Сэлэнгэ аймаг байгуулагдсаны 80 жилийн ойн арга хэмжээнд оролцож буй хvндэт зочид, төлөөлөгчид өө,

Эрхэм хvндэт Сэлэнгэчvvд ээ,

Ардын хувьсгалын өлгий нутагт аж төрөн суугаа Сэлэнгэчvvд Та бvхэндээ аймаг байгуулагдсаных нь тvvхт 80 жилийн ойн халуун дотно мэндчилгээг Засгийн газрын нэрийн өмнөөс хvргэе.
Сэлэнгэ аймгийн 80 жил Монголын тvvхийн олон чухал vйл явдалтай давхцан тохиож буйд бэлэгшээж байна.

Тиймээс Та бvхэндээ Монголын тулгар төрийн 2220, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 805, Vндэсний эрх чөлөөний хөдөлгөөний 100, Ардын хувьсгалын тvvхт 90 жилийн ойн баярын мэндийг хvргэе. Сэлэнгэ нутгийн газар шороон дээр амьдарч ирсэн vе vеийн монголчууд маань эдгээр дvvрэн тэгш ойтой ямар нэгэн сэжмээр холбоотой байдаг билээ. Тиймээс энэ ойнуудыг утга учиртай, өргөн дэлгэр, өнөд дурсагдахаар бахдаж тэмдэглэх бvрэн эрх Та бvхэнд бий.
Монголын тулгар төрийн 2220 жилийн эх сурвалж болсон Хvннv өвгийн олон дурсгалыг хадгалсан Ноён уул Сэлэнгэ аймагт байдаг.

Мянганы суут хvн эзэн Чингис хааныг Тэмvvжин нэртэй залуу хөвгvvн байхад өдгөө 805 жилийнх нь ойг тэмдэглэж буй Их Монгол Улсыг байгуулах тэмцлийн эх суурь энд л тавигдсан. Эх орныхоо тусгаар тогтнол, газар шорооны төлөөх Ардын хувьсгал энэ л нутгаас эхлэлтэйг Монгол тvмэн мэднэ. Өнөөгийн Монгол орны хөгжлийн эх суурийг тавьсан энэхvv Ардын хувьсгалын 90 жилийн ойг орон даяар тэмдэглэж байна.

Их ойн билэг ерөөлтэй энэ жил улс оронд маань олон амжилт, бахархал дагуулж ирлээ. Эдийн засаг хөгжиж, уул уурхайн олон vйлдвэр эх сууриа тавьж, Монгол Улс дэлхий нийтийн анхаарлын төвд орлоо.

Мал аж ахуйн салбарт зарцуулах төсвийн хөрөнгийг 2 дахин нэмэгдvvллээ. Ойрын жилvvдэд байгаагvй амжилтыг vзvvлж, энэ онд бид 13 сая орчим төл бойжуулж авлаа. Газар тариалангийн салбарын шинэчлэлийн бодлогын vр дvнд улаан буудай, төмсний хэрэгцээгээ дотоодын vйлдвэрлэлээрээ бvрэн хангадаг боллоо. Гурилын vйлдвэрлэл сvvлийн 2 жилийн дотор 2.2 дахин нэмэгдсэн. Хувийн болон гадаадын хөрөнгө оруулалтаар олон шинэ vйлдвэр баригдаж байна. Энэ бvх амжилт, ололтыг дагаж эдийн засгийн өсөлт энэ оны эхний хагасын байдлаар 9.7 хувьд хvрлээ.

Дотоодын нийт бvтээгдэхvvний нэг хvнд ногдох хэмжээ гурван сая орчим төгрөг боллоо. Эдгээр амжилт, ололтоо бататгаж, эдийн засгийн өсөлтийн vр шимийг иргэн бvртээ хvргэж, ирэх он жилvvдийг их бvтээн байгуулалтын жил болгохоор Засгийн газар зорьж байна. Таван толгойн орд газрын хувьцаанаас иргэн бvртээ ижил тэгш хувьцааг vнэ төлбөргvй олгох шийдвэрийг Засгийн газар гаргалаа. Өнгөрсөн зуунд хийсэн бvтээн байгуулалтаас илvv ихийг бид хийх ёстой. Оюутолгой, Тавантолгой зэрэг стратегийн орд газар, Сайншандын аж vйлдвэрийн бvтээн байгуулалт vvний эхлэл суурь нь болж байна.

