Архив ангилал

төсөв хэлэлцээд толгой өндийх завгүй сууна. Харин парламентад суудалгүй намынхан тэдний ажлыг хэрхэн дүгнэж байгаа бол. Энэ талаар МАХН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Н.Удвалтай ярилцлаа.

-Анх хамтарсан Засгийн газрыг байгуулж байхад МАН, АН-ын дарга нар энэ л хамгийн зөв гарц гээд ярьж байсан. Түүнээс хойш нэгэн бүрэн эрхийн хугацаа
дуусахад цөөхөн сар үлдлээ. Энэ хугацаанд хамтарсан Засгийн газар хэр сайн ажиллав. Амлалт, мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлсэн гэж бодож байна уу, та?

-Хамтарсан Засгийн газар байгуулах эрх зүйн үндэс нь энэ хоёр намын гэрээ. Гэхдээ хамтарсан Засгийн газар байгуулах нь Үндсэн хуулийн бус шүү дээ. Парламентад олонхи болсон нам нь дангаараа Засгийн газраа байгуулж, цөөнх нь сөрөг хүчний үүрэг гүйцэтгэж, хяналт тавих ёстой. Гэтэл МАН, АН хоёр Үндсэн хууль зөрчөөд зогсохгүй өөрсдөө дүрэм, журам гаргаад хамтарсан Засгийн газар байгуулсан. Ингэхдээ долдугаар сарын 1-ний асуудлыг шийднэ, сонгуулийн тогтолцоог шударга явуулдаг болно, Үндсэн хуулийг сайжруулна гээд маш олон амлалтыг өгч гэрээ байгуулсан. Харамсалтай нь алийг нь ч биелүүлсэнгүй.

Үүнээс гадна, энэ хоёр нам сонгуульд ялалт байгуулахын тулд ард түмэнд бэлэн мөнгө амлаж гарч ирсэн. Одоогоор тэр амлалтаа гүйцэд биелүүлээгүй, 1.5 сая төгрөгийнхөө үлдэгдлийг бөөнөөр нь өгөх маягтай “юм” ярьж байна. Гэтэл энэ нь үнийн хөөрөгдөл, инфляци гээд асар олон дарамтыг ард түмэнд өгч байгаа. Бараг өгсөнөөсөө долоон дор бодлогыг хэрэгжүүлж байна шүү дээ. Үүнээс гадна, сонгуулийн тогтолцоог яаж төгөлдөржүүлэх нь вэ гээд харсан чинь МАН-ын 48, АН-ын 28 хүн л эргээд сонгогдох хууль батлах гээд сууж байна. Энэ хуулиар бол одоогийн гишүүд нэр дэвшинэ, хэрэв уначихвал жагсаалтаараа шууд сонгогдох юм. Тэгэхээр ямар юмны үсрэнгүй хөгжил байх вэ дээ. Энэ бүгд олигархиудын зохион байгуулалттай хуйвалдаан. Тэд хэзээ ч хөгжлийн бодлогыг тодорхойлж чадахгүй.

-Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг нэр бүхий гишүүд өргөн барьсан ч УИХ-аар хэлэлцэх шаардлагагүй гэж үзсэн. Та энэ талаар юу хэлэх вэ?

-Ерөнхий сайдыг огцруулах тухай бол жижигхэн асуудал. Үүнд би ач холбогдол өгөхгүй. Тэрнээс том асуудал улс оронд нүүрэлчихээд байна. Хамгийн гол нь МАНАН бүлэг улс төрөөс арилж, аалзны шүлс шиг хэрсэн олигархижсан дэглэмийг халж байж л улс хөгжинө. Ард түмэн сайхан амьдарна. Тэрнээс биш ганц хүнийг огцруулснаар асуудал шийдэгдэхгүй.

-Таны бодлоор МАНАН бүлэглэлийг задлахын тулд эхний ээлжинд юу хийх ёстой вэ. Хэдий хэрийн хугацаа шаардлагатай бол?

-Хугацаа орохгүй, хамгийн гол нь Монголын газар нутаг, тусгаар тогтнолд аюул занал учруулсан олигархижсан бүлэглэл төрийн эрх барьж байна гэдгийг ард түмэнд зөвөөр ойлгуулах хэрэгтэй. Тэр үед ард түмэн шийдвэрээ гаргана. Гэхдээ нэг зүйлийг онцлоход, бүх хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн ард улстөрчид байна. Тэд эзэмшлийнхээ сонин, телевизээр өөрийгөө магтуулаад ард түмний тархийг угаадаг. Тиймээс бид айл бүрээр орж, иргэдтэйгээ эх орноо аврах талаар санал бодлоо солилцоно. Монголын ард түмнийг нэгтгэж чадсан цагт л МАНАН бүлэглэл арилах юм. Тэрнээс биш хүн бүр хувиа хичээгээд, сар бүрийн 21 мянган төгрөг, сонгуулийн үер өгдөг килограмм будаанд нь хууртагдаад яваад байж болохгүй. Одоо бидэнд нэгдэхээс өөр гарц үлдээгүй.

