Архив ангилал

-Гуч шахам жил “түргэнд” явахад юу эсийг үзэхэв дээ. Манай төв 80 жолоочтой. Өдөртөө 20 жолооч гарч байна. Түүнээс цөөхөн нь сувилагчтай. Голдуу сувилагчгүй явж байна. Тэгээд гэртээ төрсөн, гудамжинд янз бүрийн осолд өртсөн, зодоон цохион хийж шархтсан, бэртсэн хүмүүстэй таарна.

Тэр бүхэнд эмч ганцаараа тусламж үзүүлэхэд төвөгтэй байдаг. Толгой нь хагарсан хүн дээр очлоо гэхэд газар дээр нь оёо хийх болно. Цус нөж болсон бээлийгээрээ эмийн саваа ухаад байж болохгүй. Жолооч л эм, боодлыг нь авч өгч, тариаг нь соруулна шүү дээ.

Түргэнд ажиллах хугацаандаа арав гаруй хүүхэд эх барихад тусалсан. Энэ жил гэхэд би гэртээ төрсөн гурван тохиолдол дээр орлоо. Дөнгөж сургууль төгссөн залуу эмчтэйгээ хамжаад эх бариж авсан. Дараа нь гэртээ төрсөн хүн дээр очсон. Найман сартай жирэмсэн эх, хяналтанд ороогүй байж байгаад гэртээ төрсөн байлаа.

Хүүхэд нь буруу байрлалтай байгаад, төрөхдөө гулгаад эхийнхээ бөгсөн дор нь орсныг нь мэдэхгүй дарчихсан байсан. Нөгөөхөөс чинь залуу эмч айгаад авч чаддаггүй. Тэрийг мань мэт л авч байгаа юм чинь. Гудамжинд согтоод унасан, нас барсан улсуудад хамгийн түрүүнд жолооч хүрнэ.

Яваад очиход гайгүй байгаасай, ямар байгаа бол гээд санаа зовно. Осол аваарь болсон бол хэдэн хүн, яасан бол гээд л стресстэй ажил даа.

-Бараг л асрагч сувилагчийн ажил хийдэг юм байна. Анхан шатны тусламж үзүүлэх сургалтад хамрагддаг уу?
-Тэгэж хэлэхэд хэтрүүлсэн болохгүй. Бидний ажлын нөхцөл хүнд. УЗН, гадаадын олон байгууллагаас зохион байгуулсан сургалтад хамрагдаж байсан. Эмчид тусаллаа гээд цалин мөнгө нэмэгдэхгүй. Уг нь сургалтад хамруулан мэргэшүүлээд, цалин нэмнэ гэсэн яриа байдаг ч хэрэгжихгүй өдий хүрсэн.

-Бас халдвар авах эрсдэлтэй ажил юм аа?
-Халдвар авах боломжтой. Халдвартын түргэн тусламж гэж тусдаа байгаа. Тэд богиносгосон цагтай, хүнд нөхцөл гээд авч байгаа цалин биднийхээс өндөр. Гэхдээ биднийг очоод халдвартай гэдгийг нь оношлосны дараа халдвартынхан очдог.

Тэд онош нь тодорхой болсон өвчтөн дээр өөрсдийгөө хамгаалах бэлтгэлтэй очиж байгаа юм. Гэтэл манай эмч халдвартай гэдгийг нь тогтоогоод, тэнд ямар нэг хамгаалалтгүй ажиллаад гарч ирээд миний хажууд сууна. Ингэхэд агаар дуслын замаар ямар ч өвчин халдах боломжтой.

-Ийм тохиолдолд түргэний машиныг ариутгадаг биз дээ?
-Машинаа арчиж цэвэрлэх нь жолооч нарын үүрэг. Өөрсдөө хлораминаар угаана шүү дээ. Өөр ариутгах зүйл байхгүй. Нүцгэн гараараа угаадаг байсан бол одоо харин бээлий өгч байна. Ийм үед гар, хуруу шалбархай бол халдвар авна. Вирусын халдвар цусаар дамжаад орохыг үгүйсгэх газаргүй.

