"Авьяаслаг хятадууд-2011" шоуны гуравдугаар байрын шагналт Уудам манай эх оронд тав хоногийн хугацаатай ирээд байгаа талаар манай сонин өмнөх дугаартаа мэдээлж байсан билээ.

Тэрээр "DOZ" энтертайнмэнтийн урилгаар "Хөх толботой хүмүүс" кинонд тоглохоор ирсэн бөгөөд ирснийхээ маргааш өглөө л Улаанбаатараас 100 гаруй километрийн зайтай "Молцог элс" хэмээх газар руу зураг авалтад оролцохоор явжээ. Түүнтэй уулзахаар кино зураг авалтын талбайг зорилоо.

ӨӨРТӨӨ ДУГУЙ, ЭГЧДЭЭ КОМПЬЮТЕР АВААД ӨГЧИХВӨЛ ЗОРИЛГО МИНЬ БИЕЛНЭ ГЭЖ БАЙЖЭЭ

Үдийн 12 цаг өнгөрч байхад бид Молцог элсэнд очив. Элсэн даваа, гүвээг давсаар зураг авалтын талбайд очиход ганц гэр барьчихсан, дэргэд нь гуч гаруй морьд уячихаж. Зарим морь нь уралдах гэж байгаа мэт дэл, сүүлээ боолгосон байв.

Гэрийн цаахна талд хэсэг залуу зураг авалтад ашиглах бололтой тийм ч өндөр биш кран, том жижиг камер зэргийг суурилуулаад зогсч байна. Мөн цаахна талд нь гурван хүүхэд элсэн дээр тоглож байв. Тэдний дунд бидний зорьж очсон хүү алга. Харин гэр дотор "DOZ" энтертайнмэнтийн захирал, найруулагч, жүжигчин Ш.Доржсүрэн, түүний гэргий, жүжигчин Б.Мөнхзул, Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн П.Цогзол нарын хүмүүс байлаа. "Хөх толбот хүмүүс" киноны найруулагчаар жүжигчин Ш.Доржсүрэн ажиллаж байгаа бөгөөд зураачаар нь П.Цогзол гуай, зураглаачаар нь Д.Отгонзориг нар ажиллаж байгаа ажээ.

Одоохондоо зураг авалт эхлэх хараахан болоогүй байгаа бололтой талбайгаа засаж байв. Ингээд гэрийн гаднахыг цэгцэлж, камераа яг таг бэлэн болох үед найруулагч "Одоо жүжигчдээ авчиръя даа" гээд жолоочоо явуулав. Төд удсангүй жүжигчид ирлээ. МУГЖ Дагийранз, Борхүү, "Тусгай салаа"-ны Дэндэв буюу жүжигчин Эрдэнэбаяр нар гэрийн цаахна байх гүвээ даваад гараад ирэв. Харин тэдний араас Уудам хүү саарал майк, "Adidas" гэсэн бичигтэй хар хөх өмд өмсчихсөн, нэг гартаа дээл, нөгөө гартаа монгол гутал сугавчилчихсан гарч ирэв. Хүү төсөөлж байснаас туранхай ажээ.

Тосож очоод мэндлэхэд "Сайн байна уу, намайг Уудам гэдэг" гэж байна. Тэрээр 12 настай бөгөөд 1999 оны есдүгээр сарын 9 буюу таван ес давхацсан өдөр төрсөн гэнэ. Уудам хүүгийн бүтэн нэрийг Сунам-Уудам гэдэг. Түүнийг төрөхөд аав, ээж хоёр нь лам багшаасаа нэр асуухад Сунам гэсэн нэр хайрласан бөгөөд өөрсдөө Уудам гэсэн нэр өгөхөөр бэлдсэн байсан тул хоёр нэрээ нийлүүлээд Сунам-Уудам гэсэн нэр өгчээ. Аав, ээж нь Өвөр Монголын Хөлөнбуйрт баян айлын мал маллаж амьдардаг, амины цөөн хэдэн малтай байсан бөгөөд хүүгээ сургуульд ороход нь аймгийн төвд дотуур байранд суулгажээ. Уудам хүү дээрээ ганц эгчтэй, айлын бага хүү.

Тэрээр таван настай байхдаа нэгэн тэмцээнд орсон бөгөөд шүүгчдийн өмнө "Өөрөө нэг дугуйтай болоод, эгчдээ компьютер аваад өгчихвөл миний энэ тэмцээнд орсны минь зорилго биелнэ" хэмээн хэрсүү гэгч нь ярихыг Өвөр Монголын алдартай дуучин гэр бүл болох Бүрэнбаяр, Урнаа нар хараад дэмжиж ажиллахаар болжээ. Бүрэнбаяр, Урнаа нарыг манай уншигчид сайн мэдэх байх. Яагаав нөгөө "Нурмаа, нар сар одон гурав юу вэ, Навч цэцэг жимс гурав юу вэ"-г дуулдаг уран бүтээлчид шүү дээ. Тэд хүүг хараад Хятад даяар алдартай найрал дууны "Таван тансаг" хамтлагтаа авсан юм байна.

