-ЦАГДАА Ц.НЯМДОРЖ ТАЛИЙГААЧИЙН ОХИНД "ХОЁР САЯ ТӨГРӨГ ӨГЬЕ. ГОМДОЛГҮЙ ГЭЭД ХЭЛЧИХ" ГЭЖ БАЙЖЭЭ-

Нийслэлийн хөдөл­гөөнm эргүүлийн цаг­даа, дэд ахлагч Ц.Ням­дорж албаныхаа ма­шин­­тай давхиж яваад хүн дайрсан хэрэг өн­гөр­сөн долдугаар са­рын 24-нд гарсан би­лээ. Тухайн үед түргэн тусламжийн эмч нар хохирогчийг "Үхчихсэн байна" гэж оношлоод хаяад явсан талаар бид сурвалжилж байсан. Азаар мөрдөн бай­цаагч хохирогчийг амьд гэд­гийг мэдэж эмнэлэгт хүргэсэн ч арваад хо­ноод гэмтлийн улмаас нас баржээ. Гэтэл хүн дайрсан цагдаад хол­богдох хэргийг хэрэг­сэхгүй болгож байгаа гэх мэдээлэл ирлээ. Та­лий­гаач М.Энхтөрийн охин Э.Ононтуултай ярилцлаа.

-Ослын дараа бид­нийг эм­нэлэгт очи­ход өөрөө "Аав маань дөнгөж сая ухаан ор­чихлоо. Найд­вар байгаа бо­лолтой" гэж байсан. Гэмтлээ­сээ болоод тэсч чадсангүй юү?

-Аав минь Гэмтэл со­гог судла­лын үндэсний төвд арав хоног эмч­лүү­лээд нас барлаа.

Ерөөсөө л ослоос болж амиа алдсан. Бүх дотор эрхтэн нь бя­царч, арав гаруй хавирга, зүүн хөл нь хугарсан. Тархи нь гэмтэлтэй, аарцаг яс нь хугарсан байсан. Цагдаад дай­руулснаар аавд минь эрүүл эрхтэн үлдээгүй юм билээ. Талийгаач минь өмнө нь цоо эрүүл хүн байлаа. Шинжээчид 100 хувь ослоос болж амиа алдсаныг тог­тоосон.

-Аавыг тань дайрсан цагдаад холбогдох хэрэг ямар ша­тандаа байгаа вэ?

-Тэр хэрэгт намайг хохирогчоор тогтоосон. Улсын ерөнхий проку­рорын дэргэдэх мөрдөн байцаах алба хэргийг өнөөг хүртэл шалгаж дуусаагүй. Нэг зүйлийг онцлоход аавыг минь гарцгүй газраар согтуу гарсан гэх үндэслэлээр буруутгаж, дайрсан цагдааг нь буруугүй гэж үзэж байгаа. Мөрдөн байцаагч Ц.Нямдоржид холбогдох эрүүгийн хэргийг хааж, хэрэгсэхгүй болгох саналтайгаар прокурорт шил­жүүлэхээр бүх баримтаа бүрдүүл­чихсэн. Дөнгөж сая мөрдөн бай­цаагч нь "Өмгөөлөгчтэйгээ ирж гарын үсэг зур" гэж дуудлаа.

-Осол хэдэн цагийн үед гар­сан билээ. Талийгаач үнэхээр согтуу байсан юм уу?

