Гурван настай хүүгээ цэцэрлэгт хүргэхээр гэрээс гарахдаа “амаа сайн таглаарай, амаа жимий, үгүй бол ханиалгана, хоолой нь хорсоно” гэж хэлсээр байгаад эцэст нь хүү маань гадаа хортой агаар байдаг гэсэн “зөв ойлголттой” болсон байна билээ. Утаат хотын уушиг муут хүлцэнгүй иргэд бидэнд эрүүл, амьд явах, эрүүл хүүхэд төрүүлж өсгөх, үгүйдээ л бага боловч хүчилтөрөгчөөр амьсгалах эрхтэй баймаар.

Гэхдээ биднийг утаанд хахаж цацан, жилдээ хэдэн зуугаараа уушиг, амьсгалын замын өвчлөлөөр хорвоог орхиж байгааг үл тоож, хараагүй юм шиг байсаар байх сонирхол эрхэм дээдсүүдэд байгаа юм байна гэж хүмүүс «эвлэрдэг» болсон. Тэмээ туйлаад тэнгэрт хүрэхгүй гэдэг шиг, утааны тухай сүүлийн арван жил яриад тусыг эс олсон. Утааг бууруулахад тустай төрөл бүрийн зуух хийгээд ч өвөл болохоор өмнөх замаа харахгүй шахам бүдчих бахь байдгаараа.

Техник технологийн дэвшил дээд цэгтээ хүрсэн энэ цагт бүү хэл хэдэн арван жилийн өмнө ийм асуудалтай тулгарсан улс орнууд утаагаа арилгаж дөнгөсөн туршлага бий. Манайхан хийхээс хойш суудаг, хөгжлөөс хоцорч явдаг уламжлалаараа дэлхийн чимээ анирыг үл мэдрэн утаан дундаа амьдарсаар л.

Хотынхон нь утаандаа дарлуулж байх зуур хөдөөгийнхөн гэрэл цахилгаангүй хүй нэгдлийн үеийн харанхуй амьдралаар өдөр хоногийг өнгөрүүлдэг. Энэ мэт харанхуй амьдрал нийслэл хотод маань хүртэл бий. “Харанхуй” хэмээн нэрлэгдсэн бүхэл бүтэн хороолол ч байдаг.

Ингээд утаа амсаж, харанхуйд бүдчих бид олон зүйлийн үйлийн үрийг үүрч яваагийн нэг нь нийтийн тээвэр хэмээх тохь тухгүй “ядаргаатай” унаа. Утаагаа залгин байж автобусанд ороход эгээ л хөргөгчтэй машинд ачигдсан хувцастай мах гэж өөрийгөө андуурахад хүртлээ даарна. Шил цонх нь хуруу зузаан цантсан мөсөн унаанд хаана яваагаа мэдэх аргагүй. Нэг ёсондоо бид автобусанд мэдрэмж, тэвчээр хоёроо дээд зэргээр ашигладаг.

Бид ингэж л амьдардаг, өвөл болохоор…

ТЕНДЕР ДЭЛХИЙН ТОМЧУУДЫГ ДУУДЖЭЭ

Улаанбаатар хотын эрчим хүч, дулааны дутагдал нь V цахилгаан станцыг хурдан бариулах зүй ёсны шаардлагыг бий болгосноос хойш удаж байгаа. Энэ талаар 2004 оноос хойш л ярьсан. Шинээр баригдах станцад 1.8 тэрбум долларын хөрөнгө зарцуулахаар тусгасан аж.

Станц барих төсөлд 35 компани материалаа ирүүлснээс 11 нь эхний шалгаруулалтанд тэнцсэн. Тэдгээр нь дахин өрсөлдөж зургаа нь үлдэх ёстой гэх мэтээр яригдаж буй ажлын явц тийм ч тодорхой бус. Гэхдээ энэ долоо хоногт тендерт өрсөлдөж буй компаниудыг Засгийн газарт танилцуулах сурагтай.