Стратегийн орд газруудаа тvшиглэж барилгын материалын, хими, гангийн, металлург, эрчим хvчний, нефтийн томоохон vйлдвэрvvдийг барьж байгуулна. Уул уурхайн орд газрын бvтээгдэхvvнийг дэлхийн зах зээлтэй холбох шинэ төмөр замынхаа эх суурийг энэ жил тавьж эхэлж байна. Мөн бvх аймгийг холбосон хатуу хучилттай замын сvлжээ барьж байгуулахаас гадна орон сууцны томоохон хөтөлбөрvvдийг хэрэгжvvлэхээр ажиллаж байна.

Боловсрол, эрvvл мэнд, нийгмийн, шинжлэх ухааны гээд бvхий л салбарт хамтарсан Засгийн газар бодитой ажлуудыг эхлvvллээ. Боловсролын салбарт дэлхийд хvлээн зөвшөөрөгдсөн Кембрижийн стандартыг нэвтрvvлж байна. Ирэх хичээлийн жилээс танай аймагт олон улсын стандартад нийцсэн ерөнхий боловсролын лаборатори сургууль хичээллэж эхлэх ёстойг дуулгая. Их, дээд сургуулийн тоог цөөлж олон улсын стандартын дагуу кампус хэлбэрээр хөгжvvлэх бодлого тодорхой болж, эхний оюутны хотхон баригдах нөхцөл бvрдлээ.

Ард иргэдийнхээ амьжиргааг дээшлvvлэх, эрvvл мэндийг нь хамгаалах талаар ч олон ажил хийж байна. Цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг vе шаттайгаар нэмэгдvvлж байна. Хөдөө орон нутгийн эрvvл мэндийн орчин нөхцөлийг сайжруулахын зэрэгцээ Улаанбаатар хотод эрvvл мэндийн томоохон байгууламжуудыг барьж байна. Тухайлбал Клиникийн нэгдсэн I, III эмнэлэг, I амаржих газар, Хавдар судлалын vндэсний төв, Сэтгэцийн эрvvл мэндийн vндэсний төв, Арьсны өвчин судлалын vндэсний төвийг өргөтгөж байна.

Мөн III амаржих газар, 300 ортой нийслэлийн Эх, нялхсын эрvvл мэндийн төвийн цогцолборыг шинээр барьж эхлvvллээ. Олон улсын стандартад нийцсэн Vндэсний оношилгооны төв, хvvхдийн эмнэлгийг барихаар боллоо. Энэ мэтээр нvдэнд харагдаж, гарт баригдах олон ажлыг амжуулж хийж байна. Бид хариуцлагын тогтолцоог сайжруулж, шударга ёсыг нийгмийн салбар бvрт тогтоох, гэр бvлийн vнэт зvйлсийг тvгээн дэлгэрvvлэх зэргээр оюун санаа, ёс суртахууны хvрээнд ч тодорхой өөрчлөлтvvдийг хийж байна.

Энэ бvхний vр шимийг ард иргэд маань хvртэж, улс орон эрчимтэй хөгжих боломж нөхцөлөөр хангагдана. Тиймээс бид ирэх жилvvдийг их бvтээн байгуулалтынх байх болно гэж тодотгон зарлаж байгаа. Энэхvv их бvтээн байгуулалтыг Сэлэнгэ нутгийн ард иргэд Та бvхэн манлайлан ажиллана гэдэгт итгэж байна.

Эрхэм хvндэт Сэлэнгэчvvд ээ,
Их ойн зочид төлөөлөгчид өө,

Монгол орны олон гол мөрний ай сав, байгаль цаг уурын тааламжтай нөхцөл бvрдсэн Сэлэнгэ нутгийн иргэд Атрын I, II, III аяныг vе удмаараа тvvчээлэн, vйлс бvтээлээрээ манлайлан хэрэгжvvлсэн бахдам гавъяатай билээ. Сэлэнгийн тариаланчид өнгөрсөн жил 171,6 мянган тонн vр тариа, 42,7 мянган тонн төмс 30,2 мянган тонн хvнсний ногоо, 1689 тн тэжээлийн ургамал хураан авч, 203,0 мянган тонн байгалийн хадлан бэлтгэсэн амжилтаараа улсдаа манлайлсан.

