2011-11-03“Хэний хэн бэ?” булангийн зочноор УИХ-ын гишүүн “Фортуна” Н.Батбаярын охин Б.Жаргалан уригдлаа.
Эмээ өвөөгийн амин охин гэдэг утгаараа тэдэнтэйгээ Москвад чамгүй олон жил амьдарч байгаад ирсэн Б.Жаргалан айлын том охин. “Америкийн топ 10″ сургуулийн аль нэгэнд нь орохгүй бол явцгүй шүү” гэсэн аавынхаа “хатуу” сануулга дээр дөрөөлж Колумбын их сургуулийг дүүргэсэн тэрээр аавынхаа шадар туслагч.
Нью-Иоркт байхдаа “Айвенхоу Майнз”-ын Фрийдландын “но”-г илчилж, нутаг руугаа чимээ өгч байсан Б.Жаргалан Гэнэтийн ашгийн татварын хуульд хувь нэмрээ оруулаад авсан нэгэн. Мөн урлагаар дамжуулж нийгэмд нөлөөлөхийг чухалчилдаг тул аль хэдийнэ “Xanadu” арт галерейгээ нээсэн аж.
-Ганц дүүтэй айлын том охин Жаргалангийн бага нас яаж өнгөрсөн бэ? Москвад 7-р анги хүртлээ сурсан гэсэн?
-Дүү бид хоёр багаасаа биеэ даачихсан. Ээж, аав хоёр их ажилтай болохоор бусад хүүхдийн ээж аав шиг үргэлж хоол цайгаа хийгээд, үлгэр уншиж өгөөд байдаггүй байсан. Тийм болохоор жаахан гомддог байсан л даа. Гэхдээ нөгөө талаар бид хоёртой том хүмүүс шиг харьцаж, шийдвэр гаргахдаа зөвлөгөө авдаг харьцангуй чөлөөтэй гэр бүл байсан.
Одоо бодоход тэр нь зөв байж гэсэн дүгнэлтэд хүрээд байгаа. Монголд анх Орос 2-р сургууль гэж нээгдэж байхад 1-р ангид орж байсан. Харин Оросууд нутаг буцаад эхлэнгүүт сургууль маань хаагдчихсан. Тэгтэл өвөө мааньч худалдааны төлөөлөгчөөр Москвад ажиллах томилолт авч би эмээ, өвөөтэйгээ хамт Москвад шилжиж сурсан.
Харин 7-р ангидаа буцаж ирээд Орос 14-р сургуульд орсон. Тэр үед манай сургууль цөөхөн монгол хүүхэдтэй, коллектив багатай байсан болохоор хичээлдээ суучихаад л буцаад харьчихдаг байсан. Тэр утгаараа монгол сургуульд сурсан бол илүү гоё дурсамжтай байх байсан болов уу гэж боддог юм.
-Том болсон хойноо аав ээж дээрээ ирсэн охинд асуудал гардаг байв уу?
-Буцаж ирснийхээ дараа нэг хэсэг ээж аав хоёроосоо жаахан бишүүрхсэн тал бий. Аав ээж хоёрыг Москвад байхад нь төрсөн болохоор эмээ өвөөгийн хүүхэд байсан. Сургуульд орчихоод хэсэг хугацаанд ээж аав дээрээ байж байгаад Москва яваад ахиад л эмээ өвөөтэйгээ амьдарч байгаад ирсэн.
Тэр утгаараа би биеэ даасан, том хүүхэд болчихоод гэртээ ирсэн учраас аав ээжтэйгээ чөлөөтэй, найзууд шиг л харьцдаг байлаа. Хүмүүжлийн тухайд эмээ өвөө дээрээ өссөн юм чинь нөлөө нь байлгүй яахав. Төлөвшилд бол ээж аав хоёр хамгийн их нөлөөлсөн.
Хэдийгээр хорин дөрвөн цагийн турш үргэлж хамт байдаггүй, өөр газар байсан ч гэсэн ноён нуруу нь ээж аавтай л хамт явж байгаа шүү дээ. Аав бид хоёрын характөр адилхан. Асуудлыг хүлээж авч байгаа байдал нь ч төстэй сонирхол ч ижил. Тэгэхээр яах ч аргагүй дотно харьцаа үүсчихдэг юм билээ.
-Өөрөө ээжийнхээ аав ээжтэй илүү ойр өссөн юм байна. Аавын чинь ээж Мөнхөө гуайг Монголд мэдэхгүй хүн байхгүй?
-Манай аавын тал их олуулаа өссөн өнөр бүл, Тэгээд ч тэр үү аавынхаа ээж, аавтай тийм дотно биш. Ээжийн тал цөөхүүлээ болохоор тэр эмээ өвөөтэйгээ илүү амь. Мөнхөө эмээ бол их чанга хүн л дээ. Олон хүүхэд өсгөөд гэр бүлээ авч яваад хажуугаар нь карьераа авч явна гэдэг амар биш.
