“Монголын Төр гэж Ерөнхийлөгч биш, Ерөнхий сайд биш, УИХ, Засгийн газар ч биш, тэр тусмаа цагдаа, хүчний байгууллага бүүр ч биш. Монголын төр гэдэг нь иргэдээ дээдэлдэг үнэ цэнэ, зарчим, бодлого бүхий төрийн тогтолцоо бөгөөд хүний эрх, эрх чөлөөг жинхэнэ утгаар нь эдлэж, эдлүүлэхийг хэлэх гээд байна. Монголын Улс Төрийн Хэлмэгдэгсдийн холбооноос ийн үзэж буйгаа 1 жилийн өмнөх долоодугаар сарын 1-нд илэрхийлж байв. Монголчууд түүхэнд хараар үлдсэн долоодугаар сарын 1-нийг гурав дахь удаагаа угтлаа. Энэ өдөр өндөрлөснөөр, дөрөв дэхь жилдээ угтах эхлэл тавигдана.

Гурван жилийн өмнөх үймээн болсон энэ өдрийн жагсаал, цуглааныг онц байдал тогтоон, хүч хэрэглэн тараах үеэр таван хүний эрдэнэт амь сүйдсэн. 800 орчим иргэн хоморголон баривчлагдсан. 270 гаруй иргэн эрүүгийн хэрэгтэн болсон. Гэхдээ эдгээр хүмүүсийн буруутай үйлдлийг олж тогтоосныхоо дараа бус баривчилж, эрүүдэн байцааж байж хэрэг хүлээлгэсэн байдаг. Энэ нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Онцгой байдлын тухай хууль, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль зөрчсөн. Хүний амьд явах эрх, мэдээлэл олж авах, эрх зүйн туслалцаа авах зэрэг олон эрхүүдийг ноцтой зөрчсөн,   өмгөөллийн үйлчилгээ авах боломж олгоогүй, саатуулагдсан иргэдтэй хүнлэг бус харьцаж хүчирхийлсэн, цагдаа хүчний байгууллагууд иргэдийн төлөө ажиллаж болох өөрт байгаа боломжуудыг ашиглаагүй, зохион байгуулалттай үйлдэл, эс үйлдэл гаргасан нь дотоод, гадаадын мэргэжлийн байгууллагуудын шинжээч, судлаачдын дүгнэлтээс харагддаг.

Долдугаар сарын 1-ний үймээний үеэр таван хүний амь үрэгдэж, гурван хүн галт суманд өртөж шархадсаны хоёр нь хүүхэд байдаг. Нэг нь хөлөндөө буудуулж хүнд гэмтсэн Э.Энхтөр хүү юм. Солонгост 8 сарын турш эмчилгээ хийлгэсэн энэ хүү тэр өдрөөс хойш хэвтэрт байгаа юм.

Хүү өөрийг нь цагдаа буудсан гэдгийг хэлдэг.   Түүнийг бууны суманд оногдож, газар хэвтэж байхад цагдаа нар хажуугаар нь өнгөрөхдөө тоохгүй байсан гэж хүү өөрөө хэлдэг. Харин үл таних хоёр залуу түүнд туслаж, эмнэлэгт хүргэсэн байдаг. Хүү буудуулсаны улмаас чөмөг нь тасарч, хоёр хөл нь хоорондоо 11 см-ийн зөрүүтэй болжээ. Нэг Монгол хүү ийн үүрдийн тахир дутуу болсон өдөр, өнөөдөр.

Мөн 2008 оны долдугаар сарын 1-ний үймээний үеэр хүнд, хөнгөн   бэртэл авсан цагдаагийн албан хаагчид олон. Үймээний үеэр жагсагчдад зодуулж, тархи нуруу нугасандаа хүнд гэмтэл авсан Э гэж цагдаа хоёр жил гаруйн хугацаанд тасралтгүй эмчилгээ хийлгэсэн ч, засал авахгүй байсааар энэ онд амиа алдсан тухай “Цагдаагийн ар гэрийн холбоо”-ныхон хэвлэлийнхэнд хандаж хэлсэн юм.

Үймээний үеэр 400 гаруй цагдаа гэмтсэн гэдэг. Гэмтэж бэртсэн цагдаа нарын эрх ашгийг хамгаалах дээрх холбооноос Нийслэлийн Прокурор, УЕП-ын газарт хандан гурван удаа хүсэлт хүргүүлжээ. Тэд УИХ-ын дарга, УИХ-ын гишүүдийг долдугаар сарын 1-ний үйлмээний үеэр гэмтсэн цагдаа нарын асуудлыг анхааралдаа авахыг хүссэн. Тэд үеэр ажил үүргээ гүйцэтгэж яваад бэртсэн цагдаа нарын эмчилгээний зардлыг олгох, үймээн самууныг зохион байгуулж, өдөөн турхирсан албан тушаалтнуудын хэргийг сэргээн шалгахыг хүссэн.