Сэлэнгэчvvд Та бvхэн жил бvр улсын хэмжээний vр тарианы 60.0 орчим хувь, төмсний 30.0 хувь, хvнсний ногооны 40.0 гаруй хувийг vйлдвэрлэж, vр тарианы vйлдвэрлэлтээр улсдаа тэргvvлэх боллоо. Vр тарианы vйлдвэрлэлээс гадна алт, цемент, шохой, мод боловсруулах, хvнсний vйлдвэрлэлийн салбаруудыг амжилттай хөгжvvллээ. Мөн хөдөө аж ахуйн vйлдвэрлэлд шинжлэх ухаан, техникийн ололтыг нэвтрvvлж Сэлэнгэ vvлдрийн vхэр, Орхон, Хангай, Ерөө vvлдрийн хонь, Орхон, Дархан сортын буудай, “Монгол алим” бий болгож улсдаа анх удаа жимс, жимсгэний болон балт зөгийн аж ахуйг vvсгэн байгуулсан бахархалт тvvх Та бvхэнд бий.

Сэлэнгэчvvд Та бvхэн мал аж ахуйгаа эрчимжvvлж ашиг шимийг нь нэмэгдvvлэх талаар санаачилга зvтгэлтэй ажилласны vр дvнд 1 малаас ашигласан хонины ноос улсын дунджаас 156 грамм, сvv 160 литр, vхрийн амьдын жин 38 кг-аар илvv байна.

Сэлэнгэ аймаг бусдад vлгэр жишээ болж ирсэн төдийгvй төрийн vйлчилгээг иргэдэд чирэгдэлгvй шуурхай хvргэх, баг, суманд нутгийн захиргааны байгууллагыг бэхжvvлэх, иргэдийнхээ аж амьдралыг дээшлvvлэхээр хийж хэрэгжvvлж буй ажлын амжилт, бvтээлээрээ улсын хэмжээнд сvvлийн 5 жил дараалан хошуучилсан. Тиймээс 2009, 2010 оны ажлаар улсад тэргvvлж “Монгол Улсын шилдэг аймгаар 2 удаа, тус аймгийн Мандал сум 2011 онд төвийн бvс дэх Монгол Улсын шилдэг сумаар тус тус шалгарсанд дахин баяр хvргэе.

Атар газрыг эзэмших, ард тvмнээ эрvvл, экологийн цэвэр хvнсээр хангах, эх орныхоо газар тариалангийн салбараа эрчимтэй хөгжvvлэх их vйлсийн ололт, амжилтаа төр, засгаараа vнэлvvлж хоёр удаа “Хөдөлмөрийн гавъяаны улаан тугийн одон”-гоор, мөн Д.Сvхбаатарын одонт Монгол Улсын анхны аймаг болсныг 80 жилийн ойн энэ өдөр бахархан дурсаж байна. Энэ бол Монголын төр, ард тvмэн Сэлэнгэчvvдээр бахархаж бас та бvхэндээ өндөр vvрэг, хариуцлага, итгэл найдвар, хvндлэл өгч байгаагийн тод илрэл юм. Тиймээс амжилт бvтээлийг, шагнал vнэлэмжийг дагаж ард тvмнийхээ, улс орныхоо өмнө хvлээх vvрэг, хариуцлага улам нэмэгдсэнийг ойлгож байгаа гэдэгт итгэж байна.

Атар газрыг эзэмших их vйлсийн гарааг эхэлсэн илгээлтийн эздvvд энэ нутагт анхны шангаа татаж, ажил амьдралаа дэвжээж, улс орноо хөгжvvлж ирсэн. Энэхvv бахдам vйлсийн эздийн дотроос Богд хаант Монгол Улсын анхны баатар Д.Дуваа, Ялгуунбаатар Сумъяа бээс, Улсын баатар Д.Дэмбэрэл, Улсын Бага хурлын анхны дарга, партизан Г.Бумцэнд, Гадаад яамны болон Хөдөө аж ахуйн яамны сайд Н.Лхамсvрэн, Соёлын яамны сайд Ж.Сосорбарам, Тээврийн яамны сайд С.Ёндонсvрэн, МАХН-ын Төв Хорооны нарийн бичгийн дарга Л.Цэнд, Эрvvл мэндийн сайд Б.Дэмбэрэл, Ням-Осор, П.Нямдаваа, Хvнс, хөдөө аж ахуйн сайд Л.Нямсамбуу, Сангийн сайд С.Баярцогт, Монгол Улсын баатар, УИХ-ын гишvvн Э.Бат-Vvл, УИХ-ын гишvvн О.Чулуунбат тэргvvтэй төр нийгмийн зvтгэлтэн, Билгvvн номч, их эрдэмтэн Б.Ринчин, соён гэгээрvvлэгч Наваанюндэн, Төрийн хошой шагналт зохиолч Д.Сэнгээ, Ардын багш, гавъяат жvжигчин Д.Жамъянжав, олимп, дэлхийн аваргын хvрэл медальт, гавъяат тамирчин Д.Оюунболд, Улсын арслан Данзан зэрэг урлаг, утга зохиол, спортын нэртэй төлөөлөгчид төрөн гарсныг Монгол тvмэн мэддэг билээ. Сэлэнгэ нутаг эрхий мэргэн харваачид, эрэмгий хурдан хvлгээрээ ч бас алдартай.

