Өндөр хөгжилтэй орнуудын эмийн санчид антибиотикийг жоргүй бол олгодоггүй. Харин манайд энэ төрлийн эмийг захын эмийн сангаас авч болно. МХЕГ-ынхан манай улсад бүртгэгдсэн эм мөн эсэхийг шалгахаас өөр дорвитой ажил хийдэггүй гэхэд хилсдэхгүй.

Эмийн тухай хуульд “…худалдаж борлуулах зорилгоор эм сурталчлахыг хориглоно” гэж заасан.

 Гэтэл орой бүр телевизийн дэлгэцээр эмийн сурталчилгаа гарсаар. Энэ нь манайд эмийн чанар, аюулгүй байдал алдагдаж эхэлсний дохио болов уу. Манай улсад эмийн чанар ямар байна вэ. Хил гаалиар оруулж ирэх эм, эмнэлгийн хэрэгсэлд тавих хяналт муу байна гэх шүүмжлэл их байдаг.

Хуурамч эм борлуулагч нартай тэмцэнэ гэж ярьдаг ч энэ нь амьдрал дээр хэрэгжихгүй байгааг мэргэжлийн байгууллагаас гаргасан судалгаа харуулж байна. Манай улсын эмийн бүртгэлд 1500 гаруй эм бий. Тарилга, шахмал антибиотикийг дотооддоо үйлдвэрлэж, бусад эм тариаг гаднаас импортлодог. Импортын эм, тариа бэлдмэлийг шинжлэх лабораторийн хүчин чадал муугаас хяналт суларчээ. Учир нь эмийн найрлаган дахь идэвхийг үздэг лаборатори Монголд байдаггүй юм байна.

Эм худалдах тусгай зөвшөөрөлгүй иргэд баталгаагүй эм оруулж ирэн хар зах дээр худалдах явдал хэрээс хэтэрсэн нь монгол хүний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлөх нөхцөл болов. МХЕГ-аас эмийн чанарт хяналт тавих зорилгоор дүүрэг бүрт эм хариуцсан байцаагч ажиллуулдаг ч хуурамч эм гараас гар дамжин зарагдсаар байна. Иргэдийн дунд ч эмийн чанарын талаар мэдлэг төдийлэн сайн биш. Гар дээрээс эм худалдаж авах нь өөрийгөө хорлож байгаа хэрэг хэмээн мэргэжлийн байгууллагынхан зөвлөдөг ч зөвшөөрөлтэй гэх эмийн сангуудад шалгалт хийхэд маш олон зөрчил илэрчээ.

МАНАЙ ХОЁР ХӨРШ ХУУРАМЧ ЭМ ҮЙЛДВЭРЛЭДГЭЭРЭЭ ТОЛГОЙ ЦОХИДОГ

МХЕГ, Эрүүл мэндийн яам, Стандартчилал хэмжил зүйн газар хамтран эмийн бүтээгдэхүү ний чанар стандартыг шалгахаар зарим үйлдвэрийн эмэнд шинжилгээ хийжээ. Манай улс дотоодоосоо эмийн хэрэгцээнийхээ 30 орчим хувийг хангадаг юм байна. Тоо хэмжээ нь өссөн ч чанарын шаардлага хангахгүй байгааг шинжилгээний дүн харууллаа. Тухайлбал, энэ онд хийсэн шалгалтаар 170 орчим эмийн бүтээгдэхүүний ердөө 15.9 хувь нь л чанарын шаардлага хангажээ. Энэ нь манайд үйлдвэрлэсэн эмийн 50 орчим хувьд нь хийсэн шалгалт аж. Өөрөөр хэлбэл, та бидний түгээмэл хэрэглэдэг эмний 80 гаруй хувь нь эм биш хор болж байна.

Эмийн найрлагад орсон бодисыг шинжлээд тухайн эмийн үйлчлэх бодис байхгүй бол хуурамч гэдэг юм байна. Хил, гааль дээр эм шалгах байцаагчид ажиллаж зөвхөн эм ханган нийлүүлэх зөвшөөрөлтэй байгууллагын эмийг шалгаж нэвтрүүлдэг аж. “Иргэд ачаа тээшинд нуугаад эм оруулж ирдэг. Үүнд хяналт алга. Гадаадын өндөр хөгжилтэй орнуудад хил дээр эмийг төдийлэн шалгаад байдаггүй юм билээ. Бид эмийн сангуудад ямар зөрчил байгааг шалгахад эмч нарын жор бичилт хангалтгүй байсан. Нөгөө талаар эмийн худалдаа чөлөөт зах зээл. Тиймээс эмч нарыг жор бичиж хэвшүүлэх хэрэгтэй байна.

