“Попс”, “Сачмо” гэх мэт олон хоч нэрээрээ алдартай, Луис Армстронг (Louis Armstrong, 1901/08/04 – 1971/07/06) бол 20-р зууны хөгжим, урлагийн түүхэнд арилшгүй мөрөө үлдээсэн, ялангуяа жааз хөгжимд хувьсгал хийсэн гавьяатан билээ. Зүгээр л захын нэг урлаг судлалын толь бичгийг нээхэд Армстронгийн талаар дор хаяж доорх мэдээллүүд бол байж л байна. Үүнд:
• Армстронг дуучны хувьд ч, хөгжимчний хувьд ч, аль алинаар нь өөрийн гэсэн өвөрмөц хэв маягийг үндэслэсэн, тэр нь өнгөрсөн хийгээд энэ зууны жааз хөгжмийн бүх төлөөлөгчдөд ямар нэг хэмжээгээр нөлөөлсөн.

• Бүтэн тавин жилийн туршид дуу зохиосон, ихэнх дуу нь зүгээр нэг гараад өнгөрдөг дуу биш, тухайн үедээ хит болсон, зарим нь өнөөг хүртэл үе үеийн туршид дуулагдсаар буй мөнхийн бүтээл болсон билээ. Өнөөдрийн кино, шоу, телевизийн бүтээлүүдэд Армстронгийн дуу цуурайтсаар л байна. Гуч гаруй кинонд тоглож, дүрээ мөнхөлсөн. Ялангуяа хошин шогийн агуу их мэдрэмж нь кинонуудад нь тод харагддаг.
• Хэдэн арван хөгжмийн зохиол, аялгуу бичсэн нь жааз хөгжмийн үлгэр жишээ бүтээл хэмээн тооцогддог.
• Концерт, тоглолтоос хэзээ ч залхуурч, хойш сууж байсангүй, дэлхийн өнцөг булан бүрээр тойрч, зарим жил 300 гаруй тоглолтод оролцсон байдаг.

Хорьдугаар зууны эстрадын хамгийн анхны жинхэнэ гялалзсан оддын нэг Армстронгийн бага нас тэр үеийн бусад хар жаалуудын адил тийм ч амар байсангүй. 1901 онд Шинэ Орлеанд харуудын ядуу хороололд төрж, хар нялхдаа эцэгтээ хаягдан, ээж, эмээ хоёр дээрээ өсчээ. Өвөө эмээ нь боол байсан тэрбээр авьяасаа ашиглан гудамжинд тоглож эхэлсэн байдаг. “Сачмо” гэж хоч нь “Satchel Mouth” буюу “уутан амт” “цүнхэн амт” гэсэн үгийн товчлол юм. Зарим намтарт бичсэнээр том амтай болохоор ийн хочлогдсон гэх, харин намтар судлаачдын зарим нь арай өөр түүхийг өгүүлж байна. Луис хүү гудамжинд тоглож тоглож олсон хэдэн задгай мөнгөө том хүүхдүүдэд алдахгүйн тулд амандаа үмхээд харьдаг байжээ. Тэгээд л “уутан амт” болсон хэрэг. Хожим том болсон хойноо ч, нэрд гарч амжаагүй байхдаа өдөр нь уурын тэргэнд кочгар хийгээд, орой нь шөнийн клубт бүрээ, корнет тоглон амьдралаа залгуулдаг байж..

Гэхдээ энэхүү өгүүллийн маань гол санаа нь Армстронгийн тухай биш, харин түүний “What a Wonderful World” хэмээх хит дууных нь тухайд учраас Армстронгийн амжилтад хүрсэн замналыг орхиод, дууныхаа талаар одоо ярилцъя.