Энгийн номхон иргэд цагдаа нарын суманд өртөж амиа алдсан гэж байхад, цагдаа нар төрийн өмнө хүлээсэн тангарагаа биелүүлэх гэж амь, амьдралаараа хохирсоноо хэлцгээдэг.

Тэгэхээр улстөрийн нөхцөл байдлаас үүдсэн үймээнээс хохирсон талууд олон юм. Цагдаагийн албан хаагчдын хохирлын талаарх мэдээллийг хүргэе.

Тухайн үед ТТАХНЭ-т 26, ГССЗКЭ-т 1, гадуур 27 алба хаагч эмчилгээ хийлгэсэн гэсэн мэдээлэл бий. Шүүх эмнэлэгт үзүүлсэн дүгнэлтээр хөнгөн гэмтэлтэй 115, хүндэвтэр гэмтэлтэй 17, хүнд гэмтэлтэй 1 алба хаагч байдаг. Цагдаа, цагдаагийн дэд ахлагч H.Дорждагва нуруу нугасны гэмтлийн улмаас удаан хугацаагаар эмчлэгдэн группт орсон аж. Н. Дорждагвын эрүүл мэндийн байдлыг харгалзан цалинтай чөлөө олгон хоёр cap сувилалд явуулсан боловч биеийн байдал нь улам муудаж, ажиллах чадваргүй болсон байна.

ТТАХНЭ-т эмч нарын зөвлөгөөнөөс гадаадад эмчлүүлэх шийдвэр гарсан ч зардал нь шийдэгдээгүйн улмаас "Ачтан" эмнэлэгт хэвтэж эмчлүүлэн нуруу нугасны хагалгаанд оржээ. Байгууллагаас 2009 оны 3 сарын 19-нд ослын актыг нөхөн гаргасан боловч хугацаа хэтэрсэн гэсэн шалтгаанаар БЗД-ийн МХГ-ын хөдөлмөрийн эрүүл ахуйн байцаагч батлаагүй учир БЗД-ийн шүүхэд хүсэлт гаргасан ч хугацаа сунгагдаагүй байна. Н.Дорждавга нь 2009 оны 4 дүгээр сард группэд орж, ажлаас чөлөөлөгджээ.

Бэртэж гэмтсэн 16 алба хаагч компьютер томографийн шинжилгээ хийлгэж, 1 050.000 төгрөгийн зардлыг ЦЕГ-аас Сонгдо эмнэлэгт шилжүүлсэн байдаг бөгөөд ЦЕГ-аас гэмтэж бэртсэн 175 алба хаагчид тус бүр 100.000, нийт 17.500.000 төгрөгийн, тус газраас эмчилгээ хийлгэсэн 54 алба хаагчид тус бүр 30.000 нийт I,620.000    төгрөгийн тусламж үзүүлсэн аж.

Мөн цаашид эмчилгээ, сувилгаанд хамруулах шаардлагатай 70 алба хаагчийн нэрсийг гарган ЦЕГ-т хүргүүлснээс хүндэвтэр гэмтэл авсан Н.Дорждагвыг Хужирт рашаан сувилалд 21 хоног, Х.Мөнхзаяаг Оргил рашаан сувилалд 14 хоног тус тус сувилуулж, сувиллын зардал 416.000, хүнд гэмтэлтэй Ү.Булганхангайн шүдний эмчилгээнд 1.800.000, хүндэвтэр гэмтэлтэй Б.Батсайханы эмчилгээний зардал 300.000, Төмөр замын Зүтгүүрийн депогийн сувилалд 20 алба хаагчийг сувилуулж, зардал 1.200 000 төгрөгийг тус тус ЦЕГ-аас гаргажээ

ЦЕГ-ын зардлаар "Сүүж ууп", "Бургастай" рашаан сувилалд 23 алба хаагчийг 7-10 хоног сувилуулсан гэж байгаа юм.

Мөрдөн байцаах албанд шалгагдах явцад цагдан хорих 461 дүгээр ангид өлсгөлөн зарласан 5 алба хаагчаас эмчилгээний зардалд М.Батдоржийн 100.000, Я.Хорлооринбүүчийн эмчилгээний зардал 300.000 төгрөгийг ЦЕГ-аас гаргасан.

Хүндэвтэр гэмтэл авсан 6 алба хаагч 1-3 удаа ТТАХНЭ-т давтан эмчлүүлсэн байна.

Э.Богема