авсан юм. Улсын драмын эрдмийн тєеатрын 80 жилийн ой, Д.Намдаг гуайн 100 жилийн ойд зориулан тавигдаж байгаа энэ жvжиг нь уран бvтээлийн гол ачааг vvрч яваа энэ vеийн жvжигчдийн ур чадварын маш том шалгалт сорилт болно.

Ер нь энэ цагийн жvжигчдийг шалгасан маш том шалгуур болох учиртай. Vндэсний сонгодог жvжгийн хэмжээнд бичигдсэн бvтээл гэдэг vvднээс нь энэ жvжгийг Драмын эрдмийн тєатрын уран санд байнга байлгах хэмжээний жvжиг гэж vзэж байгаа.

-”Оролмаа эх” жvжгийн ерєнхий найруулагчийн хувьд ард тvмэн энэ жvжгээс юуг мэдэж ойлгоосой гэж хvсч байгаа вэ?
-Эх хvний мэдрэмж, эх хvний сэтгэл гэдэг бол хvн тєрєлхтний хамгийн дээд оргил юм. Тиймээс “Оролмаа эх” жvжгээр дамжуулан монголчууд эх орон, уул ус, тvвшин амгалан айл гэр байхын тухай цаашлаад эвтэй байхын тухай ойлгуулахыг хичээж байна. Угаасаа ард тvмэнд vvнийг л ойлгуулах гэж Д.Намдаг гуай энэ жvжгээ бичсэн болов уу. Энэ утгаараа уг бvтээл vеийн vед vнэтэй байсан. Сонгодог хэлбэрийн зангилаан дээр тулгуурлаж бичсэн учраас “Оролмаа эх” жvжиг яах аргагvй XX зууны сонгодог бvтээл юм.

-Тэгвэл ємнєх найруулгаас юугаараа ялгаатай вэ?
-30 жилийн ємнє тавигдаж байсан жvжиг л дээ. Мєн Москвагийн уран сайхны тєатрын тайзан дээр тоглогдож байлаа. Тэр vед Ардын жvжигчин Хандсvрэн гуай Оролмаад тоглож байсан. Єнєєдрийн хувьд єнєє цагт нь тааруулж тавьж бай-гаараа онцлог. Ер нь монголчууд эвтэй байхдаа хvчтэй байх учиртай. Тиймээс эхийн сэтгэлээр дамжуулан хvн байх тухай, єєрийнхєє хvч чадлыг улс эх орноо хєгжvvлэхэд зориулахын тухай л энэ зохиол дуугарч байгаа юм. Хэдийгээр энд Оролмаа эхийн таван хvvхдийн хувь тохиол гарч байгаа ч айл гэрийн хувь тохиол гэдэг нь цаанаа эх орны л хувь тохиол гэсэн vг. Энэ утгаараа єрх айлын таван хvvхдээр 1921-1924 оны бvр дэлгэрvvлж ярих юм бол 1940-єєд он хvртэлх Монголын амьдралыг хэдхэн сарын дотор болсон vйл явдлаар харуулж чадсанаараа Намдаг гуайн агуу шинж чанар нь харагдаж байгаа юм. 30 жилийн ємнє энэ жvжгийг Галсандорж гуай найруулж байсан. Дараа нь Мєнхдорж гуай найруулсан. Тэр vед хvмvvсийн амьдрал бас нийгмийн байдал єєр байсан. Тэр vед тавьж байгаа тавилт болоод тоглож байсан жvжигчид нь єєр байсан.

Тэр vед vнэтэй байсан сэдэв єнєєдєр єєрчлєгдсєн байж болно. Цаг цагаараа, vе vеэрээ байдаг шvv дээ. Ер нь тухайн нийгмээс хамааралтайгаар тавилт нь єєрчлєгдєх учиртай. Гэхдээ жvжгийнхээ ерєнхий агуулгыг єєрчлєлгvйгээр шvv дээ. Энэ жvжгийг ямар сэдвээр хєндєх ёстой байсан нь vнэтэй байсан. Тvvнээс гадна Д.Намдаг гуайн отгон шавь єнєє цагийн драмын жvжгийн томоохон зохиолчдын нэг Ш.Гvрбазар маань зарим нэг vг текстэн дээр бага зэрэг гар хvрсэн.