What a Wonderful World
Ирээдүйг гэрэлтэйгээр харсан, амьдрал, биднийг хүрээлэн буй бүхий л зүйлд талархсан, халуун дулаан амьсгалтай, зөөлөн эелдэг аялгуутай, өөдрөг сайхан дуу билээ. ABC студийн продюсер Бооб Тиэл (Bob Tiele), Жоорж Үэйс (George Weiss) нар бичиж, анх 1968 онд Луис Армстронгоор дуулуулжээ. Эхлээд Сачмод биш Тоони Бээннэтэд (Tony Bennett) өгсөн, азгүй тэр дуучин саналыг нь хүлээн аваагүй юм билээ. ABC студийнхан өөрсдөө ч олигтой дуу гэж тоогоогүй учир тусгайлан дэмжээгүй, тиймээс дуу гараад АНУ-д амжилтанд ч хүрсэнгүй, мянга хүрэхгүй хувь л зарагджээ. Харин Их Британид даруй алдаршиж, Хит-ийнх нь (UK Singles Chart) нэгд жагссан байна. Энэ амжилтаараа Армстронг Хит Парадад нэгд орсон хамгийн ахмад буюу 66 нас 10 сартай дуучин гэсэн алдрыг бас хүртсэн аж.

1988 онд Рообин Уиллиамсын (Robin Williams) тоглосон “Өглөөний мэнд, Вьетнам” (Good Morning, Vietnam Touchstone Pictures, directed by Barry Levinson) киноны хамгийн чухал хэсэгт уг дууг ашигласнаар сая АНУ-д алдаршсан байна. Тэгэхэд Сачмо бурхан болоод бараг хориод жил өнгөрсөн байв. Үүнээс хойш Үилли Нээлсон (Willie Nelson), Роод Стюарт (Rod Stewart), Стийви Уондер (Stevie Wonder), Сэлийн Дион (Celine Dion) гэх мэт олон алдартай дуучин “What a Wonderful World”-ыг дуулсан билээ.

Хадаж орчуулъя.
Дууныхаа үгийг одоо задалж үзье. Дуугаар англи хэл сурч буй залууст зөвлөхөд эхлээд аль болох махчилан, элемэнт бүрээр нь буулгах нь зөв.

I see trees of green, red roses too
Би ногоон мод, бас улаан сарнайг харж байна.

I see them bloom for me and you
Би тэдгээрийг чиний миний төлөө дэлбээлэхийг харж байна.

And I think to myself what a wonderful world.
Тэгээд би өөртөө “Ямар гайхамшигтай ертөнц вэ” гэж бодно.

I see skies of blue and clouds of white
Би хөх тэнгэр, цагаан үүлийг харж байна.

The bright blessed day, the dark sacred night
Гэгээн, ерөөлт өдрийг, ариун харанхуй шөнийг (би харж байна)

And I think to myself what a wonderful world.
Тэгээд би өөртөө “Ямар гайхамшигтай ертөнц вэ” гэж бодно.

The colors of the rainbow so pretty in the sky
Солонгын өнгүүд тэнгэрт маш гоё

Are also on the faces of people going by
Өнгөрөн яваа хүмүүсийн нүүрэн дээр бас (тэр өнгө байна)

I see friends shaking hands saying how do you do
Найзууд гараа барилцан “Сайн байна уу” гэж хэлэхийг би харж байна.

They're really saying I love you.
Тэд үнэндээ бол “Би чамд хайртай” гэж хэлж байна.

I hear babies cry, I watch them grow
Нялхас уйлахыг би сонсоно, тэдний өсөхийг би харна.

They'll learn much more than I'll never know
Тэд миний хэзээ ч мэдэхгүй ихийг сурах болно.

And I think to myself what a wonderful world
Тэгээд би өөртөө “Ямар гайхамшигтай ертөнц вэ” гэж бодно.

За одоо Сачмогийн энэ гайхалтай дууг нэгд, санааг нь нэмж хасалгүйгээр, хоёрт, яруу найргийн хэв маягт дөхүүлээд, гуравт, монгол хэлээр яг аяар нь дуулж болохуйцаар орчуулахыг хичээе. Миний хувилбар бол доорх, уншигч та бүхэн өөр өөрийнхөөрөө оролдоно биз ээ.