Тендерийн эхний шалгуурыг давсан 11 компани нь Англи, ХБНГУ, Япон, БНСУ, Энэтхэг, БНХАУ, ОХУ-ын компаниуд юм байна. Тэдгээр нь манай улсын томоохон компанитай хамтрах, эсвэл дангаараа, мөн гадаадын компаниуд нэгдэн консерциум болж оролцож байгаа. Тухайлбал, БНСУ-ын Эрчим хүчний корпорацийн охин компани болох «Kowero» буюу «Korea western power» компани дангаараа өрсөлдөж байгаа бол, БНХАУ-аас оролцогч «Sheng Hua Sheng Dong Power» болон NCPE компани нэгдэж оролцож байгаа аж. «Sheng Hua Sheng Dong power» компани нь манай улсын стратегийн чухал ордын нэг Тавантолгойн 40 хувийг эзэмшихээр болсон БНХАУ-ын төрийн өмчит «Sheng Hua» группийн охин компани гэсэн.

Японы оролцогчийн хувьд дэлхийн 68 улсад уул уурхай, эрчим хүч, олон улсын худалдаа, дэд бүтцийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Монголын «Ньюком» групп Японы «Сожиц» корпораци, Англид төвтэй «International power PLC» компанитай хамтран оролцож байгаа юм. Үндэсний компаниудаас Монголоо төлөөлөн «Бишрэлт холдинг» болон «Монпэтэкс» компанийн нэгдэл V цахилгаан станцын тендерт оролцохоор саналаа өгчээ.

Электрон бараагаар дэлхийд тэргүүлэгч «Samsung»-ийн «Samsung C and T» компани солонгосынхоо цахилгаан эрчим хүчний «Kospo» компанитай хамтран тендерт оролцож байна. Мөн Энэтхэг, БНСУ-ын хамтарсан «Daelim-Lanco» нэгдэл манай улсаас зарласан тендерт оржээ.

ХБНГУ-ын дэлхийд алдартай «Siemens»-ийнхэн БНСУ-ын «Hyundai E and C», «LG international» хамтран саналаа өгчихөөд байгаа аж. Дээрх компаниудын аль аль нь цахилгаан станц, барилгын салбарт туршлагатай гэж байгаа. Манай МАК компани «EWP consortium» нэртэйгээр өрсөлдөж байна. ОХУ-аас «JSC Technopromexport» компани «EurosibEnergo» консерциум нэрийн дор тус JSC гэх 18 цахилгаан станцтай компанитай хамтарч байгаа аж.

Монгол Улсын шинэ эрчим хүчээр хангах үйлсэд зүтгэх гэж өрсөлдөж байгаа компаниудын хувьд ийм байна.

ТАВДУГААР ЦАХИЛГААН СТАНЦ АШИГ СОНИРХЛООС АНГИД БАРИГДАХ УУ?

Манай цахилгаан станцууд “өвгөрсөн”, “ хөгширсөн” хэмээн ад үзэгдэж байгаа хэдий ч үүргээ чадлынхаа хэрээр гүйцэтгэж яваа “буурал дайчид”. 60, 70-аад оны технологи нь хуучирсан станцуудаа дахиад нэг хэсэгтээ л ашигласаар байх нь тодорхой. Хуучнаа хэрхэн муулах бус, шинээ яаж чанартай сайн барих вэ гэдэг чухал.

Дэлхий даяараа хүн төрөлхтөний байгаль орчинд учруулж буй сөрөг нөлөөллөөс үүсээд байгаа цаг уурын өөрчлөлт, агаарын бохирдол, хүлэмжийн хийн ялгарал болоод эрчим хүчний түүхий эдийн хомсдол, түүнээс улбаатай үнийн огцом өсөлт зэрэгт хэдийнээ анхаарч эхлсэн. Манай улс энэ бүгдийн дотроос эхний ээлжинд гагц агаарын бохирдол, утаанаасаа салах шаардлага тулгараад удлаа.

Шинэ станцаа бид нүүрсхүчлийн хийг бууруулсан, мөн үүнээс гадна нүүрснээс ялгардаг хүхэр, азот зэрэг янз бүрийн хорт хийг зүгээр л агаарт цацчихдаггүй шинэ технологиор барих нь хамгийн түрүүний шаардлага. Хорноос бүрэн ангижирсан станц барихгүй л бол бид хуучин станцуудтайгаа байх эсэх нь ер ялгаагүй. Манайхаас бусад бараг бүхий л улсад энэ асуудлаа шийдчихсэн сурагтай. Аль хэзээний ийм шинэ технологийг бий болгочихсон байхад бид өмнөх замаа харахгүй шахам харанхуй утаан дунд бөртөгнөж амьдарсан байна шүү дээ.