-Өдрийн 12.00 цагийн орчимд осол гарсан. Урьд өдөр аав ээлжтэй хоночихоод хамаатныхаа хүнийг унаанд нь суулгаж өгөхөөр Драгон төвд очсон байна лээ. Драгоны ойролцоох "Хаан бууз"-д хоол идчихээд нөгөө хүндээ "Баяртай" гэж хэлээд салсан байдаг. Тэгтэл л түг хийх чимээ гарч хамаатны хүн маань эргээд хартал аав дай­руулчихсан зам дээр хэвтэж байсан гэсэн. Тэр үед Говь-Алтай явах гэж байсан олон хүн аавыг эрүүл бай­сан гэж ярьдаг. Ослын дараа эмнэ­лэгт байхад нь Улсын ерөнхий прокурорын дэргэдэх мөрдөн бай­цаах албаныхан аавын цусыг шинжилгээнд явуулсан юм би­лээ. Шинжилгээгээр аавыг согтуу байсан гэж тогтоосон гэсэн. Гэхдээ цагдаа нар юуг ч яаж ч өөрчилсөн чаддаг л байхгүй юу. Дарга нар нь хэдэн удаа утас цохиход л асуудал шийдэгдэх биз. Ингэж л хардаж байна.

-Аав тань цагдаагийн бай­гуул­лагад ажиллаж байсан гэл үү?

-Хил хамгаалах ерөнхий газарт ажиллаж байгаад тэтгэвэртээ гар­сан. Говь-Алтай аймагт амьдарч байтал ээж маань элэгний хав­дартай болоод хоёр жилийн өмнө нийслэлд нүүж ирсэн. Тэгээд аав маань нэг байгууллагад ээлжийн ажил хийх болсон.

-Ямар шалтгаанаар цагдааг буруугүй гэж үзээд хэргийг нь хаах гэж байгаа юм бол. Гарц­гүй газар ч гэлээ хурдаа саа­руулах боломж байгаагүй юм болов уу?

-Ерөөсөө л цагдаа болохоор хэргийг нь хааж байгаа байх. Гарц­гүй газар ч жолооч тормозоо гиш­гэх ёстой юм билээ. Ослын газрын зурагт ямар ч тормозны мөр байх­гүй. Гэтэл хавтаст хэрэгт тормоз гишгэсэн гэх үндэслэлээр зөвтгөсөн байгаа.

-Осол гарсны дараа цагдаа нар замын хөдөлгөөнийг удаан хугацаагаар хаачихсан гэдэг юм билээ.

-Хүн ерөөсөө ойртуулахгүй байсан гэсэн. Тэнд байсан хүмүүс зураг авах гэтэл хориглоод байсан гэсэн. Хүмүүс "Наад хүнээ эмнэлэгт хүргээч" гээд байхад "Бидэнд тийм эрх байхгүй" гээд хоёр цаг шахам ослын газарт хэвтүүлсэн байдаг. Шууд эмнэлэгт хүргэсэн бол яах ч байсан юм билээ.

-Тухайн үед осол гаргасан цагдаа эрүүл байсан болов уу?

-Шүүхийн шинжилгээгээр эрүүл л байсан гэдэг юм билээ. Гэхдээ тэр өдөр би тэр хүнтэй уулзаагүй. Орой нь Улсын ерөнхий прокурорын дэргэдэх мөрдөн байцаах албанд очиход нүүр нь улайчихсан хүн л сууж байсан.

-Тухайн үед болсон явдлыг мэдээлснээс хойш Улсын ерөнхий прокурорын дэргэ­дэх мөрдөн байцаах алба­наас "Эх сурвалжаа хэл. Хаанаас мэдээлэл авсан бэ" гэх мэтээр байцааж байгаа. Хэргийн газарт байсан гэр­чүүдээс мэдүүлэг авсан юм болов уу?

-Болсон явдал нь тодорхой байхад хэн, хаанаас мэдээлэл авсныг асуугаад байгаа нь утгагүй л дээ. Тэнд байсан ямар ч хүнээс гэрчийн мэдүүлэг аваагүй. Зөвхөн танай сонинд гарсан нийтлэлийн дагуу л байцаагаад байгаа юм шиг байна лээ. Уг нь тэнд манай нут­гийн олон хүн байсан.

-Таныг хохирогчоор тог­тоос­ноос хойш олон удаа мэдүү­лэг авсан уу. Мөрдөн бай­цаагч байцаалт авахдаа нэг талд үйлчилж байгаа нь ан­заарагдсан уу?