Үнэхээр гайхамшигтай ертөнц шүү

Час улаан сарнай ... ногоохон модод
Чамд бас надад ... дэлбээгээ бэлэглэхийг хараад
Өөртөөн би бодном:
Үнэхээр гайхамшигтай ертөнц шүү

Асар тэнгэрийн хөхийг ... арсах үүлсийн цагааныг
Ариухан шөнө ... гэгээхэн өдрийг хараад
Өөртөөн би бодном:
Үнэхээр гайхамшигтай ертөнц шүү.

Өнгө өнгийн солонго... өндөр тэнгэрийн чимэг
Өөдөөс ирэх хүмүүс ... царай нь ч бас өнгөлөг
Бэлгэтэй үг солилцоод ... гар гараа барилцана
Би чамд хайртай гэж ... үнэндээ хэлж буй хэрэг.

Хүүхэд уйлахыг сонсохоор... өсч томрохыг нь харахаар
Хүний санаад оромгүй... ихийг сурна гэж санахаар
Өөртөөн би бодном:
Үнэхээр гайхамшигтай ертөнц шүү...

Мягмарын Саруул-Эрдэнэ

Жич: Вашингтон хотын дуучин Эва Кассиди 1996 онд цэл залуу 33 насандаа арьсны хорт хавдраар өөд болсон юм. Өвчинтэйгөө тэмцэж байхдаа, нас барахаасaа хоёрхон сарын өмнө Эва найз нөхөд, олон нийтийн өмнө сүүлчинхээ тоглолтыг хийсэн бөгөөд концертын сүүлчийн дуу, өөрөөр хэлбэл бүсгүйн амьдралын сүүлчийн дуу нь “Үнэхээр гайхамшигтай ертөнц” бoлжээ. Энэ дууг танд толилуулж байна.

Үнэхээр гайхамшигтай ертөнц шүү...
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (11)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
bayarlalaa . tun saixan orchuulga boljee .ajild chin amjilt husie.

2012-05-12 | 22:19:35 | 180.235.173.142 |

Зочин
Саруулдаа амжилт

2011-11-10 | 14:23:43 | 50.98.108.163 |

Зочин
Хаанаас авснаа бичээгүй болохоос энэ чинь Саруул эрдэнэ багшийн цуьрал шүү дээ. Даяармонгол цэг ком дээр сайн хайвал бусад дуу нь байгаа, хит дууг хэлээрээ дуулъя гэдэг цуврал. Аббагийн гоё дуунууд явсан байгаа.

2011-11-08 | 20:11:59 | 72.66.126.185 |

Зочин
унэхээр гайхамшигтай дуу шуу. сайхан ч орчуулж.

2011-11-08 | 13:34:07 | 61.26.107.226 |

Зочин
унэхээр гайхамшигтай дуу шуу. сайхан ч орчуулж.

2011-11-08 | 13:33:56 | 61.26.107.226 |

Зочин
маш гоё орчуулжээ. үүнийг цувралаар өөр өөр дуун дээр хийж өгөөч Залуугийнхаан. Баярлалаа

2011-11-08 | 12:36:38 | 202.126.91.246 |

Зочин
өөөү би яасан их аз жаргалтай бнаа, гачаан гачан, дахиад өөрийг

2011-11-08 | 12:07:27 | 122.201.28.3 |

Зочин
дажгуй орчуулсан бн шүү

2011-11-07 | 21:40:21 | 182.160.42.94 |

Зочин
оо, ямар гоы юм бэ. унэхээр их баырлалаа. ахиад зондоо.

2011-11-06 | 10:51:49 | 108.92.148.231 |

Зочин
mash sain orchuulsan baina thanks

2011-11-05 | 11:01:06 | 202.131.233.59 |

Зочин
mash sain orchuulsan baina thanks

2011-11-05 | 11:01:04 | 202.131.233.59 |