Мэдээж ар гэрийнхнээс нь зєвшєєрєл авсан л даа. Єєрєєр хэлбэл XXI зууны цаг дор учирлахын тулд эх зохиолд нь бага зэрэг гар хvрч байгаа юм шvv дээ. Гэхдээ Намдаг гуайн єєрийн vндсэн санаа болон дvрvvд зохиомжууд тэр чигтээ байгаа.

-Ингэхэд та яагаад энэ жvжгийг найруулахаар шийдсэн юм бэ? Ємнє нь єєр найруулагчийн тавьж байсан бvтээлийг дахин тавих амаргvй биш vv? Хvмvvс ч тvрvvнийхтэй нь харьцуулж харна шvv дээ?
-Энэ том жvжгийн зохиолчийн бvтээлийг найруулж тавина гэдэг найруулагчдын хувьд их азтай хэрэг л дээ. Би тvрvvнд хэлсэн энэ жvжгийг Моксвагийн театрт тавьж байсан гэж. Тэр vед буюу 1983 онд би энэ жvжгийн олны хэсэгт тоглож байлаа. Дараа нь 1994-1995 онд СУИС-д сурч байхдаа мєн л энэ жvжгээр курсын ажил хийж байсан. Ш.Доржсvрэн, Л.Баттулга нартай хамт. Мєн дєнгєж тєгсч ирээд Д.Намдаг гуайн хамгийн сvvлийн жvжиг болох “Эрдэмтний яриа” жvжгийн гол дvрд нь тоглож байлаа.
Ер нь Намдаг гуайтай хоёр гурван удаа амжиж уулзаж vгийг нь сонсч байсан болохоор надад арай ойр байсан. Гэвч XXI зуунд, Найдандорж єєрєє 50 гарсан хойноо тvvний зохиолыг эргээд уншиж судална гэдэг vнэхээр томдсон ажил болж байна. Намдаг гуай шиг бодож сэтгэнэ, тvvний санаанд тултал жvжиг хийнэ гэдэг надад vнэхээр ахдаж байна, бас их том шалгуур болж байна.

-Оролмаа эхийн хєвгvvд єєр єєр vзэл баримтлалтай. Тэдний ертєнцийг vзэх vзлээс нь болж ээж нь санаагаа чилээдэг. Єнєє цагт тэд бvгд амьдрал дээр бодитоороо байгаа. Тэгээд ч сvvлийн vєд эх орноо гэсэн сэтгэлтэй тэмцэгч залуус олон болж шvv?
-Намдаг гуайн бичсэн хамгийн агуу зvйл нь энэ. Оролмаа эхийн гурван хvvгийн нэг нь шашны мєр хєєсєн бол нєгєє хоёр нь тєрд зvтгэсэн хvмvvс. Гэхдээ хоёр єєр vзлээр тєрдєє vнэн сэтгэлээр зvтгэж байгаа хvмvvс. Нэг хvvхэд нь инженер нєгєєх нь багш байгаад эхийгээ харж vздэг гэдэг нэг хэрэг. Гэтэл хvvхдvvд нь том том vйлсэд єєрийнхєє амь нас бvх юмаа зориулж, тvvндээ vнэнч байгаа нь бас єєр хэрэг.
Ханилсан хань нь хvртэл Монгол Улсын тусгаар тогтнолын тєлєє зvтгэж яваад гаминд алуулсан юм. Vнэтэй бvхнээ улс орондоо єгч чадна гэдэг асар их сэтгэлийн тэвчээр бас аугаа их ухаан. Энэ бvгдийг Оролмаа эхийн дvрээр харуулж байгаа. Ер нь энэ жvжиг их аугаа жvжиг л дээ.

-Жvжигчдийн сонголтыг найруулагчид хийдэг. Таны хувьд энэ жvжигт тоглох жvжигчдээ ямар шалгуураар яаж сонгож авав?
-Оролмаа эхэд гэхэд театрын хамгийн сайн, лидер жvжигчин тоглодог. Яагаад гэвэл энэ дvр жvжигчнээс маш их авьяас ур чадвар шаарддаг. Нэг ёсондоо сорилт болдог дvр байгаа юм. Тvрvv тvрvvчийн тавилтанд ч тийм л байсан. Монголын олон сайн сайн жvжигчид энэ л дvрээр єєрсдийгєє олон тvмэнд таниулж байсан. Манай тєатрт Оролмаад тоглохоор олон сайн жvжигчин бий л дээ. Тєрийн шагналт жvжигчин Н.Сувд, Ардын жvжигчин Д.Мэндбаяр гуай гээд л. Гэхдээ тэд Намдаг гуайн, Шекспирийн зохиолуудаар єєрсдийгєє тодорхойлоод аль хэдийнэ баталчихсан улс.