Машин дотор шархадсан хүмүүсийн цус, нөж гоожно. Зарим нь бөөлжинө. Өтгөн, шингэнтэйгээ хутгалдсан хүн ч тээнэ. Ингэлээ гээд дараагийн дуудлагад бохир машинтай явж болохгүй, хурдхан шиг цэвэрлээд л гарна. Муудаж үнэр орсон шарил тээнэ. Үнэр нь арц, хүж шатаагаад, агааржуулагч цацаад ч гардаггүй юм байна лээ.

-Түргэний жолооч нар ямар цалин авдаг вэ?
-Төрийн үйлчилгээний албан хаагчийн сүлжээгээр цалинждаг. Бид уг нь эрүүл мэндийн ажилтан шүү дээ. Гэтэл тэр ангилалд оруулдаггүй. Өглөө даргыгаа хүргэж ирээд, өдөртөө ойр зуурын ажилд яваад, ихэнх цагаа сонин уншиж өнгөрөөдөг даргын жолооч нартай л адилхан 200 гаруй мянган төгрөгний цалин өгдөг.

Гэтэл бидний хийдэг ажил өөр. 8-10 давхараас насилктай хүн буулгах боллоо гэхэд жолооч гараа эвхээд сууж болохгүй. Өвлийн хүйтэнд уулын орой дээр буусан айлд хүрэх гэж гулсна, шарвана. Болохгүй бол насилкаа аваад алхана шүү дээ. Энэ мэт үнэлэгдээгүй хөдөлмөрөө үнэлүүлмээр байна.

Нарийн ярих юм бол эрүүл мэндийн салбарын ажилчид дайны талбар дээр байгаатай ялгаагүй. Ар тал бат бэх байж дайнд ялна шүү дээ. Эмнэлгийн цахилгаанчин гээд байна. Тэр эмнэлэгээ цахилгааны сааталгүй байлгаж гэмээнэ ажил хэвийн, мэс засал амжилттай болно биз дээ.

-Өнөөдөр нийслэлчүүдийн яаралтай түргэн тусламжид хэдэн машин үйлчилж байна вэ?
-Улаанбаатарт Монгол улсын хүн амын 50 хувь амьдарч байна. Намайг 1990 онд ЯТТТ-д ажилд ороход 450 гаруй машинтай байлаа. Гэтэл өнөөдөр 30 гаруй машинтай байна. Парк шинэчлэл хийгддэггүй. Тэгээд байгаа машинаа ээлжээр барисаар байгаад хэцүүдүүлдэг. Түүнийг засаж сэлбэдэг селесариуд тогтвор суурьшилгүй.

Чадвартай селесарь хүн өдөртөө 200 мянган төгрөгний ажил хийдэг, юм байна. Гэтэл тийм мөнгийг cap ажиллуулаад өгнө гэхээр хүн яаж тогтох вэ дээ. Нэг машиныг гурван жолооч ээлжлээд барьж байна шүү дээ. Ингэж явсан машин эвдрэхээс яахав.

Машин эвдэрвэл мань мэт нь селесарьтайгаа нийлээд засах гээд орчихно. Нойргүй хоносон хүн тэгээд ядарна шүү дээ.

-Ийм цөөхөн тэргээр энэ олон хүнд яаж хүрч үйлчилдэг юм бол?
-Манай байгууллага үйлчилгээгээ хүнд ойртуулахын тулд Баянзүрх дүүрэгт нэг салбар нээж байна. Удахгүй Сонгинохайрхан дүүрэгт салбар нээнэ. Салбар нээхээр машин хүрэхгүй болж байна л даа. Зарим ойрын дуудлагад хувийн машиныг түрээсээр явуулж эхэлсэн. Төр засаг энэ асуудлыг шийдээд өгч болмоор л юм даа.