-Эхэндээ загнаж зандраад л байсан. Ажил хийж байгаа хүн аль аль талдаа л тэгж ханддаг биз гэж ойлгосон.

-Ослын дараа Ц.Нямдоржтой холбогдоход "Та нарт энэ хэрэг хамаагүй. Хохирогчтой уулзаж л таараа" гэж байсан. Өөртэй чинь уулзаж уучлалт гуйсан биз дээ.

-Одоо ч тийм хандлагатай бай­гаа. Ял авахгүй нь тодорхой учраас тэгж ханддаг биз. Надтай нэг л удаа уулзсан. Тэгэхдээ "Танай хүн өөрөө орж ирээд дайруулсан" гэсэн утга­тай зүйл яриад байсан. Аав минь галзуу хүн биш, машины урдуур юу гэж орж дайруулах вэ дээ. Угаасаа цагдаа нар дуут дохиогоо ханги­нуулаад яаж давхидаг билээ. Тухайн үед болсон явдлын хүмүүс ерөнхийдөө төсөөлж байгаа байх.

-Нэг удаа уулзахдаа цагдаа нь өөрөө ирсэн үү. Эсвэл та хөөцөлдөж байж уулзсан уу?

-Аавыг эмнэлэгт байхад хоёр, гурав ирсэн гэсэн. Дандаа намайг эзгүй байхад очсон байсан. Ажлын­хан нь "Хэрэгтэй эм, тариа байвал хэлээрэй" гэсэн. Аавын бие улам муудаад сандрахдаа тэдэн рүү утсаар ярих гэтэл Хөдөлгөөнт эргүүлийн газрынхан дарга, цэрэг­гүй утсаа авахаа больчихсон. Ц.Ням­­дорж хүртэл "Би ч гэсэн хохирсон хүн. Завгүй" гээд утсаа шидчихдэг болсон. Аавыг нас барс­ны дараа оршуулгынх нь үеэр огт харагдаагүй. 21 хоногийг нь өнгөрөөсний дараа хөөцөлдөж байж уулзсан. Аавыгаа алдчихаад үнэхээр хэцүү байсан учраас л уулзаач гэж гуйсан хэрэг. Ээж маань элэгний хорт хавдартай. Бие нь маш муу байгаа. Би хоёр оюутан дүүтэй. Ерөнхийдөө аав, бид хоёр л амьдралаа авч явдаг байсан. Ц.Нямдорж бидний амьдралын байдлыг мэдчихээд над руу "Хоёр сая төгрөг өгье. Гомдолгүй гээд хэлчих" гэж мессеж бичиж байсан. Би аавынхаа амийг хоёр сая төг­рөгөөр үнэлэхгүй нь тодорхой шүү дээ. Гэтэл өмгөөлөгч нь хоёр сая төгрөг аваад гомдолгүй гэхгүй бол та нар юу ч авч чадахгүй шүү гэсэн утгатай зүйл хэлээд загнаж ч бай­сан. Одоо бодоход өмгөөлөгч нь хэрэг хаагдахыг урьдчилаад мэд­чихсэн байж.

-Ц.Нямдорж ажлаа хийж бай­гаа юу?

