Таван жилийн ємнєєс БНХАУ-ын “Лv Нэн” групп 2.9 тэрбум ам.доллараар Шивээ-Овоогийн цогцолбор эрчим хvчний томоохон тєв байгуулахаар гэрээнд гарын vсэг зурсан билээ. Цогцолбор баригдснаар одоогийн хvчин чадлаас зургаа дахин их буюу 4800 мВт эрчим хvч vйлдвэрлэж, явцын дунд хvчин чадлаа єргєтгєн 10 мянга гаруй мВт-д хvрнэ гэж тооцоолжээ. Тєсєл хэрэгжээд эхэлбэл жилд 20 тэрбум кВт цаг эрчим хvч vйлдвэрлэж, нэг квт цагийг 2.5 центээр тооцоход 505.6 сая ам.долларын орлого олно гэж тєлєвлєсєн аж.

Гэтэл єнєєдєр нvсэр цогцолбор байгуулах нь битгий хэл “Шивээ-Овоо” компани лиценз, нvvрсний нєєц, орд газраа хувийн компанид алдчихаад Засгийн газар, VАБЗ-єєс аврал эрээд сууж байна. “Шивээ-Овоо”-гийн нvvрсний ордын нийт талбайн зєвхєн 0.3 хувь буюу 91.0 га, тєрийн ємчийн “Эрдэнэс MGL” ХХК 14.8 хувь буюу 4199 га, хувийн ємчийн “Шинэ шивээ” нь 75.6 хувь буюу 23 мянган га талбайн тусгай зєвшєєрлийг эзэмшиж байгаа аж. “Шинэ шивээ” компанид стратегийн орд газрын хамаг талбайгаа алдсан буруу нь єнєєх 1997 оны Ашигт малтмалын хуультай холбоотой. Таван толгой, Багануур, Адуунчулууны уурхайн адил єнєєх хуулийнх нь цоорхойгоор нь “Шивээ Овоо” харагдчихаж.

“Шивээ-Овоо”-гийн уурхай нь тус ордын талбайн зєвхєн 0.3 хувийг тусгай зєвшєєрлєєр эзэмшихээс гадна нvvрс олборлолтоо тасалдуулахгvйн тулд “Эрдэнэс MGL” ХХК-ийн ашиглалтын тусгай зєвшєєрєлтэй талбайгаас 200 га газрыг гэрээний vндсэн дээр тєлбєртэй ашиглаж байгаа юм байна. Гэтэл Шивээ-Овоогийн ордын геологи хайгуулын ажлыг улсын тєсвийн хєрєнгєєр хийж гvйцэтгэснээс гадна уурхайг байгуулахад 67 сая ам.долларын зээл гадаадаас авч хєрєнгє оруулжээ. Тус уурхайн дарга Х.Баасандорж “Манай уурхай 2004 онд ашиглалтын талбайгаа єргєтгєхєєр Ашигт малтмалын газарт єргєдлєє єгсєн юм.

Талбайн эргэн тойронд лиценз аль хэдийн єгчихсєн байсан гэсэн. Салбарын яамтай хамтраад гурван ч шатны шvvхэд ялагдчихаад байна. Манайх улс орныг нvvрсээр хангагч хоёрдагч эх vvсвэр. Улс орны vндэсний аюулгvй байдалд нєлєєлєхєєр болчихлоо. Нийт нvvрсний нєєцийн бараг 80 хувийг хувийн компанид єгсєн. Засгийн газрын тєвшинд, VАБЗ-єєр энэ асуудлыг хэлэлцэж арга хэмжээ авч єгєєч. Лиценз ч vгvй, юу ч vгvй хамаг юмаа алдчихаад сууж байна” хэмээн ярилаа. ЭБЭХ-ний дэд сайд Т.Энхтайван ч “VАБЗ хандаж болдог юм уу” гэдэг хvсэлт тавилаа. ЭБЭХ-ний сайд Д.Зоригтод хандан УИХ-ын гишvvн Я.Батсуурь “Шивээ-Овоогийн ордыг тvшиглэн цахилгаан станц барих тєслийн хэрэгжилтийн явц, лиценз, тус станцын нvvрсний хангамж, нийлvvлэлтийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар” мэдээлэл авахыг хvссэн.

Харамсалтай нь, энэ мэдээллийн vр дvнд ийм хариу сонслоо. Сайдаа тєлєєлж ирсэн ЭБЭХ-ний дэд сайд болон албаны дарга нар тодорхой мэдээлэл єгєлгvй толгойгоо эргэтэл загнуулав. УИХ-ын гишvvн Д.Одхvv “Лут луйвар явж байгаа юм байна. “Шивээ-Овоо” улсын хєрєнгєєр хайгуул хийсэн. “Эрдэнэт” vйлдвэр, Таван толгой гээд тєр лицензээ буцаагаад авч болсон л биз дээ. Та нар шvvх дээр зорилготой ялагдаад байна уу. Ялагдсан хvний дvрд тоглож шvлсээ гоожуулахаа боль. Та нар хэзээ ч ялахгvй, ялахыг ч хvсэхгvй байгаа. Тєр юмаа авах эрх зvйн орчин бий биз дээ” гээд бухимдав. Стратегийн ордын тусгай зєвшєєрлийг ингэж олон хэсэгт хувааж, єєр аж ахуйн нэгжид эзэмшvvлэх бусармаг арга тvгээмэл болж байгаа учир Ашигт малтмалын тухай хуульд єєрчлєлт оруулж шийдвэрлэх нь зvйтэй гэж гишvvд vзлээ. Тиймээс “Шивээ-Овоо” уурхайг цаашид тогтвортой ажиллуулах замаар дээрх зээлийг эргэн тєлєх, улс орны дотоодын хэрэгцээг найдвартай хангах шаардлагатай байгааг харгалзан нvvрсний ордын тусгай зєвшєєрлийг бvхэлд нь олгох талаар нэн даруй арга хэмжээ авахыг гишvvд онцлов.