Сунам-Уудамын ээж нь хүүгийнхээ дуулахыг маш их дэмждэг, тоглолт бүрийг нь очиж үздэг байсан бөгөөд найман настай байхад нь тоглолтыг нь үзчихээд гэр рүүгээ буцаж явах замдаа авто машины осолд орж нас баржээ. Харин дараа жил нь аав нь мотоциклиос унаж гэмтэл авснаар мөн л өөд болж, бяцхан хүү ганц эгчтэйгээ хоёулхнаа үлдсэн ажээ. Өдгөө тэрээр Хөлөнбуйрын "Хүлэн" бага сургуулийн тавдугаар ангид сурдаг гэнэ. Сургуулийнхаа дотуур байранд амьдардаг тэрээр ерөнхийдөө хамаатныхаа өвөөгийн асрамжинд байдаг ажээ. Харин Монголд тэрээр Бүрэнбаяр, Урнаа нарын охин Нурмаа, продюсер Г.Батсүх нарынхаа хамтаар иржээ.

БҮХ ХҮН МОНГОЛООР ЯРИХ НЬ ГОЁ

Жүжигчид гэрийн гадаа ирэхтэй зэрэгцээд дөрөв, таван хүүхэд мотоцикль бараадаад суучихаж. Тэд хүмүүсийг юу хийх нь вэ гэсэн шиг анхааралтай ажиглан сууцгаах ажээ. Тэдний дунд жижигхэн биетэй хүү байсан нь Уудамын дүүгийн дүрд буюу жүжигчин Эрдэнэбаярын бага насны дүрд тоглох Сүрэн ажээ. Тэрээр мөн л аав, ээжээсээ хагацаж, өнчин өрөөсөн болсон хүү гэнэ. Хүүгийн нүд цаанаа л нэг зовлон үзсэн, өнчин өрөөсөн хүнийх байлаа. Таван настай тэрээр өөрөөсөө насаар хол зөрүүгүй ахтайгаа хамт нутгийнхаа айлуудад хоног төөрүүлэн амьдардаг аж.

Зураг авалт эхлэхийн өмнө жүжигчин Б.Мөнхзул Уудам, Сүрэн нарын үгийг нь цээжлүүлэхээр сургуулилт хийлгэж эхлэв. Яагаад ч юм аав, ээжийгээ алдаад хорвоо дээр хоёулхнаа үлдэж байгаа ах, дүүгийн дүрд хоёр өнчин хүүхэд тоглохоор таарчээ. Уудам гурван жилийн өмнө аав, ээжээсээ хагацсан бол Сүрэн ч мөн адил аав, ээжээсээ салаад багагүй хугацааг туулж байгаа гэсэн. Зураг авалтын үеэр тэр хоёрын хамгийн эхний тексттэй хэсэг нь "-Ахаа, би өлсөөд байна. Аав, ээж хоёр хаачсан юм бэ. -Ах нь дүүдээ гоё идэх юм өгнө өө. Одооноос эхлээд чи бид хоёр хоёулхнаа үлдсэн гэж мэд" гэж эхэлдэг. Кинон дээр ч, амьдрал дээр ч хоёулхнаа үлдсэн тэр хоёрын сургуулилт хийж байгааг харах үнэхээр өрөвдмөөр ажээ. Хоёр хүү жүжигчин Б.Мөнхзулын хэлсэн үгийг ганцхан хэлүүлээд л цээжилчихнэ. Ингээд зураг авалт эхэлж, камерын өмнө гарлаа. Хөндлөнгөөс харахад Уудам, Сүрэн хоёр яг л өөрсдөдөө тохиолдож байгаа зүйлийг харуулж байгаа ч юм шиг, харин бусад нь кинонд тоглож байгаа мэт харагдаж байсан юм. Зураг авалтын эхний хэсэг завсарлах үеэр Уудам хүүтэй ярилцлаа.

-Кинонд анх удаа тоглож байгаа байх. Ямар санагдаж байна вэ. Дуулахаас хэцүү юм уу?

-Мэдэхгүй байна. Зураг авалт эхэлж байгаа учраас кинонд тоглох сайхан, муухайг хэлэх болоогүй байна.

-"Авьяаслаг хятадууд" шоунд "Алсад суугаа ээж" дууг дуулснаар чинь хүмүүс чамайг сайн таньдаг болсон. Өмнөх шатууддаа ямар дуу дуулсан бэ?

-Эхний шат болон гуравдугаар шатандаа "Алсад суугаа ээж"-ийг дуулсан. Харин хоёрдугаар шатандаа "Тариат минь" гэж ардын дуу дуулсан.

-Хоёрдугаар шатанд сагсан бөмбөгийн алдарт тамирчин Яо Мин хөндлөнгийн шүүгчээр ажилласан гэж сонслоо. Чамд юу гэж хэлсэн бэ?

-Нэг их юм хэлээгүй ээ. "Бээжингийн ардын хурлын их танхимыг дуугаараа уудам, цэлгэр болгож байна" гэж хэлсэн.

