Коксжих нүүрсний нөөцөөрөө дэлхийн анхаарлыг татсан Тавантолгой Зүүн, Баруун гэсэн хоёр хэсэгтэй. Нөөцийн хувьд адил шахуу Баруун, Зүүн Цанхийн асуудал ид яригдаж байна. Зүүн Цанхи нь аль хэдийн нүүрсээ экспортолж эхэлсэн бол баруун Цайхийн Стратегийн хөрөнгө оруулагчид албан бичиг, хууль журмын хүрээнд хараахан тодроогүй байна.

Ингэж хэлсэн нь учиртай. Засгийн газрын хувьд байр суурь нь аль хэдийн тодорхой болсон учраас ингэж хэлсэн хэрэг. Одоо УИХ-ын шийдвэр дутуу байгаа. Стратегийн орд дээр хамтрах хөршүүдийн сонирхлоор асуудлыг харж эцсийн шийдвэрийг гаргана гэдэг хэцүү. Мэдээж хамтран ажиллах саналаа тавьсан улс бүхэн харилцааныхаа ололттой талыг онцолж, өдийг хүртэл хэрхэн харилцаж, харилцаандаа хэр анхаарал хандуулж ирснээ дурдаж, ийм тийм зүйлийг ингэж тэгж хийнэ гэсэн төлөвлөгөө, амлалт дэлгэж, аль болох ахиу хувь эзэмшихийг хүсч таарна.

Тэгвэл нэг ордыг хамтран ашиглах хөрөнгө оруулагчийн тоо хязгаартай. Бас улсын хөгжилд өөрийн гэсэн мөрөө үлдээх том ордыг ашиглана гэдэг хэн нэгний үгэнд багтаад кноп дарах хэрэг биш. Тэгэхээр хөршүүдийн сонирхлыг тэнцвэржүүлж, өөртөө ашигтай, аюул багатайгаар асуудлыг шийдвэрлэх хүндхэн үүрэг Засгийн газраас томилсон ажлын хэсгийн нуруун дээр байгаа гэсэн үг. Стратегийн ордын ашиглалт тойрсон сүүлийн үеийн дуулиан дунд нэг үг тодорч, том гэгчийн асуултын тэмдэг хатгаж орхиод байна.

Монгол улс гуравдагч хөрш гэсэн шинэ үгийг гадаад бодлогынхоо үзэл баримтлалд тусгаад удаагүй байгаа. Анх Америкийн Ерөнхийлөгчийг айлчлах үед Н.Энхбаяр Ерөнхийлөгч АНУ-ыг гуравдагч хөршөө гэж зарлаж байлаа. Тэр үеэс хойш дипломат бодлогын төвшинд, албан айлчлалын үеэр гуравдагч хөрш гэсэн үг бараг л моод аятай сонсогдох болсон. Албаныхан тэр улс бол манай гуравдагч хөршийн нэг гэж ,ирээд л гэрээ, хэлцэл энэ тэр өрнүүлдэг. Үнэн хэрэгтээ гуравдагч хөрш гэсэн үгийн утга хэр биелж байгаа талаар өнөө хэр бодитой яриа өрнөж байсангүй.

Саяхан даа, хэд хоногийн өмнө Япон улсаас манай улсад суугаа элчин сайд Кидокоро Такүо Тавантолгойн тендертэй холбоотой гомдол шингэсэн үгийг Монголын төрд дайжээ. Тэрээр "Тавантолгойн тендерт эхний ээлжинд 15 консорциум нэр дэвшсэнээс хоёр дахь шатанд зургаан консорциумыг сонгон шалгаруулж авсан. Тэр зургаагийн дунд орсон Япон улс хэзээ хасагдсан нь өнөөдрийг хүртэл тодорхойгүй байна. Япон улс дундаас нь алга болчихлоо шүү дээ. Хятадын Шинхуа групптэй Япон улс хамтарч орж байна гэсэн.