Х.Баасандорж: Би хоёр жилийн ємнє гvйцэтгэх захирлаар очсон

“Шивээ-Овоо” компанийн гvйцэтгэх захирлаас зарим зvйлийг тодрууллаа.

-”Шинэ шивээ” компанид хэн лиценз олгосон юм бэ?
-Би хоёр жилийн ємнє гvйцэтгэх захирлаар очсон. Тийм болохоор сайн мэдэхгvй. Гэхдээ нэлээд сайн судалж байгаа. Ашигт малтмалын тухай хуулийн цоорхойг л ашиглаад авчихсан байна лээ.
-Тус компани МАН-ын Ерєнхий нарийн бичгийн дарга У.Хvрэлсvх болон тvvний ах дvv нарынх гэдэг мэдээлэл гарч байсан. Улстєрчид ч энэ талаар нэг бус ам нээж байсан удаатай?
-Би яаж мэдэх вэ. Тэр хэлсэн улстєрч л сайн мэдэж байгаа юм байлгvй.
-Багануур, Адуунчулууны нvvрсний уурхайтай харьцуулахад арай л хэтэрхий их талбайгаа алдчихсан байгаад гайхах юм?
- Тэр хоёрт бас ч гэж єєрийн гэсэн лиценз, нvvрсний орд газар нь бий. Манайх бол бараг л юу ч байхгvй.
-VАБЗ-єєр ЭБЭХ-ний дэд сайд Б.Ариунсангаар ахлуулсан ажлын хэсэг Багануур, Шивээ-Овоо, Адуунчулууны нvvрсний уурхайн лицензийн маргаан, нvvрсний vнэ нэмэх талаар хэлэлцэнэ гэж байсан. Хэлэлцэнэ гээд бараг нэг сар болчихлоо. Юунаас болоод гацаад байгаа юм бол?
-Одоо хvртэл хойшлоод л байна. Бид холбогдох материалаа бvрдvvлээд єгчихсєн шvv дээ.
-Багануурын нvvрсний vнэ тонн тутамд 2000-аар буюу 23100 тєгрєг болгон нэмэх хvсэлтэй байгаа. Харин танайх хэд болгох санал оруулсан бэ?
-Манай зvгээс нvvрсний vнээ тєд гэж тоо оруулаагvй. Нvvрсний илчлэгээр нь vнэлдэг байвал яасан юм гэдэг санал оруулсан.

“Шинэ шивээ” хэний мэдлийнх вэ

Улсын стратегийн орд газрын 75 гаруй хувийг эзэмшиж байгаа “Шинэ шивээ” нь “Live energy group”-ын охин компани. Компанийнх нь захирал МАН-ын дэргэдэх НАМЗХ-ны дэд тэргvvн асан Амалхааны Эрдэнэбат. Єдєр тутмын сонингуудаар тvvнтэй холбоотой “Сэрэмжлvvлэг” саяхан хэвлэгдэж шуугиан тарьсан. “Ардын намын дарга, Ерєнхий сайд С.Батболдын итгэмжит хvн, Ерєнхий нарийн бичгийн дарга У.Хvрэлсvхийн дvv” хэмээн єєрийгєє тодотгодог гэдэг. Компа-нийнхаа сайтад “Монголын том хvрэн нvvрсний орд болох “Шивээ-Овоо”-д долоон хайгуулын лиценз эзэмшдэг. Нийт талбай нь 77410 гектар бєгєєд Улсын компани болох Шивээ овоотой нэг бvсэд оршдог.
Улсын компани Шивээ-Овоо нь одоогоор Улаанбаатарын цахилгаан станцуудад нэг жилд 0,5-1 сая тонн нvvрс олборлож нийлvvлдэг байна. Улсын мэдэлд 4384 гектар газар ордог” хэмээн бардам єгvvлжээ. Мєн “Уул уурхайн бизнесийн vндсэн зорилго нь Монголд ашигт малтмалын хайгуулын vйл ажиллагаа явуулж дэлхийн хэмжээний, эдийн засгийн єндєр vр ашиг бvхий ордыг илрvvлэх явдал юм. Манай компани нь ашигт малтмалын хайгуулын лицензийн эзэмшигч томоохон компаниудын нэг бєгєєд Говьсvмбэр, Дорноговь зэрэг аймгийн нутаг дэвсгэрт хайгуулын болоод ашиглалтын лиценз эзэмшдэг. Эдгээр ордын хайгуулын судалгааг амжилттай ажиллаж байна. Хvрэн нvvрсний энэхvv ордыг тvшиглэн орчин vеийн, байгаль орчинд хор хєнєєл багатай “Эрчим хvч, хий болон шингэн тvлшний vйлдвэр” барихаар тєсєл боловсруулан хєрєнгє оруулагчдад санал болгоод байна” гэсэн байх юм.