-Ингэхэд Колумбын их сурахыг аав чинь санал болгосон уу? Өөрөө зорьж сонгов уу? Манайхны тэр бүр сураад байдаггүй сургуульд сурахад бэрхшээлтэй нь юу байв?
-Арван жилээ төгсөж байхад аав ээж хоёрын надад “Чи Америкийн топ арван сургуулийн нэгэнд орохгүй бол явцгүй шүү” гэж хэлж, хатуу шаардлага тавьсан. Би ч интөрнөтээр баахан сургууль хайж байгаад 6,7 сургууль руу өргөдлөө явуулаад тэр бүх сургуулиас зөвшөөрсөн хариу авсан.
Колумбын их сургууль угаасаа сайн сургууль. Гол нь Нью-Иоркт байна гэхээр бүр сонин санагдсан. Тэгээд л Колумбын их сургуулийг сонгосон. Нэг их бороотой өдөр ээжтэйгээ хамт очиход маш том сургууль угтаж билээ. Тэр үедээ хаана хүрээд ирчихвээ гээд жаахан ойлгож өгөхгүй байсан.
Дараа нь хойд Америкдаа томд орох эртний стильтэй номын санд нь ороод л шүтсэн. Бэрхшээлийн тухайд гэвэл тэнд сурч байгаа бүх хүүхдүүд шилдэг, бүгдээрээ л асар их юм мэддэг. Би арван жилд байхдаа багш юм асуухад бүгдийг нь л мэддэг нэг ёсондоо шилдэг нь байж байгаад бөөн шилдэг хүүхдүүдийн дунд ороход анхандаа жаахан хэцүү л байдаг юм билээ.
Өөрийгөө голох янзтай. Төгсөх жилдээ бол өөр болж ялгаа ч арилсан.
-Чамайг Америкт сурч байхдаа “Айвенхоу Майнз”-ын Фрййдландын “но”-г илрүүлсэн гэх юм билээ?
-Фрийдландын нэг хөрөнгө оруулагчдын уулзалтан дээр тавьсан илтгэлийг сонирхож байтал нэлээд сонин сонин зүйлүүд хэлсэн байсан л даа. Тэгээд тэр илтгэлийг Монгол руу орчуулсан. Өмнө нь Америкийн нөлөө бүхий санхүүгийн сэтгүүл дээ Фрийдландын талаар асуудалтай нийтлэл гарсныг уншиж байсан. Фрийдландын тухай нийтлэл бичиж “Өдрийн сонин”-д гаргаж байсан юм.
Ер нь хүн болгонд янз бүрийн “но” байдаг. Гэхдээ Фрийдландын чадварлаг зүйл нь юу вэ гэхээр Дэлхийн уул уурхайн салбарын дунд Монголд тийм том орд газар байдаг юм байна шүү гэдгийг рекламдаж чадсан. Бид энд юугаа ч мэдэхгүй сууж байсан болохоос тэгж чадаагүй.
Фрийдланд гадуур зөндөө ярьсны үр дүнд Монголд зөндөө олон хөрөнгө оруулагчид ирж байна. Тэрэнд нь баярлах хэрэгтэй.
-Гэнэтийн ашгийн татварын хуульд өөрийн чинь санаа оноо багагүй бий гэсэн байх аа?
-Аав сүүлийн жилүүдэд зэсийн үнэ өсөх хандлагатай байна аа. Бид нар тэндээс үр шимийг нь хүртэх хэрэгтэй гэсэн санаа гаргасан. Тэгээд хоёулаа ярилцаж байгаад, би судалгааны шинж чанартай зүйлүүд дээр нь ажиллаад хуулийнх нь танилцуулгыг бичсэн.
Энэ дээр нэг зүйл хэлэхэд би саяхан Баабарын нэг нийтлэлийг уншсан. Тэгсэн чинь тэнд “Компьютер дээр хөзөр ч тоглож барахгүй зарим нэгэн этгээдүүд интернет дээр Лондонгийн металлын бирж дээр зэсийн үнэ тэнгэрт хальж байгаа гэдэг сургийг сонсоод, баярхаад байнаа” гэсэн өгүүлбэр байгаа байхгүй юу.
Гэнэтийн ашгийн татварын хулуь 5-р сарын 12-нд батлагдсанаас хойш Монгол улсын төсөвт нийт 120 орчим тэрбум төгрөг хуримтлагдчихаад байгаа. Хэрвээ тэр хууль байгаагүй бол 120 тэрбум төгрөгний чинь тал нь ноогдол ашиг гэдэг утгаараа Орос руу явчих байсан.
Нөгөө жаран тэрбум нь Эрдэнэтдээ үлдээд алга болчих байхгүй юу даа. Гэтэл тэр мөнгийг наад зах нь хүүхдийн мөнгө болгоод ард иргэддээ хүртээчих гээд байна ш дээ. Тэгэхээр тийм хаа хамаагүй ярьж байгаа нь утгагүй санагдсан. Эдийн засагчид түүхий эдийн үнийн өсөлтийн талаар прогноз хийх явдал байлгүй яахав.