Ганзагаар оруулж ирж буй эмүүдээ тухайн иргэн “Миний жилийн хэрэгцээний эм” гэж тайлбарладаг. Үүнийг нь бид шалгах аргагүй шүү дээ” гэх хариултыг МХЕГ-ын Эмийн хяналтын хэлтсийн дарга Н.Гансүх өгөв. Тэрбээр “Хуурамч эм зах зээлд хэр их зарагдаж байгааг шалгаж эхэлсэн. Жил бүр хуурамч эмтэй тэмцэх зорилгоор ийм шалгалт явуулдаг” гэв. Энэ шалгалтын үр дүн нь харагдахгүй байна. Хуурамч эм аль хэдийнэ үндэсний аюулгүй байдалд сөргөөр нөлөөлөөд эхэлчихсэн. Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын судалгаанаас харахад манай өмнөд, хойд хөршид хуурамч эм ихээр үйлдвэрлэдэг аж.

Манай улсад ч лабораторийн шинжилгээ муу гэнэ. Тиймээс эмийн зохицуулалт, бүртгэл, хяналтыг хариуцах бие даасан агентлаг байгуулахаар болжээ. АНУ, Европын холбооны улсуудад ингэж хянаж зохицуулдаг байгууллага байдаг юм байна. Энэ байгууллага эмийн чанар, зохистой хэрэглээнд хяналт тавих үүрэгтэй. Манай улс эмийн агентлагийг ирэх сарын 1-нээс байгуулахаар төлөвлөөд буй аж. Харин агентлагийг хаана байгуулах, барилга байшин, бүтэц орон тоо гээд шийдэх асуудал олон байгаа гэсэн.

ЗӨВШӨӨРӨЛГҮЙ ЭМ ХУДАЛДАХ ЯВДАЛ ГАЗАР АВЧЭЭ

МХЕГ-аас эмийн сангуудад худалдаж буй эмийн чанар, үнийн байдал болон хүлээн авсан жорын маягт стандартын шаардлага хангасан эсэхийг шалгажээ. Шалгалтад Баянгол, Сонгинохайрхан, Хан-Уул, Чингэлтэй, Сүхбаатар, Баян - зүрх дүүргийн нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг, нийтэд үйлчилдэг 72 эмийн сан хамрагдсан байна. Шалгал - таар Хан-Уул, Баянгол, Сонгинохайрхан, Чингэлтэй дүүрэгт байрлах “Инжирт”, “Шидэт рашаан”, “Даш”, “Хан-Өндөр”, “Баян-Уул” эмийн үйлдвэр, ХХКийн эмийн сангууд жороор олгох эмийг жоргүйгээр олгосон зөрчил илэрсэн аж.

Нөгөө талаас эмч нар жор бичдэггүй, бичсэн ч “Эмийн жорын маягт, жор бичилт” стандартын шаард лага хангаагүй байсныг шалгалтын хэсгийнхэн ярив. Мөн эмийн сангуудын хүлээн авсан жорын маягт шаардлага хангахгүй, эмнэлгийн нэр, хаяг, тэмдэггүй, он, сар, өдөр болон эмийн нэрийг латинаар бичээгүй, эмчийн нэрийг бичиж, хувийн тамга дараагүй гэх мэт зөрчил түгээ мэл байжээ. Эмийг үндэсний аюул гүй байдалд нөлөөлөх бүтээгдэхүүн гэдэг. Гэтэл эмнээс үүсэх эрсдэл, аюул манайд ойрхон байна. Мөн 2008 онд тус газраас 101 эмийн сангийн сэтгэцэд нөлөөт эмийн зарцуулалтыг шалгахад уг эмийн зөвхөн 10 хувийг жороор, 80 хувийг картаар, 10 хувийг огт баримтгүйгээр олгосон байжээ.