Тиймээс би драмын театрын 80 жилийн ойн босгон дээр гавьяат жvжигчин Д.Сарантуяагаас эхлээд С.Болд-Эрдэнэ, Отгонбат, гавьяат Урнаа гээд л олон жvжигчдийн тvвшинг шалгахыг бодсон. Тэд Д.Мэндбаяр, Н.Сувд зэрэг лидерvvдээс уламжилж авсан ур чадвараа энэ жvжгээр харуулах учиртай. Нэг vгээр хэлбэл энэ жvжиг тийм хэмжээний сорилт болж чадах маш том шалгалт юм. Энэ утгаараа би “Оролмаа эх” жvжигт энэ vеийн жvжигчдийг сонгосон. Тэгээд ч Оролмаа эхийн дvр зохиол дээрээ яг л Сарантуяагийн насных байдаг.

Ер нь энэ жvжиг шинэ цагийн жvжигчдийн ур чадварыг тодорхойлох ёстой. Тиймээс эдгээр жvжигчдийг сонгосон нь театрын бас нэг бодлого юм. Н.Сувд, Д.Мэндбаяр, Г.Мягмарнаран, Лха.Долгор гуай гээд л лидєр жvжигчдээ амьд сэрvvн байгаа дээр нь уламжлалыг vе шаттай авч vлдэхийн тулд дvрийн сонголтоо хийсэн.
Энэ бол маш том ажил. Лха.Долгор гуай гэхэд Оролмаад тоглож байсан хvн шvv дээ. Тиймээс тэднийхээ зєвлєгєєг дагаад жvжиглэх ур чадвараа дээшлvvлэх хэрэгтэй юм.

-Найруулагчийн хувьд жvжигчдийн жvжиглэлтэнд хэр сэтгэл хангалуун байгаа вэ? Жvжигчдийн дvрдээ орж буй байдал сэтгэлд тань нийцэж байна уу?
-Vvнийг би хэлж мэдэхгvй л дээ. Єнєєдєр /єчигдєр/ уран сайхны зєвлєл энэ жvжгийг vзэж сонирхоно. Уран сайхны зєвлєлд дан мэргэжлийн хvмvvс багтдаг. Тэд юу гэж хэлэхийг би мэдэхгvй. Мєн бидний хамгийн vнэнч шvvгч болсон vзэгчид маань энэ асуултын хариуг хэлнэ. Тэдний дараа л би тийм байна, ийм байна гэж хэлнэ vv гэхээс би урьдчилж хэлж болохгvй. Хэрвээ хэлчихвэл даруу биш зан болох байлгvй.

-Та олон сайхан жvжиг найруулж байсан хvн. Харин энэ жvжиг танаас хэр их авьяас ур чадвар шаардаж байна вэ?
-Ер нь энэ жvжиг дээр би єєрийгєє их голж байгаа. Би энэ жvжгийг Намдаг гуайн бодож байсан шиг хийж барахгvй юм байна. Vнэхээр надад ахадсан жvжиг юм. Надаас асар их юм нэхэж байна. Цаг хугацааны хувьд ч тэр ажиллагааны хувьд ч тэр. Нуулгvй хэлэхэд маш том уурхай руу орчихоод гарах олсгvй болчихсон уурхайчин шиг л байна. Vнэхээр Намдаг гуай бидэнд хэдэн vеэрээ идэх хоолыг бэлдэж єгч. Тvvнийг нь єєрийн чадлын хэрээр л халбагдаж байна даа.

-Vvний дараа таныг ямар бvтээл хvлээж байгаа вэ?
-Хийе гэвэл зєндєє л юм байна. Даанч эдийн засаг, цаг vеийн байдал гээд л олон юмнаас шалтгаалах болчихоод байна.

Х.Мишээл

Би маш том уурхай руу орчихоод гарах олсгvй болчихсон уурхайчин шиг л байна
Tweet
Bolod.mn