-Хийж байгаа. Ц.Нямдорж аж­лаа хийж байсан гэх шалтгаанаар энэ хэргийн хариуцагчаар Нийс­лэлийн хөдөлгөөнт эргүүлийн газар та­тагдсан. Ц.Нямдоржийг хүн дайр­сан учраас ажлаас нь чөлөөлөх үндэслэл байдаггүй бо­лолтой. Захиргааны арга хэмжээ ч авдаггүй юм билээ. Одоо бүр хохи­рогч тал нь буруудаад хоцорч байна. Айлын мал дайрсан бол хариуцлага хүлээдэг биз дээ. Гэтэл хүний алтан амь хөнөөчихөөд буруугүй болж байгаад гомдоод барахгүй байна. Ээж байнга үй­мэрч, бие нь мууддаг. Ц.Нямдорж монгол хүн байна даа. "Санаанд­гүй дайрчихлаа. Уучлаарай" гээд оршуулганд нь оролцоод ярьж хөөрөөд явсан бол элэг дэвтэх байсан. Д.Нямдорж миний аавыг дайрч алчихаад зүгээр ажлаа хийгээд явж байгаа нь "Цагдаа хүн алж болдог юм байна. Цагдаа давуу эрхтэй байдаг" гэсэн ойл­голтыг өгч байна. Намайг болсон явдлыг ярихаар Нийслэлийн хө­дөлгөөнт эргүүлийн газраас гомдол мэдүүлдэг. Ц.Нямдорж албан тушаалаа ашиглаад байгаа юм уу, яагаад ийм тоомжиргүй байгааг ойлгохгүй байна.

-Нэгэнт хэргийг нь хаахаар бол яах вэ. Өмгөөлөгч чинь ямар зөвлөгөө өгч байна вэ?

-Бүх нотлох баримт нөгөө талд гарчихаад байгаа. Хэрэг хаагдвал өмгөөлөгч маань Иргэний шүүхээр заргалдана гэсэн. Ядаж оршуулгын зардлыг нь нэхэх байх. Би аавыгаа мөнгөөр үнэлмээргүй байна. Гэтэл шударга ёс үйлчлэхгүй байхад амьдралаа бодоод иргэний шүү­хэд хандахаас өөр зам алга. Үнэн шударга зүйл байдаггүй юм байна. Гэхдээ тэр хүн ямар нэг байдлаар шийтгэлээ авна биз. Ядаж бурхан шийтгэлээ оноох нь гарцаагүй.

-Нийслэлийн хөдөлгөөнт эргүүлийн газраас танай гэр бүлийнхэнтэй уулзсан уу?

-Нэг удаа 200 мянган төгрөг өгсөн.

-Аавыг тань түргэн туслам­жийн эмч нар амьд байхад нь "үхчихэж" гээд хаяад явж байсан. Энэ талаар Яаралтай түргэн тусламжийн төвийн даргаас асуухад "Тэр ар гэ­рийнхэн нь мэдрэл муутай юм уу. Яасан их амбицтай хү­мүүс вэ" гэж уурлаж байсан. Эмч нартай холбогдсон уу?

-Хоёр эмч үзээд хоёулаа "Нас барчихсан байна" гэсэн шүү дээ. Тэдний үхсэн гээд хаяад явсан аав маань арав хоног амьдарсан. Тэр хоёр эмчийн талаар Эрүүл мэн­дийн яаманд гомдол гаргасан. Мөн Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газарт хандсан. Өнөөг хүртэл хариу алга л байна. Ослын дараа дуудлага өгчихөөд хүлээж байхад тэр хавиар 103-ын машин явж таарсан гэсэн. Цагдаа нар тэр машиныг зогсоогоод эмчид нь аавыг үзүүлтэл "Нас барчихсан байна" гээд хаяад явчихсан гэсэн. Тэгээд байж байтал дуудсан эмч нь ирсэн юм билээ. Даваабаяр гэдэг эмч ирээд мөн л "Үхчихсэн байна" хаяад явчихсан. Түргэн туслам­жийн машины жолооч гэрчийн мэдүүлэг өгөхдөө "Миний бодлоор амьд юм шиг санагдаад байсан. Амьд юм биш үү гэхэд "Үхчихсэн байна" гээд байсан" гэж ярьсан байдаг.

-Тэгээд хэзээ нь амьд гэдгийг мэдсэн юм бол?

-Ослоос 2-3 цагийн дараа Ул­сын ерөнхий прокурорын дэргэдэх Мөрдөн байцаах албаныхан ирэ­хэд аавын гар хөдөлж байсан гэдэг.

Б.ЦЭЦЭГДЭЛГЭР