Энэ удаагийн шалгалтаар ч иймэрхүү зөрчил илэрсэн байна. Эмийн чанарт тавих хяналт, зохицуулалт үнэхээр сул байгааг дахин нэг баримтаар дурдъя. Баянгол дүүрэгт байрлах “Нуган”, Чингэлтэй дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулдаг “Тун-Эрдэнэ фарм” ХХКийн эмийн сан, “Ачлал” эмийн сан Монгол Улсын эмийн бүртгэлд бүртгэгдээгүй, чанарын баталгаагүй виагра, нитроглицерин, баралгин, бифи дум - бактерин, саридон, гли церин зэрэг шахмал эм, Реам бирин тарилгын шингэн, дексон нүдний дусаалга, циф рокс, тетрациклин, флуцинар тосон түрхлэг зэргийг худалдаж байжээ. 2004 онд шалгасан байгууллагын 55.3 хувь нь манай эмийн бүртгэлд бүртгэгдээгүй эм борлуулж байсан бол 2006 онд 10.7, 2008 онд 5.04, өнгөрсөн жил 2.4 хувь болж буурсан сайн мэдээ байгаа ч энэ байдал бүрмөсөн арилахгүй байна. Зөвшөөрөлтэй эм ханган нийлүүлэх байгууллага нь бүртгэлгүй эм зарж байгаа юм чинь гар дээрээс зөвшөөрөлтэй, зөвшөөрөлгүй эм худалдах явдал хяналтаас гарсан нь илэрхий. Мөн Баянгол дүүрэгт үйл ажиллагаа явуулдаг “Бэриш зул”, “Нуган” эмийн сан байрандаа дулаан, чийг хэмжигч байрлуулаагүй байжээ. Эм хадгалах тасалгааны стандарт гэж бий. Эл стандарт алдагдвал эмийн чанарт тодорхой хэмжээгээр нөлөөлөх нь гарцаагүй.

ЭМИЙН ҮНЭ НЭМЭГДСЭН НЬ ХУУРАМЧ ЭМ ЗАРАХ ЯВДЛЫГ ДААМЖРУУЛЖ БАЙНА

Зайлшгүй шаардлагатай эмийн жагсаалтад багтаж, стандарт оношлогоо, эмчилгээний удирдамжид орсон, эрүүл мэндийн анхан шатны бүх байгууллагад хэрэглэх 20 нэрийн эмийг эм ханган нийлүүлэх байгууллага болон эмийн санд ямар үнээр худалдаж буй үнийн байдалд мэргэжлийн хяналтын байгууллагынхан судалгаа хийсэн байна. Судалгаагаар эм ханган нийлүүлэх байгууллага, үйлдвэрүүд анхны өртгөөс 4-31 хувиар, эмийн сангууд ЭХНБ-аас авсан үнээс 7-56 хувиар нэмж худалдаж байсан аж. Мөн ижил нэрийн, нэг үйлдвэрлэгчийн эмийг эмийн санд өөр өөр үнээр зарж байгаа нь шалгалтаар тогтоогджээ.

Тухайлбал, Германы “Денкфарм” үйлдвэрийн ципрофлоксацин 0.5х10 капсул эмийг 6000-8000, клотримазол 100мгх6 шахмалыг 6000-7200, ОХУ-ын “Акрихин” үйлдвэрийн бромгексин 8мг х 10 шахмалыг 250-500, Энэтхэгийн “Гималай драг” үйлдвэрийн Кофлет сиропыг 5200-6800, Унгарын “Гедеон Рихтер” үйлдвэрийн верошпироныг 4500- 6000, “Монос” үйлдвэрийн хлорафеникол 0.5 х 10 капсул эмийг 1000-1500 төгрөгөөр тус тус худалдаж байсан гэнэ. Уг шалгалтаар гурван эмийн санд худалдаж байсан, улсын эмийн бүртгэлд бүртгэгдээгүй 11 нэрийн эмийг хураан авч торгожээ. Бүртгэлгүй энэ мэт эмийг дахин зарахгүй гэх баталгаа алга.

Эмийн сангуудыг нэгдсэн стандарттай болгож, хил гаалиар оруулж ирж буй эмэнд тавих хяналтыг сайжруулах бодлого үгүйлэгдэж байна. Төр засгаас тодорхой бодлого боловсруулахгүй бол эмийн замбараагүй хэрэглээ газар авлаа. Монгол Улсын бүх эмийн санг эмийг жороор олгож хэвшүүлэх, өртөгт нь хяналт тавих ёстой Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газар ажлаа хийж, ямар учраас үнэ нэмэгдэж байгааг судлах шаардлагатай болжээ. Тэгэхгүй бол нүүдэлчин монголчууд хоол хүнс, архиндаа хордохын зэрэгцээ эмэндээ хордож үхэх аюул давхар нүүрлээд байна.

"Өнөөдөр"