-Зарим хүн ярьдаг, шүүмжилдэг. Н.Энхбаяр дарга төрийн бүх өндөр албан тушаалыг хашсан. Одоо яриад байгаа зүйлээ тэр үед нь хийхгүй яасан юм бэ гэж. Та үүнтэй санал нийлэх үү?

-Монгол Улсыг сүүлийн 20 жилд дөрвөн Ерөнхийлөгч, дөрөв, таван УИХ-ын дарга, ес, арван Ерөнхий сайд удирдсан байгаа. Тэдгээр хүмүүсийн нэг нь Н.Энхбаяр дарга яах аргагүй мөн. Байх хугацаандаа тухайн албан тушаал бүрт хуулиар олгогдсон эрхтэй байсан. Хэн нь бодлого боловсруулах вэ, хэн нь хэрэгжүүлж, хяналт тавих ёстой вэ гээд. Миний бодлоор аль ч түвшинд бодлого нь байсан. Харин УИХ-аас баталсан хуулийг хэрэгжүүлэх ёстой Засгийн газар, хэрэгжилтэнд нь хяналт тавих УИХ нь ажлаа хийгээгүй тохиолдолд үүнийг нэг хүнийх гэж ойлгож болохгүй. Ер нь, Н.Энхбаяр дарга эрх мэдэлтэй байхдаа бид буруу яваад байна.

Ядаж Оюутолгойгоо 51 хувь эзэмшээд, Тавантолгойгоо 100 хувь ард түмний мэдэлд байлгая гэж хэлээд Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар хоёр намын хавсарсан булхай, будлианаас болж унасан. Үүнээс гадна, төрийн албан хаагчид тогтвортой ажиллах ёстой гэдэг үүднээс Төрийн албаны хуульд өөрчлөлт оруулсан, хүнд суртал, авлига хээл хахуулиас ангижрахын тулд Авлигатай тэмцэх газрыг байгуулсан. Харамсалтай нь өнөөдөр тэр хууль хэрэгжихгүй, төрийн албан тушаалд мэдлэгтэй, чадвартай нь биш дарга нарын гар хөл болж төрийн мөнгийг хамт идэж, уудаг нөхдүүд томилогдсон. Энэ нь төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд саад болоод байгаа юм. Тэгэхээр нэг хүн рүү буруугаа чихэж болохгүй. Хүн алддаг, гэхдээ алдаагаа ойлгоод засдаг хүнийг л ухаантай хүн гэдэг. Харин өнөөдөр өнгөрсөн 20 жилийн алдаагаа засья гэж хэлж байгаа хүн Н.Энхбаяр даргаас өөр харагдахгүй байна.

-Хуучин МАХН-ыг нэрээ өөрчилж, хоёр хуваагдаагүй байхад та намдаа лидер эмэгтэйчүүдийн нэг байсан. Намд шинэчлэл хэрэгтэй байна гэдгийг мэдэрч, жигүүр хүртэл байгуулж байсан. Тэр үед таньтай хамтран ажиллаж байсан хүмүүс одоо хаана юу хийж байгаа вэ?
-Хуучин МАХН-д болохгүй, бүтэхгүй байгаа зүйлийг эрт засаж болох байсан юм. Харамсалтай нь Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд нь буудна, энэ тэр гээд юу ч хийлгээгүй. Дараа нь Ёс зүйн дэд хороог байгуулж, би удирдсан. Тухайн үед сайн ажиллаж байсан ч толгой цусдах нь гээд дарангуйлагчид нь болиулсан. Дараа нь намынхаа нэрийг солино гэхэд нь болохгүй, нэрээ соливол бүр ч дордоно гээд “Ухрах уу, урагшлах уу” гэдэг хэлэлцүүлэг явуулаад арга буюу Удирдах зөвлөлийнхөнтэйгээ уулзсан. Даанч бидний хүсэлтийг хүлээн авах тэнхээгүй, жолоогоо татах чадваргүй болтлоо дампуурсан байсан. Тэгээд жигүүрт байсан таван хүний дөрөв нь МАХН-ыг сэргээн босгоход оролцсон. Одоо бид хамтраад ажиллаж байна.