Манайхаас өөр нийслэл хотынхоо төвд нь утаа манан саагиулсан станцтай улс орон гэж орчин цагт үгүй болоод байна. Гэтэл хөгжилтэй оронд бол станцынх нь яндангаар утаа гарахгүй, харин ч гарч байгаа хийг нь хүртэл дахин ашигтай хэлбэрт оруулан хэрэглээндээ зориулж байдаг аж. Харин манай улс аймаг, сумаасаа эхлээд нийслэл хотдоо хүртэл нүүрсний утаа манаруулан байгаагийн хувьд дэлхийн дулааралд “жинтэй хувь нэмэр” оруулж байгаа юм. Энэ байдал дахиад хичнээн жил үргэлжлэх нь бүү мэд.

Гэхдээ өнөөдрийн монголчуудад, нийслэлд амьдарч байгаа нэг сая хүнд дэлхийн дулаарал бол тун холын асуудал. Бидэнд эрүүл бие, эрүүл саруул үр хүүхэд, цэвэр агаар, эрүүл ирээдүй хэрэгтэй байна. Тийм учраас энэ удаад тавдугаар цахилгаан станц барих ажлыг ашиг олох томоохон бизнесийн талбар бүү болгоосой гэж МОНГОЛ хүн бүр хүсч байгаа. Манайх шиг ядуу орон хямд төсөрхөн технолгои оруулж ирлээ гээд муу технологи авчих эрсдэл бий.

Саяхан МУИС-ийн ХХИС-ийн Хими технологийн тэнхимийн эрхлэгч Б.Батцэнгэл “Ялангуяа дотоодын эрдэмтдийн оролцоог энэ станц дээр ашиглах хэрэгтэй. Бид гадныхан мундаг гэж итгэдэгээсээ болж чанаргүйдсэн муу технологийг нь өндөр үнээр авахыг үгүйсгэхгүй. Гадныхан бол өөрийн улсын технологио аль болох өндөр үнээр шахах сонирхолтой л байж таараа” гэж ярьж байсан. Үнэхээр ч ингэхгүй гэх баталгаа хаа байна? Утаагаа багасгаж, хөлдүүгээ гэсгээх алтан найдвар болсон шинэ станцын хувь заяаг зөв залах юмсан.

НАР, САЛХИ МААНЬ ХҮРТЭЛ БОЛОМЖ

Улс орнууд эрчим хүчний бодлогоо эргэн харж, сэргээгдэх эрчим хүчийг түлхүү ашиглах зайлшгүй шаардлагатай тулгараад байна. Сэргээгдэх эрчим хүчний гурван гол эх үүсвэр нь нар салхи, ус. Энэ гурваас гадна газрын гүний дулаан болон биомасс ашиглан байгаль орчинд хоргүй, цэвэр эрчим хүч үйлдвэрлэх явдал дэлхий нийтийн чиг хандлага болсон. Манай улсын хувьд 2005 онд Сэргээгдэх эрчим хүчний үндэсний хөтөлбөр, 2007 онд Сэргээгдэх эрчим хүчний тухай хуулийг тус тус баталснаар Монгол Улсад сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглан хөгжүүлэх эрх зүйн орчин бүрдсэн гэж үзэж болно.

Манай улсын хувьд ялангуяа хөдөөд сэргээгдэх эрчим хүчийг түлхүү ашиглах нь илүү тохиромжтой. Сэргээгдэх эрчим хүчний гол түүхий эд болох нар, салхи манайд баялаг л гэсэн үг. Нарны эрчим хүчийг дулаан халаалтын чиглэлээр ашиглах бүрэн боломж бий. Нийслэлийн утаа, хөдөөгийн цахилгаан дулааныг жилийн 365 хоногийн ихэнхэд нь нартай байдаг манай орны хувьд ашиглах боломж тун их. Монгол орны эрс тэс уур амьсгалтай энэ байдалд аль нь илүү тохиромжтой, юу нь хор хохирол багатай гэдгийг нарийвчлан судлах шаардлагатай. Үүнд төрийн оролцоо дэмжлэг, хууль эрх зүйн орчныг нь таатай болгох шаардлага байгааг эрдэмтэд хэлдэг.