-Түргэний жолоочийн ажлыг ямар нөхцөлтэй гэж үздэг вэ?
-Нойргүй хонодог, 24 цагаар ажилладаг гэдгээрээ хөдөлмөрийн хүнд нөхцөлд орох боломжтой. ДЭМБ-ын судалгаагаар ээлжийн ажилтай, нойргүй хонодог хүмүүс хавдар өвчнөөр өвчлөх магадлал өндөр, бараг 90 хувьтай байдаг нь тогтоогджээ. Биднийг хүнд нөхцөлд хөөцөлдөж оруулахгүй байна. Ажил хүнд болохоор эмч нар ч тогтдоггүй.

1-2 жил ажиллаад л яваад өгдөг. Анхнаасаа ажиллаад сурсан бидний хэдэн жолооч л үлддэг. Өнгөрсөн жил 10 гаруй залуу жолооч орсноос 30 хувь нь гараад явсан.

-Эрүүл мэндийн салбарын үйлчилгээний ажилтны улсын зөвлөлгөөн болж байна. Ямар асуудал шийдээсэй гэж хүсэж байна вэ?
-Энэ зөвлөгөөнөөс товчхоноор гурван асуудалд хариу өгөөсэй гэж хүсэж байна. Одоо манай төв улсын хүн амын талаас илүү хувьд нь үйлчилж байгаа учраас улсын хэмжээний ЯТТТ гэдэг статустай болмоор байна. Дараагийн асуудал бол дээр дурьдсан үнэлэгддэггүй хөдөлмөрөө үнэлүүлмээр байна. Тэгээд хөдөлмөрийн хүнд нөхцөлд ормоор байна. Энэ чуулган бидэнд үгээ хэлэх боломж олгоно гэдэгт итгэж байна. Ийм чуулган зохион байгуулж байгаа МЭМАҮЭХ-д их баярлаж байна.

-Цалин муутай гэлээ, чухам хэдэн төгрөгний цалин авч байна вэ?
-Хамгийн олон жил ажилласан нь 239 мянган төгрөгний цалинтай. Хөдөөгийн эмнэлгийн жолооч ч ялгаагүй шүү дээ. Ганц тэргээрээ хамаг ажлаа амжуулдаг. Тэд та нар бидэнд төвлөрсөн хот газар, олуулаа ажиллаж байгаа та нар асуудлаа тавиач, нэгдэе гэдэг.

Айл гэрийн тэргүүн ийм хэмжээний цалингаар амьдралаа авч явна гэдэг хэцүү. Илүү цагийн мөнгийг өмнө нь хоёр дахин нэмэгдүүлэн тооцож өгдөг байсан чинь МХГ-аас шалгаад 1.5-аар нэмэгдүүлэн бодох хэрэгтэй гэсэн байна лээ. Нөхөн амраадаг газрууд тэгж болно.

Харин бид бол байнга ажиллаж байна. Амралтын, баяр ёслолын өдөр ч ажилладаг. Шөнийн нэмэгдэл бүр байхгүй болсон байсныг сая бид хамтын гэрээндээ оруулж өгсөн. Шөнө ажилласан бол нэг цагийн нэмэгдэл авна гэж.

-Та нарт орлогоо нэмэгдүүлэх өөр ямар арга байдаг вэ?
-Манай жолооч нар нойргүй хоноод маргааш нь хувийн тэрэгээр халтуур хийдэг. Нойргүй хоносон, ядарч байна гэж хэлж чадахгүй. Амьдрахын төлөө бүгд тэгж явж байна. Манай гэр бүлийн хүн цэцэрлэгийн туслах багш хийдэг. 200 гаруй мянган төгрөгийн цалинтай. Хоёр оюутан, нэг ЕБС-ийн хүүхэдтэй. Би тэднийгээ өөр шигээ хүн болгохгүй юмсан гэж зүтгэж байна.

Эх сурвалж: “Хөдөлмөр”