Гэтэл эндээс бас Япон гээгдсэн. Би нарийн явцыг хэлэлцэх байр суурьтай биш хэдий ч хувь хүний хувьд эргэлзэх хэдэн зүйл байна. Орос, Солонгос, Япон зэрэг улсууд консорциумаар нийлээд явж байсан. хоёрдугаар сарын байдлаар Монголоос ямар ч консорциум Тавантолгойн төсөлд орно гэж яриагүй байсан. Гэтэл гэнэт л сая ороод ирлээ. Зургаан консорциумаас гурав болгож шалгаруулахдаа ямар шалгуур баримталсан нь өнөөдрийг хүртэл тодорхой биш байгаа. Мэдээж энэ асуудал бол Монгол улсын Засгийн газрын бие дааж шийдэх асуудал гэдгийг би мэдэж байна. Гэхдээ ойлгомжгүй зүйл их байгаа учраас л ингэж хэлэхээс өөр арга байсангүй" хэмээн хэвлэлд байр сууриа илэрхийлжээ. Хэрийн зүйл дээр сул үг унагаад байдаггүй Японы элчин зүгээр ч нэг хэвлэлийнхэнд хандаагүй нь ойлгомжтой. Өмнөхөн нь Засгийн газар ээлжит бус хуралдаан зарлаж Хятад, Америк, Монгол-Оросын хамтарсан консорциум гэсэн байдлаар Тавантолгойг ашиглах хувилбарыг гаргасан билээ. Гэхдээ энэ хувилбар эцсийн байдлаар батлагдаагүй. Гэвч Монгол улсын Засгийн газрын байр суурь гэдгээрээ том нөлөөтэй харагдах нь тодорхой.

Япон улсын хувьд манай улсын гуравдагч хөршийн нэг. Зах зээлд шилжсэн хэцүүхэн жилүүдэд гараа сунгасан, өнөөдрийг хүртэл дэмжлэг үзүүлсээр ирсэн цөөхөн улсуудын нэг. Гол хандивлагч, донор орон гэж ирээд яривал хоёр улсын харилцаанд онцлохоор хуудсууд олон бий. Бусад гуравдагчуудын хувьд ч өөр өөрийн гэсэн онцлох юмтай түүхийг Азийн Монголтой хамтран бүтээсэн. Гэхдээ хэнд юугаа өгч, хэнээр яаж ашиглуулахаа шийдэх эрх нь Засгийн газарт" байгаа.

Хэнд юугаа өгөхийг эзэн нь мэддэг хуулийн эсрэг хэн ч зогсч чадахгүй. Гэхдээ яагаад ийм шийдвэр гаргаснаа баримт нотолгоотой дэлгэж тавьсан бол улс хоорондын харилцааны асуудалд ан цав гарахгүй байж болно. Нэг нь гомдлын үг унагаж, нөгөө нь таг дуугүй сууна гэдэг улс хоорондын харилцаанд сайнаар нөлөөлөх зүйл биш.

Японы элчингийн дараахан Төрийн өмчийн хорооны дарга хэвлэлээр дамжуулж байр сууриа илэрхийлжээ. Төрийн өмчийн хорооны дарга Д.Сугар "Хөрөнгө оруулагчидтай санал нийлсэн асуудал олон бий. Гүйцээж шийдвэрлэх зүйлүүд ч бас байгаа. Ондоо багтааж, тодруулбал аравдугаар сараас өмнө гол ажлууд нугарчих байх. Сонгон шалгаруулалтад орж байгаа Консорциум дотроос Япон, Солонгосыг яагаад хасчихав гэж ярьж байгаа. Ийм асуудлыг хөндөж тавих үндэслэл бий.

Нэгдүгээрт, баруун Цанхи дээр стратегийн хөрөнгө оруулагч Консорциумыг шалгаруулах ажил албан ёсоор дуусаагүй байна. Засгийн газарт шалгаруулалтын явцыг танилцуулсан. Засгийн газар үүнтэй танилцаад Үндэсний аюулгүй байдлын Зөвлөлөөр оруулсан. Тэндээс гарсан зөвлөмж, чиглэлийг тусгаад буцаад оруулж ирэх үүрэг даалгаврыг бидэнд өгч байгаа. Тийм болохоор баруун Цанхийн тухайд эцсийн шийдвэр гараагүй гэж хэлж болно" хэмээн ярьжээ. Япон хасагдсан гэх шуугианы талаар "АНУ-ын "Пибоди", Хятадын "Шинхуа"- Японы Мицуи" хоёрын нэгдэл болон "Оросын төмөр зам", Япон, Өмнөд Солонгосын компаниуд багтсан том Консорциум байгаа.

Манай ажил зохион байгуулж байсан хүмүүс эдгээр Консорциумд урилга өгөхдөө гол үүрэгтэй газрууд руу нь явуулчихсан юм билээ. Энэ тухайд өөр нарийн тодорхой зүйл бий эсэхийг мэдэхгүй байна" гэж бөөрөнхийлжээ. Тэгэхээр нэг хэнэггүй нөхөр урилга явуулахдаа гол гэж үзсэнд нь явуулаад, бусдад нь явуулаагүй гэсэн дүр зураг гараад ирлээ. Төрийн өмчийн хорооны даргын ярианаас Япон, Өмнөд Солонгосын компаниудыг шалгаруулалтаас хасах үндэслэл байхгүй, цаашид хамтран ажиллах шаардлагатай гэсэн үг анхаарал татаж байна.