Өнөөдөр ярьсан зүйл маргааш салхинд хийсэхгүй байх асуудал чухал. Хөдөөгийн малчид хэрэглээний эх үүсвэрээ бага оврын нарны, салхины эрчим хүчээр хангахад толгой өвдөхөө болиход тун ойртсон байна. Ер нь ч боломжийн мал хуйтай, амьдрал нь тэгширсэн малчин айл нийслэлийн харанхуй хэмээх хорооллоос хавьгүй соёлжсон түвшинд байгаа. Хөдөөд бага оврын нарын цахилгаан дулааны станц байгуулах ажил хийгдэх нь хамгийн зүй ёсны шаардлага.

Түүнээс биш талын нэг тарсан хөдөөгийн айлуудад эрчим хүчний нэгдсэн системд холбож эрчим хүчээр хангах боломжгүй юм. 1990-ээд оноос өмнө бүх сум сууринд гэрэл цахилгаан дулаанаа дизель станцаар хангаж байсан. Одоо бол импортоор авдаг шатахуундаа захирагдсан тарчиг байдалтай шинэ нийгэм. Бүх юм хэмжээ хязгаартай. Тийм болохоор хөдөөгийн дизель станцууд бараг ихэнх нь ажиллахгүй, түүх өгүүлсэн байшин болон хувирсан.

Хүн ам цөөн, суурин газрууд нь хоорондоо алслагдсан, нэн ялангуяа хөдөөд тохирсон байгаль цаг уурын онцлогтой уялдсан сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглах нь хамгийн манайд шилдэг арга.

Сэргээгдэх эрчим хүчийг ашиглах технологи нь өөрөө маш өндөр өртөгтэй ч бидний өнөөдрийн нөхцөлд мөнгөнөөс илүү чухал зүйл бий. Тэр нь эрүүл мэнд. Хөрөнгийн эх үүсвэр хэрэгтэй гээд хойш суух биш хүмүүсийн ахуй нөхцөл, эрүүл мэндийг хамгийн их анхаарах хэрэгтэйг ТӨР бодох цаг болсон.

ЭЦЭСТ НЬ ГУЙХ ЗҮЙЛ БУЮУ БИДЭНД ХҮЧИЛТӨРӨГЧ ӨГӨӨЧ?

Бидэнд хүчилтөрөгч өгөөч?. Зуны гуравхан сардаа агаар амьсгалдаг ард иргэдийн хувь заяаг хэн хэзээ шийдэх вэ. Зөвхөн хөдөөд гэлтгүй нийслэл хотын зарим хороололд хүртэл гэрэл цахилгаангүй өдөр хоногийг өнгөрүүлдэг ард иргэддээ ТӨР туслаач. Мөнгөнөөс илүү үнэ цэнэтэй зүйл бол эрүүл иргэд нь гэдгийг дахин дахин сануулъя.

Г.Урантуяа

Эх сурвалж: “Монцамэ”

Хүчилтөрөгч өгөөч?
Tweet
Bolod.mn

Сэтгэгдэл (5)

Уншигчдын оруулсан сэтгэгдлийн талаар манай сайт хариуцлага хvлээхгvй болохыг анхаарна уу.
Үгийн санд шүүлтүүр хийсэн болно

Зочин
Make sure you report to our health care provider any medical conditions you have and any drugs you are taking that may interact with Ambien , this medicine is intended for short-term treatment (up to 9 weeks) and is not supposed to be taken for longer than that to avoid developing an addiction.

2013-10-12 | 15:46:37 | 46.161.41.32 |

Зочин
They may include some or any of the following ones: diarrhea, dry mouth, unpleasant taste, constipation, and vomiting: . Do not share your medicine with other people and keep it out of the reach of children.

2013-10-12 | 02:26:19 | 46.161.41.32 |

Зочин
1mBO45 subpages-and-index-page_06.07.12;3;8

2012-07-09 | 22:17:48 | 189.122.233.114 |

Зочин
test_clean_base1.txt;1;1

2012-06-25 | 03:50:18 | 91.201.64.25 |

Зочин
test_clean_base1.txt;1;1

2012-06-25 | 00:36:39 | 91.201.64.25 |