Энэ жилийн олон ой давхацсан билэгтэй сайхан наадамд танай нутгийн хvv Г.Эрхэмбаяр одтой сайхан барилдаж, олон тvмнээ цэнгvvлж, Улсын арслан цол хvртсэнд баяр хvргэж, амжилт хvсье.

Өнгөрсөн намар Сэлэнгэчvvд Та бvхэнтэй нvvр тулан уулзаж сум, орон нутгаа хөгжvvлэхээр төлөвлөсөн болон хийж бvтээж байгаа ажлуудтай танилцсан. Энэ vеэр Сэлэнгэчvvдийн санал хvсэлтийн дагуу аймгийн төвд усан бассейн барих, Алтанбулаг сумын Засаг даргын Тамгын газрын барилгыг шинэчлэх, Ерөө сумын Бугант тосгоны халаалтын алдагдлыг төсөвт тусгах, Хушаат сумын Орхон гол дээр төмөр бетон гvvр барих, Сvхбаатар сумын цэвэр ус, ариутгах татуургын тоног төхөөрөмж, шугам сvлжээнд шинэчлэлт хийх, Сэлэнгэ аймгийг “Эрчимжсэн мал аж ахуй-газар тариалангийн загвар бvс нутаг” болгох, “Сэлэнгийн долгио” чуулгын барилгад их засвар хийх, газар тариалангийн бvтээгдэхvvн борлуулах бирж, сvлжээ байгуулах асуудлыг шийдвэрлэж зохих хөрөнгө оруулалтыг улсын төсөвт суулгасан.

Мөн ардын хувьсгалын өлгий Сэлэнгэ нутгаас төрсөн ардын журамт цэрэг, партизануудын хvндэтгэлийн цогцолбор бий болгох, Ардын хувьсгалын удирдагч, Ардын намыг vvсгэн байгуулагч Д.Сvхбаатар жанжны хөшөөг шинэчлэх, төв цэнгэлдэх хvрээлэнгээ шинээр барихыг зорьсон Сэлэнгэчvvдийн санаачилга, бvтээлч ажлуудыг Засгийн газар дэмжиж санхvvжилтийг шийдвэрлэсэн. Эдгээр асуудлуудыг хэрэгжvvлж, ажил хэрэг болгож байгаа гэдэгт итгэлтэй байна.

Цаашид Сэлэнгэ нутгийнхан их бvтээн байгуулалтыг манлайлж, өрхийн аж ахуйг хөгжvvлэх загвараа сайжруулж бусад аймагт арга туршлагаасаа зааж өвлvvлэн газар тариалангийнхаа vйлдвэрлэлийг эрчимжvvлж, ургацаа нэмэгдvvлэн эрчимжсэн мал аж ахуйг хөгжvvлж, Монгол Улсын хөдөө аж ахуйн загвар бvс нутаг болохыг хvсэе.

Хамаг Монголыг тэтгэсэн буян хишиг ихтэй нутагтаа vе удмаараа аз жаргалтай байж, сэтгэлээ шингээж ургуулсан алтан шаргал тарианыхаа өгөөжөөр амьдралаа тэтгэж явахыг ерөөе.
Газрын шим тэтгэж, тариан тvрvv сугсарч Сэлэнгэ нутаг хөгжин цэцэглэх болтугай.
Та бvхэн тавтай сайхан наадаарай.

Засгийн Газрын Хэвлэл Мэдээллийн Алба