Тэгэхээр Тавантолгойн эцсийн дүн яаж гарах нь бас л тодорхой биш байгаа бололтой. Төрийн өмчийн хорооны даргын ярианаас нэг хэсгийг анзаарахгүй өнгөрөх аргагүй санагдсан. Япон элчин Монголын баялгийг манай улсын өндөр технологитой хослуулбал ашигтай хамтын ажиллагаа өрнөх боломжтой хэмээн ярьсан байсан. Гэтэл Төрийн өмчийн хорооны дарга өнгөн дээрээ тэгж ярьчихаад яг хэлэлцээрийн ширээний ард суухаар зүгээр л хөрөнгө оруулъя гэсэн ялгархааргүй санал тавьдаг, өндөр технологи хүлээгээд бүтэлтэй юм болоогүй гэсэн утгатай зүйл ярьжээ.

Хэрвээ үнэхээр ийм байдал анзаарагдсан бол тендерийн шалгаруулалтаас ийм шалтгаанаар хасагдлаа гэсэн тодорхой үндэслэлтэй шалтгааныг гаргаж ирж яагаад болохгүй гэж. Газрын баялаг нэг л удаа ашгаа өгнө, дахин сэргээгдэхгүй. Харин ч баялгаа ашиглуулсан улс экологийн хувьд хохироод үлддэг. Экологи дагасан өөр олон хохирлыг ч хүлээгээд хоцордог. Энэ утгаараа бид өндөр ашигтай, их баялагтай ордоо бодлоготой, ухаалаг, шалгууртай ашиглуулах хэрэгтэй.

Тэгэхээр элдэв шийдвэр гаргачихаад таг дуугүй сууж, нийгэмд буруу ойлголт өгөхийн оронд үнэхээр том шалтгаан байгаа бол тэрийг нь үндэслэлтэй дэлгэчихвэл хаана хаанаа асуудалгүй юм шиг санагдаж байна. Эндээс харахад Япон улсад өнөөдөр ч боломж байгаа гэсэн дүр зураг ажиглагдаж байна. Тэд өндөр технологи дээрээ яг яаж хамтрах талаар тодорхой санал тавьчихвал асуудал хоёр талд ашигтайгаар эргэх нь гэсэн дүгнэлтийг хийж болохоор байна.

Юутай ч стратегийн ордыг ашиглуулах тал дээр стратегийн шийдвэр гарах ёстой. Мэдээж мөнхийн хөрш гэдэг утгаараа ОХУ, БНХАУ байх нь тодорхой. Хятадын хувьд нүүрсний хамгийн том зах зээл, эрчим хүчний нүүрсийг шингээх чадвартай гэдэг утгаараа илүү үзэх үндэслэл бий. Гэхдээ аль нэг улсыг хэтэрхий илүүд үзэж, үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөхөөр хэмжээний уршиг тарихгүй байх нь манай улсын гол бодлогын нэг байх учиртай. Бас гуравдагч хөршийн бодлогоо яг энэ дээр л хэрэгжүүлэх хэрэгтэй.

Гэхдээ мэдээж аль аль талдаа ашигтайгаар. Стратегийн ордуудын жагсаалтыг УИХ баталсан. Тэгэхээр Тавантолгой шиг хэлцэл өрнүүлэх цөөнгүй орд ард нь байгаа гэсэн үг. Эндээс стратегийн ордуудаа стратегийн бодлоготой ашиглуулах, энэ талын бодлого дээр анхааран ажиллах шаардлага урган гарч ирж байгааг анзаарахгүй өнгөрөх аргагүй юм.

Ц.Билэг

Стратегийн орд ба хөршүүдийн сонирхол
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (1)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Уурхайг ашиглачихаад байгалаа яг хуучнаар нь сэргээнэ гэж бүлтрэх юм Яаж тэгж сая сая жилээр бүрэлдсэн тэгээд гол идэвхитэй алт мөнгө зэс зэрэг элементүүдийг нь авчихаад яг хуучнаар нь сэргээх юм бэ? Энэ бол тэнэглэл

2011-08-20 | 12:47:27 | 182.160.29.121 |

Мэдээ
Гадаад мэдээ
Видео