-Та ер нь С.Баяр гэдэг хүнийг хэр сайн мэдэх вэ. Намын дарга болж байхад нь олон хүн дэмжсэн. Гэтэл энэ хүн өнөөдөр ажлаа хүлээлгэн өгсөн хэрнээ бүх зүйлийг далдаас удирдаж байна гэж хардуулаад байгаа?

-С.Баярыг Ерөнхий нарийн бичгийн дарга байхаас нь мэднэ. Тэр үед намын XXV дугаар Их хурал хуралдаж, Ёс зүйн хороог байгуулаад намайг даргаар нь томилж байсан. Тэгэхэд С.Баяр дарга бидний яриад байгаа шиг манай намд шинэчлэл, дотоод ардчилал хэрэгтэй байна гээд л царайгаа төв болгоод ярьж байсан. Харамсалтай нь намын дарга, Ерөнхий сайд болсноосоо хойш хэлсэн ярьснаа мартаж, олны итгэлээр тоглосон. Олны итгэлээр тоглоод зогсохгүй Монголын ард түмний хувь заяагаар тоглосон хүн дээ. Энэ хүн Оюутолгой, долдугаар сарын 1-ний үйл явдалтай холбоотой. Тэр битгий

хэл, намын дарга байхдаа нэр дэвшигчдийнхээ тойргоор явж, олонхийн Засгийн газар бүрдээсэй. Та бүхэн минь хамтарсан Засгийн газар яаж ажилладгийг харлаа. Ажил хийлгэдэггүй яасан хэцүү байв. Тиймээс та нар л нэг тийш нь болгож өгөөрэй гээд очсон газар бүртээ ярьж явсан. Намайг Архангай аймагт нэр дэвшихэд хүртэл очоод энэ үгээ хэлсэн. Үүнээс гадна түүний нэгэн вэб сайтад өгсөн “Олонхийн Засгийн газар бүрдээсэй” гэсэн гарчигтай ярилцлага сонгууль болтол байсан. Одоо бол байхгүй, устгасан байна лээ. Харин долдугаар сарын 1-ний дараа хамтарсан Засгийн газар байгуулсан нь өөрийнхөө эрх ашгийг хамгаалсан бамбай юм. Тэр хүн хэзээ ч намын, гишүүдийнхээ эрх ашгийг бодож байгаагүй. Тухайлал, би МАХН-аас Архангайд нэр дэвшээд ялалт байгуулчихаад байхад намын дарга чигчий хуруугаа ч хөдөлгөөгүй. Яагаад гээч, хэрэв хөдөлгөчихвөл сонгууль дахина, С.Баяр Ерөнхий сайд болж, Оюутолгойн гэрээг байгуулж чадахгүй шоронд орох байсан. Тиймээс С.Баяр шиг улстөрч манайд хэрэггүй учраас баяртай гэхээс өөр хэлэх үг алга.

-Оюутолгойн Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд өөрчлөлт оруулах шаардлагатай гэж байгаа ч Засгийн газар хөдлөх дургүй байгаа...?
-Эд нар яаж хөдлөхийн, авдгаа аваад барьцаанд орчихсон юм чинь. Тэгэхээр МАНАН арилаагүй цагт Оюутолгойн гэрээнд хэзээ ч өөрчлөлт оруулж чадахгүй.

-Бид Оюутолгой, Тавантолгой л гэж яриад байгаагаас биш эдгээр ордын дайтай олон уурхайг чимээгүй ашиглаж байна. Та бүхэн энэ талаар байр сууриа илэрхийлэх үү?

-Бид эх орноо тоолно. Монголын уул уурхайн хэдэн ордын хичнээн нь гаднынхны гарт байна гэдгийг удахгүй зарлах болно. Энэ бол бидний хийх ёстой ажлын нэг юм. Тавантолгой ч ялгаагүй, ард түмний өмч гэж байгаа ч үнэндээ бол олигархиудынх шүү дээ. Тавантолгойг тав хувааж, өрөм хэсгийг нь “Энержи ресурс”-ийнхан ашиглаж байна. Ард түмэнд хусам нь л үлдсэн. Хэдий болтол ард түмнээ хуурч, мэхлэхийг мэдэхгүй ч үүнийг цаг алдалгүй зогсоох хэрэгтэй гэж бодож байна.
-Ярилцсанд баярлалаа.

Эх сурвалж: "Дээдсийн амьдрал" сонин

Н.Удвал: Манан бүлэг арилж, аалзны шүлс шиг хэрсэн олигархижсан дэглэмийг халж байж л улс хөгжинө
Tweet
Bolod.mn