-Шоуны гуравдугаар байранд ороод ямар шагнал авсан бэ?

-Юу байсныг нь сайн хэлж мэдэхгүй байна. Шагнал авсан гээд л хэлчихье.

-Ангийнхан болон найзууд чинь чамайг яасан мундаг юм бэ гэж байна уу?

-Үгүй ээ. Тэд нар мэдээгүй байгаа.

-Интернэтээс өөрийнхөө дуулж байгаа бичлэгийг үзсэн үү?

-Үзэж байгаад дунд нь очоод үзэхээ больсон. Өөрийнхөө дуулахыг харах тийм ч сонирхолтой байгаагүй.

-"Алсад суугаа ээж" дууг хаанаас, хэрхэн сурсан талаараа ярихгүй юу. Ээж чинь энэ дуунд дуртай байсан гэсэн?

-Анх зурагтаар дуулахыг нь хараад л сурсан юм. Би зөндөө олон дуу мэддэг ч ээж минь байхдаа энэ дуунд дуртай байсан юм.

-Өөр монгол дуу мэдэх үү?

-С.Жавхлангийн "Ээжийн чанасан цай"-г мэднэ. Бас "Ааваа зорино" гэж дуу мэднэ. Гэхдээ одоогоор бүх бадгийг нь сурч амжаагүй байгаа. Мөн үгийг нь бүтнээр нь мэдэхгүй ч сонсох дуртай, дуулах дуртай монгол дуунууд зөндөө.

-Дуулахаас өөр юунд дуртай вэ. Компьютер тоглох дуртай юу?

-Дэмий цаг үрж тоглох дургүй ээ.

-Шүүгчдийн өмнө "Миний мөрөөдөл бүх дэлхийг ногоон өнгөтэй болгох бэх зохиох" гэж байсан. Мөрөөдлөө яаж биелүүлнэ гэж бодож байгаа вэ?

-Би тэмцээний өмнө зүүдэлсэн юм. Зүүдэндээ би бэх зохиогоод, түүнийгээ газарт дусаахад бүх дэлхий ногоон өнгөтэй болж байсан юм. Түүнийгээ л шүүгчдийн өмнө хэлсэн хэрэг.

-Том болоод дуучин болох уу?

-Мэдэхгүй ээ, бодож үзээгүй. Ирээдүйн юмыг одоо бодоод дэмий.

-Чамайг онц сурдаг гэж сонссон. Ямар хичээлдээ дуртай вэ?

-Бүх хичээлдээ дуртай. Тэмцээнд орох гэж хэд хоног хичээлдээ суугаагүйгээс болоод тооныхоо хичээл дээр жаахан тааруу дүн авсан.

-Онгоцонд явж байхдаа сэтгэл чинь их хөдөлж байсан гэсэн. Монголыг хэрхэн төсөөлж байв?

-Бүгд гоё шүү дээ. Бүх хүн монголоор яриад.

-Монголын юу нь хамгийн сайхан байна вэ?

-Ааруул.

Биднийг ийн ярилцаж байтал бусад хүүхдүүд элсэн дээр тоглохыг хараад гүйгээд явчихав. Араас нь очтол манай зурагчинд хандан "Би элсэн дээрээс үсэрч байгаад зураг авахуулъя" гээд үсэрч гарлаа. Хятадад сурвалжлагч нар ярилцлага авна, зургийг нь авна гээд байнга араас нь дагах болсон нь хүүг жаахан залхаагаад байгаа хэмээн түүний продюсер тайлбарлав. Мөн Уудам хүү дуулахаас гадна маш хурдан гүйдэг. Сургуулийнхаа гүйлтийн тэмцээн дээр урдаа хэнийг ч оруулдаггүй гэж байлаа.

Өдгөө 12 настай гэхэд хүү дэндүү гэмээр хэрсүү ажээ. Шанхайд болсон орон орны авьяастны тоглолтод дуулах үеэр нь зохион байгуулагчдын зүгээс тайзнаас буухаар чинь сэтгүүлчид асуулт асууна. Тэр үед нь ингэж хэлээрэй гээд үг зааж өгөх гэтэл "Би та нарын хэлсэн үгийг хэлэхгүй ээ. Өөрийнхөөрөө байна" гээд ширээг нь өшиглөчихсөн гэнэ. Мөн Хятадын "Сони" корпорацийн зүгээс таван жилийн хугацаатай гэрээ хийх гэсэн ч хэрэв гэрээнд гарын үсэг зурчихвал хятад хүн болчихно гэж үзсэн учраас зөвшөөрөөгүй гэж түүний продюссер Г.Батсүх ярьж байсан.

Үнэхээр Уудам хүү өөрийн гэсэн бодолтой, насандаа баймгүй ухаалаг ажээ. Тэрээр "Монголд байх гоё байнаа. Хүмүүс монголоор яриад л. Энэ хамгийн их таалагдаж байна. Том болохоороо би буцаад ирэх байх аа" гэсэн юм.

С.АЛТАНЦЭЦЭГ