-Тэгэхээр яах аргагүй аавынхаа ажил хэргийн хамтрагч нь юм байна. Ааваасаа сурах ч юм бишгүй л байдаг байлгүй?
-Бид хоёр мэргэжил сонирхол нэртэй гэдэг утгаараа их ярилцдаг. Бие биенийхээ зөвлөгөөг авдаг. Сүүлийн сонгуулийнх нь компанит ажилд ч нэлээд ажилласан. Тэгснээрээ би ч бас өсөх боломжтой болж байгаа. Аавдаа өөрийнхөө зүгээс чадах ядахаараа туслахыг боддог.
Манай аав санаа гаргахдаа их сайн. Бусдаас өөрөөр сэтгэж, өөр гарц олж чаддаг. Тэр утгаараа аавыгаа шүтдэг.
-Аав тань нэлээд хөдөлгөөнтэй хурц үгтэй хүн. Телевизээр тийм дүр төрхийг нь харах ямар вэ?
-Би аавыг зурагтаар харахаасаа жаахан ичээд байдаг юм. Яагаад гэхээр аягүй хурдан яриад дуржигнуулчихдаг. Толгой нь их хурдан ажилладаг гэсэн үг л дээ. Болж бүтэхгүй зүйлийг харвал дуугай өнгөрдөггүй, үзэл бодолдоо хэтэрхий үнэнч тууштай хүн.
-”Xanadu” арт галерейн захирал гэсэн. Яагаад урлаг руу хальтарчихав?
-Ээж аав хоёр уран зураг их цуглуулдаг. Тийм л орчинд өссөн. Тэгээд Нью-Иоркт очсон чинь баахан музей, галерей. Тэр болгоныг үзэж, харж сонирхож яваад Монголдоо ирэхэд тодорхой хэмжээгээр тиймэрхүү зүйлүгүйлэгдэж эхэлсэн. Манайд авьяалсаг уран бүтээлчид байгаа ч орон зай, орчин галерей нээө гэж бодсон.
“Занаду” гэж нэрний тухайд Хубилай хааны зуны их өргөө. Тэндээ Хубилай хаан урлагийи үнэт бүтээлүүдийг цуглуулж, уран бүтээлчдийг дэмжих зүйл их хийсэн гэсэн домог байдаг. Алтны дэргэдэх гууль шарладаг гэгчээр олон уран бүтээлчидтэй хамтарч ажиллаж байгаа болохоор зураг зурж эхэлдэг юм уу гэж бодох болсон.
Нийгэм рүү хандсан, асуудал хөндсөн бүтээл хийх юмсан гэж бодож байгаа. Ер нь урлагийн боловсрол хүмүүсийг илүү их нийгмийн идэвхитэй, иргэний үүргээ ухамсарласан, ёс суртахуунтай болгох боломжтой гэж үздэг. Манай галерей ч энэ бүхэнд хувь нэмрээ оруулна гэдэгт найдаж байгаа.
-Санхүүгийн хувьд аав ээжээсээ хэдэн хувийн хараат вэ? Эсвэл бүр биеэ даачихсан уу?
-Өмнө нь туслалцаа хүсдэг байсан. Цаашдаа бүр мөсөн хараат бус болно гэж бодож байгаа. Гэхдээ манай Монголын нөхцөлд залуу хүнд наад зах нь байр авчих боломж алга л байгаа шүү дээ. Хэн ч гэсэн ээж аав руугаа л ханддаг болохоор асуудалтай л даа.
-Дүүг чинь Бостоны их сургуульд сурдаг гэж сонссон юм байна?
-Дүүг маань Хулан гэдэг. Бостоны их сургуульд Олон улсын харилцаагаар сурсан. Солилцооны журмаар Англид сурч Тони Блейрийн намд дадлага хийсэн. Т.Блейртэй зургаа авахуулсан, сурах юм их байна гээд ярьж байсан. Угаасаа нийгмийн идэвхитэй л дээ.
Дүү бид хоёр насны зөрүү цөөнтэй болохоор яг л найзууд шиг байдаг. Заримдаа би дүүдээ загнуулна шүү.
-Хувцасныхаа сонголтыг гадны орнуудаас хийдэг үү? Яг одоо хэд дэх машинаа унаж байна?
-Залуус бид хоёр, гурван мянган доллараар костюм аваад өмсөөд байхгүй нь ойлгомжтой. Тэгэхээр байнга хэрэглээд байдаггүй болохоор Dior, Dolce and Gabbana-д дуртай гээд байх нь хаашаа ч юм бэ. Ерөнхийдөө өвөрмөц деталь оруулсан зүйлд дуртай.
Жолоо бариад удаж байна. Анх жолооч болоход ээж аав хоёр Соната авч өгсөн. Үерхэлдээ үнэнч болохоор тэр машинтайгаа л байгаа.
Эх сурвалж: “Монголын нэг өдөр”
